Vo Akuŵerenga Afumba

Bayibolu likambapu chechosi cha pa nkhani yakupumisana matambula nga vakumwa, sonu ntchifukwa wuli Akaboni aku Yehova achitaku cha venivi?

Ŵanthu akwamba kali ukongwa kuchita mwambu wakupumisana pamwenga kusoske muchanya mabotolu ndipuso matambula nga vakumwa. Venivi vichitika pacharu chosi chinanga kuti vichitika munthowa zakupambanapambana. Kanandi munthu yumoza wakambapu mazu, mwakuyeruzgiyapu wangakhumbiya vamampha pamwenga umoyu utali munthu munyaki. Pavuli paki, ŵanthu anyaki angakoliyana nayu mwakukamba mazu, kupumisana pamwenga kusoske muchanya matambula ngawu ndi kufyonthapu chakumwa. Ŵanthu anandi awona kuti kuchita venivi kulivi suzgu ndipu kulongo waka kuti yo wachita venivi ngwamasangu. Kweni pe vifukwa vakuvwika vo Akaboni aku Yehova aleke kuchitaku mwambu wenuwu.

Pakuti Akhristu achitaku cha mwambu uwu, kumbi venivi ving’anamuwa kuti akhumba cha kuti ŵanthu akondwengi, ajengi umoyu utali ndipuso wamampha? Awa! Mwakuyeruzgiyapu, mukalata yo wupu wakulongozga wa munyengu ya akutumika ungulembe mipingu, ungumaliza ndi mazu ngo ngangalembeka kuti “titikukhumbiyani umoyu wamampha,” “mujengi umampha” ndipuso “vamampha vosi.” (Machitidu 15:29) Kweniso ŵanthu anyaki wo asopanga Chiuta wauneneska akambiyanga mafumu kuti: “Yimwi ambuya fumu . . . muje ndi umoyu mpaka muyaya!” pamwenga kuti “Fumu yije ndi umoyu utali!”—1 Mafumu 1:31; Nehemiya 2:3.

Kweni kumbi mwambu wakupumisana pamwenga kusoske muchanya matambula ukwamba wuli? Mu Chigongwi cha Alinda cha January 1, 1968, mwenga mazu ngo ngangutoleka mubuku linyaki lo likukamba kuti: “Pe ukaboni ukulu wo ulongo kuti mwambu wakugwiriskiya ntchitu matambula nga vakumwa pakukhumbiya anyaki umoyu ‘wamampha,’ ukutuliya ku mwambu wa visopa vakali. Pa mwambu wenuwu, ŵanthu amwanga moŵa pakupereka sembi kwa achiuta ndipuso ŵanthu akufwa. Agiriki kweniso Aroma aperekanga vakumwa nge sembi kwa achiuta ŵawu, ndipu pa maphwandu ngenanga achitanga mwambu wakupumisana matambula nga vakumwa. Mwambu wenuwu achitiyanga achiuta ŵaŵu ndipuso ŵanthu wo akufwa.” (The Encyclopædia Britannica (1910), Volume 13, peji 121.) Buku ili likukamba so kuti: “Ŵanthu wo amwanga moŵa pakupereka sembi zenizi, nawu ajanga ndi chilatu chakukhumbiya vamampha ŵanthu amoyu.”

Sonu kumbi chifukwa chenichi ntchakuvwika mpaka sonu? Buku linyaki lo lingutuwa mu 1995 lingukamba kuti: “[Kupumisana matambula nga vakumwa] ko ŵanthu achita mazuŵa nganu, kukutuliya ku mwambu wakupereka sembi zavakumwa vakupaturika kwa achiuta. Ŵanthu aperekanga ndopa pamwenga vinyu kuti akambi waka mazu pamwenga pempheru. Pempheru lenili laŵanga ndi mazu ngakudumuwa ngakuti, ‘umoyu utali!’ pamwenga ‘umoyu wamampha!’”—International Handbook on Alcohol and Culture.

Mbuneneska kuti ndi nyengu zosi cha po munthu yo wasopa Chiuta mwauneneska wangakana kuja ndi chinthu pamwenga kugwiriskiya ntchitu chinthu cho kali achigwiriskiyanga so ntchitu muvisopa vaboza. Mwakuyeruzgiyapu, ŵanaŵaniyani chipasu cha pomegiraneti. Buku linyaki lo likonkhoska Bayibolu likamba kuti: “Visopa vakali vagwiriskiyanga so ntchitu chipasu cha pomegiraneti nge chizindikilu chawu chakupaturika.” Chinanga kuti venga viyo, Chiuta wangulamula kuti apangi tivipasu ta pomegiraneti ndipu atiŵiki mumphata mwa mkhanju wa wasembi mura. Wangulamula so kuti awumbi vipasu va pomegiraneti kuti vije vakutowese vipilala va nyumba yakusopiyamu yaku Solomoni. (Ekisodo 28:33; 2 Mafumu 25:17) Kweniso kuvwalikana mpheti pa zowala naku kukwambiya ku visopa venivi. Kweni ŵanthu anandi mazuŵa nganu atiyiziŵa cha fundu iyi, ndipu awona waka kuti mpheti yilongo waka kuti munthu wakuto pamwenga wakuyirwa.

