1-2. Mɛni si fɔfɔɛhi nɛ Yehowa we bi fuu kɛ kpeɔ, nɛ kɛ lɔ ɔ ma nyɛ ma ná a nɔ he wami ha kɛɛ?

MO SUSU si fɔfɔɛ etɛ nɛ nyɛɛ se nɛ ɔmɛ a he nɛ o hyɛ: Dɔkita ko de nyɛminyumu wayoo ko kaa e ná hiɔ gbeyegbeye ko nɛ ma ha nɛ e hi gbɔjɔe daa ligbi. Nyɛminyumu ko nɛ e ye jeha 50 kɛ se nɛ e tsuɔ ní wawɛɛ ɔ ní tsumi je e dɛ. E hla ní tsumi ɔ eko hluu se e ná we. Nyɛmiyo anɔkualetsɛ ko nɛ e wa ngɛ jeha mi ɔ nyɛ we nɛ e tsu babauu ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi kaa bɔ nɛ e peeɔ sa a.

² Ke o kɛ si fɔfɔɛ ko nɛ ngɛ kaa nɔ́ nɛ a sɛ hlami wo ta a eko ngɛ kpee ɔ, eko ɔ, o maa nu he kaa o he be se nami hu. Si fɔfɔɛhi kaa jã a ma nyɛ ma ha nɛ o bua jɔmi maa ta, e ma nyɛ ma ha nɛ o kɔni mi nɛ jɔ̃, nɛ e ma nyɛ maa sa huɛ bɔmi nɛ ngɛ o kɛ ni kpahi a kpɛti ɔ hu he.

3. Kɛ Satan kɛ nihi nɛ e kudɔɔ mɛ ɔ buɔ adesa wami ha kɛɛ?

³ Je nɛ wa ngɛ mi ɔ haa nɛ wa naa bɔ nɛ Satan buu adesa wami ha. Kɛ je blema tɔɔ nɛ Satan buɔ adesahi kaa nɔ́ nɛ se nami ko be a he. Akɛnɛ e yi mi wa he je ɔ, e de Hawa kaa ke e gbo Mawu nɔ tue ɔ, e maa ye e he, be mi nɛ e le kaa ke Hawa pee jã a, e ma gbo. Satan ji nɔ nɛ kudɔɔ jeɔ jua yemi blɔ nya tomi, ma kudɔmi blɔ nya tomi, kɛ jami blɔ nya tomi kɛ je blema tɔɔ. Enɛ ɔ he ɔ, e be nyakpɛ kaa jua yeli, nihi nɛ a kɛ a he woɔ ma kudɔmi sanehi a mi, kɛ jami hɛ mi nyɛɛli be bu kɛ ha adesa wami, nɛ a susuu we adesahi a he.

4. Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

⁴ Yehowa lɛɛ e suɔ nɛ waa nu he kaa se nami ngɛ wa he,  nɛ ke waa kɛ si fɔfɔɛhi nɛ ma ha nɛ waa nu he kaa se nami be wa he kpe ɔ, e yeɔ bua wɔ. (La 136:23; Rom. 12:3) Ní kasemi nɛ ɔ maa ye bua wɔ nɛ waa le bɔ nɛ Yehowa yeɔ bua wɔ ha ngɛ si fɔfɔɛ nɛ ɔmɛ a mi: (1) Ke hiɔ ngɛ wa nya gbae, (2) ke waa kɛ sika he nyagba ngɛ kpee, kɛ (3) ke bwɔmi ha nɛ wa nuɔ he kaa se nami be níhi nɛ wa peeɔ ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi ɔ he. Se kekleekle ɔ, nyɛ ha nɛ waa hyɛ nɔ́ he je nɛ wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa wa ti nɔ fɛɛ nɔ he jua wa ha Yehowa.

5. Mɛni nɛ ha nɛ o ná nɔ mi mami kaa adesahi a he jua wa ha Yehowa?

⁵ E ngɛ mi kaa zu nɛ a kɛ bɔ wɔ mohu lɛɛ, se wa he jua wa kulaa pe zu ngɛ dɛ kɔkɔ mi. (1 Mose 2:7) Nyɛ ha nɛ wa susu yi mi tomi komɛ a he je nɛ wa le kaa wa he jua wa ha Yehowa a he. Yehowa bɔ adesahi konɛ a nyɛ nɛ a je e su ɔmɛ kpo. (1 Mose 1:27) Jã nɛ e pee ɔ ha nɛ wa nɔ kuɔ pe adebɔ ni kpahi nɛ a ngɛ zugba a nɔ ɔ, nɛ e ha nɛ wa yeɔ zugba a kɛ lohwe ɔmɛ a nɔ.​—La 8:4-8.

