1-3. Mɛni wo wɔ tsuo tsu, nɛ mɛni blɔ nɔ Yehowa maa gu kɛ kpɔ̃ wɔ?

NGƆƆ lɛ kaa a wo mo tsu o wami be tsuo ngɛ yayami ko nɛ tsa pi mo nɛ o pee ɔ he. Nɔ́ ko be nɛ tsɔɔ kaa a ma je mo ligbi ko. E ngɛ kaa nɔ́ nɛ o be hɛ nɔ kami ko kulaa, nɛ o be nyɛe maa pee sane ɔ he nɔ́ ko hulɔ. Se pee se ɔ, o ba ná le kaa nɔ ko ngɛ he wami nɛ e ma nyɛ ma ha nɛ a je mo ngɛ tsu ɔ mi, nɛ e wo si kaa e maa ye bua mo! Kɛ o maa pee o ní ha kɛɛ?

² Gbenɔ wo wɔ tsuo tsu. Nɔ́ ko be nɛ wa maa pee kɛ je e dɛ mi. Se Yehowa ngɛ he wami nɛ e kɛ ma kpɔ̃ wɔ kɛ je gbenɔ dɛ mi. Nɛ e wo si kaa “nyagbe he nyɛlɔ nɛ a ma kpata e hɛ mi ji gbenɔ.”​​—1 Korinto Bi 15:26.

³ Hyɛ bɔ nɛ o bua maa jɔ ha ke gbenɔ be hu! Se pi gbenɔ pɛ nɛ Yehowa maa po se. E ma tle nihi nɛ a gbo ɔ hu si kɛ ba wami mi ekohu. Mo susu bɔ nɛ o ma ná enɛ ɔ he se ha a he nɛ o hyɛ. Yehowa wo si kaa e “maa ngɔ wami he ngɔ wo nihi nɛ gbo momo ɔ a mi” konɛ a ba wami mi ekohu. (Yesaya 26:19) Enɛ ɔ ji nɔ́ nɛ Baiblo ɔ tsɛɛ ke gbogboehi a si temi ɔ nɛ.

4. (a) Ke wa weku no ko aloo wa huɛ ko gbo ɔ, mɛni ma nyɛ maa wo wa bua? (b) Mɛnɔmɛ ji Yesu huɛmɛ kpakpa amɛ a kpɛti ni komɛ?

⁴ Ke wa weku no ko aloo wa huɛ ko nɛ nyu bi ngɛ waa kɛ lɛ wa kpɛti ɔ gbo ɔ, e dɔɔ ɔ wɔ nɛ wa yeɔ aywilɛho wawɛɛ. E peeɔ wɔ kaa hɛ nɔ kami ko be hu. Nɔ́ ko be nɛ wa ma nyɛ maa pee nɛ nɔ ɔ maa ba wami mi  ekohu. Se Baiblo ɔ woɔ wa bua wawɛɛ nitsɛ. (Kane 2 Korinto Bi 1:3, 4.) Yehowa kɛ Yesu suɔ kaa a ma tle wa suɔli nɛ a gbo ɔ si kɛ ba wami mi ekohu. Ha nɛ wa susu nɔ hyɛmi nɔ́ kake ko nɛ tsɔɔ kaa a maa pee jã a he nɛ waa hyɛ. Benɛ Yesu ngɛ zugba a nɔ ɔ, e pɔɔ Lazaro kɛ Lazaro nyɛmiyi ɔmɛ nɛ ji Marta kɛ Maria slaami. Mɛ ni etɛ ɔmɛ tsuo a ji Yesu huɛmɛ. Baiblo ɔ de ke: “Yesu suɔ Marta kɛ e nyɛmiyo ɔ, kɛ Lazaro saminya.” Se ligbi ko ɔ, Lazaro ba gbo.​​—Yohane 11:3-5.

5, 6. (a) Benɛ Yesu na kaa Lazaro weku li kɛ e huɛmɛ ngɛ aywilɛho yee ɔ, mɛni e pee? (b) Mɛni he je nɛ lemi nɛ wa le kaa ke nɔ ko gbo ɔ, e haoɔ Yesu ɔ woɔ wa bua a?

