1. Peko ango ma lutic pa Jehovah mapol gitye ka kato ki iye?

I TWOK lobo-ni ducu, lutic pa Jehovah mapol gitye ka kato ki i pekki ma keligi cwercwiny nyo par. Tika dong ineno man i kacokkewu? Lukricitayo mogo gitye ka lweny ki two malit nyo to pa danogi me amara. Mukene gitye ka kanyo arem cwiny pien watgi nyo laremgi macok oa woko ki i ada. Mukene doki gitye ka deno can macalo adwogi me peko ma poto atura. Omege ki lumege magi ducu gimito kwe cwiny. Watwero konyogi nining?

2. Pingo lakwena Paulo bene i kare mogo onongo mito ni kicuk cwinye?

² Lakwena Paulo okato ki i pekki mapatpat ma oketo kwone ka mading. (2 Kor. 11:23-28) En bene okanyo ‘okuto ma kirwako i kome,’ ma nen calo onongo obedo two. (2 Kor. 12:7) Dok onongo mitte ni en bene okany turcwiny i kare ma Dema, omego ma onongo kong gutiyo kacel kwede, oweke woko pien Dema onongo “maro jami me lobo-ni.” (2 Tem. 4:10) Paulo onongo obedo Lakricitayo ma kiwiro, ma cwinye tek dok konyo jo mukene, ento i kare mukene en bene cwinye otur.​—Rom. 9:1, 2.

3. Jehovah ojingo cwiny Paulo nining?

³ Paulo onongo kwe cwiny ki kony ma en onongo mito. I yo ma nining? Jehovah otiyo ki cwiny mere maleng me jingo cwiny Paulo. (2 Kor. 4:7) Jehovah bene ojingo cwinye kun tiyo ki Lukricitayo luwote. Paulo otito ni lutic luwote mogo ‘gukweyo cwinye tutwal.’ (Kol. 4:11) I kin jo ma en olwongogi ki nyinggi tye iye Aristako, Tukiko, ki Marako. Gin gujingo cwiny Paulo, kun gikonye me ciro peko. Kit  ango ma oweko Lukricitayo adek magi gubedo ki kero me cuko cwiny Paulo? Watwero lubo lanengi nining ka watute me kweyo ki cuko cwiny jo mukene?

4. Aristako onyuto nining ni en larem ma genne bot Paulo?

⁴ Aristako, Lakricitayo ma a ki i boma me Tecalonika ma tye i Makedonia, obedo larem ma lagen bot Paulo. Tyen mukwongo ma wakwano lok i kom Aristako i Baibul aye i kare ma Paulo olimo boma me Epeco i limme me adek macalo lamiconari. I kare ma Aristako tye ka wot kacel ki Paulo, lwak gumake woko. (Tic 19:29) I kare ma kigonye, en pe oketo pi ber bedone mukwongo, ento omedde ki bedo ki Paulo. Lacen i nge dwe mogo ma onongo gitye i lobo Grik, Aristako onongo pud tye kacel ki Paulo, kadi bed lumone onongo gitye ka yenyo Paulo me aneka. (Tic 20:2-4) I kine ka mwaka 58 K.M. ma kicwalo Paulo i Roma macalo mabuc, Aristako ocito kacel kwede i wot mabor meno, dok meli otur kwedgi i yo. (Tic 27:1, 2, 41) I kare ma guo i Roma, en nen calo obedo kacel ki Paulo i buc pi kare mo. (Kol. 4:10) Dong pe tye me ur ni Paulo onongo kwe cwiny ki bot lawote ma lagen man!

5. Ma lubbe ki Carolok 17:17, watwero bedo lurem ma genne nining?

⁵ Calo Aristako, watwero bedo lurem ma genne ka wacung ki omegiwa ki lumegiwa pe i kare maber keken ento bene wa i ‘kare me peko.’ (Kwan Carolok 17:17.) Kadi bed peko moni dong okato woko, ominwa nyo laminwa pud twero mito ni kicuk cwinye. Laminwa Frances, * ma wonne ki mine guto ki two kanca i kine ka dwe adek keken owaco ni: “Atamo ni pekki ma wakato ki iye weko wadeno can pi kare malac. Dok cwinya yom i kom lurema ma wigi po ni pud atye ki arem kadi bed ni kare dong okato malac nicakke ma lunyodona guto.”

