1-2. (a) Wan ducu wamito ngo? (b) Watwero bedo ki gen ango?

WAN ducu wamito ni kimarwa. Dok wan ducu wamito ni kiterwa maber. Ka kiterowa marac dok pe kimarowa kare ducu, ci watwero cako winyo ni konywa pe dok pe wabedo ki gen mo.

² Jehovah ngeyo ni wamito ni kimarwa dok kiterwa maber. (Jab. 33:5) Watwero bedo ki gen ni Lubangawa marowa adada dok mito ni kiterwa maber. Man nen ka maleng ka wangiyo Cik ma Jehovah omiyo bot rok me Icrael kun tiyo ki Moses. Ka cwinyi otur pien ni pe kinyutti mar dok kiteri marac, ci tim ber itam i kom kit ma Cik pa Moses * nyuto kwede ni Jehovah paro pi jone.

3. (a) Kit ma kitito kwede i Jo Roma 13:8-10, ngo ma wapwonyo ka wakwano Cik pa Moses? (b) Lapeny mene ma wabigamogi i pwony man?

³ Ka watye ka kwano Cik pa Moses, waneno kit ma Jehovah, Lubangawa ma lamar-ri winyo kwede. (Kwan Jo Roma 13:8-10.) I pwony man, wabinyamo cik mogo manok ma kimiyo ki Luicrael kun wagamo lapeny magi: Pingo watwero wacone ni Cik onongo jenge i kom mar? Pingo watwero wacone ni Cik onongo weko kingolo kop atir? Onongo kimito ni jo ma gitye ki twero guter Cik nining? Cik onongo gwoko angagi tutwalle? Lagam pi lapeny magi twero miniwa kwe cwiny ki gen, dok nyikowa cok bot Wonwa ma Lamar.—Tic 17:27; Rom. 15:4.

4. (a) Pingo watwero wacone ni Cik pa Moses onongo jenge i kom mar? (b) Kit ma kicoyo kwede i Matayo 22:36-40, cik mene ma Yecu onyuto ni pigi tek loyo?

⁴ Watwero wacone ni Cik pa Moses onongo jenge i kom mar pien mar aye tugo cwiny Jehovah me timo jami ducu. (1 Jon 4:8) Cik ma Jehovah omiyo-ni ducu onongo jenge i kom cik aryo ma pigi tego—mar Lubanga, dok imar lawoti. (Levi 19:18; Nwo. 6:5; kwan Matayo 22:36-40.) Pi meno, watwero bedo ki gen ni cik makato 600 ducu pwonyowa gin mo olo i kom mar pa Jehovah. Kong wanenu labol mogo.

5-6. Gin ango ma Jehovah mito ni jo munyomme myero gutim, dok ngo ma Jehovah ngeyo? Mi labol.

⁵ Bed lagen bot ngat ma inyomme kwede, dok igwok lutinoni. Jehovah mito ni jo munyomme gudong mar matek i kingi ma twero rii pi naka. (Acak. 2:24; Mat. 19:3-6) Tim me abor tye i kin bal maraco adada ma dano timo. Dong tye tyen lok matir ma oweko cik me abiro ki i kin Cik Apar-ni okwero tim me abor. (Nwo. 5:18) Man obedo “bal i kom Lubanga” dok tim marac adada i kom ngat ma inyomme kwede. (Acak. 39:7-9) Ngat ma luotte otimo abor-ri winyo arem pi kare malac.

⁶ Jehovah ngeyo maber adada kit ma jo munyomme gitero kwede luotgi. En onongo mito ni myero kiter mon ma Luicrael maber. Laco ma lubo Cik maro dakone dok bene pe keto nyomme pi lok ma tere pe. (Nwo. 24:1-4; Mat. 19:3, 8) Ento ka peko mo madit obino, ci laco oketo nyomme, en myero omi ki dakone waraga me keto nyom. Waraga man onongo gwoko dako meno ki i kom adot me goba ni otimo tim tarwang. Medo i kom meno, ma peya laco omiyo waraga me keto nyom bot dakone, en onongo myero kong olok ki ludongo me boma. I yo man, onongo ludongo gibedo ki kare me konyo jo me ot meno me cobo peko ma i nyomgi. Ka Laicrael mo okwero dakone pi mitine pire kene, Jehovah pol kare pe timo gin mo iye. Kadi bed kit meno, Jehovah onongo winyo koko pa dako meno, dok winyo arem ma en wok ki iye.—Mal. 2:13-16.

