Si fɔfɔɛ nɛ i kɛ kpe nɛ ɔ tsake ye si himi, ejakaa jamɛ a be ɔ ji be nɛ i bɔ mɔde kaa ma le Mawu. Se loko ma tsa ye sane ɔ nɔ ɔ, ha nɛ ma de mo nɔ́ ko nɛ ya nɔ ngɛ ye si himi mi benɛ i ji jokuɛyo ɔ nɛ lɔ ɔ ha nɛ i bɔni Mawu se blɔ hlami.

A fɔ mi ngɛ jeha 1937 ɔ mi ngɛ Guesnain. E ji ma nyafii ko nɛ a tsuaa tɛ ko nɛ a tsɛɛ ke coal ngɛ mi ngɛ France yiti je. Ye papaa tsuɔ ní tsumi nɛ ɔ eko, nɛ e tsɔɔ mi bɔ nɛ e he hia kaa ma tsu ní wawɛɛ ha. Jehanɛ hu ɔ, ye papaa tsɔɔ mi kaa e sa nɛ ma hiɔ dami sane nɛ a yi ɔ. E na kaa a yi nihi nɛ a tsuɔ ní ngɛ coal tsuami he ɔ dami sane. A tsuɔ ní ngɛ si fɔfɔɛ nɛ ngɛ gbeye mi, nɛ e suɔ nɛ e ye bua mɛ. Bɔ nɛ pee nɛ e ye bua mɛ ɔ, e kɛ e he ya wo kuu ko mi konɛ a te si kɛ wo nihi nɛ a yi dami sane ɔ. Jehanɛ hu ɔ, e bua jɔɛ osato nɛ osɔfohi nɛ a ngɛ kpɔ ɔ mi ɔ peeɔ ɔ he. Osɔfo nɛ ɔmɛ ngɛ ní, se loloolo ɔ, a biɔ ohiatsɛmɛ nɛ a tsuaa coal ɔ konɛ a ha mɛ niye ní kɛ sika. Akɛnɛ ye papaa bua jɔɛ osɔfo nɛ ɔmɛ a ní peepee ɔ he he je ɔ, e tsɔɔ we mi jami he nɔ́ ko kulaa. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa tui Mawu he munyu hyɛ.

 Benɛ i ngɛ wae ɔ, imi hu i hiɔ dami sane nɛ a yi ɔ. Nɔ́ kake nɛ a peeɔ ngɛ France nɛ i susu kaa e hí ji kaa a sume nibwɔhi nɛ a ngɛ ma a mi ɔ. I kɛ nibwɔ ɔmɛ a bimɛ ɔmɛ ekomɛ fiaa bɔɔlu nɛ wa fiɛɔ hulɔ. Jehanɛ hu ɔ, ye yayo je Poland se pi France. I suɔ nɛ nihi nɛ e slo a he womi nɔ su ɔ nɛ a hi si ngɛ tue mi jɔmi mi, nɛ a kɛ a sibi nɛ hi si saminya.

I bɔni ta buli ɔmɛ a ní tsumi ɔ tsumi ngɛ jeha 1957 ɔ mi. Lɔ ɔ ji nɔ́ nɛ ha nɛ i ya je kpo ngɛ Algeria yoku ɔ nɔ ngɛ diblii kpii nɛ i tu he munyu kɛ sɛ hlami ɔ mi ɔ nɛ. Benɛ i nu nane si pɛmi ko nɛ i kpa ngmlaa ke, “Mawu! Moo ye bua mi!” ɔ, pi he nyɛlɔ ko nɛ ma, mohu ɔ, nga mi teji ko nɛ wo ye he gbeye. Ye tsui nɔ ye mi fuaa! Nɔ́ nɛ ya nɔ jamɛ a gbɔkuɛ ɔ kɛ ta a ha nɛ i bɔni nɔ́ he je nɛ wa ngɛ si himi mi ɔ he susumi. Mɛni he je nɛ wa ngɛ si himi mi? Anɛ Mawu susuɔ wa he lo? Anɛ be ko maa ba nɛ tue mi jɔmi maa hi si kɛ ya daa lo?

