1, 2. (1) ¿Tlen okichijkej tlayekankej teopixkej para ayakmo matetlapouikan apóstoles uan tlen okichijkej yejuan? (2) ¿Tleka apóstoles ok otetlapouijkej?

 YI KIN omochi iluitl Pentecostés itech xiuitl 33 uan yikin opejkej monechikouaj akinmej kichiuaj ken Cristo. Pero Satanás amo kineki mamomiaktilikan. Ik non, san niman okichi teopixkej matlanauatikan ayakmo matetlapouikan. Pero apóstoles amo omomojtijkej, okachi otetlapouijkej “iwa omomiakiliayah miakeh tlakah iwa siwameh non okineltokayah n Toteko” (Hech. 4:18, 33; 5:14).

² Sapanoua okualankej, ik non, okintsakej apóstoles. Pero non youak iángel Jehová okintlapo puertas kanin okintsakej uan ijkuak otlaneski oksepa yotetlapouijtokaj. Ik non, oksepa okinkitskijkej uan okinuikakej inmixpan tekiuajkej porque amo otetlakamatkej. Pero apóstoles amo omomojtijkej uan okinnankilijkej: “Tejwah tikpiah tiktlakitaskeh tlan Dios kijtoa iwa amo tlan kijtoah n tlakah”. Ken sapanoua okualantokaj okinekiayaj kinmixpoloskej. Pero Gamaliel, se tlakatl akin miakej okitlakaitayaj uan otlamachtiaya itlanauatil Moisés okinnejmachti: “Xikinkawakah ninteh tlakah, iwa amo ximokalakikah inwah”. Tekiuajkej okitlakamatkej nin tlakatl uan okinkajkajkej apóstoles. ¿Satepan tlen okichijkej apóstoles? Omoyolchikajkej uan okachi “otlamachtiayah iwa otetlapowiayah Jesús, Ye n Cristo” (Hech. 5:17-21, 27-42; Prov. 21:1, 30).

3, 4. (1) ¿Tlen kichiua Satanás para kinmixnamikis itekipanojkauan toTajtsin Dios? (2) ¿Tlen tikitaskej itech nin tlamachtil uan ok ome tlen satepan tikitaskej?

³ Itech xiuitl 33, Biblia kijtoua amo okinkauilijkej matetlapouikan akinmej okichiuayaj ken Cristo, pero amo san itech non xiuitl ijkon okinchiuilijkej (Hech. 4:5-8; 16:20; 17:6, 7). Axkan Satanás ok kichijtok akinmej techkokoliaj amo matechkauilikan matitetlapouikan, ik non, techteluiaj inmixpan tekiuajkej. Kijtouaj tejuan tikchiuaj makualanikan oksekimej, tikinmixnamikij tekiuajkej uan titlanemakatinemij. Pero ijkuak ueli tiauij inmixpan tekiuajkej, tikteititiaj amo melauak tlen kijtouaj. ¿Tlen kijtouaj tekiuajkej? ¿Ken mitspaleuia tlen okijtojkej tekiuajkej ijkuak okinmixkomakakej tokniuan? Matikitakan tlen opanok itech seki altepemej para tekiuajkej techkauiliskiaj matitetlapouikan (Filip. 1:7).

⁴ Itech nin tlamachtil tikitaskej tlen yotikchijkej para matechkauilikan titetlapouiskej. Itech okseki tlamachtilmej tikitaskej tlen otechpaleui tiktlakamatiskej Jehová uan amo timokajkalakiskej itech política.

5. Itlamian xiuitl1930, ¿tleka okinkitskiayaj akinmej otetlapouiayaj uan tlen okichijkej akinmej okiyekanayaj ialtepe Jehová?

