NÍ KASEMI 8
LA 130 Moo Ngɔ Nihi A Tɔmihi Kɛ Pa Mɛ
Mɛni Blɔ Nɔ O Maa Gu Kɛ Kase Bɔ Nɛ Yehowa Kɛ Yayami Keɔ Ha a?
“Kaa bɔ nɛ Yehowa ngɔ kɛ pa nyɛ faa a, e sa nɛ nyɛ hu nyɛɛ pee jã nɔuu.”—KOL. 3:13.
OTI NƐ NGƐ NÍ KASEMI Ɔ MI
Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa maa ná nɔ nɛ wa ma nyɛ maa pee konɛ ke nɔ ko tɔ̃ wa nɔ ɔ, wa kɛ ke lɛ.
1-2. (a) Mɛni behi a mi titli nɛ e he ma nyɛ maa wa kaa o kɛ nɔ ko tɔmi maa ke lɛ? (b) Mɛni blɔ nɔ nɛ Denise ngɔ nɔ ko tɔmi kɛ ke lɛ?
ANƐ e yeɔ ha mo kaa o kɛ nihi a tɔmi maa ke mɛ lo? E yeɔ ha wa kpɛti nihi fuu, titli ke nɔ ko de nɔ́ ko aloo e pee nɔ́ ko nɛ e dɔ wɔ wawɛɛ. Se ngɛ anɔkuale mi ɔ, ní komɛ ngɛ nɛ wa ma nyɛ maa pee konɛ wa mi mi fumi ɔ nya nɛ ba si, nɛ waa kɛ nihi a tɔmihi nɛ ke mɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo susu nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Denise a ɔ he nɛ o hyɛ. Nɔ ko pee nɔ́ ko kɛ si lɛ nɛ e dɔ lɛ wawɛɛ, se e ngɔ nɔ ɔ tɔmi ɔ kɛ ke lɛ kulaa. Ngɛ jeha 2017 ɔ mi ɔ, Denise kɛ e weku ɔ ya slaa si ngɛ Yehowa Odasefohi A Ní Tsumi Yi ɔ nɛ a bli nya ehe ɔ. Benɛ a kpale kɛ yaa we mi ɔ, dlɛɛva ko kɛ e lɔle ɔ ba si a lɔle ɔ, nɛ Denise sɛ diblii mi. Benɛ e hɛ tsɛ ɔ, e ná le kaa e bimɛ ɔmɛ plaa wawɛɛ nɛ e huno Brian hu gbo. Benɛ Denise susu nɔ́ nɛ ya nɔ ɔ he ɔ, e de ke, “I hao wawɛɛ nɛ i li nɔ́ nɛ ma pee.” Pee se ɔ, Denise ba yɔse kaa a li nɔ́ tutuutu nɛ ha nɛ dlɛɛva a pee jã, ejakaa pi nɛ e nu dã loo e nu tsopa ko nɛ ngɛ lɛ dee. Enɛ ɔ he ɔ, Denise sɔle ha Yehowa konɛ e ye bua lɛ nɛ e nyɛ nɛ e ye e he nɔ nɛ e ngɔ nɔ ɔ tɔmi kɛ ke lɛ.