6. Bedo larem ma lagen weko watimo ngo?

⁶ Lurem ma lugen gijalo cawagi ki kerogi  me konyo omegigi ki lumegigi. Me labolle, omego mo ma nyinge Peter, daktar owacce ni en tye ki two mo ma bimedde oyotoyot dok bineke woko ma pe otero kare. Dakone Kathryn, owaco ni: “Luot mo ma gitye i kacokkewa onongo guterowa ka neno daktar i nino ma kitito botwa pi two pa Peter-ni. I cawa meno, gumoko tamgi ni pe gibiwekowa me kato ki i peko man kenwa, dok gitye ka cuko cwinywa kare ducu ma wamito konygi.” Pud dong kweyo cwinywa ya me bedo ki lurem me ada, ma gikonyowa me kanyo pekkiwa!

7-8. Ma lubbe ki Jo Kolocai 4:7-9, i yo ma nining ma Tukiko onyuto ni etye larem me ada?

⁷ Tukiko, Lakricitayo ma a ki i kabedo ma kilwongo ni Acia ma onongo tye i te loc pa Roma, obedo larem me ada bot Paulo. (Tic 20:4) I kine ka mwaka 55 K.M., Paulo oketo yub me jogo cente pi konyo peko ma opoto i kom Lukricitayo me Judaya, dok twero bedo ni en oweko Tukiko okonye ki tic ma pire tek man. (2 Kor. 8:18-20) Lacen ma kitweyo Paulo i Roma pi tyen mukwongo, Tukiko otiyo macalo laor pa Paulo. En otero waraga pa Paulo ki kwenane me cuko cwiny bot kacokke ma gitye i Acia.​—Kol. 4:7-9.

⁸ Tukiko omedde ki bedo larem Paulo ma genne. (Tito 3:12) Pe Lukricitayo ducu me kare meno onongo gubedo jo ma itwero keto gen i komgi calo Tukiko. I kine ka mwaka 65 K.M., i kare ma kitweyo Paulo i buc pi tyen me aryone, en ocoyo ni Lukricitayo mapol ma gia ki i Acia gukwero ribbe kwede, nen calo pien gubedo ka lworo lumone me lok ada. (2 Tem. 1:15) Ento, Paulo onongo twero geno Tukiko dok omine tic mukene. (2 Tem. 4:12) Labongo akalakala mo, Paulo obedo ki pwoc pi bedo ki larem maber calo Tukiko.

9. Watwero lubo lanen pa Tukiko nining?

⁹ Watwero lubo lanen pa Tukiko ki bedo larem me ada. Me labolle, pe wacikke acika keken ni wabikonyo omegiwa ki  lumegiwa ma gimito kony ento bene watimo jami ma watwero me konyogi. (Mat. 5:37; Luka 16:10) Ka jo ma gimito kony gingeyo ni gitwero jenge i komwa, man cuko cwinygi adada. Laminwa mo otito pingone. En owaco ni, “Ibedo ma cwinyi opye mot pien ingeyo ni ngat ma ocikke me konyi bibedo tye i cawa ma en ociko.”

10. Kit ma kitito kwede i Carolok 18:24, jo ma gitye ka wok ki i atematema nyo ma cwinygi otur gitwero nongo kwe cwiny ki bot angagi?

¹⁰ Jo ma gitye ka wok ki i atematema nyo ma cwinygi otur pol kare ginongo kwe cwiny ka gutito lok ma i cwinygi bot larem ma gigeno. (Kwan Carolok 18:24.) Omego mo ma nyinge Bijay cwinye otur adada i kare ma kiryemo wode ki i kacokke dok en owaco ni, “Onongo amito nywako ki ngat mo ma ageno kit ma awinyo kwede.” Ominwa Carlos orwenyo mot me tic ma onongo en maro adada i kacokke macalo adwogi me gorone mo. En owaco ni, “Onongo amito ngat mo ma atwero tite kit ma awinyo kwede labongo lworo ni en bingolo kop i wiya.” Carlos onongo ni luelda aye gubedo jo ma etwero lok kwedgi, dok gukonye me loyo gorone. En bene onongo cuko cwiny i kare ma en oniang ni luelda ginyuto ryeko dok pe giboko lok ma en otittigi bot jo mukene.