⁵ Yesu ya konɛ e ya wo Marta kɛ Maria a bua. Benɛ Marta nu kaa Yesu ma a, e je kpo nɛ e kɛ lɛ ya kpe. E bua jɔ kaa e na Yesu, se e de Yesu ke: “Kaa o ngɛ hiɛ ɔ jinɛ ye nyɛminyumu ɔ ko gbo we.” Marta susu kaa Yesu sui lejɛ ɔ mla. Enɛ ɔ se ɔ, Yesu na Marta nyɛmiyo Maria nɛ e ngɛ ya foe. Benɛ Yesu na kaa a ngɛ ya foe ɔ, e hao nɛ lɛ hu e fo ya. (Yohane 11:21, 33, 35) Kaa bɔ nɛ ke nɔ ko suɔlɔ ko gbo nɛ e dɔɔ lɛ wawɛɛ ɔ, jã kɛ̃ nɛ Lazaro gbenɔ ɔ hu dɔ Yesu.

⁶ Lemi nɛ wa le kaa ke nɔ ko gbo ɔ, e haoɔ Yesu kaa bɔ nɛ e haoɔ wɔ ɔ woɔ wa bua wawɛɛ. Yesu ngɛ kaa e Tsɛ ɔ pɛpɛɛpɛ. (Yohane 14:9) Yehowa ngɛ he wami nɛ e kɛ maa po gbenɔ se kulaa, nɛ e be kɛe kulaa nɛ e maa pee jã.

7, 8. Mɛni he je nɛ Marta sume nɛ a je tɛ ɔ ngɛ Lazaro yɔkɔ ɔ nya a, se mɛni Yesu pee?

⁷ Yɔkɔ nɛ a ya to Lazaro gbogboe ɔ ngɛ mi ɔ ji tɛ puɔ nɛ a ngɔ tɛ ngua ko kɛ tsi nya. Benɛ Yesu ya su  yɔkɔ ɔ he ɔ, e de mɛ ke: “Nyɛ je tɛ ɔ.” Se Marta sume nɛ a pee jã. Lazaro gbogboe ɔ ye ligbi eywiɛ sɔuu ngɛ yɔkɔ ɔ mi. (Yohane 11:39) Marta li nɔ́ nɛ Yesu ma peemi ha e nyɛminyumu ɔ.

⁸ Yesu de Lazaro ke: “Jee kpo!” Lɔ ɔ se ɔ, nɔ́ nɛ Marta kɛ Maria na a ha nɛ a nya kpɛ a he wawɛɛ. “Gbogboe ɔ je kpo. Bo nɛ a kɛ pu lɛ ɔ blaa e nine kɛ e nane.” (Yohane 11:43, 44) A tle Lazaro si kɛ ba wami mi ekohu! Lazaro ba piɛɛ e weku li kɛ e huɛmɛ a he ekohu. A nyɛ nɛ a pɛtɛ e he nɛ a kɛ lɛ sɛɛ ní. Nɔ́ nɛ ɔ ngɛ nyakpɛ wawɛɛ! Yesu tle Lazaro si.

9, 10. (a) Mɛnɔ ha Yesu he wami nɛ e kɛ tle gbogboehi a si ɔ? (b) Mɛni he je nɛ se nami ngɛ gbogboehi a si temi he sanehi nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ he ɔ?