⁵ I tlamian xiuitl 1930, itech nochi altepetl Estados Unidos, nochtin tekiuajkej okinekiayaj kinchiualtiskej iTlaixpantijkauan Jehová makipiakan se amatl para kinkauiliskiaj tetlapouiskej. Pero tokniuan amo ijkon okichijkej, porque non amatl amo nochipa kinpaleuiskia. Noijki tokniuan okimatiayaj amo okatka se tlanauatil tlen okijtouaya amo matetlapouikan tlen Jesús okinnauati (Mar. 13:10). Ken miakej tokniuan ok otetlapouiayaj, okintsakej. Ik non, akinmej okiyekanayaj ialtepe Jehová, oyajkej inmixpan tekiuajkej para kiteititiskiaj amo okinkauiliayaj makichiuakan tlen okineltokayaj. Itech xiuitl 1938 opanok itlaj tlen amo keman tikilkauaj. ¿Tlen opanok?

6, 7. ¿Tlen okipanok tokni Newton uan ifamilia?

⁶ Martes 26 de abril xiuitl 1938, se familia tlen okatkaj precursores especiales, tokni Newton Cantwell okipiaya 60 xiuitl, isiua tlen omotokayotiaya Esther iuan inkoneuan tlen omotokayotiayaj Henry, Russell uan Jesse, otetlapouitoj ompa New Haven (Connecticut). Okinekiayaj tetlapouiskej nochi tonal uan xamo amo san niman mokopaskiaj inkalijtik ¿Tleka? Porque okimatiayaj uelis oksepa kintsakuaskiaj, pero yejuan ok okinekiayaj tetlapouiskej. Okiuikakej ome carros uan oajsitoj ompa New Haven. Tokni Newton okiuikaya se carro kanin okiuikaya amatlajkuilolmej uan gramófonos, itelpoch tlen omotokayotiaya Henry uan okipiaya 22 xiuitl, okiuikaya okse carro para ompa uelis kitlaliskia uan mokakiskia tlen ika tetlapouiskia. Amo ouejka uan policías okinmiluijkej ayakmo matetlapouikan.

⁷ Achto okikitskijkej Russell tlen okipiaya 18 xiuitl, satepan okinkitskijkej Newton uan Esther. Jesse tlen okipiaya 16 xiuitl, okitak ken okinuikayaj itatajuan uan ikni, ik non, omoka iselti porque ikni tlen omotokayotiaya Henry otetlapouijtoka oksekan. Pero ye ok otetlapouijtoka ika gramófono. Ome católicos okikauilijkej makitlali se tlamachtil tlen okitemakak tokni Rutherford tlen itoka “Enemigos”, pero sapanoua okualankej ijkuak okikakej uan okinekiayaj kiuitekiskej Jesse. Ye amo okualanki uan oyajki oksekan, pero satepan noijki okikitskijkej uan okitsakuatoj. Isiua tokni Newton amo okiteluijkej pero tokni Newton uan ikoneuan kema. Yejuan okitlaxtlajkej, ik non, itech non tonal okinkajkajkej.

8. ¿Tleka okiteluijkej Jesse Cantwell?

⁸ Tokniuan Cantwell, achto familia tlen okinmixkomakakej itech metstli septiembre xiuitl1938 ompa New Haven. Tokni Newton, Russell uan Jesse okinteluijkej porque ijkuak okintemakayaj amatlajkuilolmej, okitlajtlaniayaj tomin. Akinmej okiseliayaj amatlajkuilolmej uelis kitemakaskiaj tlen yejuan kinekiskiaj, pero tokniuan omonekiaya kipiaskej se amatl para uelis ijkon kichiuaskiaj uan amo okipiayaj. Maski oyajkej ixpan Tribunal Supremo tlen kajki Connecticut para makinpaleui, Jesse amo okikajkajkej, porque okiteluijkej okinkualaniaya akinmej okintlapouiaya. Tlakamej católicos sapanoua okualankej uan okijtojkej okiuijuikalti inreligión ika non tlamachtil. Ik non, tokniuan akinmej okinpaleuiayaj familia Cantwell, oyajkej ixpan Tribunal Supremo tlen kajki Estados Unidos.

9, 10. (1) ¿Tleka Tribunal Supremo tlen kajki Estados Unidos ayakmo otlanauati makintsakuakan familia Cantwell? (2) ¿Ken techpaleuia tlen okijto Tribunal?