7-8. (a) Ngo ma Jehovah ociko lunyodo ni gutim? (Nen cal ma i pok ngeye.) (b) Pwony ango ma wanongo?

⁷ Cik bene nyuto ni Jehovah paro pi ber bedo pa lutino. Jehovah omiyo cik bot lunyodo ni pe myero gumi jami me kom keken bot lutinogi ento gukonygi bene me bedo ki wat maber ki Lubanga. Lunyodo myero guti ki kare mo keken ma owec me konyo lutinogi wek guniang dok gudong pwoc pi Cik pa Jehovah, dok gumarre. (Nwo. 6:6-9; 7:13) Tyen lok acel ma oweko Jehovah opwodo jo Icrael aye pien gubedo ka uno lutinogi i yo malit adada. (Jer. 7:31, 33) Lunyodo onongo myero gunen lutinogi pe calo gin mo ma konye pe ma gitwero lanyone ata, ento macalo ginaleya, nyo mic ma pire tek adada mua ki bot Jehovah.—Jab. 127:3.

⁸ Pwony: Jehovah neno kit ma jo munyomme gitero kwede luotgi. En mito ni lunyodo gumar lutinogi, dok bingolo kop i kom lunyodo pi kit ma gitero kwede lutinogi.

9-11. Pingo Jehovah omiyo cik ma gengo bedo ki miti marac i kom jami pa jo mukene?

⁹ Cwinyi pe opukke i kom jami pa ngat mukene. Cik me agikki ki i kin Cik Apar-ri waco ni omyero cwinywa pe opukke i kom jami pa jo mukene, nyo bedo ki miti marac i kom jami pa ngat mukene.  (Nwo. 5:21; Rom. 7:7) Jehovah omiyo cik man me pwonyowa gin mo ma pire tek adada—jone myero gugwok cwinygi, ma en aye tamgi, ki dong kit ma giwinyo kwede. En ngeyo ni tim marac cakke ki i bedo ki tam nyo miti maraco. (Car. 4:23) Ka Laicrael mo oye ni miti maraco odong i cwinye, ci en bene twero tero jo mukene i yo ma pe nyuto mar. Me labolle, Kabaka Daudi otimo bal meno. Pol kare, en onongo ngat maber. Ento i nino mo, en ocako bedo ki miti marac i kom dako pa ngat mukene. Miti meno otere wa i bal. (Yak. 1:14, 15) Daudi otimo abor, otemme me bwolo cwar dako-ni, ci lacen oweko kineko laco-ni woko.—2 Cam. 11:2-4; 12:7-11.

¹⁰ Jehovah onongo ngeyo ka Laicrael mo oturo cik ma kwako bedo ki miti marac i kom jami pa ngat mukene—En ngeyo gin ma tye i cwinywa. (1 Tekwaro 28:9) Cik man onongo pwonyo jone ni omyero gugwokke ki tam ma terogi i bal. Ada, Jehovah obedo wego maryek dok lamar adada!

¹¹ Pwony: Jehovah pe neno kom dano ma nen ki woko keken. En neno ngat ma wan wabedo ki i iye, gin ma tye i cwinywa. (1 Cam. 16:7) Pe watwero kano tamwa, kit ma wawinyo kwede, ki dong ticwa ki bot Lubanga. En neno dok cuko cwinywa me dongo kit mabeco ma watye kwede. Ento en mito ni waniang dok walo tam maraco ma watye kwede ma peya oterowa me timo gin marac.—2 Tekwaro 16:9; Mat. 5:27-30.

12. Cik pa Moses nyuto ngo?

¹² Cik pa Moses nyuto ni Jehovah maro ngolo kop atir. (Jab. 37:28; Ic. 61:8) En onyutiwa lanen maber loyo ducu i kit ma myero water kwede jo mukene i yo maber. Ka Luicrael gulubo cik ma Jehovah ominigi, ci en onongo minigi mot. Ka gukwero lubo cikke, ci onongo gineno can. Nen dok cik aryo mukene ki i kin Cik Apar-ri.

13-14. Cik aryo mukwongo ki i kin Cik Apar-ri onongo waco ningo, dok lubo cik meno onongo kelo adwogi maber ango bot Luicrael?