Pee se benɛ i ba slaa we mi ɔ, i kɛ Yehowa Odasefo ɔmɛ a kpɛti nɔ kake kpe. E ha mi womi nɛ ji La Sainte Bible. E ji Baiblo nɛ Katoliki bi ɔmɛ tsɔɔ sisi kɛ ba French mi. Nɛ i bɔni kanemi benɛ i kpale kɛ ho Algeria ya a. Ngmami ko nɛ ta ye tsui he ji Kpo Jemi 21:3, 4 ɔ. Lejɛ ɔ de ke: “Mawu bo tsu ɔ kɛ adesahi ngɛ . . . Nɛ e ma tsu vo nyu fɛɛ vo nyu ngɛ a hɛ mi, nɛ gbenɔ be si hie hu, jã kɛ̃ nɛ kɔmɔ yemi aloo ya fomi aloo nɔ́ yeyee ko hu be si hie hu.” * I nui munyuhi kaa kikɛ hyɛ. I bi ye he ke, ‘Munyu nɛ ɔmɛ ma nyɛ maa ba mi lo?’ Jamɛ a be ɔ, i li nɔ́ ko nɔ́ ko ngɛ Mawu kɛ Baiblo ɔ he.

Benɛ i gbe ye sɔmɔmi nya ngɛ ta buli a ní tsumi ɔ mi ngɛ jeha 1959 ɔ mi ɔ, i kɛ Odasefo no ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke François kpe nɛ e tsɔɔ mi anɔkualehi nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e tsɔɔ mi kaa Mawu ngɛ biɛ nɛ ji Yehowa. (La 83:18) Jehanɛ hu ɔ, François tsɔɔ mi kaa Yehowa ma ha nɛ a ye dami sane ngɛ zugba a nɔ, zugba a maa pee paradeiso, nɛ e ma ha nɛ munyuhi nɛ ngɛ Kpo Jemi 21:3, 4 ɔ maa ba mi.

Sisi numi ngɛ níhi nɛ e tsɔɔ mi ɔ mi, nɛ a ta ye tsui he wawɛɛ. Enɛ ɔ ha nɛ ye mi mi fu osɔfo ɔmɛ, nɛ i suɔ nɛ ma kã a hɛ mi ngɛ níhi nɛ be Baiblo ɔ mi nɛ a tsɔɔ ɔ he je! Se i ba na kaa i ngɛ ye ní pee kaa ye papaa, i suɔ nɛ ma ha nɛ a ye dami sane, nɛ i suɔ nɛ ma ha nɛ a pee jã amlɔ nɔuu!

François kɛ Odasefo kpahi nɛ a ba pee ye huɛmɛ ɔ ye bua mi nɛ i to ye tsui si. A tsɔɔ mi kaa e sɛ nɛ Kristofohi nɛ a kojo ni kpahi, mohu ɔ, a ye bua mɛ kɛ gu Mawu Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a nɛ a maa fiɛɛ kɛ ha mɛ ɔ nɔ. Lɔ ɔ ji ní tsumi nɛ Yesu tsu, nɛ lɔ ɔ ji ní tsumi nɛ e kɛ wo e kaseli ɔmɛ a dɛ. (Mat. 24:14; Luka 4:43) I ba na hu kaa ke i kɛ nihi kpa we gbi ngɛ níhi nɛ a heɔ yeɔ ɔ a he po ɔ, e sa nɛ ma je mi mi jɔmi kpo kɛ tsɔɔ mɛ, nɛ i kɛ hɛ si kami nɛ tsu ní ke i kɛ mɛ ngɛ munyu tue. Baiblo ɔ de ke: “E he hia we nɛ Nyɔmtsɛ ɔ nyɔguɛ ko nɛ nɔ kunɔ, mohu ɔ, e he hia nɛ e kɛ nihi tsuo nɛ a hi si kpoo.”—2 Tim. 2:24.

I pee tsakemihi ngɛ ye si himi mi nɛ i ha nɛ a baptisi mi kaa Yehowa Odasefo no ngɛ  jeha 1959 ɔ mi ngɛ kpɔ mi kpe ko sisi. Lejɛ ɔ nɛ i kɛ nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Angèle nɛ ye bua jɔ e he ɔ kpe ngɛ. I bɔni asafo nɛ e ngɛ mi ɔ slaami, nɛ ngɛ jeha 1960 mi ɔ, wa sɛ gba si himi mi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e ji yo nɛ se be, yogbayo kpakpa, nɛ e ji nike ní nɛ je Yehowa ngɔ.—Abɛ 19:14.