6. Mɛni ji yi mi tomi kpa ko hu he je nɛ wa le kaa Yehowa naa adesahi nɛ a yi mluku ɔ kaa a he jua wa?

⁶ Benɛ Adam tɔ̃ Yehowa nɔ se po ɔ, loloolo ɔ, Yehowa buɔ adesahi kaa a he jua wa. Wa he jua wa ha lɛ hluu kaa e kɛ e Bi Yesu nɛ e suɔ lɛ ɔ ha kaa kpɔmi nɔ́ ngɛ wa he yayami ɔmɛ a he je. (1 Yoh. 4:9, 10) Kɛ gu kpɔmi nɔ́ ɔ nɔ ɔ, Yehowa ma tle “nihi nɛ a da kɛ nihi nɛ a dɛ” nɛ a gbo ngɛ Adam yayami ɔ he je ɔ tsuo si. (Níts. 24:15) Mawu Munyu ɔ tsɔɔ kaa ke wa be he wami jio, ohia lɛ ngɛ wɔ yee jio, wa bwɔ jio, loloolo ɔ, wa he jua wa ha lɛ.​—Níts. 10:34, 35.

7. Mɛni ji yi mi tomi kpa komɛ hu a he je nɛ Mawu sɔmɔli ngɛ nɔ mi mami kaa a he jua wa ha Yehowa?

⁷ Wa ngɛ yi mi tomi kpakpa komɛ hu a he je nɛ loloolo ɔ, wa ngɛ nɔ mi mami kaa wa he jua wa ha Yehowa. E na bɔ nɛ wa pee wa ní ha ngɛ sane kpakpa a he, nɛ e gbla wɔ kɛ ba e ngɔ. (Yoh. 6:44) Benɛ Yehowa na kaa wa ngɛ hɛɛe kɛ ngɛ e he sue ɔ, lɛ hu e hɛ kɛ su wa he wawɛɛ. (Yak. 4:8) Jehanɛ hu ɔ, mɔde nɛ Yehowa bɔɔ kɛ be abɔ nɛ e kɛ tsɔɔ wɔ ní ɔ haa nɛ wa naa kaa wa he jua wa ha lɛ. E le bɔ nɛ wa ngɛ ha amlɔ nɛ ɔ, nɛ e le bɔ nɛ wa ma nyɛ maa bɔ wa he mɔde ha. E tsɔseɔ wɔ hulɔ, ejakaa e suɔ wɔ. (Abɛ 3:11, 12) Ní nɛ ɔmɛ ji nɔ mi mami nɛ tsɔɔ kaa wa he jua wa ha Yehowa!

8. Kɛ La 18:27-29 ɔ haa nɛ wa naa nyagbahi nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ ha kɛɛ?

⁸ Ni komɛ na Matsɛ David kaa se nami be e he, se e le kaa Yehowa suɔ lɛ nɛ e fĩ e se. Enɛ ɔ nɛ David le ɔ ye bua lɛ nɛ e nyɛ da si fɔfɔɛ nɛ e kɛ kpe ɔ nya. (2 Sam. 16:5-7) Ke wa hao aloo waa kɛ nyagbahi ngɛ kpee ɔ, Yehowa ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa na níhi ngɛ blɔ nɛ da nɔ, nɛ e ma nyɛ maa ye bua wɔ nɛ waa da nyagbahi tsuo nɛ waa kɛ maa kpe ɔ nya. (Kane La 18:27-29.) Ke Yehowa fĩ wa se ɔ, nɔ́ ko be nɛ ma nyɛ maa tsi bua jɔmi nɛ waa kɛ sɔmɔɔ lɛ ɔ nya. (Rom. 8:31) Amlɔ nɛ ɔ, nyɛ ha nɛ waa hyɛ si fɔfɔɛ etɛ ɔmɛ nɛ wa wo a ta kɛ sɛ hlami ɔ. Ke wa ya je si fɔfɔɛ nɛ ɔmɛ a mi ɔ, e sa nɛ wa kai kaa Yehowa suɔ wɔ, nɛ wa he jua wa ha lɛ.

9. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ eko ɔ, hiɔ ma nyɛ maa sa bɔ nɛ wa naa wa he ha a he?