2 Akɛnɛ dlɛɛva a gbe nɔmlɔ he je ɔ, a nu lɛ kɛ ho kojomi he ya konɛ a ya ye e sane. Ke a bu lɛ fɔ ɔ, lɛɛ a ma nyɛ maa wo lɛ tsu. Lɔ ɔ he ɔ, benɛ a ya kojomi he ɔ, a de Denise kaa nɔ́ nɛ e ma de ɔ lɛ maa tsɔɔ kaa a maa wo dlɛɛva a tsu aloo a be lɛ tsu woe. Denise de ke: “Akɛnɛ loloolo ɔ, dɔdɔɛ ɔ ngɛ ye mi he je ɔ, e he wa ha mi kaa ma tu si fɔfɔɛ ɔ he munyu ekohu, enɛ ɔ ha nɛ i nu he kaa nɔ́ nɛ nɔ ko hɔle ye pa a mi.” Otsi bɔɔ komɛ a se ɔ, Denise ya kojomi he ɔ konɛ e ya de nɔ́ nɛ e le ngɛ sane ɔ he ngɛ dlɛɛva a nɛ e ngɔ haomi ngua kɛ ba e weku ɔ nɔ ɔ hɛ mi. Mɛni nɛ e de? Denise de kojolɔ ɔ kaa é na dlɛɛva a mɔbɔ. b Benɛ e tu munyu ta a, kojolɔ ɔ fo ya. Kojolɔ ɔ de ke: “I ngɛ ní tsue kaa kojolɔ jeha 25 sɔuu ɔ ji nɛ ɔ, se i nui munyu ko kaa kikɛ nɛ ɔ gblee. I nui hyɛ kaa weku ko nɛ a pee mɛ yayami ngua kaa kikɛ nɛ ɔ ngɛ pɛɛ kpae nɛ a na nɔ nɛ e pee mɛ yayami ɔ mɔbɔ. I nɛ kaa nɔ ko je suɔmi mi nɛ e kɛ tɔmi ke kaa kikɛ hyɛ.”
3. Mɛni wo Denise he wami nɛ e kɛ tɔmi ke?
3 Mɛni ye bua Denise nɛ e kɛ dlɛɛva a tɔmi ke lɛ ɔ? E pue e yi mi tɛ ngɛ bɔ nɛ Yehowa kɛ tɔmi keɔ ha a he. (Mika 7:18) Ke wa hɛ sa bɔ nɛ Yehowa kɛ wa tɔmi ɔmɛ keɔ wɔ ha a, lɔ ɔ maa wo wɔ he wami nɛ waa kɛ nihi a tɔmi nɛ ke mɛ.
4. Mɛni Yehowa hyɛɔ blɔ kaa waa pee? (Efeso Bi 4:32)
4 Yehowa suɔ nɛ waa ngɔ nihi a tɔmi kɛ ke mɛ faa kaa bɔ nɛ lɛ hu e kɛ wa tɔmihi keɔ wɔ faa a. (Kane Efeso Bi 4:32.) E hyɛɛ blɔ kaa waa kɛ nihi nɛ a tɔ̃ wa nɔ ɔ a tɔmihi maa ke mɛ. (La 86:5; Luka 17:4) Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu níhi etɛ nɛ maa ye bua wɔ konɛ waa kɛ nihi a tɔmi nɛ ke mɛ be fɛɛ be ɔ he.
KO MA O HƐ KƐ FƆ BƆ NƐ O NGƐ HE NUE HA A NƆ
5. Kaa bɔ nɛ Abɛ 12:18 ɔ tsɔɔ ɔ, ke nɔ ko tɔ̃ wa nɔ ɔ, kɛ wa ma nyɛ maa nu he ha kɛɛ?
5 Behi fuu ɔ, ke nɔ ko de mo nɔ́ yaya ko aloo e pee mo nɔdɔ nɔ́ ko ɔ, e haoɔ mo. Se ke nɔ ɔ ji o huɛ nɛ nyu bi ngɛ o kɛ lɛ nyɛ kpɛti aloo o wekuno ɔ, lɔ ɔ lɛɛ e maa hao mo wawɛɛ nitsɛ. (La 55:12-14) Be komɛ ɔ, ke e ba lɛ jã a, wa nuɔ he kaa nɔ́ nɛ a ngɔ ha kɛ gbɔ wɔ. (Kane Abɛ 12:18.) Eko ɔ, wa maa bɔ mɔde kaa wa maa ye dɔdɔɛ ɔ nɔ loo wa ma ma wa hɛ kɛ fɔ nɔ. Ke wa pee jã a, e ngɛ kaa nɔ́ nɛ a gbɔ wɔ ha nɛ e tlɔ wa he lo ɔ mi. Jã kɛ̃ nɛ ke nɔ ko pee wɔ nɔdɔ nɔ́ ko nɛ wa ma wa hɛ kɛ fɔ bɔ nɛ wa ngɛ he nue ha a nɔ ɔ, lɔ ɔ be hae nɛ dɔdɔɛ ɔ nɛ je.