⁹ Itech tonal 29 de marzo xiuitl 1940, Charles Evans Hughes akin okiyekanaya Tribunal Supremo uan chikueyi magistrados, okikakej tlen okijto tokni Hayden Covington, abogado tlen okinpaleuiaya iTlaixpantijkauan Jehová. * Ijkuak se fiscal tlen opouiayaj ompa Connecticut, okintelui tokniuan porque san kichiuaj makualanikan oksekimej, se juez okitlajtlani: “¿Amo melauak ijkuak Jesús otetlapoui amo okiselijkej?”. Fiscal okinankili: “Kema nikilnamiki, Biblia kijtoua tlen okipanok Jesús ijkuak otetlapoui”. ¡San ye omotelui! Porque okijtojtoka iTlaixpantijkauan Jehová okichijtokaj ken Jesús uan yejuan okichijtokaj ken akinmej okikokoliayaj. 20 de mayo xiuitl 1940, Tribunal amo itlaj okajsik para kinteluiskia uan kintsakuaskia iTlaixpantijkauan Jehová.

¹⁰ Tlen okijto Tribunal otlapaleui miak, porque okijtojkej kinpaleuiskiaj akinmej kipiaj inreligión makichiuakan tlen kineltokaj uan nochtin tekiuajkej moneki kitlakamatiskej tlanauatilmej tlen katej itech inmialtepe. Ijkuak okitemojkej kox itlaj okichi Jesse para kinkualanis oksekimej, amitlaj okajsikej. Ik non, okijtojkej iTlaixpantijkauan Jehová tetlapouiaj pero amo para kinkualaniskej oksekimej. ITlaixpantijkauan Jehová otlatlankej inmixpan tekiuajkej. ¿Ok techpaleuia tlen okijto Tribunal? Xikita tlen okijto se tokni abogado: “Tikintlapouiaj akinmej kinekij techkakiskej ik kanin tichantij, porque tikmatij uelis tikchiuaskej tlen tikneltokaj uan amo ikaj uelis kijtos amo matikchiuakan”.

11. ¿Tlen amatsintli okixejxelojkej iTlaixpantijkauan Jehová uan tleka?

¹¹ Kanaj itech xiuitl 1940, ompa Canadá okintlajyouiltijkej iTlaixpantijkauan Jehová. Itech xiuitl 1946, tokniuan okichijchijkej se amatsintli kanin okijtouaya tekiuajkej amo okinkauiliayaj makichiuakan tlen kineltokaj uan ika otetlapouijkej kanaj ome semanas. Nin amatsintli itoka Quebec’s Burning Hate for God and Christ and Freedom Is the Shame of All Canada (El odio ardiente de Quebec a Dios, Cristo y la libertad es la vergüenza de todo Canadá). Okipiaya naui páginas kanin okiyekijtouaya teopixkej, policías uan ijkuak miakej omonechikouayaj okintlajyouiltiayaj iTlaixpantijkauan Jehová tlen ochantiayaj Quebec. Ompa okijtouaya: “Ok kinkitskiaj iTlaixpantijkauan Jehová maski amo kichiuaj tlen amo kuali, 800 tokniuan ayamo kinkajkauaj ompa Gran Montreal”.

12. (1) ¿Tlen okichijkej akinmej okinkokoliayaj tokniuan ijkuak okitakej tlen okijtouaya amatsintli? (2) ¿Tleka okinteluijkej tokniuan? (Xikita nota).

¹² Tekiua tlen itoka Maurice Duplessis uan cardenal católico Villeneuve tlen chantij Quebec, sapanoua okinkualani tlen okijkuilojkej iTlaixpantijkauan Jehová. Non tonal otsaktokaj kanaj 800 tokniuan, pero okachi opejki kinkitskiaj, ik non, satepan yotsaktokaj 1,600 tokniuan. Se precursora okijto: “Policía otechtsak miak uelta”. Ijkuak okinmitayaj iTlaixpantijkauan Jehová okintemakayaj amatlajkuilolmej, okinteluiayaj, porque okijtouayaj yejuan okinmiluiayaj oksekimej makinmixnamikikan tekiuajkej. *

13. ¿Akinmej achto okinmixkomakakej porque okixejxelouayaj amatsintli uan tlen okijto Tribunal?