⁹ Anɛ Yesu tle nihi si ngɛ lɛ nitsɛ e he wami nya lo? Ohoo. Loko Yesu ma tle Lazaro si ɔ, e sɔle ha Yehowa, nɛ Yehowa ha lɛ he wami nɛ e kɛ tle Lazaro si. (Kane Yohane 11:41, 42.) Pi Lazaro pɛ ji nɔ nɛ a tle lɛ si kɛ je gbeje. Baiblo ɔ tsɔɔ wɔ kaa jokuɛ yo ko nɛ e ye maa pee jeha 12 ɔ ba nu hiɔ wawɛɛ. Yairo nɛ ji jokuɛ yo ɔ tsɛ ɔ hao wawɛɛ, nɛ e ya kpa Yesu pɛɛ kaa e ba tsa e bi ɔ. Jokuɛ yo ɔ pɛ ji Yairo bi. Benɛ Yairo kɛ Yesu ngɛ munyu tue ɔ, nyumu komɛ ba de lɛ ke: “O biyo ɔ gbo; mɛni he je o pa ngɛ tsɔɔlɔ ɔ nya dooe?” Se Yesu de Yairo ke: “Koo ye gbeye, moo lɛɛ he ye kɛkɛ, nɛ e yi ma ná wami ekohu.” Kɛkɛ nɛ e pue nɔ kɛ ho Yairo we ɔ mi ya. Benɛ e piɛ bɔɔ nɛ a maa su we ɔ mi ɔ, Yesu nu nɛ nihi ngɛ ya foe, nɛ benɛ e sɛ we ɔ mi hu ɔ, e na kaa nihi ngɛ ya foe niinɛ. Yesu de mɛ ke: “Nyɛ ko fo ya; jokuɛ ɔ gbo we, mahe kɛkɛ nɛ e ngɛ hwɔe.” Eko ɔ,  jokuɛ ɔ tsɛ ɔ kɛ e nyɛ ɔ be nɔ́ nɛ Yesu ngɛ tsɔɔe ɔ sisi nue. Yesu de ni ɔmɛ tsuo ke a je kpo, nɛ e kɛ jokuɛ ɔ tsɛ ɔ kɛ e nyɛ ɔ ho tsu ɔ mi ya ngɛ he nɛ jokuɛ yo ɔ fɔɔ si ngɛ ɔ. Yesu nu jokuɛ ɔ nine si nɛ e de ke: “Jokuɛ yo, i ngɛ mo dee ke tee si!” Moo hyɛ bɔ nɛ jokuɛ ɔ fɔli ɔmɛ a bua maa jɔ ha benɛ jokuɛ ɔ te si amlɔ nɔuu nɛ e bɔni nyɛɛmi ɔ! Yesu tle a biyo ɔ si. (Marko 5:22-24, 35-42; Luka 8:49-56) Kɛ je jamɛ a ligbi ɔ nɔ kɛ yaa a, be fɛɛ be nɛ a maa na a bi yoyo ɔ, eko ɔ, a ma kai nɔ́ nɛ Yehowa gu Yesu nɔ kɛ pee ha mɛ ɔ. *

¹⁰ Pee se ɔ, nihi nɛ Yesu tle mɛ si ɔ kpale gbo. Se wa náa níhi nɛ wa kaneɔ ngɛ a he ɔ he se, ejakaa e haa wɔ hɛ kɛ nɔ fɔmi nitsɛnitsɛ. Yehowa suɔ kaa e ma tle gbogboehi a si, nɛ e maa pee jã hulɔ.

11. Mɛni Fiɛlɔ 9:5 ɔ tsɔɔ wɔ ngɛ Lazaro he?

¹¹ Baiblo ɔ tsɔɔ heii kaa ‘ni gbogboe ɔmɛ li nɔ́ ko nɔ́ ko.’ Jã nɛ e ba ngɛ Lazaro blɔ fa mi. (Fiɛlɔ 9:5) Kaa bɔ nɛ Yesu de ɔ, e ngɛ kaa nɔ́ nɛ Lazaro hwɔ mahe. (Yohane 11:11) Benɛ Lazaro ngɛ yɔkɔ ɔ mi ɔ, e “li nɔ́ ko nɔ́ ko.”

12. Kɛ wa plɛ kɛ le kaa a tle Lazaro si niinɛ ha kɛɛ?

¹² Benɛ Yesu tle Lazaro si ɔ, nihi fuu na kɛ a hɛngmɛ. Yesu he nyɛli po le kaa Yesu pee nyakpɛ nɔ́ nɛ ɔ. Lazaro ba wami mi ekohu, nɛ enɛ ɔ ma nɔ mi  kaa a tle lɛ si niinɛ. (Yohane 11:47) Jehanɛ hu ɔ, nihi fuu ya slaa Lazaro, nɛ lɔ ɔ ha nɛ a ba he ye kaa Mawu lɛ tsɔ Yesu. Yesu he nyɛli ɔmɛ sume nɔ́ nɛ ya nɔ ɔ, enɛ ɔ he ɔ, a to a yi mi kaa a maa gbe Yesu kɛ Lazaro tsuo.​​—Yohane 11:53; 12:9-11.

