1-2. (a) Baibul waco ni Moses onongo obedo dano ma nining, dok ngo ma en otimo? (b) Gin ango ma cuko cwinywa me dongo cwiny me mwolo?

BAIBUL waco ni Moses onongo “mwol makato dano ducu ma onongo yam gitye i wi lobo-ni.” (Wel 12:3) Tika man nyuto ni en onongo goro, cabbe acaba ki moko tam, nyo lworo cung matek ka jo mukene gitye ka jemo i kome? Meno aye kit ma jo mukene gitamo ni ngat mamwol bedo kwede. Ento tam ma kit meno pe tye kakare. Moses onongo tek, moko tam mucwiny, dok cwinye tek adada. Ki kony pa Jehovah, en ocito ka lok wa bot laloc me Ejipt matek adada, otelo jo ma welgi romo 3,000,000 i dye aro, dok okonyo Luicrael me loyo lweny i kom lumonegi.

² Wan dong pe wawok ki i ariya ma Moses owok ki i iye-ni, ento nino ducu, wakemme ki jami mogo i kwowa, nyo warwatte ki jo ma weko bedo tek botwa me bedo ki cwiny me mwolo. Kadi bed kit meno, tye gin mo acel ma cuko cwinywa me bedo jo mamwol. Jehovah ocikke ni “jo mamwol aye gibicamo lobo.” (Jab. 37:11) Tika inenne kekeni ni imwol? Tika jo mukene gineni calo ngat mamwol? Ma peya wagamo lapeny ma pigi tek magi, myero kong waniang tyen lok me mwolo.

3-4. (a) Watwero poro mwolo ki gin ango? (b) Kit angwen mene ma mitte wek wanyut mwolo dok pingo?

³ Mwolo * tye calo cal ma kigoyo maleng adada. I yo  ango? Kit macalo lago cal tiyo ki rangi mamwonya mapol mapatpat wek ego cal mamwonya, wan bene myero wabed ki kit mabeco mapol wek wabed jo mamwol. Me labolle, woro, winy, kica, ki tekcwiny. Pingo myero wadong kit magi ka wamito yomo cwiny Jehovah?

⁴ Jo mamwol keken aye gimine me timo miti pa Lubanga. Dok but miti pa Lubanga tye ni myero wabed jo ma wor. (Mat. 5:5; Gal. 5:23) Ka watimo miti pa Lubanga, ci wacwero cwiny Catan adada. Pi meno, kadi bed wamwol dok wawor, jo me lobo pa Catan gidagwa. (Jon 15:18, 19) Macalo adwogine, mitte ni wabed ki tekcwiny me jemo i kom Catan.

5-6. (a) Pingo Catan dag jo mamwol? (b) Lapeny mene ma wabigamogi?

⁵ Olungtuke pa ngat mamwol aye ngat ma lawaka, lakiniga, dok ma pe lubo cik pa Jehovah. Meno aye kit pa Catan kikome. Pe tye me ur ni en dag jo mamwol pien giweko kite maraco-ni nen woko ka maleng. Ma dong rac loyo bot Catan, ginyuto ni en obedo lagoba. Pingo? Pien kadi Catan otim nyo owac gin ango, en pe twero juko jo mamwol ki tic pi Jehovah!—Yubu 2:3-5.

⁶ I kare mene ma twero bedo tek botwa me bedo jo mamwol? Dok pingo mitte ni wamedde ki bedo jo mamwol? Wek wagam lapeny magi, wabineno lanen pa Moses, Luibru adek ma kimakogi i opii i Babilon, ki dong pa Yecu.

7-8. Ngo ma Moses otimo i kare ma jo mukene pe gunyutte woro?

⁷ Ka kiminiwa twero: Twero bedo tek ki ngat ma tye ki twero me bedo ki cwiny me mwolo, tutwalle ka ngat ma tye i te locce pe wore nyo wacci tam mo ma en omoko pe ber. Tika meno dong otimme i komi? Ka ngat mo ma i gangwu otimo gin meno kono? Ibidok iye nining? Nen kong ngo ma Moses otimo i kare ma gin ma kit meno otimme i kome.

