1-2. (a) Mɛni nɛ Yehowa fã Yesu bɔfo etɛ komɛ kaa a pee, nɛ kɛ a pee a ní ngɛ he ha kɛɛ? (b) Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

BENƐ a ye He Tsɔmi ɔ ngɛ jeha 32 ɔ se ɔ, bɔfo Petro, Yakobo kɛ Yohane na nina ko nɛ sa kadimi. E ma nyɛ maa ba kaa nɔ́ nɛ ɔ ya nɔ ngɛ Hermon Yoku ɔ nɔ. E ji yoku nɛ ya hiɔwe wawɛɛ nitsɛ. A na kaa Yesu tsake ngɛ a hɛ mi. “E hɛ mi kpɛ kaa pu, nɛ tade nɛ e wo ngɛ e tade ɔ nɔ ɔ hu kpɛ kaa la.” (Mat. 17:1-4) Kɛ yaa nina a nyagbe ɔ, bɔfo ɔmɛ nu nɛ Mawu de ke: “Ye Bi nɛ i suɔ lɛ, nɛ ye bua jɔ e he ji nɛ ɔ nɛ. Nyɛɛ bu lɛ tue.” (Matt. 17:5) Bɔ nɛ bɔfo etɛ ɔmɛ pee a ní ha kɛ je jamɛ a ligbi ɔ kɛ yaa a tsɔɔ kaa a bu Yesu tue. Wa suɔ nɛ waa kase a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ.

² Ngɛ ní kasemi nɛ sɛ hlami ɔ mi ɔ, wa kase kaa Yesu tue nɛ wa maa bu ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ wa kpa ní komɛ peemi. Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu níhi enyɔ nɛ Yesu de ke e sa nɛ waa pee ɔ he.

3. Ngɛ Mateo 7:13, 14 ɔ nya a, mɛni e sa nɛ waa pee?

³ Kane Mateo 7:13, 14. Mo kadi kaa Yesu tu agbo enyɔ nɛ kɛ nɔ yaa blɔ enyɔ a nɔ ɔ he munyu. Blɔ nɛ “e bli” kɛ blɔ nɛ “e nɔ nyɛɛmi yee.” Blɔ etɛne ko be. E sa nɛ wɔ nitsɛmɛ waa hla blɔ ɔmɛ a kpɛti nɔ́ nɛ wa maa nyɛɛ nɔ. Enɛ ɔ ji yi mi kpɔ ko nɛ  e he hia pe kulaa nɛ e sa nɛ waa mwɔ, ejakaa blɔ ɔ kake pɛ nɛ e kɛ nɔ yaa neneene wami mi.

4. Kɛ o maa kale blɔ nɛ “e bli” ɔ ha kɛɛ?

⁴ E sa nɛ waa le slɔɔto nɛ ngɛ blɔ enyɔ ɔmɛ a kpɛti. Nihi fuu ngɛ blɔ nɛ “e bli” ɔ nɔ nyɛɛ ejakaa e nɔ nyɛɛmi yi. Awyilɛho sane ji kaa nihi fuu hla kaa a maa nyɛɛ jamɛ a blɔ ɔ nɔ konɛ a pee a ní kaa bɔ nɛ nihi nɛ a ngɛ jamɛ a blɔ ɔ nɔ nyɛɛe ɔ peeɔ ɔ. A yɔse we kaa Satan Abosiami ji nɔ nɛ ngɛ mɔde bɔe kaa e ma ha nɛ nihi fuu nɛ a nyɛɛ jamɛ a blɔ ɔ nɔ, nɛ jamɛ a blɔ ɔ kɛ nɔ yaa gbenɔ mi.—1 Kor. 6:9, 10; 1 Yoh. 5:19.