¹³ Itech xiuitl 1947 tokni Aimé Boucher uan ichpochuan tlen omotokayotiayaj Gisèle tlen okipiaya 18 xiuitl uan Lucille tlen okipiaya 11 xiuitl, okinmixkomakakej porque okijtouayaj okixnamikiayaj tekiua. Yejuan otetlapouiayaj ika amatsitsintin kanin ochantiayaj, pero amo okichiuayaj ken omokuayejyekouayaj tekiuajkej. Aimé Boucher amo okachi okipiaya tomin uan okatka yolyamanki, okipaktiaya kinmaluis yolkamej uan ochantiayaj kanin tepeyo ompa Quebec, ualeua oyaya altepetl ika carreta. Yejuan noijki okintlajyouiltiayaj ijkon ken okijtouaya amatsintli. Juez tlen achto okinmixkomakak, okinkokoliaya iTlaixpantijkauan Jehová, ik non, amo okinneltokiliaya tlen okijtouayaj tokniuan Boucher, pero kema okineltokaya tlen okijtouaya fiscal. Ye okijtouaya amatsintli tlen okintemakayaj okichiuaya makikokolikan tekiua, ik non, omonekiaya makintsakuakan tokniuan Boucher. Nin juez okinekiaya kijtos: amo kuali kajki nankijtojtinemiskej tlen melauak kichiuaj tekiuajkej. Ik non, okinteluijkej tokniuan Aimé uan Gisèle okijtojkej kixnamikij tekiua uan Lucille maski okatka ok tsikitsin okitsakej ome tonal. Tokniuan oyajkej Tribunal Supremo tlen kajki Canadá, para makinpaleuikan uan ompa kema okinpaleuijkej.

14. ¿Tlen okichijkej tokniuan tlen okatkaj Quebec maski okintlajyouiltijkej?

¹⁴ Maski sapanoua okintlajyouiltiayaj tokniuan ompa Quebec, yejuan otetlapouiayaj uan miakej opejkej momachtiaj. Itech xiuitl 1946 okatkaj kanaj 300 iTlaixpantijkauan Jehová, pero opanok naui xiuitl uan yokatkaj kanaj 1,000 tokniuan. *

15, 16. (1) ¿Ken okinpaleuij tokniuan Boucher tlen okijto Tribunal Supremo tlen kajki Canadá? (2) ¿Ken okinpaleui tokniuan uan oksekimej tlen ochantiayaj Canadá?

¹⁵ Junio xiuitl 1950, nueve jueces tlen opouiayaj itech Tribunal Supremo tlen kajki Canadá okitakej ken kipaleuiskiaj tokni Aimé Boucher. Tlajko xiuitl satepan, tonal 18 de diciembre 1950, okijtojkej amo melauak tlen omokuayejyekouayaj tekiuajkej itech iTlaixpantijkauan Jehová. ¿Tleka? Tokni Glen How, abogado tlen okinpaleuiaya iTlaixpantijkauan Jehová, okijto Tribunal okajsikamatki tlajtoli sedición kijtosneki: kinyoleuaskej oksekimej makixnamikikan tekiua, pero “amatlajkuilol amo ijkon okijtouaya, san okijtouaya tlen omokuayejyekouayaj iTlaixpantijkauan Jehová”. Noijki okijto: “Onikitak ken Jehová otechpaleui matitlatlanikan”. *

¹⁶ Tlen okijto Tribunal Supremo okipaleui ialtepe Jehová, noijki okinpaleui 122 juicios tlen okipiayaj tokniuan ompa Quebec uan ijkon tekiuajkej ayakmo itlaj okinmiluijkej tokniuan. Noijki okinpaleui nochtin akinmej chantij Canadá uan Comunidad Británica de Naciones (Commonwealth) para uelis kijtoskej tlen mokuayejyekouaj itech se tekiua. Tribunal okijto amo kuali tlen okinchiuiliayaj nochtin iTlaixpantijkauan Jehová, ik non, ayakmo okintlajyouiltijkej. *

17. ¿Tlen kichiuaj tekiuajkej para ayakmo matitetlapouikan?