11. Itwero bedo larem ma gwoko mung pa luwote nining?

¹¹ Me bedo larem ma gwoko mung pa luwote, mitte ni wadong kit me diyo cwiny. I kare ma cwar Zhanna okwere woko, en onongo cuko cwiny ki i nywako kit ma ewinyo kwede ki lureme macok. En owaco ni, “Gudiyo cwinygi kun giwinyo loka, kadi bed nen calo abedo ka nwoyo en lok acel-li teretere.” In bene itwero bedo larem maber ka ibedo ngat ma winyo lok maber.

12. Marako obedo anga, dok en onyuto cwiny me jalle nining?

¹² Marako obedo Lakricitayo ma Lajudaya ma oa ki i Jerucalem. Watte Barnaba onongo obedo lamiconari ma ngene matek. (Kol. 4:10) Lupaco pa Marakogi nen calo onongo gulony, kadi bed kit meno Marako pe oketo pi jami me kom mukwongo i kwone. Pi kwone ducu, Marako onyuto cwiny me jalle. En obedo ki yomcwiny me tic pi jo mukene. Me labolle, i kare mapatpat en otiyo kacel ki lakwena Paulo dok ki lakwena Petero bene. I kare ma giwoto ki cobo ticgi, Marako nen calo obedo ka wilo cam, yenyo kabuto ki timo jami mukene me konyogi. (Tic 13:2-5; 1 Pet. 5:13) Paulo otito ni Marako obedo ngat acel i kin jo ma ‘gutiyo kacel kwede pi ker pa Lubanga,’ dok ‘okweyo cwinye tutwal.’—Kol. 4:10, 11

13. I yo ma nining ma 2 Temceo 4:11 nyuto ni Paulo onongo tye ki pwoc pi tic pa Marako?

¹³ Marako odoko larem Paulo macok adada. Me labolle, i kine ka mwaka 65 K.M., i kare ma kitweyo Paulo i buc pi tyen me agikki i Roma, en ocoyo waragane me aryo bot Temceo. I waraga meno, Paulo olego Temceo ni obin i Roma kacel ki Marako. (2 Tem. 4:11) Labongo akalakala mo, Paulo onongo tye ki pwoc pi tic ma Marako otimo i kare mukato, pi man en olego ni Marako obed tye kwede i kare ma pire tek meno. Marako okonyo Paulo i yo ma nen, gwok nyo obedo ka kele cam nyo bukke adola ki inki ma mitte pi cocce. Kony ki cuko cwiny ma Paulo onongo nen calo okonye me ciro nino mogo ma odong ma peya kineke.

14-15. Gin ango ma Matayo 7:12 pwonyowa madok i kom kit me konyo jo mukene i yo ma nen?

 ¹⁴ Kwan Matayo 7:12. Ka watye ka wok ki i kwo matek, pud dong wabedo ki pwoc pi jo ma gimiyowa kony i yo ma nen ya! Ryan, ma wonne oto i akciden owaco ni, “Tye jami mukene ma watimogi nino ducu ento ka watye ka kato ki i peko, timogi doko tek adada. Tye me kony adada ka ngat mo otimo gin mo me konyi kadi bed nen tidi.”

¹⁵ Ka wabedo ma wangwa bit, watwero neno yo me miyo kony bot jo mukene. Me labolle, laminwa mo acel okonyo Peter ki Kathryn ma kiloko i komgi con-ni me cito ka rwatte ki daktar kare ducu. Peter ki Kathryn onongo dong pe gitwero dwoyo mutoka, pi meno laminwa man ogoyo pulan wek omege ki lumege ma i kacokke gubed ka lokke aloka i miyo giwot. Tika yub man okonyo? Kathryn owaco ni, “Wawinyo calo kikwanyo twon yec mo mapek adada woko ki i wiwa.” Wi opo ni itwero cuko cwiny jo mukene ka itimo kadi jami matinotino me konyogi.