5. Mɛni mɔde nɛ ni komɛ bɔ loko a na blɔ nɛ e nɔ “nyɛɛmi yee” ɔ nɛ a bɔni nɔ nyɛɛmi?

⁵ Blɔ nɛ “e bli” ɔ nɔ nyɛɛmi yi, se blɔ kpa a lɛɛ e “nɔ nyɛɛmi yee” nɛ Yesu de ke nihi bɔɔ pɛ lɛ a ngɛ nɔ nyɛɛe. Mɛni he je? E sa kadimi kaa ngɛ kuku nɛ nyɛɛ se ɔ mi ɔ, Yesu bɔ e se nyɛɛli ɔmɛ kɔkɔ ngɛ lakpa gbali a he. (Mat. 7:15) Jami slɔɔtohi akpehi abɔ lɛ ngɛ, nɛ hiɛhiɛɛ deɔ ke a ngɛ nihi anɔkuale ɔ tsɔɔe. Akɛnɛ jami ɔmɛ hiɛ babauu he je ɔ, nihi fuu a juɛmi gbɛ nɛ a kɔni mi jɔ̃, nɛ a bɔɛ mɔde kaa a ma hla blɔ nɛ kɛ nɔ yaa wami mi ɔ se blɔ. Se a ma nyɛ maa na jamɛ a blɔ ɔ. Yesu de ke: “Ke nyɛ hi si ngɛ ye munyu ɔ nya a, lɛɛ ye kaseli nitsɛnitsɛmɛ ji nyɛ, nɛ nyɛ maa le anɔkuale ɔ, nɛ anɔkuale ɔ ma ha nɛ nyɛ maa ye nyɛ he.” (Yoh. 8:31, 32) E hi kaa o pee we o ní kaa bɔ nɛ nihi fuu peeɔ ɔ, mohu ɔ, o hla anɔkuale ɔ se blɔ. O bɔni Mawu Munyu ɔ kasemi wawɛɛ nɛ o kase nɔ́ nɛ Mawu ngɛ hlae kaa o pee, nɛ o bu Yesu tsɔɔmi ɔmɛ tue. Ngɛ níhi nɛ o kase ɔ mi ɔ, o ba le kaa Yehowa suɔ nɛ wa kua lakpa tsɔɔmihi nɛ wa kpa gbijlɔhi nɛ a je wɔ jami mi ɔ yemi. Jehanɛ hu ɔ, o kase kaa e be gbɔjɔɔ kaa wa maa pee Yehowa suɔmi nya ní, nɛ́ wa je wa he kɛ je níhi nɛ e kplɛɛ we nɔ ɔ a he. (Mat. 10:34-36) Benɛ o ngɛ tsakemi nɛ ɔmɛ pee ɔ, eko ɔ, o nɛ lɛ gbɔjɔɔ. Se o bɔ mɔde nɛ o pee tsakemi ejakaa o suɔ wa hiɔwe Tsɛ ɔ, nɛ o suɔ nɛ o sa e hɛ mi. Hyɛ bɔ nɛ e bua maa jɔ o he ha!—Abɛ 27:11.

6. Ngɛ La 119:9, 10, 45, kɛ 133 ɔ nya a, mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ nɛ waa hi blɔ nɛ e nɔ nyɛɛmi yee ɔ nɔ?

⁶ Ke wa bɔni blɔ nɛ e nɔ nyɛɛmi yee ɔ nɔ nyɛɛmi ɔ, mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa hi nɔ daa? Mo susu nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ɔ he nɛ o hyɛ. Ngɛ ma komɛ a nɔ ɔ, a peeɔ ní komɛ kɛ woɔ lɔle blɔhi nɛ a ngɛ yokuhi a he nɛ a nɔ bli we ɔ he konɛ e po dlɛɛva kɛ lɔle ɔ tsuo a he piɛ. Ní nɛ ɔmɛ poɔ dlɛɛvahi a he piɛ konɛ a ko su blɔ ɔ tue tsɔ aloo a ko nɔ kɔ̃ mi. Dlɛɛva ko be dee ke mɛni he je nɛ jamɛ a nɔ́ ɔ ngɛ lɛ blɔ tsie nɛ e ko nɔ kɔ̃ ɔ mi nɛ e plaa aloo e gbo? Wa ma nyɛ maa ngɔ Yehowa mlaahi nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ kɛ to jamɛ a nɔ́ ɔ he. A yeɔ bua wɔ nɛ wa nyɛɔ nɛ wa hii blɔ nɛ e nɔ nyɛɛmi yee ɔ nɔ.—Kane La 119:9, 10, 45, 133.

