Thin Rok Jehovah e Ba Fas

Tin ni Ba Ga’ Fan ko Babyor Rok Isaiah​—I

“I MINI’ e nggu l’og nge yan? I mini’ e nggu tay e thin nga l’ugun nge fek e thin romow nge yan?” I Jehovah e be non, me fulweg Isaiah ni fak Amoz ni gaar: “Bay gu wan! Mu l’ugeg!” (Isaiah 1:1; 6:8) Ma aram e ngiyal’ ni kan pi’ e maruwel ngak ni nge mang profet. Bay murung’agen e maruwel rok Isaiah ni profet ko babyor u lan e Bible ni bay fithingan Isaiah u daken.

I yoloy Isaiah fare babyor ma thin riy e be weliy e n’en ni buch u lan 46 e duw ni gonap’an e duw ni 778 B.C.E. nge mada’ ko 732 B.C.E. Bay e thin u lan fare babyor ni murung’agen e pufthin ngak yu Judah nge yu Israel nge boch e nam u charen, machane kenggin e thin riy e gathi murung’agen e gechig. Ya kenggin e thin ko babyor rok Isaiah e murung’agen e “ayuw ko yafos nra yib rok Jehovah Got.” (Isaiah 25:9) Ma fan e ngochol rok Isaiah e “Ayuw ko Yafos nra Yib rok Jehovah.” Re thin ney e ra weliy boch ban’en ni ba ga’ fan ko Isaiah 1:1–35:10.

“GOO PIIN NRA MAGEY E YAD RA SUL”

(Isaiah 1:1–12:6)

De tamilangnag e Bible ko i yoloy Isaiah fa lal nsom’on e guruy ko babyor rok u m’on ni kan dugliy ni nge mang profet fa i yoloy nga tomren. (Isaiah 6:6-9) Machane, ba tamilang ni ke war e michan’ rok piyu Judah nge yu Jerusalem. “Lolugmed nge mada’ ko rifrif u aymed e dariy bang riy ni kab fel’.” (Isaiah 1:6) Boor e girdi’ e ma meybil ngak e liyos. Pi tayugang’ e yad ba kireb. Ba tolangan’ e piin ni ppin. Der ma pigpig e girdi’ ngak fare Got nriyul’ nrogon. Ka nol’og Isaiah ni ‘bokum’ yay ni nge machibnag e girdi’ ni dabiyog ni ngar nanged fan ma dubrad e tamilangan’.

Be n’en ni nge yib e mahl ngak yu Judah ni pi salthaw nu Israel nge Syria e kar chaggad ngar togopuluwgad ngak yu Judah. I fanay Jehovah Isaiah nge pi fak ni ngar manged “pow nge maang’ang” ni nge micheg Judah riy ni dabi m’ag e puruy’ ni be tay piyu Syria nge yu Israel. (Isaiah 8:18) Machane gapas ni dabi m’ay biid e kemus nra yib u tan e gagiyeg rok e “Pilung ko Gapas.” (Isaiah 9:6, 7) Ku ra pufthinnag Jehovah piyu Assyria ni ir fare nam ni ra fanay Jehovah ni ngar manged e “dimow ni fan ko damumuw rok.” Ran kalbusnag piyu Judah u reb e nam ngar manged sib riy, machane “piin nra magey e yad ra sul.” (Isaiah 10:5, 21, 22) Tin nriyul’ nib yal’uw e ra yib i m’ug nib riyul’ u tan e gagiyeg rok fare “nuf ni thay ko ley ni magey u fithik’ e but’” ko fare ke gek’iy ni kan toy.​—Isaiah 11:1.

Fulweg u Boch e Deer ko Bible:

1:8, 9​—Uw rogon ni piyu Zion e yad bod “bochi naun nib war ni tafen e matanag ni bay u fithik’ bangi woldug ni grapes, ara bochi naun ni kan toy nga fithik’ bangi woldug ni kiyuri”? Fan e re thin nem e gowa ba war yu Jerusalem ni bod fene war bochi naun  ko milay’ ni grapes mab mom ni nge puth ni bod bochi naun u milay’ ko kiyuri. Machane ra ayuweg Jehovah yu Jerusalem ma dabi pag ni nge dariy e girdi’ riy ni bod yu Sodom nge yu Gomorrah.

1:18​—Mang fan fare thin ni gaar: “Mired ngad puruy’gad”? Gathi be yip’ fan ni be pining Got e girdi’ ngar sobolgad ngar puruy’naged ban’en nge taareban’rad ngay ni nge non bagayad me fulweg bagayad. Danga’, ya re thin ney e be yip’ fan ni Jehovah ni fare Tapuf Oloboch nib mat’aw e be pi’ e kanawo’ ngak piyu Israel ni ngar pied keru’rad ko kireb ngar beechgad.