13. Mɛni he je nɛ wa ma nyɛ ma ná nɔ́ mi mami kaa Yehowa ma tle gbogboehi a si ɔ?

¹³ Yesu de ke, “gbogboehi tsuo” maa te si. (Yohane 5:28) Lɔ ɔ he ɔ, Yehowa ma tle nihi tsuo nɛ e ma kai mɛ ɔ si kɛ ba wami mi ekohu. Se loko Yehowa ma tle nɔ ko si ɔ, e sa kaa e kai nɔ ɔ he níhi tsuo. Anɛ Yehowa ma nyɛ maa pee jã lo? Dodoehi ayɔ akpehi abɔ lɛ ngɛ hiɔwe. Baiblo ɔ de ke, Yehowa le dodoe nɛ ɔmɛ eko tsuaa eko kɛ e biɛ. (Kane Yesaya 40:26.) Ke Yehowa ma nyɛ ma kai dodoe nɛ ɔmɛ eko tsuaa eko kɛ e biɛ ɔ, lɛɛ e ma nyɛ ma kai nihi tsuo nɛ e ma tle mɛ si ɔ a he nɔ́ tsuaa nɔ́ hluu tsɔ. Nɔ́ nɛ he hia pe kulaa a, Yehowa lɛ e bɔ nɔ́ tsuaa nɔ́, lɔ ɔ he ɔ, wa le kaa e ngɛ he wami nɛ e kɛ ma tle nihi si kɛ ba wami mi ekohu.

14, 15. Mɛni munyu nɛ Hiob tu ɔ ha nɛ wa le ngɛ gbogboehi a si temi ɔ he?

¹⁴ Anɔkualetsɛ Hiob he ye kaa gbogboehi maa te si. E bi ke: “Ke nɔmlɔ gbo ɔ, anɛ e maa kpale kɛ ba wami mi ekohu lo?” Lɔ ɔ se ɔ, e de Yehowa ke: “O ma tsɛ mi, nɛ ma he nɔ, nɛ o ma hla o nine nya ní tsumi ɔ se blɔ.” Niinɛ, Hiob le kaa Yehowa ngɛ blɔ hyɛe kaa be maa su nɛ e ma tle gbogboehi a si.​​—Hiob 14:13-15, NW.

¹⁵ Kɛ gbogboehi a si temi ɔ he hɛ kɛ nɔ fɔmi ɔ ha nɛ o peeɔ o ní ha kɛɛ? Anɛ o biɔ o he ke, ‘Imi hu a ma tle ye weku li kɛ ye huɛmɛ nɛ a gbo ɔ si lo?’ Yehowa  suɔ kaa e ma tle gbogboehi a si kɛ ba wami mi ekohu. Enɛ ɔ nɛ wa le ɔ woɔ wa bua. Baiblo ɔ tsɔɔ nihi nɛ a ma tle mɛ si, kɛ he nɛ a ma ba hi. Nyɛ ha nɛ wa susu nɔ́ nɛ Baiblo ɔ tsɔɔ ɔ he nɛ waa hyɛ.

16. Kɛ nihi nɛ a ma tle mɛ si kɛ ba wami mi ngɛ zugba a nɔ ɔ a si himi maa hi ha kɛɛ?

¹⁶ Nihi nɛ a gbo nɛ a tle mɛ si blema a kɛ a weku li kɛ a huɛmɛ ba hi si ngɛ zugba nɛ ɔ nɔ ekohu. Jã nɛ e maa ba hwɔɔ se, se hwɔɔ se nɔ́ ɔ maa pee bua jɔmi wawɛɛ pe nɔ́ nɛ be ɔ. Mɛni he je? Ejakaa nihi nɛ a ma tle mɛ si kɛ ba wami mi ekohu ngɛ zugba a nɔ ɔ ma ba ná he blɔ kaa a maa hi si kɛ ya neneene, nɛ a be gboe hu gblegbleegble. Ke a tle mɛ si kɛ ba wami mi ɔ, a ma ba hi si ngɛ je ko nɛ ngɛ slɔɔto kulaa ngɛ nɔ́ nɛ wa ngɛ mi mwɔnɛ ɔ he. Nɔ ko be ta hwue hu, nɔ ko be yayami pee hu, nɛ nɔ ko be hiɔ nue hu.