7. Kɛ e sa nɛ nihewi kɛ yihewi nɛ a na blɔ nɛ e nɔ nyɛɛmi yee ɔ ha kɛɛ?

⁷ Nihewi kɛ Yihewi, anɛ nyɛ nuɔ he kaa Yehowa mlaa amɛ nɛ nyɛɛ kɛ ma tsu ní ɔ be hae nɛ nyɛɛ pee nɔ́ nɛ nyɛ suɔ lo? Jã nɛ Satan ngɛ hlae nɛ nyɛ susu. E suɔ nɛ nyɛɛ ngɔ nyɛ juɛmi kɛ ma nɔ́ nɛ nihi nɛ a ngɛ blɔ nɛ e bli ɔ nɔ ɔ ngɛ pee ɔ nɔ, ejakaa e ngɛ kaa nɔ́ nɛ a ngɛ ngɔɔmi yee ngɛ si himi mi. E ma nyɛ maa gu nɔ́ nɛ o juami bi peeɔ ngɛ sukuu loo nɔ́ nɛ o naa ngɛ Intanɛti ɔ nɔ ɔ nɔ kɛ ha nɛ o susu kaa nɔ́ ko ngɛ mo bɔe ngɛ si himi mi. Satan ngɛ hlae nɛ o susu kaa Yehowa mlaa amɛ nɛ o kɛ ngɛ ní tsue ɔ ha we nɛ o ná bua jɔmi ngɛ si himi mi. *  Se mo kai kaa Satan sume nɛ nihi nɛ a ngɛ e blɔ ɔ nɔ nyɛɛe ɔ nɛ a na bɔ nɛ a nyagbe maa ba ha. Se Yehowa lɛɛ e suɔ nɛ o le bɔ nɛ o si himi maa pee kpakpa ha ke o ya nɔ nɛ o nyɛɛ blɔ nɛ e kɛ nɔ yaa wami mi ɔ nɔ.—La 37:29; Yes. 35:5, 6; 65:21-23.

8. Mɛni nɛ nihewi kɛ yihewi ma nyɛ maa kase ngɛ Olaf nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi?

⁸ Mo susu nɔ́ nɛ o ma nyɛ maa kase ngɛ niheyo wayoo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Olaf níhi a si kpami ɔ mi ɔ he. * Nihi nɛ e kɛ mɛ yaa sukuu ɔ nyɛ e nɔ kaa e ngɔ e he kɛ wo bɔmi nami mi. Benɛ e tsɔɔ mɛ nya kaa e ji Yehowa Odasefo no nɛ Yehowa odasefohi kɛ Baiblo mlaahi tsuɔ ní ɔ, lɔ ɔ mohu ha nɛ yihewi komɛ nɛ e kɛ mɛ ngɛ class kake ɔ bɔ mɔde wawɛɛ kaa a maa nyɛ e nɔ nɛ e kɛ mɛ nɛ ná bɔmi. Se Olaf fia e pɛɛ si kaa e maa pee nɔ́ nɛ da. Tsa pi lɔ ɔ pɛ ji nyagba nɛ e kɛ kpe. Olaf de ke: “Ye tsɔɔli ɔmɛ bɔ mɔde kaa a maa wo mi he wami nɛ ma ya Yunivɛsiti, ejakaa lɔ ɔ ma ha nɛ nihi nɛ a bu mi wawɛɛ. A de mi ke, ke i yɛ yunivɛsiti ɔ, i be ní tsumi kpakpa náe, nɛ i be bua jɔmi hu náe ngɛ si himi mi.” Mɛni ye bua Olaf nɛ  e da nyagba nɛ ɔ nya? E de ke: “I kɛ nihi nɛ a ngɛ ye we asafo ɔ mi ɔ pee huɛ wawɛɛ, a ba pee kaa ye weku. Jehanɛ hu ɔ, i ba bɔni Baiblo ɔ kasemi wawɛɛ. Baiblo ɔ nɛ i kaseɔ wawɛɛ ɔ haa nɛ i náa nɔ mi nami kaa anɔkuale ɔ ji nɛ ɔ nɛ. Nɛ lɔ ɔ ye bua mi nɛ i fia ye pɛɛ si kaa ma sɔmɔ Yehowa.”

9. Mɛni nɛ e sa kaa nihi nɛ a suɔ kaa a hi blɔ nɛ e nɔ nyɛɛmi yee ɔ nɔ ɔ nɛ a pee?

⁹ Satan suɔ nɛ o je blɔ nɛ e kɛ nɔ yaa wami mi ɔ nɔ. E suɔ nɛ o ya piɛɛ nihi fuu nɛ a ngɛ blɔ nɛ e bli nɛ e “kɛ nɔ yaa hɛ mi kpatami mi” ɔ nɔ ɔ a he. (Mat. 7:13) Se ke wa ya nɔ nɛ wa bu Yesu tue nɛ wa na blɔ nɛ e nɔ nyɛɛmi yee ɔ kaa he piɛ pomi nɔ́ ɔ, lɔ ɔ maa ye bua wɔ nɛ waa hi jamɛ a blɔ ɔ nɔ daa. Amlɔ nɛ ɔ, nyɛ ha nɛ wa susu nɔ́ kpa ko hu nɛ Yesu de ke wa pee ɔ he.