6. Ke nɔ ko tɔ̃ wa nɔ ɔ, be komɛ ɔ, kɛ wa peeɔ wa ní ha kɛɛ?
6 Ke nɔ ko tɔ̃ wa nɔ ɔ, behi fuu ɔ, wa mi mi fuɔ oya nɔuu. Baiblo ɔ tsɔɔ kaa wa mi mi ma nyɛ ma fu. Se kɛ̃ ɔ, e bɔ wɔ kɔkɔ hu kaa e sɛ nɛ waa hɛɛ abofu ɔ mi. (La 4:4; Efeso Bi 4:26) Mɛni he je? Ejakaa bɔ nɛ wa nuɔ he ha a náa wa ní peepee nɔ he wami. Behi fuu ɔ, nɔ́ kpakpa ko ji abofu mi kɛ bɛ. (Yak. 1:20) Mo kai kaa ke nɔ ko tɔ̃ wa nɔ ɔ, wa mi mi pɔɔ fumi oya nɔuu. Se kaa wa maa hɛɛ abofu ɔ mi aloo wa maa ngmɛɛ he ɔ lɛɛ, e daa si ngɛ wa nɔ.
Ke nɔ ko tɔ̃ wa nɔ ɔ, wa mi mi pɔɔ fumi oya nɔuu. Se kaa wa maa hɛɛ abofu ɔ mi aloo wa maa ngmɛɛ he ɔ lɛɛ, e daa si ngɛ wa nɔ
7. Ke nɔ ko pee wɔ nɔdɔ nɔ́ ko ɔ, kɛ wa ma nyɛ maa nu he ha kɛɛ?
7 Ke a ye wɔ sane yaya a, e ma nyɛ ma ha nɛ waa hao ngɛ ní kpahi a he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Ann ɔ de ke: “Benɛ i wɛ ɔ, ye papaa ngmɛɛ ye mami he, nɛ e kɛ yo ko nɛ a wo lɛ hiɔ nɛ e hyɛ ye nɔ ngɛ ye jokuɛ a si ɔ sɛ gba si himi mi. I nu he kaa e piɛ imi pɛ. Benɛ e kɛ lɛ fɔ bimɛ ɔ, i nu he kaa a kua mi. Ngɛ ye si himi mi tsuo ɔ, i nuɔ he kaa se nami be ye he.” Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Georgette tsɔɔ bɔ nɛ e nu he ha benɛ e huno ɔ je e se ɔ. E de ke: “Wa ji huɛmɛ kɛ je wa jokuɛwi a si. Wa tsu blɔ gbami ní tsumi ɔ kɛ bla! I ye tsui wawɛɛ.” Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Naomi ɔ de ke: “I hyɛ we blɔ kaa ye huno ɔ maa pee nɔ́ ko kaa kikɛ kɛ ye ye tsui. Benɛ e de mi ke e hyɛɔ bɔmi nami he fonihi loo video ngɛ laami mi ɔ, i nu he kaa e sisi mi, nɛ e je ye se.”
8. (a) Mɛni he je nɛ e sa kaa waa kɛ ni kpahi a tɔmi nɛ ke mɛ ɔ? (b) Ke waa kɛ nihi a tɔmi ke mɛ ɔ, mɛni se wa náa? (Hyɛ daka nɛ ji, “ Ke Nɔ Ko Pee Wɔ Nɔ́ Ko Nɛ E Dɔ Wɔ Wawɛɛ Hu Nɛɛ?”)