6:8a​—Mang fare thin ni “nggu” nge “romow” ni bay ko re thin ney? Fare thin ni “nggu” e be yip’ fan Jehovah Got. Ma faani yog ni ‘romow’ e be yip’ fan ni ku bay be’ ni yow Jehovah. Ma faanem ni yow e ir “Fak ni maagirag rok.”​—John 1:14; 3:16.

6:11​—Mang fan e thin rok Isaiah faani gaar: “Somol, uw n’umngin nap’an ni nge par ni ara’ rogon?” Gathi be fith Isaiah n’umngin nap’an ni nge machibnag e thin rok Jehovah ngak e girdi’ ni dar motoyil. Danga’, ya be fith n’umngin nap’an nra par e girdi’ ni ba war e michan’ rorad me kireb murung’agen fithingan Got.

7:3, 4​—Mang fan ni ayuweg Jehovah Ahaz ni ir ba pilung nib kireb? Be puruy’ e pilung nu Syria nge pilung nu Israel ni ngar chuwegew Ahaz ni Pilung nu Judah ni dabki pilung ma ngar tew fak Tabeel nga luwan​—ni be’ nde yib ko tabinaw rok David. Re puruy’ nem ni sum rok Satan ni Moonyan’ e ra thang fare M’ag ni micheg Got ngak David ni fan nga Gil’ilungun Got. I ayuweg Jehovah Ahaz ni fan e ngii par fare tha’ ni ra yib fare “Pilung ko Gapas” riy.​—Isaiah 9:6.

7:8​—Ke diin me “meewar” Efraim u lan 65 e duw? Kan tabab i chuweg girdien fa ragag i ganong nu Israel min tay boch e girdi’ nu bayang nga lan fare binaw u “nap’an ni Pekah e pilung nu Israel” ndawori n’uw nap’an nga tomren ni ke yog Isaiah ni profet e re yiiy ney. (2 Kings 15:29) Un rin’ ni ara’ rogon nge yan i mada’ ko ngiyal’ ni pilung Esar-haddon ni pilung nu Assyria ni ir fak Sennacherib. (2 Kings 17:6; Ezra 4:1, 2; Isaiah 37:37, 38) N’en ni rin’ piyu Assyria ni yad be tay e girdi’ u yugu boch e nam nga lan yu Samaria e un rin’ u lan fa 65 e duw nni weliy ko Isaiah 7:8.

11:1, 10​—Uw rogon ni Jesus Kristus e ir “ba nof ni thay rok Jesse’” maku ir “lik’ngin Jesse”? (Roma 15:12) Ni ‘gargeleg Jesus ko tabinaw rok Jesse.’ Jesus e ir owchen David ni fak Jesse. (Matthew 1:1-6; Luke 3:23-32) Machane nap’an ni pilung Jesus, me thil yalen e tha’ u thilrad e piin lik’egal’ rok. Kan pi’ mat’awen nge gelngin Jesus ni nge pi’ e yafos ni manemus ngak e girdi’ ni kar folgad ni yad ra par u fayleng, me mang Jesus e “Chitamangiy ni Manemus.” (Isaiah 9:6) Aram rogon nra mang “lik’ngin” e piin ni yad chitamangin nib muun Jesse ngay.

Tin ni Gad ra Fil Riy:

1:3. Ra dab da folgad ko pi motochiyel rok e En ni Tasunmiy ma ra yoor ban’en ni ra nang e garbaw ko tin ni gad manang. Machane  faanra dab da paged talin e pi n’en ni rin’ Jehovah ni fan ngodad ma gad pining e magar ngak riy ma ra ayuwegdad ni nge dabi balyangan’dad ma gad pag Jehovah.

1:11-13. Ke chuwan’ Jehovah ko ngongol nge meybil rok e piin ni yad be dake yad ba mat’aw. Thingari sum e ngongol nge meybil rodad u gum’irchadad nib mat’aw.

1:25-27; 2:2; 4:2, 3. Nap’an ni sul e piin ni kar mageygad rok piyu Judah ni kar kalgadngan’rad nga Jerusalem, ma aram e ngiyal’ ni dakur pared ni yad e sib ma daki par yu Judah ni dariy e girdi’ riy. Ma runguy Jehovah e piin nib kireb ni kar kalgadngan’rad.

2:2-4. Gad ra pasig ni ngada machibnaged Gil’ilungun Got ma gad ayuweg e girdi’ ngar manged pi gachalpen Jesus ma ra ayuweg boor e girdi’ ko pi nam ngar filed rogon e gapas mar leked kanawoen e gapas me gapas thilrad.