¹⁷ Ijkon ken tokniuan itech achto siglo “tejwah amo tiktemachtijtinemih itlajtol Totajtsi Dios san para tiktlaniskeh tomi” (Xiktlajtolti 2 Corintios 2:17). Axkan miakej tekiuajkej amo kinekij matitetlapouikan. Matikitakan ome tlamantli tlen ika okinteluijkej tokniuan.

18, 19. ¿Tlen okichijkej tekiuajkej ompa Dinamarca para tokniuan ayakmo matetlapouikan?

¹⁸ Dinamarca. 1 de octubre xiuitl 1932 tekiuajkej okijtojkej moneki tikpiaskej licencia para tikintemakaskej amatlajkuilolmej. Pero tokniuan amo okipiayaj non licencia. Mostlatika, makuili tokniuan otetlapouijtokaj Roskilde, kanaj 30 kilómetros (20 millas) ik oeste kanin kajki altepetl Copenhague. Yitiotlak, ijkuak nochtin omonechikojkej, August Lehmann amo oajsito porque tekiuajkej okitsakej, okijtojkej otlanemakatoka uan amo okipiaya licencia.

¹⁹ Itech 19 de diciembre xiuitl 1932, August Lehmann oyajki inmixpan tekiuajkej uan okijto okintlajpalouaya tlakamej para kinmakas seki amatlajkuilolmej, pero amo otlanemakaya. Tribunal tlen kajki itech non altepetl okajsikamatki uan okijto: “August Lehmann [...] moneki tekipanos uan ijkuak tetlapouia uan kintemaka amatlajkuilolmej amo kitlaxtlauiaj, tomin tlen kiselia amo para ye”. Tribunal okijto tlen kichiuaj iTlaixpantijkauan Jehová uan tlen okichi tokni Lehmann amo kijtosneki “tlanemakaj”. Pero akinmej okikokoliayaj ialtepe toTajtsin Dios okinekiayaj ayakmo matetlapouikan (Sal. 94:20). Fiscal general okijto omonekiaya yaskej ixpan Tribunal Supremo. ¿Tlen okichijkej tokniuan?

20. ¿Tlen okijto Tribunal Supremo tlen kajki Dinamarca uan tlen okichijkej tokniuan?

²⁰ Non semana ijkuak tokniuan yetoskiaj ixpan Tribunal Supremo, nochtin iTlaixpantijkauan Jehová tlen chantij Dinamarca okachi opejkej tetlapouiaj. Martes 3 de octubre xiuitl 1933, Tribunal Supremo okijto kuali tlen okichijtoka tokni August Lehmann uan iTlaixpantijkauan Jehová amo kixnamikij intlanauatiluan tekiuajkej. Axkan tokniuan uelis tetlapouiskiaj. Sapanoua okitlasojkamatilijkej Jehová porque okinpaleui, ik non, opejkej okachi tetlapouiaj. Axkan tokniuan tlen chantij Dinamarca ueli tetlapouiaj uan tekiuajkej amitlaj kinmiluiaj.

21, 22. ¿Tleka Tribunal Supremo tlen kajki Estados Unidos amo otlanauati makitsakuakan tokni Murdock?

²¹ Estados Unidos. Domingo 25 de febrero xiuitl 1940, se precursor tlen omotokayotiaya Robert Murdock uan chikome tokniuan okinkitskijkej uan okintsakej porque otetlapouijtokaj itech altepetl Jeannette, ik Pittsburgh, tlen kajki Pensilvania. Okijtojkej para kinxejxeloskej amatlajkuilolmej omonekiaya kipiaskej se licencia. Tokniuan okitatoj Tribunal Supremo tlen kajki Estados Unidos.