Nanga kumbi kugwiriskiya ntchitu vinyu pakusopa naku nkhuheni? Munthu wangafumba fumbu ili chifukwa nyengu yinyaki, ŵanthu a ku Sekemu wo asopanga Bala, “angusere munyumba yaku chiuta wawu ndipu angurya, angumwa ndi kutemba Abimeleki,” yo wenga mwana waku Gidiyoni. (Ŵeruzgi 9:22-28) Kumbi muwona kuti munthu yo wasopanga Yehova mwakugomezgeka, nayu watingi wajengi pagulu la ŵanthu ŵenaŵa, wo amwanga ndi kupempha chiuta kuti watembi Abimeleki? Nyengu yinyaki, Amosi wachikonkhoska vo vachitikanga po Ayisirayeli anandi angugarukiya Yehova, wangulemba kuti: “Yiwu agona pasi pafupi ndi guŵa la sembi lelosi . . . ; angugula vinyu ndi ndalama zo alipirisanga ŵanthu ndipu amwiya vinyu yo panyumba ya achiuta ŵawu.” (Amosi 2:8) Tiziŵa cha asani vinyu mwenuyu amudiranga pasi nge sembi kwa achiuta pamwenga amwanga waka pakusopa ko achitanga. Kweni fumbu ndakuti, kumbi muwona kuti ŵanthu wo asopanga Chiuta wauneneska nawu achitangaku venivi? (Yeremiya 7:18) Pamwenga kumbi muwona kuti mphakuvwika kuti munthu yo wasopa Chiuta wauneneska wangasoske muchanya tambula yaki ya vinyu ndi kupempha chiuta kuti watumbiki munthu?

Mbuneneska kuti nyengu zinyaki ŵanthu wo asopanga Yehova asoskanga manja ngawu muchanya achipempha vinthu vamampha. Kweni yiwu asoskiyanga manja Chiuta wauneneska. Mwakuyeruzgiyapu, Bayibolu likamba kuti: “Solomoni wanguma panthazi pa guŵa la sembi laku Yehova . . . ndipu wangutambasuliya manja ngaki kuchanya. Iyu wangukamba kuti: ‘Yimwi Yehova Chiuta waku Isirayeli, palivi Chiuta munyaki wakuyanana ndi yimwi. . . Ndipu yimwi muvwi mwe kuchanya kumalu nginu ko muja; hinya, yimwi muvwi ndi kugowoka.” (1 Mafumu 8:22, 23, 30) Mwakuyanana waka, “Ezara wanguthamika Yehova . . . ndipu ŵanthu wosi angumuka kuti, “Ame! Ame!” kweniso angusoska manja ngawu. Pavuli paki angusindama ndi kujikamiya Yehova mpaka visku vawu pasi.” (Nehemiya 8:6; 1 Timote 2:8) Yapa viwoneke limu kuti ŵanthu akugomezgeka ŵenaŵa achisoska manja ngawu muchanya, asoskiyanga chiuta wa mwaŵi cha.—Yesaya 65:11.

Ŵanthu anandi wo achitaku mwambu wakupumisana matambula nga vakumwa, aŵanaŵanaku cha kuti asani asoske muchanya matambula, ndikuti apempha vitumbiku kwaku chiuta wa mtundu unyaki. Kweniso yiwu angakonkhoska cha chifukwa cho achitiya venivi asani angafumbika. Sonu pakuti ŵanthu anandi aŵanaŵana vinandi cha pa nkhani iyi, kumbi venivi ndikuti ving’anamuwa kuti Akhristu nawu achichizgikengi kuchitaku mwambu uwu? Awa!

Ŵanthu anandi aziŵa kuti pa vakuchitika vinyaki so, Akaboni aku Yehova akana kuchitaku vinthu vo anandi achita. Mwakuyeruzgiyapu, ŵanthu anandi ajikamiya pamwenga kusindamiya vinthu nge mbendera, ndipu yiwu awona kuti kuchita venivi nkhusopa cha. Akhristu auneneska atiŵatimbanyizga cha ŵanthu asani achita venivi, kweni yiwu achitaku cha. Asani Akaboni aku Yehova aziŵa kuti pachitikengi vinthu nge venivi, yiwu achita vinthu mwazeru kuti aleki kuguŵisa ŵanthu. Pa chakuchitika chechosi, yiwu achitaku cha vinthu vakulongo kuti atanja charu chawu vo vikoliyana cha ndi fundu za mu Bayibolu. (Ekisodo 20:4, 5; 1 Yohane 5:21) Mbuneneska kuti ŵanthu anandi mazuŵa nganu angawona kuti palivi kukoliyana kwekosi pakati pa mwambu wakupumisana matambula nga vakumwa ndi kusopa. Kweni pe vifukwa vakuvwika vo Akhristu aleke kuchitaku mwambu wenuwu. Tawona kuti ukutuliya ku chisopa chaboza ndipuso chinanga ndi mazuŵa nganu, ŵanthu wo achita mwambu uwu awoneka kuti apempha vitumbiku ku chakulengeka chinyaki chauzimu ‘kuchanya.’—Ekisodo 23:2.