8 Wa be nyɛe ma kudɔ nɔ́ nɛ nihi deɔ aloo nɔ́ nɛ a peeɔ kɛ siɔ wɔ ɔ, se wa ma nyɛ ma kudɔ bɔ nɛ wa maa pee wa ní ha. Behi fuu ɔ, nɔ́ nɛ se be nɛ wa ma nyɛ maa pee ji nɛ waa kɛ nihi a he yayami maa ke mɛ. Mɛni he je? Ejakaa wa suɔ Yehowa, nɛ lɛ hu e suɔ nɛ waa ngɔ tɔmi kɛ ke. Ke wa ngɔ nihi a he abofu kɛ wo wa mi nɛ waa kɛ a tɔmi ki mɛ ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ waa pee nɔ́ ko nɛ juɛmi be mi, nɛ wa maa ye wɔ nitsɛmɛ wa he awi. (Abɛ 14:17, 29, 30) Mo kadi nɔ́ nɛ nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Christine ɔ de. E de ke: “Ke ye mi mi fu ɔ, i pɔɛ muɔmi ngɛ ye nya he kaa bɔ nɛ i peeɔ ɔ. I nyɛ we nɛ i yeɔ niye ní kpakpa nɛ ma ha nɛ ma ná nɔmlɔ tso mi he wami. I nyɛ we mahe hwɔmi kpakpa ko, nɛ e he waa ha mi kaa ma kudɔ bɔ nɛ i nuɔ he ha a. Enɛ ɔ sa ye gba a kɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ i kɛ ni kpahi wa kpɛti ɔ he.”
9. Mɛni he je nɛ e sa kaa waa ngmɛɛ abofu he ɔ?
9 Ke nɔ ko tɔ̃ wa nɔ nɛ e kpa we wɔ pɛɛ po ɔ, wa ma nyɛ maa pee níhi nɛ ma ha nɛ wa ko ye tsui tsɔ. Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Georgette nɛ wa wo e ta kɛ sɛ hlami ɔ de ke: “Be pue mi mohu lɛɛ, se i ngmɛɛ nɔdɔ nɔ́ nɛ ye huno nɛ i kɛ lɛ be hu ɔ pee mi ɔ he. Nyagbenyagbe ɔ, i ná tue mi jɔmi.” Ke wa ngmɛɛ abofu he ɔ, e poɔ wa tsui he piɛ. Jehanɛ hu ɔ, e maa ye bua wɔ nitsɛmɛ, nɛ waa kɛ wa juɛmi be sane ɔ nɔ mae. Enɛ ɔ ma ha nɛ waa pee níhi nɛ wa peeɔ daa nɛ haa wɔ bua jɔmi ɔ. (Abɛ 11:17) Se mɛni e sa kaa o pee ke loloolo ɔ, o pee we klaalo kaa o kɛ tɔmi ɔ maa ke?
NƆ́ NƐ MAA YE BUA MO KONƐ O YE ABOFU NƆ
10. Mɛni he je nɛ e sa nɛ wa ha nɛ be nɛ pue mi konɛ wa nyɛ nɛ wa je abofu ngɛ wa mi ɔ? (Hyɛ foni ɔmɛ hulɔ.)
10 Ke nɔ ko pee mo nɔdɔ nɔ́ ko ɔ, mɛni maa ye bua mo konɛ o ko hɛɛ abofu ɔ mi? Nɔ́ kake nɛ o ma nyɛ maa pee ji kaa o ma ha nɛ be nɛ pue mi. Ke nɔ ko plaa nɛ a pee tsopa ha lɛ ɔ, e heɔ be loko pa a gboɔ. Jã kɛ̃ nɛ ke nɔ ko tɔ̃ wa nɔ ɔ, e ma bi nɛ wa ha nɛ dɔdɔɛ ɔ kɛ abofu ɔ nya nɛ ba si konɛ wa nyɛ nɛ waa je wa tsui mi nɛ waa kɛ nɔ ɔ tɔmi ɔ nɛ ke lɛ.—Fiɛɛ. 3:3; 1 Pet. 1:22.