²² 3 de mayo xiutl 1943, Tribunal Supremo okijto tlen kichiuaskiaj iTlaixpantijkauan Jehová. Okijto amo omonekiaya kipiaskej se licencia porque tla kipiaskiaj moneki “kitlaxtlauaskej Constitución Federal”. Noijki okipojpolo non tlanauatil porque “ayakmo okinkauiliayaj makinchiuakan amatlajkuilolmej nion ayakmo matetlapouikan tlen kineltokaj”. Ijkuak ijkon okijto Tribunal Supremo, se juez tlen itoka William Orville Douglas okijto iTlaixpantijkauan Jehová “sapanoua ipati tetlapouiaj uan kinxejxelouaj amatlajkuilolmej”. Noijki okijto: “Moneki tikintlakaitaskej ijkon ken tikintlakaitaj oksekimej religiones uan noijki moneki tikinkauiliskej matetlapouikan”.

23. ¿Tleka techpaleuia ijkuak otlatlankej tokniuan itech xiuitl1943?

²³ Tlen okijto Tribunal Supremo sapanoua okipaleui ialtepe toTajtsin Dios. Okijtojkej iTlaixpantijkauan Jehová tetlapouiaj tlen kijtoua Biblia uan amo tlanemakaj. Itech xiuitl 1943 okintlankej 12 juicios, noijki okitlankej juicio tlen okipiaya tokni Murdock. Tlen opanok techpaleuia ijkuak techteluiaj inmixpan tekiuajkej uan ijkuak akinmej techkokoliaj techiluiaj amo uelis titetlapouiskej iTekiuajkayo toTajtsin Dios.

24. ¿Tlen tikchiuaj ijkuak tekiua tlanauatia ayakmo matitetlapouikan?

²⁴ Akinmej tiktekichiuiliaj Jehová tikintlasojkamatiliaj tekiuajkej porque techkauiliaj matitetlapouikan iTekiuajkayo toTajtsin Dios. Pero ijkuak tekiuajkej kijtouaj ayakmo matitetlapouikan, tejuan tiktemouaj okseki tlamantli para titetlapouiskej. Ijkon ken okijtojkej apóstoles, “tikpiah tiktlakitaskeh tlan Dios kijtoa iwa amo tlan kijtoah n tlakah” (Hech. 5:29; Mat. 28:19, 20). Pero noijki tikinmiluiaj tekiuajkej noso tribunales matechkauilikan matitetlapouikan. Matikitakan tlen okinpanok sekimej tokniuan.

25, 26. ¿Tleka tokniuan oyajkej ixpan Corte Suprema de Justicia tlen kajki Nicaragua uan ken okinpaleui?

²⁵ Nicaragua. 19 de noviembre xiuitl 1952, Donovan Munsterman tlen tlapaleuia Betel uan noijki misionero, okinotskej itech Departamento de Inmigración tlen kajki itech altepetl Managua para iuan motlapouiskia Arnoldo García, ye okiyekanaya non Departamento. Non tlakatl okilui tokni Donovan iTlaixpantijkauan Jehová “ayakmo tetlapouiskiaj tlen kineltokaj nion tlamachtiskiaj” ompa Nicaragua. Ijkuak tokni okitlajtlani tleka, non tlakatl okilui ministro de Gobierno y Religiones amo kinkauilia iTlaixpantijkauan Jehová matetlapouikan uan miakej okijtouayaj yejuan okatkaj comunistas. ¿Akin ayakmo okinekiaya matetlapouikan nion matlamachtikan? Akinmej kiyekanaj religión católica.