Ngɛ jehahi nɛ be ɔmɛ a mi ɔ, i kase níhi fuu nɛ a he hia ngɛ nyumuhi nɛ a le ní nɛ a ngɛ níhi a si kpami ɔ a ngɔ. Nɔ́ kake nɛ i kase ji kaa wa ma nyɛ maa ye manye ngɛ ní tsumi nɛ e he wa mi ke wa ba wa he si nɛ waa kɛ ga womi nɛ nile ngɛ mi nɛ ngɛ Abɛ 15:22 ɔ tsu ní ɔ. Lejɛ ɔ de ke: “He nɛ ga woli hiɛ ngɛ ɔ, níhi yaa nɔ pɛpɛɛpɛ.”

Ngɛ jeha 1964 ɔ mi ɔ, i na bɔ nɛ ngmami nɛ ɔ mi munyu ɔmɛ ji anɔkuale ha. Ngɛ jamɛ a jeha a mi ɔ, i bɔni sɔmɔmi kaa kpɔ mi nɔ hyɛlɔ, nɛ i ya slaa asafohi konɛ ma wo mɛ he wami, nɛ ma ye bua mɛ nɛ a fia a hemi kɛ yemi kɛ ma si. Jamɛ a be ɔ, i ye jeha 27, nɛ i be níhi a si kpami tsɔ. Enɛ ɔ he ɔ, i nyɛ we ní komɛ peemi saminya, se i bɔɔ mɔde kaa ma kase ní kɛ je mi. Nɔ́ nɛ pe kulaa a, i kase níhi fuu nɛ a he hia kɛ je “ga woli” kɛ ni kpahi nɛ a ngɛ níhi a si kpami ɔ a ngɔ.

I kai níhi a si kpami ko nɛ i ná benɛ i bɔni sɔmɔmi kaa kpɔ mi nɔ hyɛlɔ pɛ ɔ. I ya slaa asafo ko ngɛ Paris, nɛ nyɛminyumu ko nɛ e nane pi si ngɛ Mawu jami mi ɔ bi mi ke e ma nyɛ maa na mi bɔɔ lo. I de lɛ ke “ee.”

E bi mi ke, “Louis, mɛnɔ nɛ dɔkitahi yeɔ bua, nɔ nɛ e be he wami loo nɔ nɛ e ngɛ he wami?”

I ha heto ke, “Nɔ nɛ e be he wami.”

Nɛ e de mi ke: “E ji anɔkuale. Se i to he hɛ kaa o kɛ nihi nɛ a ngɛ a hɛ mi yae ngɛ asafo ɔ mi momo kaa asafo ɔ nɔ hyɛlɔ ɔ lɛ bɔɔ wawɛɛ. Nyɛmimɛ fuu nɛ a kɔni mi jɔ̃, ni hehi loo nihi nɛ a gboɔ zo ngɛ asafo ɔ mi wawɛɛ. A bua maa jɔ kaa o ma ná be kɛ ha mɛ, loo eko ɔ, o ma ya slaa mɛ ngɛ a wehi a mi nɛ o kɛ mɛ nɛ ye ní.”

Ga womi nɛ nyɛminyumu nɛ ɔ kɛ ha mi ɔ ji ga womi kpakpa, nɛ ye bua jɔ he. Suɔmi nɛ e ngɛ kɛ ha Yehowa jijɔ ɔmɛ ɔ ta ye tsui he. Sisije ɔ, e he wa ha mi kaa ma kplɛɛ nɔ kaa i pee we nɛ hi, se kɛ̃ ɔ, i ba ye he si nɛ i kɛ e ga womi ɔ tsu ní amlɔ nɔuu. I naa Yehowa si kaa wa ngɛ nyɛmimɛ nyumuhi kaa kikɛ ngɛ asafo ɔ mi.