Kaa bɔ nɛ ke nɔ ko plaa a, e ma he be kɛ mɔde bɔmi loko pa a ma gbo ɔ, jã kɛ̃ nɛ ke nɔ ko pee wɔ nɔdɔ nɔ́ ɔ, e ma he be loko dɔdɔɛ ɔ nya maa ba si (Hyɛ kuku 10)
11. Mɛni blɔ nɔ nɛ sɔlemi ma nyɛ maa ye bua mo konɛ o kɛ tɔmi nɛ ke?
11 Moo sɔle nɛ o bi Yehowa konɛ e ye bua mo nɛ o ngɔ nihi a tɔmi kɛ ke mɛ. c Ann nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami ɔ tsɔɔ bɔ nɛ sɔlemi ye bua lɛ ha. E de ke: “I de Yehowa kaa e ngɔ wa ti nɔ fɛɛ nɔ ngɛ weku ɔ mi ɔ tɔmi kɛ ke lɛ ngɛ nɔ́ ko nɛ wa tsu we he ní saminya a he. Lɔ ɔ se ɔ, i ngma sɛ womi kɛ ya ha ye papaa kɛ e yo ehe ɔ, nɛ i de mɛ kaa i kɛ a tɔmi ɔ ke mɛ.” Ann tsɔɔ nya kaa jã peemi be gbɔjɔɔ. Se e de hu ke: “I ngɛ nɔ mi mami kaa ke i ngɔɔ tɔmi kɛ keɔ kaa bɔ nɛ Yehowa peeɔ ɔ, lɔ ɔ maa ye bua ye papaa kɛ e yo ɔ konɛ a kase Yehowa he ní.”
12. Mɛni he je nɛ e sa kaa waa ngɔ wa hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ mohu pe nɛ waa kɛ wa juɛmi maa ma bɔ nɛ wa ngɛ he nue ha a nɔ ɔ? (Abɛ 3:5, 6)
12 Ngɔɔ o hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ, se pi bɔ nɛ o ngɛ he nue ha a nɔ. (Kane Abɛ 3:5, 6.) Yehowa le nɔ́ nɛ hi ha wɔ. (Yes. 55:8, 9) Enɛ ɔ he ɔ, e be hae nɛ waa pee nɔ́ ko nɛ maa ye wɔ awi gblegbleegble. Yehowa woɔ wɔ he wami kaa waa ngɔ nihi a tɔmi kɛ ke mɛ. Ke wa pee jã a, wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa wa ma ná he se. (La 40:4; Yes. 48:17, 18) Se ke wa ngɔ wa juɛmi kɛ ma bɔ nɛ wa ngɛ he nue ha a nɔ ɔ, lɔ ɔ be hae nɛ waa kɛ nihi a he tɔmi nɛ ke mɛ. (Abɛ 14:12; Yer. 17:9) Naomi nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami ɔ de ke: “Sisije ɔ, i nu he kaa e sɛ nɛ ma ngɔ ye huno ɔ tɔmi ɔ kɛ ke lɛ ngɛ bɔmi nami he foni loo video nɛ e hyɛ ɔ he. I ye gbeye kaa ke i ngɔ e tɔmi ɔ kɛ ke lɛ ɔ, e maa pee níhi kɛ ye ye tsui ekohu, aloo e hɛ maa je nɔ kaa nɔ́ nɛ e pee ɔ ye mi awi wawɛɛ. I susu kaa Yehowa nu bɔ nɛ i ngɛ he nue ha a sisi. Se i ba yɔse kaa, ke Yehowa nu bɔ nɛ i ngɛ he nue ha a sisi po ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ we kaa jã nɛ Yehowa suɔ nɛ ma pee. E le kaa e ma he be loko dɔdɔɛ ɔ nya maa ba si, se kɛ̃ ɔ, e suɔ hu kaa ma ngɔ tɔmi kɛ ke.” d
MO NÁ JUƐMI NƐ DA
13. Ngɛ Roma Bi 12:18-21 ɔ nya a, mɛni e sa kaa waa pee?
13 Ke nɔ ko pee wɔ nɔ́ dɔdɔɛ ko nɛ waa kɛ ke lɛ ɔ, wa suɔ nɛ waa pee babauu pe nɛ wa maa ma wa juɛmi nya si kaa wa be nɔ́ nɛ ba a he munyu tue. Ke nɔ nɛ tɔ̃ wa nɔ ɔ ji wa nyɛmi Kristofono ɔ, e sa nɛ wa kɛ pee oti kaa wa maa di tue mi jɔmi se. (Mat. 5:23, 24) Wa suɔ nɛ waa na mɔbɔ, nɛ waa ngɔ tɔmi kɛ ke mohu pe nɛ wa maa hɛɛ abofu ɔ mi. (Kane Roma Bi 12:18-21; 1 Pet. 3:9) Mɛni maa ye bua wɔ konɛ wa nyɛ nɛ waa pee jã?
