1-2. (a) Ma lubbe ki Jo Epeco 6:16, pingo wamito ‘niye ma tye calo kwot malac’? (b) Lapeny mene ma wabinyamo?

TIKA ‘niyeni tye macalo kwot malac’? (Kwan Jo Epeco 6:16.) Labongo akalakala mo tye kit meno. Calo kwot malac ma gwoko komi, niyeni bene gwoki ki i tim tarwang, tim gero ki jami mukene me lobo man ma oballe-ni ma pe rwatte ki miti pa Lubanga.

² Kadi bed kit meno, watye ka kwo “i kare me agikki,” dok kibibedo ka temo niyewa. (2 Tem. 3:1) Itwero ngiyo niyeni ma tye calo kwot-ti nining wek inen ka tye matek? Dok ngo ma itwero timone wek igwok niyeni obed matek? Wek wanyamu lagam pi lapeny magi.

3. Ngo ma onongo lumony timo i kom kwotgi, dok pingo?

³ I kare me Baibul, lumony onongo pol kare gitiyo ki kwot ma kiyubo ki laa. Lumony onongo giwiro moo i kom kwotgi wek laane pe oballe dok wek nyal pe omak bute ma kiyubo ki nyonyo. Ka lamony oniang ni kwotte oballe woko, en keto tek me neno ni eyubo woko wek ebed ma eyubbe kare ducu pi lweny. Labol meno kubbe nining ki niyewa?

4. Pingo myero ingi niyeni ma tye calo kwot-ti, dok itwero timo meno nining?

⁴ Kit macalo lumony me kare macon onongo gigwoko kwotgi-ni, in bene myero igwok niyeni wek ibed atera pi lweny i cawa mo keken. Macalo Lukricitayo, walwenyo lweny me cwiny dok i kin lumonewa tye iye cwiny  maraco. (Ep. 6:10-12) Pe tye ngat mo ma twero gwoko niyeni piri. Iromo bedo ki gen nining ni itye atera me cung matek i kom atematema? Me acel, myero ileg pi kony pa Lubanga. I nge meno myero iti ki Lok pa Lubanga me konyi wek inene kekeni kit ma Lubanga neni kwede. (Ibru 4:12) Baibul tito ni: “Gen Rwot [Jehovah] ki cwinyi ducu, pe ibed ka jengnge i kom niang ma itye kwede.” (Car. 3:5, 6) Tam kong i kom jami mogo ma otimme i kwoni cokcok-ki ki kit ma idok kwede iye. Me labolle tika ibedo ki peko magwar me can lim? Tika cikke pa Jehovah man ma tye i Jo Ibru 13:5 obino i tammi, ni: “Pe abiboli, pe abibwoti ata”? Mono cikke meno omini gen ni Jehovah bikonyi? Ka tye kit man, ci meno nyuto ni itye ka gwoko niyeni ma tye calo kwot-ti maber.

5. Ngo ma itwero nongo ka ingiyo niyeni?

⁵ Itwero bedo ki ur i kom gin ma ibinongo ka ingiyo niyeni maber. Itwero nongo goro mogo ma onongo pe ingeyo ni tye. Me labolle, iromo nongo ni par mukato kare, goba, ki turcwiny obalo niyeni woko. Ka man otimme i komi, ci itwero gwoko niyeni nining wek pe omedde ki balle?

6. Mi labol mogo me par mabeco?

⁶ Par mukene ber piwa. Me labolle, ber ka waparo kit me yomo cwiny Jehovah ki Yecu. (1 Kor. 7:32) Ka watimo bal madit, wabedo ka paro kit me yubo watwa ki Lubanga. (Jab. 38:18) Waparo bene kit me yomo cwiny luotwa ki kit me gwoko jo me odiwa ki luye luwotwa.​—1 Kor. 7:33; 2 Kor. 11:28.

7. Ma lubbe ki Carolok 29:25, pingo pe myero walwor dano adana?

⁷ Ki tungcel par ma okato kare woko twero balo niyewa. Me labolle, twero bedo ni kare ducu waparo ka ce wabibedo ki cam muromo ki gin aruka mupore. (Mat. 6:31, 32) Me loyo par meno, watwero cako keto cwinywa ducu i kom yenyo jami me kom. Watwero bene dongo mar ma okato kare woko pi cente. Ka waweko meno otimme, niyewa i kom Jehovah bidoko goro dok watwa kwede biballe woko. (Mar. 4:19; 1 Tem. 6:10) Nyo watwero bedo ki par madwong i kom gin ma dano gitamo i komwa. Ma ka lworo cwero cwiny Jehovah, waromo bene bedo ki lworo ni dano gibingalowa nyo keto aunauna i komwa. Me gwokke ki i kom owic magi, myero waleg Jehovah wek ominiwa niye ki tekcwiny ma wamito me lweny ki ariya meno.​—Kwan Carolok 29:25; Luka 17:5.

