Jaabwọ ká wẹẹ yẹ abwụma nya ọngịnyị, ịnyị à kaa jẹ́ ọngọọwa gụ ọwọwa lẹ, ịnyị igu nyanụ à tị kaa wu ịnyịnyị lẹlẹ. Ịnyị ọ la ẹ-ẹga nya igu nyahị bala iJihova lẹ. Jaabwọ kahị wẹẹ yẹ abwụma nyamwụ, ịnyị ahị kaa jẹ́ abwọlẹ kọ la lẹ. Ịnyị igu nyahị bala ọwa à tị kaa wu ku ọyị-ọyị lẹlẹ. Ẹ-ẹpwụ nya abwụma ịnyịịla-ịnyịịla ịlẹ ká Ohe la wuu, ine ịlẹ à gụgụ wuu ẹẹ: ọngịrị ọlala, ẹla ọjẹ́jẹ, eje ọkpakpa, bala ọháha nyamwụ.

“Ọ Amkpaa Ohe Oluhye, Ahụ a họ uhye-ọgba bala ịpyị, la ongịrị ọtụka bala ụmụmẹ nyang lẹ. Ịngịngịhyẹ a lang ujwo lọ họhọ ka.”​—IJEREMAYA 32:17.

Ang ịlẹ ká Ohe họ mẹ ọngịrị nyamwụ jẹ. Jaabwọ wẹẹ, kori ka godayị rịrị odehe lẹnụ, ányị ịnyịrọ à tị́ kaa lang? Ịnyịrọ kaa chịng ila gbigbiigbi ọọlajị nya ẹnụ. Ụbwọ ọngịrị nya iJihova à du ká ẹnụ ọwẹ wẹ ka ji myị́ lẹ. Ányị ẹnụ à tị́ la ọngịrị kaka ba? Ila ọchịchị nya arịrị nyamwụ la 27,000,000 degrees Fahrenheit (15,000,000°C), ọọwa ri ọ chila gụ ẹlẹlẹ nya ila ọla ihyegu lala ụka ụnọ iwo kụrụ irwiye. Ùgbó ká ọngịnyị ka da ịhụ ka ẹpwụ, da kpehe kpá, ọngịrị ọlẹ kọ kaa kpehe bwu ẹnụ ụka myị́ ụka gu ọngịrị nya uku ịmanyị tị́ nya ịbọọmbụ ịlẹ kị kpụ ụka ookpokpo.

Ẹnụ à wẹ wẹẹ lẹ. Ẹnụ ọwẹ tị la pyịnyẹng ẹ-ẹhị nya uku-uku nya ịdịchụ ịla uhye-ọgba. Angị chị ang ehe mẹjẹ nyori ọdọchụ UY Scuti, kọ ri ọhẹ bwu ẹpwụ nya ịdịchụ ịlẹ kị gụgụ wuu, nyị ju ẹpwụ gụ ẹnụ ụka 1,700. Kori kị hu ọdọchụ ọwẹ ka nọ ẹ-ẹga ọlẹ ká ẹnụ ji, ọ ka wu odehe mile, dọmwụ jẹ gbee ka pwụ ẹga nya Jupiter. Ẹlẹwẹ ka dahị ụbwọ nyọka wo etu nya ẹla ọlẹ ká iJeremaya ya lalẹ nyori Ohe nyị kpa ọngịrị ọtụka nyamwụ họ uhye-ọgba bala odehe.

Apyobwuna oyina ahị tị́ yé bwu ọngịrị nya Ohe? Ọhịhị nyahị kpụnịrọ ang ịlẹ ká Ohe họ, lala ẹnụ bala ang ịnyịịla-ịnyịịla ịkịla ilodehe. Datị hi ọwẹ, Ohe kaa kpa ọngịrị nyamwụ họ ang i-ju apyobwuna ha ọngịnyị ehe ọnyọnyọọnyị. Ụgbẹyị oyina tị́? Ụka ká iJisọsị jam odehe, iJihova ya ọngịrị họọ nyọka họ akụrwọ ẹbyẹbyị. ỊBayịbụụ yẹkẹẹ: “Alidu jẹ́ juwa yọyị. Ikuku tị wẹẹ jẹdịyẹ. Alekpo tị wẹẹ la cheri-cheri, angị kpụ ịla tị jẹ́ wẹẹ wo ẹla, egu tị jẹ́ wẹẹ wuleji juwa hịhị myịmyị lẹ.” (ỊMatiyu 11:5) Alẹ tị bẹẹ? “Ọọ ya ọngịrị ha angịlẹ ká ịnyịrọ chị pyẹpyẹ.” ỊBayịbụụ myịmyị ya nyori angị dahịhile iJihova nyị ka “ye ọngịrị onyeewe.” (Ayịsaya 40:29, 31) Ohe ka jẹ́-ẹ ya “ọngịrị ọgụgụ ọtụka” nyamwụ hahị chajị kahị ka jẹ́-ẹ kụrụ lee ọ-bọhụ la ọkẹkẹnị ẹ-ẹpwụ nya akama bala ịmayẹ nya ọhịhị. (2 Ala ịKọrịntị 4:7) Ẹla nya Ohe myịng lẹhị nyọlẹ ká yẹ wẹ nyori ọ kaa kpa ọngịrị ọtụka nyamwụ họ ang hahị?