⁹ Hiɔ ma nyɛ ma ha nɛ waa hao wawɛɛ, nɛ e ma ha nɛ waa nu he kaa wa he be se  nami hu. Ke nihi le kaa hiɔ pɔtɛɛ ko ngɛ wa nya gbae ɔ, eko ɔ, e maa pee wɔ zo, aloo e maa pee wɔ zo ke e ba kaa hiɔ he je ɔ, e ma bi nɛ nihi nɛ a pee ní komɛ ha wɔ. Ke nihi li kaa hiɔ ko ngɛ wa he po ɔ, eko ɔ, e maa pee wɔ zo kaa wa nyɛ we nɛ wa peeɔ ní komɛ hu. Ke e ba lɛ jã a, Yehowa woɔ wɔ he wami. Ngɛ mɛni blɔ nɔ?

10. Ngɛ Abɛ 12:25 ɔ nya a, mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ ke wa be he wami?

¹⁰ Ke wa be he wami ɔ, “munyu kpakpa” ma nyɛ maa wo wa bua. (Kane Abɛ 12:25.) Yehowa de wɔ ní kpakpahi fuu ngɛ Baiblo ɔ mi nɛ haa nɛ wa naa kaa ke wa be he wami po ɔ, wa he jua wa ha lɛ loloolo. (La 31:19; 41:3) Ke wa kane ní nɛ ɔmɛ nɛ Yehowa de wɔ ngɛ e Munyu ɔ mi, nɛ wa ti mi si abɔ ɔ, lɔ ɔ haa nɛ wa naa kaa Yehowa maa ye bua wɔ kɛ da wa haomi ɔmɛ a nya.

11. Kɛ Yehowa ye bua nyɛminyumu ko ha kɛɛ?

¹¹ Mo susu Jorge níhi a si kpami ɔ he nɛ o hyɛ. Jorge nɛ e ji niheyo wayoo ɔ nu hiɔ ko. Hiɔ ɔ mi waa be fɛɛ be, enɛ ɔ he ɔ, e nuɔ he kaa se nami be e he. Jorge de ke: “Ye hiɔ ɔ haa nɛ nihi hyɛɛ mi, nɛ zo peeɔ mi wawɛɛ. I hyɛ we blɔ kaa e maa ba lɛ jã. Akɛnɛ ye hiɔ ɔ mi ngɛ wae he je ɔ, i susu bɔ nɛ ye si himi ma tsake ha a he. Ye juɛmi gbɛ, enɛ ɔ he ɔ, i kpa Yehowa pɛɛ nɛ e ye bua mi.” Kɛ Yehowa ye bua lɛ ha kɛɛ? E de ke: “Akɛnɛ ye juɛmi dɛ si he je ɔ, i kaneɔ ngmami kpitikpiti komɛ ngɛ La womi ɔ mi nɛ tsɔɔ bɔ nɛ Yehowa hyɛɛ e sɔmɔli a nɔ ha. I kaneɔ ngmami nɛ ɔmɛ si abɔ daa ligbi, nɛ i naa kaa a woɔ ye bua. Nyagbenyagbe ɔ, nihi yɔse kaa ye bua bɔni jɔmi. A tsɔɔ kaa bɔ nɛ ye bua jɔɔ ha a woɔ mɛ he wami. Kɛkɛ nɛ i yɔse kaa Yehowa ha ye sɔlemi ɔmɛ a heto!  E ye bua mi nɛ i na kaa se nami ngɛ ye he. Amlɔ nɛ ɔ lɛɛ, i ngɔɔ ye juɛmi kɛ maa nɔ́ nɛ e Munyu ɔ deɔ ngɛ bɔ nɛ e naa mi ha a nɔ.”

12. Ke o be he wami ɔ, mɛni o maa pee konɛ Yehowa nɛ ye bua mo?

¹² Ke hiɔ ko ngɛ o nya gbae ɔ, mo ná nɔ mi mami kaa Yehowa le nɔ́ nɛ mi nɛ o ngɛ gblee. Mo kpa lɛ pɛɛ nɛ e ye bua mo konɛ o ná juɛmi nɛ da ngɛ o si fɔfɔɛ ɔ he. Lɔ ɔ se ɔ, mo hla munyu kpakpahi nɛ Yehowa kɛ to ngɛ Baiblo ɔ mi ha mo ɔ. Moo ngɔ o juɛmi kɛ ma kukuhi nɛ tsɔɔ bɔ nɛ Yehowa sɔmɔli a he jua wa ha lɛ ɔ nɔ. Ke o pee jã a, o maa na kaa Yehowa hi kɛ ha nihi tsuo nɛ a kɛ anɔkuale yemi sɔmɔɔ lɛ ɔ.​—La 84:11.