14. Mɛni e sa kaa waa bɔ mɔde nɛ waa pee, nɛ mɛni he je?
14 Yehowa ngɔɔ e juɛmi kɛ maa su kpakpahi nɛ adesahi ngɛ ɔ nɔ. Lɔ ɔ he ɔ, e sa nɛ waa kase lɛ nɛ wɔ hu waa ngɔ wa juɛmi kɛ ma su kpakpahi nɛ nɔ nɛ tɔ̃ wa nɔ ɔ ngɛ ɔ nɔ. (2 Kron. 16:9; La 130:3) Ke wa ngɛ nɔ́ ko hlae ngɛ nɔ ko he ɔ, wa maa na, su kpakpahi jio, su yayahi jio. Ke wa hlaa ní kpakpahi ngɛ nihi a he ɔ, e be yee ha wɔ kaa waa kɛ a tɔmihi maa ke mɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nyɛminyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Jarrod ɔ de ke, “Ke i ngɔ yayami ko nɛ nyɛmi ko pee mi ɔ kɛ to ní kpakpahi fuu nɛ i suɔ ngɛ e he ɔ he ɔ, e yi ha mi kulaa kaa ma ngɔ e tɔmi ɔ kɛ ke lɛ.”
15. Mɛni he je nɛ ke wa de nɔ ko nɛ e tɔ̃ wa nɔ ɔ kaa waa kɛ e tɔmi ɔ ke lɛ ɔ, e yeɔ buaa a?
15 Nɔ́ kpã ko nɛ e sa kaa waa bɔ mɔde nɛ waa pee ji nɛ wa ma de nɔ nɛ tɔ̃ wa nɔ ɔ kaa waa kɛ e tɔmi ɔ ke lɛ. Mɛni he je? Mo kadi nɔ́ nɛ Naomi nɛ wa wo e ta kɛ sɛ hlami ɔ de. E de ke: “Ye huno ɔ bi mi ke, ‘O kɛ ye tɔmi ɔ ke mi lo?’ Benɛ i pa ye nya mi nɛ ma de lɛ ke ‘Ee, i kɛ ke mo ɔ,’ ye kuɛ si mwɔ kpɔ. I yɔse kaa i kɛ e tɔmi ɔ ki lɛ ngɛ ye tsui mi. Benɛ be pue mi ɔ, i je ye tsui mi nɛ i de lɛ ke, ‘I kɛ ke mo.’ Benɛ i ngɔ ye huno ɔ tɔmi ɔ kɛ ke lɛ ɔ, e fo ya, nɛ wɔ tsuo wa nu he kaa nɔ́ nɛ a je tlomi ko ngɛ wa kuɛ nɔ. Kɛ je lɔ ɔ se ɔ, i ba he lɛ ye ekohu, nɛ wa ba pee huɛmɛ nɛ nyu bi ngɛ a kpɛti.”
16. Mɛni o kase ngɛ tɔmihi nɛ waa kɛ maa ke nihi ɔ mi?
16 Yehowa suɔ kaa waa kɛ tɔmi nɛ ke. (Kol. 3:13) Se e he ma nyɛ maa wa ha wɔ kaa waa kɛ nihi a tɔmi maa ke mɛ. Ke wa ma we wa hɛ kɛ fɔ bɔ nɛ wa ngɛ he nue ha a nɔ, nɛ wa bɔ mɔde kaa wa maa ye dɔdɔɛ ɔ nɔ ɔ, wa ma nyɛ maa ngɔ nihi a tɔmi kɛ ke mɛ faa. Lɔ ɔ maa ye bua wɔ nɛ wa ná nihi a he juɛmi nɛ da.—Hyɛ daka nɛ ji, “ Níhi Etɛ Nɛ Maa Ye Bua Mo Konɛ O Ngɔ Nihi A Tɔmi Kɛ Ke Mɛ.”