17. Mɛnɔmɛ nɛ a ma tle mɛ si ɔ?

¹⁷ Mɛnɔmɛ nɛ a ma tle mɛ si? Yesu de ke, ‘gbogboehi tsuo maa nu Mawu Bi ɔ gbi, nɛ a maa je kpo.’ (Yohane 5:28, 29) Nɛ Kpojemi 20:13 ɔ deɔ ke: “Wo jé ni gbogboehi tsuo nɛ ngɛ e mi ɔ ngɔ ha. Gbenɔ, kɛ gbeje hu jé ni gbogboehi tsuo nɛ a kɛ to ɔ ngɔ ha.” Niinɛ, nihi ayɔ akpehi abɔ maa ba wami mi ekohu. Bɔfo Paulo hu de ke, adesahi tsuo maa te si kɛ je gbeje hwɔɔ se, “ni kpakpahi jio, yayami peeli jio.” (Kane Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 24:15.) Mɛni enɛ ɔ tsɔɔ?

18. Mɛnɔmɛ ji “ni kpakpahi” nɛ a ma tle mɛ si ɔ?

¹⁸ Yehowa sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ nɛ a gbo loko a fɔ  Yesu ɔ piɛɛ ‘nimli kpakpa amɛ’ a he. A ma tle ni komɛ kaa Noa, Abraham, Sara, Mose, Rut kɛ Ester si kɛ ba wami mi ekohu ngɛ zugba a nɔ. O ma nyɛ maa kane nimli nɛ ɔmɛ a kpɛti ni komɛ a he sanehi ngɛ Hebri Bi yi 11. Nɛ Yehowa sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ nɛ a gboɔ ngɛ wa be nɛ ɔ mi ɔ hu nɛɛ? Mɛ hu a ji “ni kpakpahi,” lɔ ɔ he ɔ, a ma tle mɛ si.

19. Mɛnɔmɛ ji “yayami peeli” ɔmɛ ɔ? Mɛni he blɔ nɛ Yehowa ma ha mɛ?

 ¹⁹ Mɛnɔmɛ ji “yayami peeli” ɔmɛ ɔ? Mɛ ji nimli ayɔ akpehi abɔ nɛ a ná we he blɔ kɛ kase Yehowa he ní ɔ nɛ. E ngɛ mi kaa a gbo lɛɛ, se Yehowa hɛ ji a nɔ. Yehowa ma tle mɛ si, nɛ a ma ná he blɔ konɛ a kase e he ní nɛ a sɔmɔ lɛ.

20. Mɛni he je nɛ pi nɔ tsuaa nɔ nɛ a ma tle lɛ si ɔ?

²⁰ Anɛ enɛ ɔ tsɔɔ kaa a ma tle nihi tsuo nɛ a gbo ɔ si lo? Ohoo. Yesu tsɔɔ kaa a be ni komɛ si tlee kɛ ba wami mi. (Luka 12:5) Mɛnɔ maa tsɔɔ kaa a ma tle nɔ ko si aloo a be lɛ si tlee? Yehowa ji Kojolɔ ngua a nɛ, se e ha Yesu he blɔ kaa e “kojo nihi nɛ hɛ ngɛ, kɛ ni nɛmɛ nɛ gbo ɔ.” (Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 10:42) A be nihi nɛ a maa bu mɛ fɔ kaa a ji yayami peeli nɛ tsakee we a tsui ɔ si tlee.​—Hyɛ Nyagbe Ningma 19.

21, 22. (a) Ke a ke a ma tle nɔ ko si kɛ ho hiɔwe ya a, mɛni lɔ ɔ tsɔɔ? (b) Mɛnɔ ji kekleekle nɔ nɛ a tle lɛ si kɛ ho hiɔwe ya?