13. Ke weku yi ko ní tsumi je e dɛ ɔ, kɛ lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ e nu he ha kɛɛ?

¹³ Weku yi fɛɛ weku yi suɔ nɛ e ha e weku ɔ a hiami níhi. Se waa ngɔ lɛ kaa nyɛminyumu ko ní tsumi je e dɛ be mi nɛ e pee we nɔ́ yayami ko. E bɔ mɔde nɛ e hla eko hluu se e ná we. Enɛ ɔ ha nɛ e nu he kaa se nami be e he. Kɛ Yehowa si womi ɔmɛ maa ye bua lɛ ha kɛɛ?

14. Mɛni he je nɛ Yehowa yeɔ e si womi ɔmɛ a nɔ ɔ?

¹⁴ Yehowa yeɔ e si womi ɔmɛ a nɔ be fɛɛ be. (Yosh. 21:45; 23:14) E peeɔ jã ngɛ yi mi tomi komɛ a he je. Kekleekle ɔ, e peeɔ jã ngɛ e biɛ ɔ he je. Yehowa wo si kaa e maa hyɛ e sɔmɔli nɛ a yeɔ lɛ anɔkuale ɔ a nɔ, nɛ e naa lɛ kaa e sa nɛ e ye jamɛ a si womi ɔ nɔ. (La 31:1-3) Jehanɛ hu ɔ, Yehowa le kaa ke e hyɛ we wɔ nɛ wa ji e weku mi bimɛ a nɔ ɔ, wa kɔni mi ma jɔ̃. E wo si kaa e ma ha wɔ wa he lo nya níhi kɛ mumi mi hiami níhi tsuo, nɛ nɔ́ ko be lɛ blɔ tsie!​—Mat. 6:30-33; 24:45.

15. (a) Mɛni nyagba nɛ Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ kɛ kpe? (b) Mɛni hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ La 37:18, 19 ɔ haa nɛ wa náa?

 ¹⁵ Ke wa kai nɔ́ he je nɛ Yehowa yeɔ e si womihi a nɔ ɔ, wa ma nyɛ maa da nyagbahi nɛ ohia kɛ baa a nya. Nyɛ ha nɛ wa susu Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ he nɛ waa hyɛ. Benɛ a ngɛ asafohi nɛ a ngɛ Yerusalem ɔ yi mi wae wawɛɛ ɔ, kaseli ɔmɛ ‘tsuo gbɛ fĩa, bɔfo ɔmɛ pɛ nɛ a piɛ.’ (Níts. 8:1) Moo hyɛ nyagba nɛ enɛ ɔ kɛ ba. Níhi a mi ba wa ha mɛ. E ma nyɛ maa ba kaa Kristofo ɔmɛ a wehi kɛ a ní tsumihi je a dɛ. Se Yehowa kua we mɛ; nɛ e ha we nɛ a bua jɔmi hu nɛ ta. (Níts. 8:4; Heb. 13:5, 6; Yak. 1:2, 3) Yehowa ye bua Kristofohi anɔkualetsɛmɛ nɛ ɔmɛ, nɛ e maa ye bua wɔ hulɔ.​—Kane La 37:18, 19.

16. Mɛni ma nyɛ ma ha nɛ waa nu he kaa Yehowa bua jɔɛ níhi nɛ wa peeɔ ngɛ e sɔmɔmi mi ɔ he?

¹⁶ Ke wa ngɛ wae ɔ, be komɛ ɔ, wa nuɔ he kaa wa be nyɛe maa pee babauu ha Yehowa. Benɛ Matsɛ David ngɛ wae ɔ, eko ɔ, lɛ hu e nu he jã. (La 71:9) Mɛni blɔ nɔ Yehowa maa gu kɛ ye bua wɔ?

17. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ Jheri níhi a si kpami ɔ mi?