8. Myero wadok nining i kom goba pa jo mungak?

⁸ Catan, “won goba,” tiyo ki jo ma en loyogi me nyayo lok goba i kom Jehovah ki omegiwa ki lumegiwa. (Jon 8:44) Me labolle, jo mungak gicwalo lok goba dok ginyweno ada ma dok i kom dul pa Jehovah kun gitiyo ki Intanet, telebijon ki odi me poko lok angeya mukene. Goba magi tye i kin “atero ma Larac bayo.” (Ep. 6:16) Ngo ma myero watim ka ngat mungak otuc ki lok goba magi botwa? Myero wakwer lokke lajwac! Pingo? Pien watye ki niye i kom Jehovah dok wageno omegiwa ki lumegiwa. Ki lok ada, pe myero wakubbe ki jo mungak i yo mo keken. Pe waye ni ngat mo nyo gin mo keken kadi wa miti me ngeyo jami, owek wacak laro lok kwedgi.

9. Turcwiny twero gudowa nining?

 ⁹ Turcwiny twero weko niyewa doko goro. I kare mukene cwinywa tur ka watye ki peko. Ki lok ada pe watwero cayo pekki magi. Ento pe myero wabed ka tamo pi pekkiwa cawa ducu. Ka watimo meno, ci wiwa biwil woko i kom jami mabeco ducu ma Jehovah ocikke me timone piwa. (Yabo 21:3, 4) Turcwiny twero tyeko kerowa kun weko wailo cingwa woko ki i tic pi Jehovah. (Car. 24:10) Ento meno pe myero otimme i komwa.

10. Gin ango ma wapwonyo ki i waraga ma laminwa mo ocoyo?

¹⁰ Tam kong kit ma lamego mo i lobo Amerika tye ka gwoko kwede niyene kun bene gwoko cware ma kome lit matek. I waraga ma en ocoyo bot gang kal madit, en owaco ni: “Jami ma watye ka kato ki iye okeliwa par kacel ki turcwiny i kare mogo, ento genwa tye matek. Atye ki pwoc madit adada pi jami ducu ma Jehovah miniwa me jingo niyewa ki cuko cwinywa. Wamito tira ki cuko cwiny meno adada. Konyowa me medde ki tic pi Jehovah kun wakanyo pekki ma Catan kelo i komwa wek wadok goro.” Wapwonyo ki i lok pa lamego-ni ni watwero loyo turcwiny! I yo ma nining? Nen pekoni calo atematema ma oa ki bot Catan. Wi opo ni Jehovah aye Wang It me kwe cwiny ducu. Dok ibed ki pwoc pi cam me cwiny ducu ma en miyo.

11. Me temo kit ma niyewa tye kwede, lapeny ango ma myero wapennye kwede?

¹¹ Tika ineno ka mo i kom niyeni ma mito ayuba? I dwe mogo mukato ma cokcok-ki, tika ibedo ki kero me loyo par ma okato kare woko? Tika ikwero laro lok ki jo mungak i kom goba ma ginyayo? Tika dong ilwenyo ki turcwiny? Ka itimo meno, nongo niyeni tye maber. Ento myero wabed ma wangwa twolo pien Catan tye ki jami lweny mukene ma en twero bayone i komwa. Kong dong wanyamu acel i kingi.

12. Ngo ma twero timme ka watye ki miti mukato kare pi jami me kom?

¹² Bedo ki miti mukato kare pi jami me kom twero wiro tamwa woko dok weko pe waketo tek me gwoko niyewa. Lakwena Paulo owaco ni: “Pe tye askari mo ma ka tye i dog tic dok rwakke i tiyo tic ma woko, pien tamme tye ni myero eyom cwiny ngat ma ocoye.” (2 Tem. 2:4) Ki lok ada, onongo pe kiye ni lumony me Roma gutim tic mo mukene. Ngo ma onongo twero timme ka lamony ocayo cik meno?