MO SUSU BƆ NƐ O MA NÁ HE SE HA KE O KƐ TƆMI KE HE
17. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa ngɔ tɔmihi kɛ ke ɔ?
17 Wa ngɛ yi mi tomi kpakpahi fuu a he je nɛ e sa kaa waa kɛ tɔmi nɛ ke. Nyɛ ha nɛ wa susu a kpɛti bɔɔ komɛ a he nɛ waa hyɛ. Kekleekle ɔ, ke waa kɛ tɔmi keɔ ɔ, lɔ ɔ haa nɛ Yehowa bua jɔɔ, nɛ lɔ ɔ tsɔɔ hu kaa wa ngɛ wa Tsɛ nɛ e naa nɔ mɔbɔ ɔ kasee. (Luka 6:36) Enyɔne, ke waa kɛ tɔmi keɔ ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa jeɔ hɛsa kpo ngɛ tɔmi nɛ Yehowa kɛ keɔ wɔ ɔ he. (Mat. 6:12) Etɛne, e haa nɛ wa náa nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa, nɛ huɛ bɔmi kpakpa hiɔ waa kɛ ni kpahi wa kpɛti.
18-19. Ke wa ngɔ tɔmi kɛ ke ɔ, mɛni ma nyɛ maa je mi kɛ ba?
18 Ke waa kɛ nihi a tɔmihi ke mɛ ɔ, wa ma nyɛ ma ná jɔɔmihi fuu nɛ wa hyɛ we blɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo kadi nɔ́ nɛ ya nɔ ngɛ Denise nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami ɔ blɔ fa mi. E li kaa dlɛɛva a nɛ e ngɔ e lɔle ɔ kɛ ba si a nɔ ɔ to kaa ke a ye e sane ɔ ta a, e maa gbe e he. Se akɛnɛ Denise ngɔ dlɛɛva a tɔmi ɔ kɛ ke lɛ he je ɔ, dlɛɛva a kplɛɛ nɔ nɛ Yehowa Odasefo ɔmɛ kɛ lɛ je Baiblo ɔ kasemi sisi.
19 Eko ɔ, wa ma susu kaa nihi a tɔmihi nɛ waa kɛ maa ke mɛ ɔ ji nɔ́ ko nɛ e peemi he maa wa wawɛɛ. Se jã peemi hu ma nyɛ maa ngɔ jɔɔmi agbo kɛ ba ha wɔ. (Mat. 5:7) Enɛ ɔ he ɔ, nyɛ ha nɛ wɔ tsuo waa pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ kɛ kase Yehowa, nɔ nɛ e kɛ tɔmi keɔ ɔ.
LA 125 “Nihi Nɛ A Naa Nɔ Mɔbɔ ɔ Ngɛ Bua Jɔmi!”
a A tsake biɛ ɔmɛ ekomɛ.
b Ngɛ si fɔfɔɛhi kaa jã a mi ɔ, Kristofono fɛɛ Kristofono maa mwɔ yi mi kpɔ ngɛ nɔ́ nɛ e maa pee ɔ he.
c Moo ya jw.org ɔ nɔ, nɛ o hyɛ la kpahi kaa “Forgive One Another,” “Mo Kɛ Ke Faa,” kɛ “Nyɛmi Pee Nyɛmi” nɛ a pee mɛ video ɔ.
d E ngɛ mi kaa bɔmi nami he fonihi loo videohi a hyɛmi ji yayami, nɛ e yeɔ nɔ awi mohu lɛɛ, se ke huno loo yogbayo ko hyɛɛ bɔmi nami he fonihi loo videohi po ɔ, nɔ kake ɔ be nyɛe maa da lɔ ɔ nɔ kɛ po gba a mi.