4:4. Ra chuweg Jehovah ara ra luknag nge chuw e ngongol ni alit nge puog racha’.

5:11-13. Faanra de mel’eg be’ e fafel nib fel’ ma aram e be siyeg ni nge ngongol u fithik’ e tamilangan’.​—Roma 13:13.

5:21-23. Thingari ayuw e piin ni piilal ni Kristiano ni nge dab ra “lemnaged ni yad ba llowan’ u wun’rad.” Maku dab ra ‘unumed e wain’ nge pag rogon, ma dabi aw ni yad ba laniyan’.

11:3a. Kanawo’ nge machib rok Jesus e ke dag ni ra felfelan’ be’ ni bay madgun Jehovah u wan’.

“RA RUNGUY JEHOVAH JAKOB”

(Isaiah 13:1–35:10)

Guruy ni 13 nge mada’ ko 23 e bay e pufthin riy nib togopluw ngak e pi nam ni gathi piyu Israel. Machane ra “runguy Jehovah Jakob” ya ra pag urngin e ganong nu Israel ni ngar sulod ko nam rorad. (Isaiah 14:1) Guruy ni 24 nge mada’ ko 27 e be yog ni ra par yu Judah ni dariy e girdi’ riy machane ki micheg ni ra sul e girdi’ ngay. I dag Jehovah e damumuw rok ngak e “pi tachingaw nu Efraim [ara piyu Israel]” ya kar chaggad ngak piyu Syria. Miki damumuw ngak e “pi prist nge pi profet” nu Judah ni bochan e kar ngongliyed e tha’ ngak piyu Assyria. (Isaiah 28:1, 7) Ka nog e gafgow ngak “Ariel [ara yu Jerusalem]” ya “ke yan nga Egypt” ni nge yororiy yu Egypt yu Jerusalem. (Isaiah 29:1, footnote; 30:1, 2) Machane rayog e yafos ngak e piin ni ra mich Jehovah u wun’rad.

‘Ba layon ni be tolul ya be matanagiy k’on’, e aram rogon ni ra yororiy Jehovah e “burey nu Zion.” (Isaiah 31:4) Miki micheg ni: “Ba’ reb e rran ni bay yib ba pilung nib mat’aw.” (Isaiah 32:1) Nap’an e n’en ni yog yu Assyria ngak yu Judah e k’aring e “pi tamol’og ko gapas” ngar yorgad nib gel, me micheg Jehovah ni girdi’ e ra golnagrad ma yira “n’ag fan e kireb rorad.” (Isaiah 33:7, 22-24) “Ya ra damumuw Jehovah ngak urngin e nam ma ra puwan’ ngak urngin e salthaw rorad.” (Isaiah 34:2, NW) Dabki par yu Judah ndariy e girdi’ riy. “Bay i felfelan’ e yungi ted nder tugul ban’en riy, ma floras e bay i puf ko yungi binaw ni i par ni kan n’ag.”​—Isaiah 35:1.

Fulweg u Boch e Deer ko Bible:

13:17​—Uw rogon ni dariy fan e silber u wan’ piyu Medes ma der fel’ e gol u wun’rad? U wan’ piyu Medes nge piyu Persia e kab fel’ e sorok ni yira pining ngorad ni bochan e kar gelgad ko mahl ko bin ni ngar kunuyed e chugum rok e piin ni kar wargad ko mahl. Aram rogon Cyrus, ya fapi chugum nfl’eg ko gol nge silber ni ke iring Nebukadnezzar ko  tempel rok Jehovah e pi’ Cyrus ngak e piin ni ra sulod nga Jerusalem.

14:1, 2​—Uw rogon ma girdi’ rok Jehovah e “kar koled e piin ni kar kalbusnaged yad” ma “yad e ga’ rok e piin ni yad be gagiyegnagrad”? Ke lebug e re thin ney u daken e girdi’ ni bod Daniel ni ir reb e ga’ u Babylon u nap’an e Medes nge Persia; nge Esther ni ir e ppin rok e pilung nu Persia; nge Mordecai ni ir e prime minister ko am nu Persia.

20:2-5​—I yan Isaiah ni dariy e mad u daken ni dalip e duw, fa? Sana kemus ni bin wuru’ e mad rok Isaiah e ir e l’uf me yan ni “de yoor e mad u daken.”​—1 Samuel 19:24.

21:1​—Mang e re gin’en ni un nog e “ted nu maday” ngay? Kan nog yu Babylon ni “ted nu maday” ni yugu aram rogon nib palog ko day. Re n’ey e bochan ni nap’an ni ra sugbur e lul’ ni Euphrates nge Tigris ma ma tharey e ran e re gin’em ni yu duw, me “tamarungdu’nag.”