¹³ Wor Jehovah keken. Cik aryo mukwongo ki i kin Cik Apar-ri, waco ni Luicrael myero guwor Jehovah keken, dok onongo cikogi ni pe guwor cal jogi. (Nia 20:3-6) Cik magi onongo pe kelo adwogi maber bot Jehovah. Ma ka meno, jone aye ginongo adwogi maber ki iye. Ka onongo jone gitye lugen bote, kwogi bedo maber. Ka guworo lubange pa lurok, onongo gideno can adada.

¹⁴ Tam kong i kom jo Kanaan. Gin onongo giworo lubange me goba ma pe gikwo me ka woro Lubanga me ada ma kwo. Macalo adwogine, rwom me kwogi opoto piny adada. (Jab. 115:4-8) Macalo but worogi, onongo gidonyo i tim me buto me lewic dok gityero lutinogi bot jogi i yo malit adada. I yo acel-li, ka Luicrael gukwero woro Jehovah ci guyero me woro jogi, rwom me kwogi onongo balle adada, dok giwano kadi wa jo me odigi. (2 Tekwaro 28:1-4) Jo ma gitye ki twero onongo gikwero lubo cik pa Jehovah ma dok i kom ngolo kop atir. Onongo gicayo twero ma kiminigi dok gibedo ka uno jo ma goro ki ma lupeko. (Ejek. 34:1-4) Jehovah ociko Luicrael ni ebingolo kop i kom jo ma gitimo jami maraco i kom mon ki lutino ma pe gitwero gwokke pigi kengi. (Nwo. 10:17, 18; 27:19) Ento Jehovah onongo goyo laane i kom jone ka gubedo lugen bote ki ka gitero jo mukene maber.—1 Luker 10:4-9.

15. Ngo ma wapwonyo i kom Jehovah?

 ¹⁵ Pwony: Pe myero wakok i kom Jehovah ka jo ma giwaco ni gibedo luticce gicayo rwom me kwo ma en oketo ci giwano jone. Kadi bed kit meno, Jehovah marowa dok ngeyo ka kitye ka terowa marac. En winyo aremwa ma loyo kit ma min latin winyo kwede arem pa latinne. (Ic. 49:15) Kadi bed i kine mukene en pe timo gin mo cutcut me larowa, ento ka karene oromo en biculo kwor i kom lubal ma pe giye ngut pi kit ma gutero kwede ki jo mukene.

16-18. Cik pa Moses onongo gudo jami mene i kwo, dok man pwonyowa gin ango?

¹⁶ Cik pa Moses onongo gudo kwo pa Luicrael i kabedo mapat, pi meno, onongo pire tek adada ni ludongo ma kicimogi me loyo jo pa Jehovah gungol kop atir. Onongo pe gitye ki tic me ngolo kop ma lubbe ki worogi bot Jehovah keken, ento, wa me cobo winye manok ma tye i kin jone ki dong bal mo ma ngat mo otimo i kom lawote. Nen kong labol magi.

¹⁷ Ka Laicrael mo oneko lawote, onongo pe kineke cutcut. Ludongo me bomane onongo myero kong gukwed lok wek guniang gin mutimme kikome ma peya gumoko ka omyero gingol to i wiye. (Nwo. 19:2-7, 11-13) Ludongo bene onongo gingolo kop ma lubbe ki jami ma timme i kwo me nino ducu—cakke ki i lara me jami me o wa i cobo peko ma bedo i kin jo munyomme. (Nia 21:35; Nwo. 22:13-19) Ka ludongo onongo gingolo kop atir, dok Luicrael gilubo Cik, onongo gin ducu ginongo adwogi maber, dok rokgi kelo deyo i kom Jehovah.—Levi 20:7, 8; Ic. 48:17, 18.

¹⁸ Pwony: Jami ducu ma timme i kwowa pire tek bot Jehovah. En mito ni watim jami matir dok wanyut mar i kit ma watero kwede jo mukene. En bene neno jami ma watimo dok winyo lokwa, kadi ka watye kenwa gang.—Ibru 4:13.

19-21. (a) Ludongo ki lungolkop onongo myero guter jo pa Lubanga nining? (b) Cik pa Moses onongo gwoko jo pa Lubanga nining, dok man pwonyowa gin ango?

¹⁹ Jehovah onongo mito laro jone ki i tim maraco pa rok murumogi. Pi meno, en onongo mito ni ludongo ki lungolkop gungol kop atir dok labongo apokapoka mo. Kadi bed kit meno, lungolkop onongo myero pe guter jone ki gero nyo ki gingi. Ento onongo myero gumar ngolo kop atir.—Nwo. 1:13-17; 16:18-20.