13. Pingo lamony myero pe odony i tiyo tic ma woko?

¹³ Tam kong i kom lapor man. Gurup pa lumony gitye ka pwonnye i odiko ki kit me lweny ki pala lucwangi, ento lawotgi mo acel kome pe. Lawotgi meno tye i taun ka cato cam i cuk. I wi otyeno, lumony mukene-ni gutero cawa mo me ngiyo jami lwenygi ki pako leb pala lucwangi. Ento lawotgi ma tye ki dukan-ni tye ka tedo dek me acata diki. Orwone i odiko, lumonegi ooto lweny atura i komgi. Lamony mene ma itamo ni bibedo ma oyubbe pi lweny dok ma laditte cwinye bibedo yom i kome? Dok anga ma onongo in ibibedo ki miti me cung i kangete—lamony ma oketo cwinye ka yubbe nyo ma obedo ka cato cam i cuk-ki?

14. Macalo lumony pa Kricito, gin ango ma pire tek loyo ki botwa?

¹⁴ Calo lumony mabeco, pe waweko gin mo keken wiro tamwa ki i yubwa ma pire tek loyo​—ma obedo nongo cwak pa Lutelawa, Jehovah gin ki Kricito. Watero meno calo gin ma pire tek loyo gin mo keken ma watwero nongone i lobo pa Catan. Watute matek me neno ni watye ki kare kacel ki kero ma mitte me tic pi Jehovah ki me gwoko niyewa ki jami lwenywa mukene-ni maber.

15. Lok ango ma Paulo ocoyo me cikowa, dok pingo?

¹⁵ Myero wabed atera kare ducu!  Pingo? Lakwena Paulo ociko ni “jo ma mito bedo lulonyo” gibia “woko ki i niye.” (1 Tem. 6:9, 10) Lok man ni “gua woko ki i niye” nyuto ni watwero weko jami mukene wiro tamwa kun waketo cwinywa i nongo jami madwong ma pe mitte. Watwero cako dongo ‘miti mapol me mingo ma unowa.’ Me ka weko miti magi dongo i cwinywa, myero wanengi calo jami lweny pa Catan ma wanowa.

16. Lok ma kicoyo i Marako 10:17-22 myero ocuk cwinywa me tam i kom lapeny mene?

¹⁶ Ket kong ni watye ki cente muromo me wilo jami mapol. Tika nongo watye ka timo bal ka wawilo jami ma cwinywa mito ento pe mitte pi kwowa? Pe kumeno gire. Ento tam kong i kom lapeny magi: Kadi bed watye ki cente muromo me wilo gin moni, tika watye ki cawa kacel ki kero me tic kwede ki me gwokone? Medo i kom meno, tika watwero cako maro jamiwa tutwal? Tika marwa pi jamiwa twero weko wadoko calo awobi ma okwero lwongo pa Yecu me medo ticce pi Lubanga-ni? (Kwan Marako 10:17-22.) Pud dong ber ya ka wakwo kwo ma rwomme lapiny kun watiyo ki cawa kacel ki kerowa i tiyo miti pa Lubanga!

17. Gin ango ma omyero wiwa pe owil iye?

¹⁷ Wiwa pe myero owil ni watye i dog lweny dok omyero wabed atera me lweny nino ducu. (Yabo 12:17) Omegiwa ki lumegiwa pe gitwero tingo niyewa ma tye calo kwot-ti piwa. Wan kikomwa aye myero wating kwotwa.

18. Pingo lumony ma i kare macon onongo gimako kwotgi matek?

¹⁸ I kare macon, lamony onongo nongo deyo madit ka onyuto tekcwiny i dog lweny. Ento onongo bedo me lewic ka en odwogo labongo kwot ma mege. Laco lok me tekwaro pa Luroma ma nyinge Tacitus ocoyo ni: “Ka lamony oringo oweko kwotte woko, man onongo bedo me lewic madit adada.” Meno tyen lok acel mumiyo lumony onongo gimako kwotgi matek.

19. I yo ma nining ma watwero mako kwede niyewa ma tye calo kwot-ti matek?

¹⁹ Wamako niyewa ma obedo calo kwot-ti matek ka wacito i cokke kare ki kare ki bene ka watito pi nying Jehovah ki Ker-re bot jo mukene. (Ibru 10:23-25) Medo i kom meno, wakwano lok pa Lubanga nino ducu dok walego bot Jehovah wek okonywa me lubo Lokke. (2 Tem. 3:16, 17) Ka watimo meno, ci pe tye jami lweny mo ma Catan tiyo kwede i komwa ma bikelo awano ma rii pi naka. (Ic. 54:17) ‘Niyewa ma tye calo kwot malac-ci’ bigwokowa. Wabicung matek, kun watiyo kacel ki omegiwa ki lumegiwa. Dok pe wabiloyo lweny ma watye kwede nino ducu keken​—ento wabibedo bene ki deyo me cung tung bot Yecu i kare ma en biloyo lweny i kom Catan ki lulub kore.​—Yabo 17:14; 20:10.