“Amkpaa ee, ang ịlẹ ka họ wuu chakpa ju iru! À haa bwula ẹla ọjẹjẹ.”​—EJE ỌNYỊỊLA 104:24, NW.

Jaabwọ kahị wẹẹ jẹ́ ang u-uhye nya akụrwọ ụbwọ nya Ohe, ịnyị ẹla ọjẹ́jẹ nyamwụ à kaa lahị ẹbyẹbyị gụ ọwọwa lẹ. Angị chị ang ehe alẹ, dọmwụ kaa jẹ́ ang u-uhye nya akụrwọ ụbwọ nya iJihova, bala ọ-maga nya ọ-yaa kpa gbịla ẹ-ẹpwụ nya ang ọhọhọ nyaa ịwa ịnyịnyị. Ị kaa họ ịnyị ẹ-ẹga nya ang ichiche-ichiche lala iloo, tụ́ ang ịtụka lala ụgbọ oluhye.

Ịngịngịhyẹ-ẹ́ chị ẹla ọjẹ́jẹ nya Ohe ehe gụ ịnyịrọ nya ọngịnyị ehe kaka. Ọ-chụ pwokwita, kụ ẹhị yẹ abwọlẹ ká ọnyị kaa bwu nwà wẹẹ. Ọ kaa dọmwụ bwu eji ookpokpo ọlẹ ká ang myị́ ang wuu u-uhye nya ọngịnyị kaa ji. Eji ọwẹ kaa gu ịlọmwụ ene, yẹ ka ri eji lụmẹ-lụmẹ ịlẹ kị moo. Ụka kọ pwoku lẹ, eji ịwẹ à kaa dọmwụ nyọka nwà lịlaa datị-datị hi awụlẹ, ọọwa lẹ, ị kaa la ụma ịdatị-datị, lala eji nya ịwọ, ịnya ekpiiji, bala ịnya ekpinegu lẹlẹ. Kori kọ nọ chẹẹ lẹ, ẹga nya ịnyịrọ ịdatị-datị à kaa hyehe lẹ, ịị dọmwụ nyọka họ ụkụrwọ lẹlẹ. Ẹ-ẹpwụ nya ọya ikichu, eji ookpokpo à yẹ la ọngịnyị ehe wẹ, kpụ ọwa ayịdang myịmyị kụ ụwụwa la uku-uku nya eji lẹlẹ. Ẹla ọjẹ́jẹ ọlẹpwụ nya ang ịlịịwẹ du ká iru nya angịnyị myị ju ẹla ọlẹpwụ nya ụpwụ ịgọgọ ọlẹ: “M̀ gwogbo hang chajị à họm hiigu-hiigu ụ-ụgbẹyị ọlẹbyẹbyị.”—Eje Ọnyịịla 139:14.

Apyobwuna oyina ahị tị́ yé bwu ẹla ọjẹ́je nya Ohe? Ọngọ họ ang wuu jẹ́ nyori ọ chịla kahị ka chị ọkẹkẹnị. Bwu ẹla ọjẹ́jẹ ọtụka nyamwụ, ọ mẹ ang ịnyịịla-ịnyịịla jẹ́ẹhị bwula Omyi Ẹla nyamwụ. Jaabwọ wẹẹ, o byihi yẹkẹẹ: “Anụ́-ụ juwa la ọhịnyọhi ha awụlẹ mẹ.” (Ala iKolosi 3:13) Ẹlẹwẹ ka dụbwọ? Ee. Angị jẹ́ ang ya nyori ọngọlẹ kọ kaa hịnyọhi nyị kaa yé une nọ bala o-ri nyị kaa dụbwọ ká ịwọ nya ọngịnyị ka ka uhye ka. Ọ ka du ká ọngịnyị ka la ọkịlẹtụ okpenyi ka, bala o-du ká ọngịnyị ka la gogo ị-ịnyịrọ ịnyịnyị. Ohe lala oligu ọlẹ kọ jẹ́ ẹla bala ọ-la ọháha, kọ tị kaa hwabwọ la ọ-mẹ ẹla jẹ oligu nyamwụ ka. (2 iTimoti 3:16, 17) À tịtọ nya oligu ọlịnyị?