16. Pwony ma pire tek ango ma wanongo ki bot Marako madok i kom cuko cwiny jo mukene?

¹⁶ Lapwonnye Marako, ma okwo i cencwari me acel, onongo obedo Lakricitayo ma ticce pol. En onongo tye ki tic ma pire tek me atima pi Jehovah, ma i kine tye iye coyo Jiri ma tye ki nyinge. Kadi bed kit meno, Marako okwanyo kare me cuko cwiny Paulo, dok Paulo owinyo agonya me penyo pi kony pa Marako. Laminwa Angela, ma kineko dadane nek alany, obedo ki pwoc madit pi cwiny me jalle ma jo ma gudiyo cwinye gunyuto. En owaco ni, “Ka lurema gimito konya, giweko bedo yot bota me lok kwedgi. Giweko nen ka maleng ni gimito konya dok pe gibedo ki lworo mo keken.” Watwero pennye kekenwa ni, ‘Tika kingeya macalo ngat ma tye atera me kweyo cwiny luye luwota i yo mo keken?’

17. Lwodo lok ma tye i 2 Jo Korint 1:3, 4 tugo cwinywa nining me kweyo cwiny jo mukene?

¹⁷ Pe tek me nongo omege ki lumege ma gimito kwe cwiny. Watwero bene nywako  kwedgi tam ma jo mukene gutiyo kwede me cuko cwinywa. Laminwa mo ma nyinge Nino ma bene orwenyo dadane i to, owaco ni, “Jehovah twero tic kwedwa me kweyo cwiny jo mukene ka waye ni en oti kwedwa.” (Kwan 2 Jo Korint 1:3, 4.) Frances, ma waloko i kome con-ni owaco ni, “Lok ma tye i 2 Jo Korint 1:4 tye lok ada. Watwero kweyo cwiny jo mukene ki kwecwiny acel-li ma wanongo.”

18. (a) Pingo jo mukene gilworo cuko cwiny luwotgi? (b) Watwero cuko cwiny jo mukene i yo maber nining? Mi labol.

¹⁸ Myero wayeny yo me konyo jo mukene kadi bed watye ki lworo. Me labolle, watwero bedo ki lworo ni pe wabingeyo gin ma myero wawacci nyo watim pi ngat ma mito cuko cwiny. Laelda mo ma nyinge Paul wiye pud po i kom tute pa jo mogo me kweyo cwinye i kare ma wonne oto. En owaco ni: “Onongo atwero niang ni pe yot ki gin me kweyo cwinya. Onongo bene pe gingeyo gin ma omyero giwacci. Ento pud abedo ki pwoc madit adada pi tutegi me kweyo cwinya.” I yo acel-li, i nge kato ki i oyengyeng matek adada, omego mo ma nyinge Tajon owaco ni: “Wiya kono pe twero po i kom mecej ducu ma dano gucwala i nge nino mogo ma oyengyeng man otimme iye, ento wiya po ni gin ducu onongo giparo pi ber bedona.” Watwero bedo jo ma gingeyo kweyo cwiny jo mukene ka wanyuto ni waparo pigi.

19. Pingo imoko tammi me bedo ngat ma ‘kweyo cwiny’ jo mukene?

¹⁹ Ka wawoto ki nyikke cok ki agikki me lobo-ni, jami bimedde ameda ki doko rac dok kwo bidoko tek medde ameda. (2 Tem. 3:13) Dok pud wabimito ni kicuk cwinywa pi pekki ma wakelo i komwa macalo adwogi me roc ma watye kwede. Lakwena Paulo obedo ki kero me ciro wa i agikki me kwone pi cuko cwiny ma en onongo ki bot Lukricitayo luwote. Dong myero wabed lugen calo Aristako, lurem me ada calo Tukiko, dok wabed atera me tic pi jo mukene calo Marako. Ka watimo kit meno, wabikonyo omegiwa ki lumegiwa me cung matek i niye.​—1 Tec. 3:2, 3.