Ngɛ jeha 1969 kɛ 1973 ɔ mi ɔ, a hla mi kaa ma hyɛ niye ní nɔ ngɛ mahi a kpɛti kpe enyɔ nɛ a  pee ngɛ Colombes ngɛ Paris. Ngɛ mahi a kpɛti kpe nɛ a pee ngɛ jeha 1973 ɔ mi ɔ, e he ba hia nɛ wa ha nihi maa pee 60,000 niye ní ligbi enuɔ sɔuu! Ye tsui po bɔɔ, ejakaa i li blɔ nɔ nɛ ma gu kɛ pee jã. Se si kake ekohu ɔ, i kɛ ga womi nɛ ngɛ Abɛ 15:22 ɔ tsu ní, nɛ i bi ga womi kɛ je ni kpahi a ngɔ. I bi ga womi ngɛ nyɛmimɛ nyumuhi nɛ a nane pi si nɛ a ngɛ níhi a si kpami ngɛ ní tsumi nɛ ɔ mi ɔ a ngɔ. Nimli nɛ ɔmɛ a kpɛti ni komɛ ji nihi nɛ a gbeɔ lo, nihi nɛ a duɔ ngmɔ níhi, ní hooli, kɛ nihi nɛ a yeɔ jua kɛ baa. Wɔ tsuo wa pee kake nɛ wa tsu ní tsumi nɛ ngɛ kaa yoku nɛ ngɛ wa hɛ mi ɔ.

Ngɛ jeha 1973 ɔ mi ɔ, a fɔ i kɛ ye yo ɔ nine kaa wa ba sɔmɔ ngɛ France Betel. Kekleekle ní tsumi nɛ a ha mi kaa ma tsu ɔ he wa ha mi wawɛɛ. A tsi wa fiɛɛmi ní tsumi ɔ nya ngɛ jeha 1970 kɛ jeha 1993 a kpɛti ngɛ Cameroon ngɛ Afrika. Enɛ ɔ he ɔ, e he ba hia nɛ ma to womihi a he blɔ nya kɛ ha nyɛmimɛ nɛ a ngɛ Cameroon ɔ. Si kake ekohu ɔ, ye tsui po bɔɔ. Eko ɔ, nyɛminyumu ɔ nɛ hyɛɛ asafo ɔ ní tsumi kɔni nɛ ngɛ France ɔ nɔ na bɔ nɛ i ngɛ he nue ha, nɛ e wo mi he wami. E de ke: “Wa nyɛmimɛ nɛ a ngɛ Cameroon ɔ hia womi nɛ ɔmɛ wawɛɛ, lɔ ɔ he ɔ, e sa nɛ waa ye bua mɛ.” Nɛ wa pee jã hulɔ.

I hia blɔ kɛ ya mahi nɛ a kɛ Cameroon wo huzu ɔ a mi, nɛ i kɛ asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a ngɛ Cameroon ɔ ya kpe. Nyɛmimɛ nyumu nɛ ɔmɛ ngɛ kã nɛ a le ní wawɛɛ. A ye bua mi nɛ wa hla blɔhi a nɔ nɛ wa maa gu konɛ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ Cameroon ɔ a nine nɛ su mumi mi niye ní nɔ be fɛɛ be. Yehowa jɔɔ wa mɔde bɔmi ɔ nɔ wawɛɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yehowa we bi nɛ a ngɛ Cameroon ɔ a nine su Hwɔɔmi Mɔ ɔ kɛ womi nɛ waa kɛ peeɔ otsi kpɛti kpe jamɛ a be ɔ nɛ a tsɛɛ ke Wa Matsɛ Yemi Sɔmɔmi ɔ nɔ maa pee jeha 20 sɔuu.

Benɛ wa bɔni nyɛɛmi kaa wa maa sɛ gba si himi mi ɔ, i na kaa huɛ bɔmi kpakpa ngɛ Angèle kɛ Yehowa a kpɛti. Benɛ wa sɛ gba si himi mi ɔ,  i naa su nɛ ɔ wawɛɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ligbi nɛ wa sɛ gba si himi mi ɔ, jamɛ a gbɔkuɛ ɔ, e ha nɛ wa sɔle kɛ ha Yehowa konɛ e ye bua wɔ nɛ wa sɔmɔ lɛ bɔ nɛ wa ma nyɛ. Yehowa ha wa sɔlemi ɔ heto.