²⁶ Tokni Munsterman san niman oyajki kanin kajki Ministerio de Gobierno y Religiones, noijki okitato tekiua Anastasio Somoza García, pero amo okipaleuijkej. Ik non, tokniuan okitsakej kali kanin monechikouaj uan opejki monechikouaj inkalijtik tokniuan, pero ok otetlapouiayaj maski amo ken achto. Noijki oyajkej kanin kajki Corte Suprema de Justicia itech altepetl Nicaragua para kinmiluiskiaj makinkauilikan mamonechikokan uan matetlapouikan. Akinmej kinemakaj periódico opejkej kijtouaj tlen okinpanotoka iTlaixpantijkauan Jehová, ijkon Corte Suprema okijto kinpaleuis uan 19 de junio xiuitl 1953 okijto iTlaixpantijkauan Jehová uelis monechikoskej uan tetlapouiskej. Noijki okijtojkej amo kuali tlen okichijkej tekiuajkej porque ayakmo okinkauiliayaj matetlapouikan tlen kineltokaj uan moneki motlakaitaskej.

27. ¿Tleka okintlajtlachialti akinmej ochantiayaj Nicaragua tlen okijto Corte Suprema uan ken okinyolchika tokniuan?

²⁷ Akinmej ochantiayaj Nicaragua omotlajtlachialtijkej ijkuak okimatkej iTlaixpantijkauan Jehová oksepa opejkej tetlapouiaj. Akinmej otlayekanayaj itech religión católica sapanoua okualankej, ik non, ayakmo omouikayaj inmiuan Corte Suprema. Noijki Corte Suprema amo nochipa okichiuaya tlen okijtouayaj tekiuajkej. Tokniuan okitakej Jehová uan Jesús nochipa okinpaleuijkej porque otetlapouijkej maski otlajyouijtokaj (Hech. 1:8).

28, 29. ¿Tlen opanok itech altepetl Zaire kanaj itech xiuitl1980?

²⁸ Zaire. Kanaj itech xiuitl 1980 okatkaj kanaj 35,000 iTlaixpantijkauan Jehová ompa Zaire, tlen axkan moixmati ken República Democrática del Congo. Ijkuak opejkej momiaktiliaj itekipanojkauan Jehová, opejkej kinchijchiuaj okseki edificios itech kali Betel. Itech metstli diciembre xiuitl 1985 omochi se ueyi nechikol internacional itech se estadio kanin kajki altepetl Kinsasa, omonechikojkej kanaj 32,000 tlen oualajkej itech tlatlamantli altepemej. Pero satepan itlaj okinpanok tokniuan. ¿Tlen okinpanok?

²⁹ Tokni Marcel Filteau, se misionero tlen ochantiaya Quebec (Canadá) okitak tlen okichi tekiua Duplessis, ye otlapaleuijtoka altepetl Zaire uan techtlapouia tlen opanok: “12 de marzo xiuitl 1986, tokniuan akinmej otlayekanayaj okiselijkej se carta tlen okijtouaya amo kuali tlen okichiuayaj iTlaixpantijkauan Jehová ompa Zaire”. Non tlanauatil okipiaya ifirma tekiua Mobutu Sese Seko.

30. ¿Tlen okinekiayaj kichiuaskej akinmej tlayekanaj itech kali Betel uan tlen okichijkej?

³⁰ Mostlatika radio nacional okijto: “Ayakmo tikinkakiskej iTlaixpantijkauan Jehová itech altepetl Zaire”. San niman opejkej kintlajyouiltiaj. Okinpojpolojkej seki kalmej kanin monechikouaj iTlaixpantijkauan Jehová, okintlachtekijkej, okintsakej tokniuan uan okinteuiayaj. Hasta konemej noijki okintsakej. 12 de octubre xiuitl 1988, tekiua okimoaxkati tlen iaxka ialtepe Jehová uan soldados ochantitoj itech kali Betel. Tokniuan omotlapouitoj iuan tekiua Mobutu, pero amo okinpaleui. Tokniuan akinmej tlayekanaj itech kali Betel omonekiaya kitaskej kox san niman yaskiaj ixpan Tribunal Supremo noso mochiaskiaj. Timothy Holmes se misionero uan okinyekanaya akinmej tlayekanaj itech kali Betel, okijto tlen okichijkej: “Otiktlatlaujtijkej Jehová matechpaleui tikmatiskej tlen tikchiuaskej”. Ijkuak ijkon okichijkej, tokniuan okajsikamatkej ayamo omonekiaya yaskej inmixpan tekiuajkej, achto omonekiaya kinmaluiskej tokniuan uan tetlapouiskej.