⁸ Jehovah ocimo Moses macalo latela me Icrael dok omiye ni oco piny cik me doro rok meno. Pe tye akalakala mo ni Jehovah obedo ka cwako Moses. Kadi bed kumeno, lamin Moses ki ominne kikome, Miriam gin ki Aron, gubedo ka lok marac i kome pi tam ma en omoko me nyomo  dakone. Jo mogo ma gitye ki rwom calo Moses onongo gitwero bedo ki kiniga nyo gimako lok meno i cwinygi—ento Moses pe otimo meno. En pe oweko iye owang oyotoyot. Ma ka meno, Moses obako doge bot Jehovah ni ojuk pwodo Miriam. (Wel 12:1-13) Pingo Moses odok iye kit meno?

9-10. (a) Gin ango ma Jehovah okonyo Moses me niang iye? (b) Ngo ma luwi odi kacel ki luelda gitwero pwonyone ki bot Moses?

⁹ Moses onongo oye ni Jehovah opwonye. Mwaki 40 angec, ma onongo en pud bedo i gang ker me Ejipt, Moses onongo pe mwol. Ki lok ada, en onongo lakiniga adada, muweko oneko laco mo ma en tamo ni otimo gin marac. Moses otamo ni Jehovah bicwako timme-ni. Jehovah otero mwaki 40 me konyo Moses wek oniang ni tye gin mukene ma mitte mapat ki tekcwiny wek etel jo Icrael, onongo mitte ni en odong cwiny me mwolo. Dok wek en obedo ngat ma mwol, onongo mitte ni en obed wor, lawiny, dok lakica. En oniang pwony meno ci odoko latela maber.—Nia 2:11, 12; Tic 7:21-30, 36.

¹⁰ I kare-ni, luwi odi ki luelda omyero gulub lanen pa Moses. Ka pe kinyuto boti woro, pe iwek kiniga omaki oyotoyot. Bed ngat mamwol dok iye goro ma in bene itye kwede. (Latit. 7:9, 20) Lub tira ma a ki bot Jehovah i kit ma myero kicob kwede ki peko. Dok kare ducu myero imi lagam ki mwolo. (Car. 15:1) Luwi odi ki jo ma gitelo kacokke ka gitimo meno giyomo cwiny Jehovah.

11-13. Lanen ango ma Luibru adek-ki guwekiwa?

¹¹ Ka kitye ka keto aunauna i komi: Nicakke wa con, luloc gubedo ka unu jo pa Jehovah. Gitwero dotowa ni watimo “bal” mapatpat, ento ki lok ada, gitimo meno pien ni ‘wawinyo Lubanga makato dano.’ (Tic 5:29) Kitwero ngalowa, tweyowa i buc, nyo bene keto awano i komwa. Ento ki kony pa Jehovah, pe wabiculo wang gin marac ma kitimo i komwa, ma ka meno wanyuto mwolo i kare me atematema meno ducu.

¹² Tam kong dok i kom pwony ma wanongo ki bot Luibru adek ma onongo gitye i opii-ni—Anania, Micael, ki dong Ajaria. * Kabaka me Babilon ominigi cik ni myero guryebbe i nyim cal me jabu mo madit adada. Ki woro, gutito bot kabaka tyen lok muweko pe gibiworo cal meno. Gin gumedde ki bedo luwiny bot Lubanga kadi bed kabaka ominigi bwura ni kibibologi i ruk mac mukur malyet adada. Jehovah  olaro co magi oyotoyot adada, ento gin onongo pe gutamo ni en bitimo meno. Ma ka meno, onongo gitye atera pi gin mo keken ma Jehovah biye ni otimme. (Dan. 3:1, 8-28) Gin gunyuto ni jo ma mwol cwinygi tek adada—pe tye laloc, nyo bwura, nyo kit pwod mo keken ma twero gengowa ki miyo “woro ma iye pe opokke bot Jehovah.”—Nia 20:4, 5, NW.

¹³ Watwero lubo lanen pa Luibru adek magi nining ka kitye ka temo gennewa bot Lubanga? Ki cwiny me mwolo, myero wabed ki gen ni Jehovah bigwokowa. (Jab. 118:6, 7) Myero wami lagam bot jo ma gitye ka unowa ki mwolo dok ki woro. (1 Pet. 3:15) Dok myero wakwer timo gin mo keken ma balo watwa ki Wonwa ma lamar.