10. Ngɛ Mateo 5:23, 24 ɔ nya a, mɛni nɛ Yesu de ke waa pee?

¹⁰ Kane Mateo 5:23, 24. Ngɛ ngmami nɛ ɔ mi ɔ, Yesu tu nɔ́ ko nɛ e he hia Yuda bi nɛ a ngɛ lɛ tue bue ɔ he munyu. Jamɛ a nɔ́ ɔ he hia mɛ wawɛɛ. Moo po nɔ ko nɛ e ngɛ sɔlemi we ɔ nɛ e kɛ lohwe ko ma osɔfo ɔ hami nɛ e kɛ sã afɔle ɔ he foni ngɛ o juɛmi mi. Ke nɔ ɔ kai ngɛ jamɛ a be ɔ mi kaa e nyɛmi ko kɛ lɛ ngɛ sane ɔ, e sa nɛ e si nɔ́ nɛ e kɛ ma afɔle ɔ sami ɔ ‘nɛ e ho’. Mɛni he je? Ejakaa nɔ́ ko ngɛ nɛ e he hia wawɛɛ nɛ e sa nɛ e ya pee loko e ba sã afɔle kɛ ha Yehowa. Yesu de ke: “Kekleekle ɔ, o kɛ o nyɛmi ɔ nɛ ya dla nyɛ kpɛti.”

11. Mɛni nɛ Yakob pee kɛ dla e kɛ Esau a kpɛti?

¹¹ Ke wa susu níhi nɛ ya nɔ ngɛ blematsɛ Yakob si himi mi ɔ he ɔ, wa ma nyɛ maa kase níhi fuu kɛ kɔ waa kɛ wa nyɛmimɛ wa kpɛti nɛ wa ma dla a he. Benɛ Yakob je e ma mi maa pee jeha 20 se ɔ, Mawu gu bɔfo ko nɔ kɛ de lɛ kaa e kpale kɛ ya e ma mi. (1 Mose 31:11, 13, 38) Se nyagba ko ngɛ. E nyɛminyumu nɔkɔtɔma Esau ngɛ hlae nɛ e maa gbe lɛ. (1 Mose 27:41) Yakob ‘tsui po wawɛɛ nɛ e hao’ ejakaa e susu kaa eko ɔ, loloolo ɔ e nyɛminyumu ɔ mi mi fu lɛ. (1 Mose 32:7) Mɛni nɛ Yakob pee kɛ dla e kɛ e nyɛminyumu ɔ a kpɛti? Kekleeke ɔ, e sɔle wawɛɛ ngɛ sane ɔ he kɛ ha Yehowa. Lɔ ɔ se ɔ, e je e tsui mi nɛ e ngɔ nike ní kɛ mane Esau. (1 Mose 32:9-15) Nɛ benɛ e na Esau ɔ, e je bumi kpo kɛ tsɔɔ lɛ. E kpla si nɛ e ngɔ e hɛ mi kɛ bu si, pi si kake, nɛ pi si enyɔ, se si kpaago sɔuu! Yakob ba e he si nɛ e je bumi kpo kɛ tsɔɔ Esau nɛ e dla e kɛ lɛ a kpɛti.—1 Mose 33:3, 4.

12. Mɛni wa kaseɔ ngɛ Yakob nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi?

¹² Wa ma nyɛ maa kase nɔ́ ko ngɛ bɔ nɛ Yakob dla e he ha loko e kɛ e nyɛminyumu Esau ya kpe, kɛ bɔ nɛ e pee e ní ha benɛ e kɛ lɛ kpe ɔ mi. Yakob je he si bami mi kɛ bi Yehowa yemi kɛ buami. Nɛ e tsu e sɔlemi ɔ nya ní kɛ gu níhi nɛ e pee konɛ e kɛ dla e kɛ e nyɛminyumu ɔ a kpɛti ɔ nɔ. Benɛ a kpe ɔ, Yakob kɛ Esau sã we nya konɛ a hyɛ nɔ nɛ e nɔ́ da kɛ nɔ nɛ e nɔ́ dɛ. Oti nɛ Yakob kɛ ma e hɛ mi ji kaa e ma dla e kɛ e nyɛminyumu ɔ a kpɛti. Mɛni blɔ nɔ wa ma nyɛ maa gu kɛ kase Yakob nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ?