“Ang ọlẹ kọ la kpakpa-à há Amkpaa lẹ.”​​—EJE ỌNYỊỊLA 37:28.

Ohe kaa họ ang ọnyịịla ụka myị́ ụka. “Iyachii kele ká Ohe Oluhye ka họ ang onyobyi, agụgụ á kaa họ ịngịngịhyẹ ọtịpyọ ka.” (IJobu 34:10) Eje ọlala nyamwụ kaa la kpakpa. Ọngọ mweje ọnyịịla dọmwụ byi Ohe yẹkẹẹ: “À kaa la angịnyị eje ọkpakpa.” (Eje Ọnyịịla 67:4) Chajị nyọlẹ ká iJihova kaa “yẹ ọkịlẹtụ,” ọngọngọhẹ-ẹ́ ka jẹ́-ẹ pịrọọ ju, bwula o-juwa họ ang ọnyịịla ị-ịlahị nya angịnyị, kẹkpẹ ka họ ang onyobyi ka. Ọọ jẹ́ ẹlịlẹhị ọlẹpwụ nya ẹla bala ọ-jẹ́-ẹ cheje ọkpẹẹkpẹẹ bwula ọọwa. (1 ịSamwẹlụ 16:7) Da ọwẹ u-uhye, Ohe yẹ ẹla ọkịrọrọ bala ang inyibyi ịla odehe wuu, ọ tị chehe nyori lụka okpii ọ ka ‘hu angị inyibyi latẹ-latẹ bwu odehe ọlẹ jaabwọ kịị hu apwụ bala amẹ.’—Etu 2:22.

Ma, Ohe á ri ọngọleje ọlẹ kọ kaa chị kpakpakpa nyọka yẹ angịnyị akama ka. Ọ kaa yẹ ahyẹẹrwẹrwa ụka kọ pwoku. ỊBayịbụụ ya nyori iJihova nyị “ri ọlahyẹẹrwẹrwa bala ọlọnahị.” Ọ dọmwụ kaa họ ịnyị ẹ-ẹga nya ọngọ onyobyi ọlẹ kọ yẹda bwu ẹpwụ nya ọkịlẹtụ. E-eje ọkpakpa à wẹ ka?—Eje Ọnyịịla 103:8; 2 iPita 3:9.

Apyobwuna oyina ahị tị́ yé bwu eje ọkpakpa nya Ohe? Ọlẹrụ iPita yẹkẹẹ: “Ohe Oluhye . . . á ri ọngọ kaa ji oye nya ọngọngọhẹ datị kpong-kpong ka. Ma, ọng myị́ ọng olepwoja ọnyị myị ọnyị nya odehe ọlẹ wuu, kọ juwa juhi nya Ohe Oluhye bala o-juwa họ abwẹla ọnyịịla ị-ịlahị nya Ohe Oluhye lẹ aalẹ, Ohe Oluhye tịtị ka ye ọngọọwa lala ọngịnyị nyamwụ pyii ịnyịnyị lẹ.” (Ụkụrwọ nya Alẹrụ 10:34, 35) Ahị kaa yé apyobwuna bwu ẹla ọkpakpa ọhọhọ nya Ohe chajị ọ́ kaa yẹ oye-oye ka. Ẹpwụma myị́ ẹpwụma kahị bwu, ido nya ịnyịrọ ụma ọnyị myị́ ọnyị kahị la, jaabwọ myị́ abwọ kahị ka ube-ụpwụ lee ọ-la okpoko ka ba, ọ kaa yehi myị nyọka gbịgba họọ.

Ohe tịtọ kahị ka jẹ́ ẹla ọkpakpa nyamwụ bala ọ-ka yé apyobwuna bwu ụwa, ịnyị à du kọ ya irya oleje hahị lẹ. Ụpwụ Ịgọgọ chabwọ nya irya oleje lala ehile nya Ohe ọlẹ kọ ‘da ba ọkịlẹtụ nyahị,’ kọ kaa rihi ibeenu kori ká abwẹla nyahị á há lee ọ-tịpyọ. (Ala iRom 2:15) Apyobwuna oyina ahị tị́ yé? Kori kahị mẹ ang jẹ irya oleje nyahị yẹẹyẹẹ, ọ ka guhi gbịla nyọka ji ẹkpẹ da ẹla ọtịpyọ bala ọkịrọrọ ọhọhọ. Kori ká ẹla á tị gụhị gu họ, ọ ka jẹ́-ẹ guhi gbịla nyọka yẹda bala ọ-nwụ abwẹla nyahị họ. Ịlẹhị ịnyị, ahị ọ-jẹ́ ang u-uhye nya ẹla ọkpakpa ọhọhọ nya Ohe kaa dahị ụbwọ nyọka tụ́ jwoo chwẹẹ!