²⁰ Jehovah paro pi jone, pi meno en omiyo cik me gwoko jone wek pe kitergi marac. Me labolle, Cik onongo weko pe kingolo kop alenga i kom ngat mo ma kitamo ni otimo bal. Ngat ma kidoto-ni onongo tye ki twero me ngeyo anga ma tye ka dotte-ni. (Nwo. 19:16-19; 25:1) Dok ma peya kingolo kop i wiye, onongo olo to  myero lucaden aryo gubed tye me mokone ni kop meno tye atir. (Nwo. 17:6; 19:15) Ka lacaden acel keken aye oneno Laicrael-li ka timo bal kono? En myero pe otam ni pe kibimine pwod pi balle. Jehovah nongo oneno jami ducu ma en otimo. I paco, kimiyo twero ki wego, ento twero meno tye ki ka ma gik iye. Ka peko tye i kin jo me ot, ludongo me boma onongo gitye ki tic me ngolo kop ki me moko tam me agikki.—Nwo. 21:18-21.

²¹ Pwony: Jehovah onyutiwa lanen maber loyo ducu; pe tye gin mo keken ma en timo ma pe tye atir. (Jab. 9:7) En miyo mot bot jo ma gikwo ma lubbe ki cikke, ento pwodo jo ma gitiyo ki twerogi i yo marac. (2 Cam. 22:21-23; Ejek. 9:9, 10) Jo mukene gitimo gin marac, dok i cawa mukene nen calo pe gunongo pwod pi bal meno, ento ka Jehovah oneno ni karene dong oromo, ci en bineno ni kingolo kop i wigi pi balgi. (Car. 28:13) Dok ka pe gungut, ci i nge kare manok gibiniang ni “bedo gin me lworo tutwal me poto i cing Lubanga makwo.”—Ibru 10:30, 31.

22-24. (a) Cik onongo gwoko tutwalle angagi, dok man pwonyowa gin ango i kom Jehovah? (b) Lok me ciko dano ango ma kimiyo i Nia 22:22-24?

²² Cik onongo tutwalle gwoko jo ma pe gitwero gwokke pigi kengi, me labolle, lutino kic, mon to, ki dong lurok ma gitye ka bedo i kin Luicrael. Kiwaco ki lungolkop  me Icrael ni: “Pe ibal te pido pa labedo mo nyo pa latin kic wek lok oloye, pe iter bongo pa daa-to me ajenga boti.” (Nwo. 24:17) Jehovah onyuto miti bot jo magi. Dok en omiyo pwod bot jo ma gubedo ka unogi.—Kwan Nia 22:22-24.

²³ Cik bene onongo gwoko jo me ot ki i tim me buto ma pe opore, kun gengo nyom i kin wadi macok. (Levi 18:6-30) Kadi bed ni rok ma gurumo Luicrael onongo giye dok gidonyo i tim man, jo pa Jehovah onongo gineno bal meno kit ma Jehovah neno kwede—calo tim me kwer adada.

²⁴ Pwony: Jehovah mito ni jo ma eminigi twero gunyut mar bot jo ma tye i te twerogi. En dag tim me buto ma turo cik, dok mito ni dano ducu, tutwalle jo ma pe gitwero gwokke kengi, gunong gwok.

25-26. (a) Pingo watwero wacone ni mar ki timo gin matir gubedo calo yweyo ki kwo? (b) Ngo ma wabinyamo i pwony ma lubo man?

²⁵ Mar ki timo gin matir bedo calo yweyo ki kwo; i lobo, acel pe twero bedo tye labongo lawote. Ka watye ki ngec ni Jehovah terowa maber ci marwa pire bene dongo. Dok ka wamaro Lubanga ki rwom me kwo ma mege, ci man bitugo cwinywa me maro jo mukene ki dok me terogi i yo maber.

²⁶ Cik pa Moses okonyo Luicrael me bedo ki wat macok ki Jehovah. Ento onongo dong pe mitte ni jo pa Lubanga gulub Cik i ngeye ma Yecu obino ci ocobo Cik, pien en oleyo ka wang Cik meno ki gin maber ma loyo. (Rom. 10:4) Lakwena Paulo otito ni Cik pa Moses onongo tye macalo ‘lanyut pi jami mabeco me kare me anyim.’ (Ibru 10:1) Pwony ma lubu man binyamo jami mabeco magi mogo ki kit ma mar ki ngolo kop atir pire tek kwede i kacokke pa Lukricitayo.