13-14. Ke wa tɔ̃ wa nyɛmi Kristofo no ko nɔ ɔ, mɛni nɛ e sa nɛ waa pee?

¹³ Ke wa suɔ nɛ waa nyɛɛ blɔ nɛ e kɛ nɔ yaa wami mi ɔ nɔ ɔ, lɛɛ e sa nɛ wa ha nɛ tue mi jɔmi nɛ hi waa kɛ wa nyɛmimɛ wa kpɛti. (Rom. 12:18) Mɛni nɛ e sa nɛ waa pee ke wa yɔse kaa wa tɔ̃ wa nyɛmi Kristofo no ko nɔ? Kaa bɔ nɛ Yakob pee ɔ, e sa nɛ waa je wa tsui  mi nɛ waa sɔle ha Yehowa ngɛ he. Wa ma nyɛ ma bi lɛ ke e ye bua wɔ nɛ wa dla waa kɛ wa nyɛmi ɔ wa kpɛti.

¹⁴ Jehanɛ hu ɔ, e sa nɛ wa he be kɛ susu bɔ nɛ wa peeɔ wa ní ha a he. Wa ma nyɛ ma bi wa he sane komɛ kaa: ‘Anɛ i suɔ nɛ ma kplɛɛ ye tɔmi nɔ, nɛ ma je he si bami mi kɛ kpa pɛɛ nɛ tue mi jɔmi nɛ hi si lo? Kɛ Yehowa kɛ Yesu maa nu he ha kɛɛ ke i bɔ mɔde kaa ma dla i kɛ ye nyɛmimɛ wa kpɛti?’ Heto nɛ wa ma ha a ma nyɛ maa wo wɔ he wami nɛ waa bu Yesu tue nɛ waa hɛ kɛ su wa nyɛmi Kristofo no nɛ wa tɔ̃ e nɔ ɔ he nɛ wa dla waa kɛ lɛ wa kpɛti. Kɛ gu blɔ nɛ ɔ nɔ ɔ, wa ma nyɛ maa kase Yakob nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ.

15. Mɛni blɔ nɔ nɛ sisi tomi mlaa nɛ ngɛ Efeso Bi 4:2, 3 ɔ ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ tue mi jɔmi nɛ hi waa kɛ wa nyɛmi ko wa kpɛti?

¹⁵ Kaa Yakob wo e he nɔ benɛ e kɛ e nyɛmi ɔ kpe ɔ, jinɛ mɛni o susu kaa e ko ba? Jinɛ nɔ́ nɛ ko je mi kɛ ba a be hie kulaa. Ke wa ya wa nyɛmi ko ngɔ kaa wa suɔ nɛ wa dla waa kɛ lɛ wa kpɛti ɔ, e sa nɛ waa ba wa he si. (Kane Efeso Bi 4:2, 3.) Abɛ 18:19 ɔ de ke: “Ke o kɛ o nyɛmi pɛ ɔ, e ma plɛ e se kɛ wo mo kaa bɔ nɛ ke a kɛ dade la agbo se ngɛ mɔ mi nɛ nɔ ko nyɛ we mi sɛmi ɔ.” Ke wa kpa nɔ ɔ pɛɛ ɔ, e maa ye bua lɛ nɛ e ma suɔ kaa tue mi jɔmi nɛ hi waa kɛ lɛ wa kpɛti.