Angèle ye bua mi nɛ i ngɔ ye hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ kulaa. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ngɛ jeha 1973 ɔ mi ɔ, a fɔ wɔ nine kaa wa ba sɔmɔ ngɛ Betel. I to tsle ejakaa ye bua jɔ kpɔ mi nɔ hyɛmi ní tsumi ɔ he. Se Angèle kai mi kaa wa jɔɔ wa he nɔ ha Yehowa. Lɔ ɔ he ɔ, anɛ e sɛ nɛ waa pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ Yehowa asafo ɔ ma de wɔ ke waa pee ɔ lo? (Heb. 13:17) I kɛ lɛ kpa gbi! Lɔ ɔ he ɔ, wa je kɛ ho Betel ya. Ngɛ jehahi babauu nɛ waa kɛ sɔmɔ Yehowa a mi ɔ, nile nɛ ye yo ɔ ngɛ, e juɛmi mi nɛ tsɔ, kɛ huɛ bɔmi kpakpa nɛ ngɛ e kɛ Yehowa a kpɛti ɔ ye bua wa gba si himi ɔ, e ye bua wɔ nɛ wa mwɔ yi mi kpɔhi nɛ a da.

Amlɔ nɛ ɔ nɛ wa bwɔ po ɔ, Angèle yaa nɔ nɛ e fĩɔ ye se kaa yogbayo kpakpa. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, bɔ nɛ pee nɛ waa ya teokrase sukuuhi nɛ a peeɔ ngɛ Blɛfo gbi mi ɔ, i kɛ Angèle bɔ mɔde nɛ wa kase gbi ɔ saminya. Enɛ ɔ biɔ nɛ wa ya je asafo nɛ a tuɔ Blɛfo gbi ngɛ mi ɔ mi. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, wa jeha 70 kɛ se. Akɛnɛ i piɛɛ Asafo ɔ Ní Tsumi Kɔni ɔ Ajla Toli ɔmɛ a he ngɛ France he je ɔ, gbi kpa kasemi ba pee nyagba ha mi, se i kɛ Angèle tsuo wa ye bua wa sibi. Amlɔ nɛ ɔ nɛ wa ye jeha 80 kɛ se nɛ ɔ po ɔ, wa yaa nɔ nɛ wa dlaa wa he kɛ haa asafo mi kpe ngɛ Blɛfo gbi kɛ French mi. Wa bɔɔ mɔde nɛ waa kɛ wa he woɔ asafo mi kpehi kɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi bɔ nɛ wa ma nyɛ. Yehowa jɔɔ mɔde nɛ wa bɔ kaa wa maa kase Blɛfo gbi ɔ nɔ.

Ngɛ jeha 2017 ɔ mi ɔ, wa ná jɔɔmi ko nɛ se be. A fɔ i kɛ Angèle nine kaa waa ya sukuu kɛ ha Asafo ɔ Ní Tsumi Kɔni Ajla Toli kɛ A Yihi nɛ a pee ngɛ Watchtower Educational Center ngɛ Patterson, New York ɔ eko.

Niinɛ, Yehowa ji Tsɔɔlɔ Kpanaa! (Yes. 30:20) Enɛ ɔ he ɔ, e be nyakpɛ kaa Yehowa we bi, nihi nɛ a wa kɛ nihi nɛ a wɛ tsuo a nine suɔ tsɔsemi nɛ se be nɔ! (5 Mose 4:5-8) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, i na kaa ke nihewi kɛ yihewi bu Yehowa kɛ nihi nɛ a ngɛ níhi a si kpami ɔ tue ɔ, a yaa a hɛ mi ngɛ mumi mi nɛ a yeɔ manye. Abɛ 9:9 ɔ de ke: “Tsɔɔ ní lelɔ ní nɛ e nile ɔ mi ma blɛke kɛ ya nɔ; tsɔɔ dalɔ ní, nɛ e maa kase nɔ́ ko kɛ je mi kɛ piɛ nɔ́ nɛ e le momo ɔ he.”

Be komɛ ɔ, i susuɔ nɔ́ nɛ ya nɔ ngɛ diblii kpii ɔ mi ngɛ Algeria yoku ɔmɛ a nɔ jeha 60 nɛ be ɔ he. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, i li kaa si himi kpakpa ko ma ngɛ ye hɛ mi. I kase níhi fuu kɛ je ni kpahi a ngɔ! Yehowa dloo i kɛ Angèle tsuo si himi kpakpa nɛ ngɛ bua jɔmi. Enɛ ɔ he ɔ, wa fia wa pɛɛ si kaa wa maa ya nɔ maa kase ní kɛ je wa hiɔwe Tsɛ ɔ kɛ nyɛmimɛ nɛ a le ní, nɛ a ngɛ níhi a si kpami, nɛ a suɔ Yehowa a ngɔ.