31, 32. ¿Tlen otlanauati Tribunal Supremo tlen kajki Zaire uan ken okinpaleui tokniuan?

³¹ Opanok miak xiuitl uan ayakmo okintlajyouiltiayaj iTlaixpantijkauan Jehová porque miakej opejkej kichiuaj ken kijtoua derechos humanos. Axkan akinmej tlayekanaj itech kali Betel omonekiaya yaskej inmixpan akinmej poui itech Tribunal Supremo de Justicia tlen kajki Zaire. Tribunal okijto kema kinmixkomakaskia. Opanok chikome xiuitl, itech 8 de enero xiuitl 1993 Tribunal okijto amo kuali tlen tekiua okinchiuili iTlaixpantijkauan Jehová uan okipojpolo tlanauatil tlen okijkuilo. ¡Ximokuayejyeko! Itlaj uelis kinchiuiliskiaj jueces porque okipojpolojkej itlanauatil se tekiua. Tokni Holmes techtlapouia: “Ijkuak ijkon opanotoka, otikitakej ken Jehová techpaleuia” (Dan. 2:21). Otlatlankej uan nochtin tokniuan omoyolchikajkej porque toTekiua Jesús okinmititi keman uan ken kichiuaskej.

³² Ijkuak okipojpolojkej tlen otlanauati tekiua, tokniuan tlen tlayekanaj Betel tlen kajki Zaire, okitlajtlankej makinkauilikan sekimej misioneros makalakikan itech non altepetl, makinchijchiuakan kalmej kanin monechikoskej uan makinkauilikan makinpiakan amatlajkuilolmej tlen uitsej itech okseki altepemej. * ¡Sapanoua tiyolpakij akinmej tiktekichiuiliaj Jehová porque nochipa techpaleuia iuan matimouikakan! (Is. 52:10).

33. ¿Tlen techmachtia tlen axkan otikitakej?

³³ Tlen axkan otimomachtijkej kiteititia tlen okijto Jesús: “Ne nomechinmakas n tlájtolteh non nomejwah nonkintenkixtiskeh, iwa nion se de akin nomechkokolia kixikos nion nomechtlajtolkopas” (xiktlajtolti Lucas 21:12-15). Ualeua tikitaj ken Jehová techpaleuia, itech achto siglo Jehová okichi Gamaliel makinpaleui tokniuan, axkan noijki kichiua jueces uan abogados makipaleuikan ialtepe. Noijki techpaleuiaj para amitlaj matechchiuilikan akinmej techkokoliaj. (xiktlajtolti Isaías 54:17). Maski techtlajyouiltiskej, nochipa titetlapouiskej.

34. ¿Tleka san niman mota ijkuak tokniuan tlatlanij uan tlen techmachtia? (Noijki xikita recuadro “ Tribunales supremos techkauiliaj matitetlapouikan”).

³⁴ ¿Tleka tetlajtlachialtia ijkuak tekiuajkej techkauiliaj oksepa matitetlapouikan uan matimonechikokan? Ximokuayejyeko nin: iTlaixpantijkauan Jehová amo moueyinekij, amo kipaleuiaj nion mokajkalakiaj itech política. Ijkuak okinuikayaj tokniuan inmixpan tekiuajkej omokuayejyekouayaj “amo kanaj omoixtlamachtijkeh” (Hech. 4:13). Miakej religiones uan políticos mokuayejyekouaj tribunales noso tekiuajkej okachi kinpaleuiskej oksekimej uan tejuan amo. Pero miak uelta yotechpaleuijkej, nin techititia Jehová uan Jesús nochipa techpaleuiskej (2 Cor. 2:17). Ik non, tejuan noijki tikijtouaj ken Pablo: “Amo nimawi, amaka weletis itla nechtoktis porke Dios [Jehová] nechpalewia” (Heb. 13:6).