16. Mɛni nɔ́ kpa nɛ e sa nɛ wa susu he, nɛ mɛni he je?

¹⁶ Jehanɛ hu ɔ, e he hia nɛ wa susu nɔ́ nɛ wa ma de wa nyɛmi nɛ wa tɔ̃ e nɔ ɔ kɛ bɔ nɛ wa maa tu munyu ɔ ha a he. Ke wa pee klaalo kaa wa ma dla waa kɛ wa nyɛmi ko wa kpɛti ɔ, e sa nɛ waa hɛ kɛ su wa nyɛmi ɔ he kɛ yi mi tomi ɔ kaa wa maa ye bua konɛ tue mi jɔmi nɛ hi waa kɛ lɛ wa kpɛti ekohu. Sisije ɔ, eko ɔ, e maa tu munyu ko nɛ maa dɔ wɔ. Lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ wa muklii mi nɛ fu loo waa tsɔɔ kaa wa nɔ́ da. Se ke wa pee jã a, anɛ e kɛ tue mi jɔmi maa ba lo? Dɛbi kulaa. Mo kai kaa tue mi jɔmi nɛ maa hi o kɛ o nyɛmi ɔ nyɛ kpɛti ɔ he hia pe nɛ a maa le nɔ nɛ e nɔ́ da kɛ nɔ nɛ e nɔ́ dɛ.—1 Kor. 6:7.

17. Mɛni nɛ o ma nyɛ maa kase ngɛ Gilbert nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi?

¹⁷ Nyɛminyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Gilbert bɔ mɔde wawɛɛ kaa e ma ha nɛ tue mi jɔmi nɛ hi e kɛ nihi a kpɛti. E de ke: “Nyagbahi fuu ba i kɛ ye biyo ɔ wa kpɛti. I bɔ mɔde kaa i kɛ lɛ ma susu níhi a he ngɛ tue mi jɔmi mi konɛ huɛ bɔmi kpakpa nɛ hi i kɛ lɛ wa kpɛti ekohu. I pee jã jeha enyɔ kɛ se.” Mɛni nɔ́ kpa ko hu nɛ Gilbert pee? E de ke: “Loko i kɛ ye biyo ɔ  maa sɛɛ ní ɔ, i sɔleɔ. I kaiɔ ye he kaa e sɛ nɛ ye muklii mi nɛ fu ke e de nɔ́ ko nɛ sɛ po. E sa nɛ ma pee klaalo kaa i kɛ tɔmi maa ke. I kase kaa e sɛ nɛ ma tsɔɔ kaa ye nɔ́ da. Ye ní tsumi ji kaa ma bɔ mɔde nɛ ma ha nɛ tue mi jɔmi nɛ hi wa kpɛti.” Mɛni je mi kɛ ba? Gilbert de ke: “Mwɔnɛ ɔ, ye tue mi jɔ mi, ejakaa huɛ bɔmi kpakpa ngɛ i kɛ ye weku ɔ mi bimɛ wa kpɛti.”

18-19. Ke wa tɔ̃ nɔ kɔ nɔ ɔ, mɛni nɛ e sa nɛ waa fia wa pɛɛ si kaa wa maa pee, nɛ mɛni he je?

¹⁸ Ke o yɔse kaa o tɔ̃ o nyɛmi Kristofo no ko nɔ ɔ, mɛni nɛ e sa nɛ o fia o pɛɛ si kaa o maa pee? O kɛ Yesu blɔ tsɔɔmi nɛ tsɔɔ kaa waa di tue mi jɔmi se ɔ nɛ tsu ní. O kɛ Yehowa nɛ sɛɛ nyagba a he ní, nɛ o bi lɛ konɛ e kɛ e mumi klɔuklɔu ɔ nɛ ye bua mo nɛ o di tue mi jɔmi se. Ke o pee jã a, o bua maa jɔ, nɛ e maa tsɔɔ kaa o ngɛ Yesu tue bue.—Mat. 5:9.

¹⁹ Wa bua jɔ kaa Yehowa jeɔ suɔmi mi kɛ haa wɔ blɔ tsɔɔmi kɛ guɔ Yesu Kristo nɛ “ji asafo ɔ yi ɔ” nɔ. (Efe. 5:23) Kaa bɔ nɛ bɔfo Petro, Yakobo, kɛ Yohane pee ɔ, nyɛ ha nɛ waa fia wa pɛɛ si kaa wa maa “bu lɛ tue.” (Mat. 17:5) Wa ba na kaa ke wa dla waa kɛ wa nyɛmi Kristofo no ko nɛ wa tɔ̃ e nɔ ɔ wa kpɛti ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ Yesu tue bue. Ke wa pee jã, nɛ wa ya nɔ nɛ wa hi blɔ nɛ e nɔ nyɛɛmi yee nɛ kɛ nɔ yaa wami mi ɔ nɔ ɔ, wa ma ná jɔɔmi fuu nɛ wa bua maa jɔ kɛ ya daa.