24:13-16​—Uw rogon ni ra mang yu Jew “wom’engin e olive ni ra magey u nap’an ni yira toy papa’ngin, ara bod wom’engin e grape nra aw u tomren ni kan kunuy e grapes”? Bod ni ra magey wom’engin e gek’iy ara ra magey e grapes u tomren e mokun woldug, e aram e buchuuw e girdi’ nra magey nib fas u tomren ni kan gothey yu Jerusalem nge yu Judah. Yira fek e piin nra magey nib fos ko “binaw ko tamilang [ara yu Babylon ni bay ko ngek]” ara “pi donguch ko day [nu Mediterranean]” ma yad ra pining e sorok ngak Jehovah.

24:21​—Mini’ e “pi salthaw nu lan e lang” nge “pi pilung u daken e but’”? “Pi salthaw nu lan e lang” e be yip’ fan e pi kan nib kireb. Ma “pi pilung u daken e but’” e be yip’ fan e pi pilung nu fayleng ni be gagiyegnagrad fapi kan nib kireb.​—1 John 5:19.

25:7​—Mang “fare upong ni ke ing urngin e girdi’, nge fare n’en ni kan lifith ni ke m’ag urngin e nam”? Re fanathin ney e be tamilangnag l’agruw e toogor rok e girdi’​—denen nge yam’.

Tin ni Gad ra Fil Riy:

13:20-22; 14:22, 23; 21:1-9. Gubin ngiyal’ ma ma riyul’ e thin rok Jehovah u daken e pi profet rok, ni bod ni ke lebug u daken yu Babylon.

17:7, 8. Ba ga’ ni de motoyil piyu Israel ku Jehovah, machane i sap boch e girdi’ ngak. Ku arrogon ni ra fol boch e girdi’ ko teliw ni googsur ko machib u murung’agen Gil’ilungun Got.

28:1-6. Ra gel piyu Assyria ko mahl ngak piyu Israel, machane ra tay Got ni ra magey e piin nib yul’yul’ ni yad ba fos. Bay e athap rok e piin nib mat’aw ni yugu aram rogon ni ra gechignag Jehovah e girdi’.

28:23-29. Ra yal’uweg Jehovah e piin ni yul’yul’ nra m’ag ko tin nib t’uf rorad nge rarogorad.

30:15. Ra ayuweg Jehovah e yafos rodad ni faan gad ra “toffan” ara dab da sapgad ngak e girdi’ ni ngar ayuweged e yafos rodad. Gad ra “pasleg” ara dab da tamdaggad ma ra m’ug riy ni ke pagan’dad ngak Jehovah ni nge yoror rodad.

30:20, 21. Gowa gad ra “guy” Jehovah ma gad ra “rung’ag” laman u nap’an ni gad ra fol ko pi n’en ni be yog u lan e Thin Rok ni Bible nge n’en ni gad ra rung’ag ko “fare tapigpig nib yul’yul’ mab gonop.”​—Matthew 24:45.

Thin Rok Isaiah ni Profet e Ma Gelnag e Pagan’ Rodad ko Thin Rok Got

Ri gad be pining e magar ni bochan e machib rok Got u lan e babyor rok Isaiah! Fapi thin ko fare profet ni ke lebug e ma gelnag e pagan’ rodad ni urngin e ‘thin ni ma yib u l’ugun Got, ndabiyog ni nge dabi rin’ e tin ni ke m’ay i lemnag rok; ya ra rin’ urngin ban’en ni ke l’og ni nge rin’.’​—Isaiah 55:11.

Ma uw rogon fapi thin u murung’agen e Messiah ni bay ko Isaiah 9:7 nge 11:1-5, 10? Ma gelnag e michan’ rodad ni ra ayuweg Jehovah e yafos rodad, fa? Ku bay e thin ko profet u lan e babyor rok Isaiah ni be lebug e chiney ara bayi lebug. (Isaiah 2:2-4; 11:6-9; 25:6-8; 32:1, 2) Ri ma micheg e babyor rok Isaiah ni “thin rok Got e ba fos”!​—Hebrews 4:12.

[Picture on page 28]

Isaiah nge pi fak e yad e “pow nge maang’ang u Israel”

[Picture on page 28, 29]

Jerusalem e ra “bod bochi naun ko milay’ ni grapes”

[Picture on page 30]

Uw rogon ni yibe ayuweg e girdi’ ko pi nam ni ngar “pirdiiyed e pi sayden rorad ngar ngongliyed talin e maruwel riy ni ma gi’ e but’”?