14-15. (a) Ngo ma twero timme ka watye ki par? (b) Ma lubbe ki Icaya 53:7, 10, pingo watwero wacone ni Yecu aye pud dong lanen maber loyo i kit me nyuto mwolo ka watye ki par?

¹⁴ Ka watye ki par: Wan ducu wabedo ki par pi tyen lok mapatpat. Watwero bedo ki par ma kit man i kare ma nongo watye ka timo peny i gang kwan nyo ka watye ka timo tic mo i gang ticwa. Dok watwero bedo ki par ka watamo pi kit yo me cango two ma myero wati kwede. Ka watye ki par, ci bedo tek botwa me bedo jo mamwol. Gin ma onongo con pe waparo pire dong cako keliwa cwercwiny adada. Watwero lok nyo timo gin mo ma pe nyuto cwiny me kica. Ka nino mo itye ki par, tam i kom labol pa Yecu.

¹⁵ Dwe mogo manok ma peya Yecu oto, en onongo tye ki par mapol adada. En onongo ngeyo ni ebideno can malit adada dok kibineke nek alany. (Jon 3:14, 15; Gal. 3:13) Ma odong dwe manok ma peya en oto, en owaco ni etye ki arem cwiny malit adada. (Luka 12:50) Dok ma odong nino manok ma peya en oto, Yecu owaco ni: ‘Cwinya ongabbe angaba.’ Watwero neno kit ma en onongo mwol ki dok lawiny kwede i legane bot Lubanga ni: ‘Abana, lara i kom cawa man. Ento pi lok man omiyo ao i kom cawa-ni. Abana, ket deyo i kom nyingi.’ (Jon 12:27, 28) Ma nino me tone oromo, Yecu omine i cing lumone pa Lubanga ki tekcwiny, ci guneke i yo malit dok me lewic adada. Kadi bed ni en onongo tye ki par kacel ki arem malit, Yecu otimo miti pa Lubanga ki cwiny me mwolo. Labongo akalakala mo, watwero wacone ni Yecu aye pud dong lanen maber loyo i kit me nyuto mwolo ka watye ki par!—Kwan Icaya 53:7, 10.

16-17. (a) Ngo ma lurem Yecu gutimo ma oweko obedo tek bote me medde ki nyuto cwiny me mwolo? (b) Watwero lubo lanen pa Yecu nining?

¹⁶ I dyewor me agikki me kwo pa Yecu i lobo, lureme macok gutimo jami mogo ma oweko obedo tek bote me medde ki nyuto cwiny me mwolo. Go kong par ma Yecu obedo kwede i dyewor meno. Tika onongo en bicung matek labongo timo bal mo nio wa i tone? Kwo pa dano bilion mapol ata onongo tye i cinge, dok kono onongo en pe ogwok gennene, onongo pe tye ngat mo keken ma bibedo ki gen me kwo pi naka. (Rom. 5:18, 19) Dok ma pire tek loyo, gin ma en onongo bitimone twero kelo deyo nyo balo nying Wonne. (Yubu 2:4) Dong, i kare ma en tye i cam me agikki kacel ki lureme macok, lukwenane gubedo ka “pyem” i kom ‘anga i kingi ma gitamo ni obedo ladit.’ Yecu onongo omiyo tira ki lureme tyen mapol i kom lok man, kadi wa i nino meno kikome! Ento, ki ur madit, kiniga pe omako Yecu. Ma ka meno, en odok i lok meno ki mwolo. Ki cwiny me kica, Yecu dok otito botgi ka maleng kit mabeco ma myero gin gudong.  Ka dong, en opwoyo lureme pi bedo kwede.—Luka 22:24-28; Jon 13:1-5, 12-15.

¹⁷ Gin ango ma onongo ibitimo ka gin ma kit meno otimme i komi? Watwero lubo lanen pa Yecu kun wabedo jo mamwol kadi bed watye ka wok ki i kwo matek. Myero walub cik pa Jehovah ma waco ni: ‘Wudi cwinywu i kom luwotwu.’ (Kol. 3:13) Wabilubo cik meno ka wiwa po ni wan bene i kare mogo wawaco nyo watimo gin mo ma cwero cwiny jo mukene. (Car. 12:18; Yak. 3:2, 5) Dok tute me miyo pwoc pi gin maber ma jo mukene gitimo.—Ep. 4:29.