“Ọháha ọlala nya ịlẹhị kpangga, Ohe Oluhye a ri lẹ.”​—1 ỊJỌN 4:8.

Ohe la ọngịrị, la ẹla ọjẹ́jẹ, bala ọ-kaa họ ẹla kpakpa. Ma ịBayịbụụ-ụ́ ya nyori Ohe nyị ri ọngịrị, ẹla ọjẹ́jẹ, lee ẹla ọkpakpa ka. O ya nyori Ohe nyị ri ọháha. Ịyẹ tị́ du? Chajị ahị ka jẹ́-ẹ yoo ị-ịlẹ: Ọngịrị nya Ohe du kọ jẹ́-ẹ họ ẹla. Ẹla ọkpakpa bala ẹla ọjẹ́jẹ nyamwụ kaa kpọọ ụgbẹyị ẹ-ẹpwụ nya ang ọhọhọ nyamwụ wuu. Ma ọháha nyamwụ à tị́ kaa gwoo gbịla nyọka họ ẹla lẹ. Ọháha juwa ẹ-ẹpwụ nya ang myị́ ang ọlẹ kọọ họ.

Ịngịngịhyẹ-ẹ́ ga iJihova amwụ ka, ma ọháha à gwoo gbịla nyọka họ ang ịhịhị e-epwoohe bala odehe ịlẹ kị ka jẹ́-ẹ yé apyobwuna bwu ọháha nyamwụ lẹ. Ọ nwụla odehe nọ ẹ-ẹpwụ nya ọháha chajị kọ ka ri ẹpwa ọnyịịla ha angịnyị ehe. Ọ tị kịnyaa la ọ-ka mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga nya angịnyị ehe wuu bwula ọ-kaa “chị ẹnụ bala o-do enyi ha alabwẹla ọnyịịla bala alabwẹla onyobyi.”—ỊMatiyu 5:45.

Da ọọwa u-uhye, “Ohe Oluhye ri Ọlọnahị bala Ọngọ la ahyẹẹrwẹrwa.” (IJemsi 5:11) Ọ kaa la ọháha nyịlẹhị ẹ-ẹga nya angịlẹ kị hu ẹta ẹdịyẹ nyọka jọ́ọ bala ọ-tụ́ jwoo chwẹẹ. Ohe jẹ́ angịlịnyị lala aligu. “Ọ kpahị jung.”—1 iPita 5:7, NW.

Apyobwuna oyina ahị tị́ yé bwu ọháha nya Ohe? Ọ kaa kpụhị ịpyọ nyọka yẹ egbamwụ ụka ká ẹnụ-ụ́ ja byi. Ọ kaa kpụhị ịpyọ ụka ká ọnyị ọlụbwọ á hụlọ ẹhụ. Ọháha nya alugbiyegu nyahị kaa myịhị lẹhị. Áhị baba nya ang ịwẹ ene kahị ka hihi pyịpyị ka, ma ị kaa dụbwọ ká ọhịhị ka kpụhị ịpyọ.

Ahị kaa yé apyobwuna ọkịla bwu ọháha nya Ohe. Apyobwuna ọọwa ri abwọ ọrịrị. ỊBayịbụụ juhi ọhụ yẹkẹẹ: “Anụ la uko ọchịchị u-uhye nya ịngịngịhyẹ kpong-kpong ka. Ma, ẹ-ẹpwụ nya ang myị́ ang wuu, anụ́-ụ juwa raabwọ ha Ohe Oluhye bala o-juwa bịlọọ bịlẹ la obe ojiji, kanụ juwa gu ang ị-banụ ba wuu ẹnyị ya je Ohe Oluhye la abwọ ọrịrị ọọwa mẹ.” Lala adịda ọnyịịla, ọ tịtọ kahị ka kpa imahị omeme nyahị wuu kaka tọọ. Ẹ-ẹpwụ nya ọháha nyamwụ, iJihova chehe nyọka ya “okpunyi nya Ohe Oluhye ọlẹ kọ kaa kpoye nya ọ-jẹ́ myịmyị nya angịnyị ehe wuu”​ hahị.—Ala iFilipayị 4:6, 7.

Ẹla ọ-pyịnyẹng ọlẹ ká wa we u-uhye nya abwụma ịkpọnchị nya Ohe—lala ọngịrị, ẹla ọjẹ́jẹ, ẹla ọkpakpa, bala ọháha nyamwụ—dang ụbwọ nyọka jẹ́ abwọlẹ ká Ohe la gụ ọwọwa? Nyọka họ ká ẹla nya Ohe ka myịng lẹhị gụ ọwọwa, ahị jung ọhụ nyọka jẹ́ ang gụ ọọwa u-uhye nya ang ịlẹ kọ họ bala ịlẹ kọ wẹẹ ka họ chajị nya apyobwuna nyang.