²¹ Baiblo ɔ tsɔɔ hu kaa ni komɛ maa ya hiɔwe. Ke a ma tle nɔ ko si kɛ ho hiɔwe ya a, a be jamɛatsɛ ɔ si tlee kɛ adesa nɔmlɔ tso. A ma tle lɛ si kaa mumi mi nɔmlɔ kɛ ho hiɔwe ya.

²² Yesu ji kekleekle nɔ nɛ a tle lɛ si kaa mumi mi nɔmlɔ. (Yohane 3:13) Benɛ a gbe Yesu ligbi etɛ se ɔ, Yehowa tle lɛ si. (La 16:10; Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 13:34, 35) Yehowa tle we Yesu si kaa nɔmlɔ adesa hu. Bɔfo Petro tsɔɔ kaa “benɛ a gbe Kristo ɔ, jamɛ a be ɔ, e hɛɛ nɔmlɔ adesa su. Se amlɔ nɛ ɔ nɛ Mawu ha nɛ e ba wami mi ɔ, mumi ji lɛ.” (1 Petro 3:18) A tle Yesu  si kɛ ba wami mi ekohu kaa mumi mi nɔmlɔ nɛ ngɛ he wami! (1 Korinto Bi 15:3-6) Se Baiblo ɔ tsɔɔ kaa a ma tle ni kpahi hu si kaa mumi mi nimli.

23, 24. Mɛnɔmɛ ji “kuu nyafii” ɔ nɛ Yesu tu a he munyu ɔ, nɛ a yibɔ ji enyɛmɛ?

²³ Loko Yesu ma gbo ɔ, e de e kaseli anɔkualetsɛmɛ ɔmɛ ke: “I yaa nɛ ma ya dla he ko ngɔ to nyɛ.” (Yohane 14:2) Enɛ ɔ tsɔɔ kaa a ma tle Yesu kaseli ɔmɛ a kpɛti ni komɛ si kɛ ho hiɔwe ya konɛ a kɛ Yesu ya hi si. Nihi enyɛmɛ lɛ a maa ya hiɔwe ɔ? Yesu tsɔɔ kaa nihi bɔɔ ko pɛ. A ji “kuu nyafii.” (Luka 12:32) Bɔfo Yohane tsɔɔ a yibɔ benɛ e de ke, e na Yesu nɛ “daa si ngɛ Zion yo ɔ nɔ,” aloo hiɔwe “kɛ nimli 144,000” ɔmɛ.​​—Kpojemi 14:1.

²⁴ Mɛni be nɛ a ma tle Kristofohi 144,000 ɔ si? Baiblo ɔ tsɔɔ kaa enɛ ɔ maa ya nɔ ke Kristo je e nɔ yemi ɔ sisi ngɛ hiɔwe. (1 Korinto Bi 15:23) Jamɛ a be ɔ mi nɛ wa ngɛ nɛ ɔ nɛ. A tle nimli 144,000 ɔmɛ a kpɛti nihi fuu si kɛ ho hiɔwe ya momo. Nihi nɛ a piɛ ngɛ zugba a nɔ ngɛ wa be nɛ ɔ mi ɔ lɛɛ, ke a gbo ɔ, a ma tle mɛ si amlɔ nɔuu kɛ ho hiɔwe ya. Se hwɔɔ se ɔ, a ma tle nihi fuu si kɛ ba wami mi ekohu konɛ a ba hi si ngɛ Paradeiso mi ngɛ zugba a nɔ.

25. Mɛni he wa ma susu ngɛ yi nɛ nyɛɛ se ɔ mi?

²⁵ E be kɛe kulaa nɛ Yehowa ma ha adesahi tsuo maa ye a he kɛ je gbenɔ dɛ mi, nɛ gbenɔ be si hie hu! (Kane Yesaya 25:8.) Mɛni nihi nɛ a maa ya hiɔwe ɔ ma ya pee ngɛ lejɛ ɔ? Baiblo ɔ tsɔɔ kaa a kɛ Yesu ma ya ye matsɛ ngɛ Matsɛ Yemi ko nya. Wa maa kase jamɛ a Matsɛ Yemi ɔ he níhi fuu ngɛ yi nɛ nyɛɛ se ɔ mi.