18. Jehovah konyo jo mamwol me moko tam matir nining, ento ngo ma myero watim?

¹⁸ Wabimoko tam mabeco. Ka mitte ni wamok tam ma pigi tego i kwo, Jehovah bikonyowa me moko tam matir—ento wek meno otimme, myero wabed jo mamwol. En ocikke me ‘winyo lega pa jo mamwol.’ (Jab. 10:17) Dok en bitimo jami mapol makato winyo legawa keken. Baibul waco ni: “En telo jo mamwol me tiyo gin ma atir, dok pwonyogi wek gunge gin ma en mito.” (Jab. 25:9) Jehovah miyo tira meno i Baibul, bukke, * vidio, ki dong cokke ma “lagwok ot ma lagen dok maryek” yubo piwa. (Mat. 24:45-47) Omyero wabed jo mamwol kun waye ni wamito kony pa Jehovah, ki kwano jami ma Jehovah miniwa kun waketo i tic jami ma wapwonyo.

19-21. Bal ango ma Moses otimo i Kadec, dok pwony ango ma wanongo ki iye?

¹⁹ Wabigwokke ki timo bal. Tam dok i kom labol pa Moses. Pi mwaki mapol, en obedo ngat mamwol dok oyomo cwiny Jehovah. Ento, i agikki me mwaka 40 me wotgi i dye tim, Moses pe onyuto mwolo. Laminne, ma olaro kwone ki i Ejipt, onongo pud oto atoya dok kiyiko i Kadec. I nge meno, Luicrael gucako daa ni pe kitye ka gwokogi maber. I wang-ngi, onongo “gukeco i kom Moses” pien pii pe. Jo meno gubedo ka daa kadi bed Jehovah obedo ka tic ki Moses me timo tango mapol, dok Moses bene obedo ka telogi ki cwinye ducu pi kare malac. Gubedo ka daa pe pi pii keken, ento wa i kom Moses bene, calo iwacci onongo obedo balle ni orwo pii tye ka nekogi.—Wel 20:1-5, 9-11.

 ²⁰ I cawa meno, kiniga omako Moses adada ma oweko orwenyo mwolone woko. Ma ka lok ki niye ki got, kit ma Jehovah onongo ocikke kwede, Moses oloko ki akemo bot jo meno, kun waco ni ebitimo tango. I nge meno en ogoyo got tyen aryo kulu, ci pii ocorre limayi. Awaka ki kiniga oweko en otimo bal marac. (Jab. 106:32, 33) Bedo labongo cwiny me mwolo pi cawa manok keken oweko Moses okeng donyo i Lobo ma Kiciko Pire.—Wel 20:12.

²¹ Gin man mutimme-ni, miniwa pwony ma pire tek adada. Me acel, myero watute matek me bedo ki cwiny me mwolo kare ducu. Ka wajuko nyuto mwolo pi cawa mo manok keken, awaka cako donyo i cwinywa ci weko waloko dok watimo jami me mingo. Me aryo, ka watye ki par, ci twero bedo tek adada me bedo jo mamwol, pi meno, myero watute me bedo ki mwolo kadi ka watye ka wok ki i kwo matek.

22-23. (a) Pingo myero wamedde ki bedo jo mamwol? (b) Lok ma i Jepania 2:3 nyuto ngo?

²² Kibigwokowa. Cokcok-ki, Jehovah bikwanyo jo maraco woko ducu ki i wi lobo, dok jo mamwol keken aye gibidong. Ci dong lobo bibedo ki kuc. (Jab. 37:10, 11) Tika ibibedo i kin jo mamwol meno? Ibibedo tye i kingi ka ijolo lwongo me mar pa Jehovah ma lanebi Jepania ocoyo pire-ni.—Kwan Jepania 2:3.

²³ Pingo Jepania 2:3 waco ni: “Gwok nyo gibibwotowu”? Lok meno pe nyuto ni Jehovah pe twero gwoko jo ma gimito yomo cwinye ki ma gimarre. Ma ka meno, lok meno nyuto ni watye ki tic me atima wek kigwokwa. Watwero bwot ki “i nino me akemo pa [Jehovah]” ki dok me kwo pi naka ka watute matek i kare-ni me bedo jo mamwol ki dok me yomo cwiny Jehovah.