¹⁷ Mo susu nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Jheri níhi a si kpami ɔ he nɛ o hyɛ. A to kpe ko nɛ a kɛ ma tsɔse nihi konɛ a le blɔ nɔ nɛ a maa gu kɛ dla níhi nɛ puɛ ɔ he blɔ nya. Kpe nɛ ɔ maa ya nɔ ngɛ Matsɛ Yemi Asa a nɔ. A fɔ Jheri nine kaa e ba kpe nɛ ɔ eko, se e sume nɛ e ya. Jheri de ke: “I bwɔ, yalɔyo ji mi, nɛ i li nɔ́ nɛ ma nyɛ ma pee kɛ ye bua. Se nami ko be ye he.” Gbɔkuɛ nɛ e nɔ jena a maa ya kpe nɛ ɔ, e je e tsui mi nɛ e sɔle ha Yehowa. Benɛ e ya su Matsɛ Yemi Asa a nɔ mɔtu ɔ, loloolo  ɔ, e yi mi tɛ lɛ ngɛ e bami ɔ he. Benɛ kpe ɔ ngɛ nɔ yae ɔ, munyu tulɔ ɔ kake tsɔɔ kaa nyɛmi kake nɛ wa ngɛ nɛ e pe kulaa ji suɔmi nɛ wa ngɛ kaa wa ma ha nɛ Yehowa nɛ tsɔɔ wɔ ní ɔ. Jheri de ke: “I de ye he ke, ‘I ngɛ jamɛ a nyɛmi ɔ!’ Benɛ i yɔse kaa Yehowa ngɛ ye sɔlemi ɔ heto hae ɔ, i bɔni ya fomi. E ngɛ mi dee kaa ma nyɛ ma pee nɔ́ ko ha lɛ, nɛ e bua jɔ he kaa e maa tsɔɔ mi ní!” E de hu ke: “Benɛ i ma kpe ɔ, i ye gbeye, ye kɔni mi jɔ̃, nɛ i susu kaa se nami be ye he. Se benɛ a kpa kpe ɔ, ye nɔ gbagba te, i ná kã, nɛ i na kaa se nami ngɛ ye he!”

18. Ke wa ngɛ wae ɔ, kɛ Baiblo ɔ tsɔɔ kaa Yehowa naa níhi nɛ wa peeɔ ngɛ e sɔmɔmi mi ɔ ha kɛɛ?

¹⁸ Ke wa ngɛ wae ɔ, wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa loloolo ɔ, Yehowa ngɛ ní tsumi kɛ ha wɔ. (La 92:12-15) Yesu tsɔɔ wɔ kaa ní tsɔwitsɔwi nɛ wa peeɔ ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi nɛ eko ɔ, wa naa mɛ kaa se nami be a he po ɔ, Yehowa bua jɔ he. (Luka 21:2-4) Lɔ ɔ he ɔ, moo ngɔ o juɛmi kɛ ma nɔ́ nɛ o ma nyɛ maa pee ɔ nɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, o ma nyɛ ma de nihi Yehowa he níhi, o ma nyɛ maa sɔle kɛ ha o nyɛmimɛ, nɛ o ma nyɛ maa wo ni kpahi he wami konɛ a ya nɔ nɛ a ye anɔkuale. Yehowa naa mo kaa o piɛɛ e he kɛ ngɛ ní tsue. Pi nɔ́ nɛ o nyɛɔ nɛ o tsuɔ ɔ nɔ nɛ e kɛ e juɛmi maa, mohu ɔ, o tsui mi nɛ o jeɔ nɛ o buɔ lɛ tue ɔ nɛ e hyɛɔ.​—1 Kor. 3:5-9.

19. Mɛni nɔ mi mami nɛ Roma Bi 8:38, 39 ɔ haa nɛ wa náa?

¹⁹ Hyɛ bɔ nɛ wa bua jɔ ha kaa wa ngɛ Yehowa, Mawu nɛ e naa e sɔmɔli kaa a he jua wa wawɛɛ ɔ sɔmɔe! E bɔ wɔ konɛ waa pee e suɔmi nya ní, nɛ ke wa ja lɛ ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa si himi peeɔ kpakpa. (Kpoj. 4:11) Ke je ɔ naa wɔ kaa se nami be wa he po ɔ, Yehowa lɛɛ e nɛ wɔ jã. (Heb. 11:16, 38) Ke hiɔ, ohia, aloo bwɔmi ha nɛ wa gbɔjɔ ɔ, nyɛ ha nɛ wa kai kaa nɔ́ ko be nyɛe ma je wɔ ngɛ wa hiɔwe Tsɛ nɛ suɔ wɔ ɔ he.​—Kane Roma Bi 8:38, 39.