1—3. а) Нениҥ учун энези балазын ару кийиндирип алат? б) Иегова нениҥ учун Бойыныҥ ишчилерин ару болзын деп кӱӱнзейт, ару артарга бисти не кӱӱнзедет?

ЭНЕЗИ балазыла айылынаҥ чыгып, кайда-кайда барып јатса, балазыныҥ колы-јӱзӱн јунуп, ару кийим кийдирип алат. Нениҥ учун дезе баланыҥ су-кадыгы ару болгонынаҥ камаанду, анайда ок баланыҥ тыш бӱдӱминеҥ улус ада-энезин јакшы эмезе јаман айдат.

² Иегова, бистиҥ теҥеридеги Адабыс, Бойыныҥ ишчилерин ару болзын деп кӱӱнзейт. Оныҥ Сӧзинде мынайып айдылат: «Кудайдаҥ айап... быјарсыдып турган ончо немелердеҥ арутаналы» (2 Коринфтегилерге 7:1) *. Иегова бисти сӱӱп јат; ару болгоныс биске туза экелер деп, Ол  јакшы билер. Анайда ок, Бойыныҥ Керечилери ажыра Оныҥ ады макталзын деп кӱӱнзеп јат. Чындап та, бистиҥ ару кийингенистеҥ ле јакшы керектеристеҥ Иегова Бойы ла Оныҥ агару ады уйатка калбай, карын макталар (Иезекииль 36:22; Петрдыҥ 1-кы самаразы 2:12 кычыр).

³ Кудай ару јӱректӱ улусты сӱӱп јат, оныҥ учун бис ару артарга албаданадыс. Кудайды сӱӱп турганыстаҥ улам, јӱрген јӱрӱмисле Оны мактаарга кӱӱнзейдис ле Оныҥ сӱӱжинде артарга кӱӱнзейдис. Биске нениҥ учун ару артар керек, анайда ок ару болоры — ол не дегенин ле канайып ару артарын кӧрӱп ийеектер. Мынайып шиҥдезеес, јӱрӱмистиҥ кандый јанын солыыр керек деп оҥдоп аларыс.

4, 5. а) Биске кандый тӧс шылтактаҥ улам ару артар керек? б) Иегова ару болорын сӱӱп турган деп, Оныҥ кӧскӧ кӧрӱнип турган јайаандарынаҥ канайып кӧрӱнет?

⁴ Иегова бисти Бойыныҥ темиле ӱредип јат. Оныҥ учун Оныҥ Сӧзи бисти Кудайдаҥ тем алзын деп кычырат (Ефестегилерге 5:1). Бистиҥ бажырып турган Кудайыс — Иегова, ару ла агару болордо, бис те анайып ок ару артар учурлу. Бу дезе, ару артарыныҥ тӧс шылтагы болот. (Петрдыҥ 1-кы самаразы 1:15, 16 кычыр.)

⁵ Иегованыҥ ару болорын сӱӱп турганы, ӧскӧ дӧ јандарындый ла керектериндий чилеп, кӧскӧ кӧрӱнип турган јайаандарынаҥ кӧрӱнет (Римдегилерге 1:20). Оныҥ амадузыла болзо, јер улуска ару тура болор учурлу. Иегова ар-бӱткенди, темдектезе кейди ле сууны, бойы аруталып турар эдип јайаган. Кезик бактериялар кижиниҥ киртиткенин јеткер экелбезин эдип, арутап салат. Билимчилер мындый јимекей бактериялардыҥ кезигин јӱк бойын сананган ла ачыркак улустыҥ бурузынаҥ улам тӧгӱлген нефтьти ле јерди киртидип турган оноҥ до ӧскӧ немелерди јоголторго тузаланып јат. Айдарда, јердиҥ Јайаачызы — Иегова, ару болорын сӱреен тыҥ баалап јат (Иеремия 10:12). Бис андый ла кӧрӱмдӱ болор учурлу.

6, 7. Моисейдиҥ јасагында Кудайга бажырып тургандар ару болор учурлу деп, канайып чике айдылып калган?

 ⁶ Иегова бистиҥ Бийис, Бойыныҥ ишчилеринеҥ ару болзын деп некеп турганы — ару артарыныҥ база бир шылтагы болот. Израильге берилген Јасак аайынча болзо, ару болоры Кудайга бажырарыла бек колбулу болгон. Улу абыс, Јасак аайынча, арутанатан кӱнде бир катап эмес, эки катап јунунар учурлу болгон (Левит 16:4, 23, 24). Анайда ок, молјуларын бӱдӱрип турган абыстар тайылганы экелердеҥ озо, колдорын ла буттарын јунар учурлу болгон (Чыгыш 30:17—21; 2 Летопись 4:6). Јасакта кижиниҥ эди-каныныҥ киртигенин эмезе агару ишти бӱдӱрерге јарабас болуп калганын кӧргӱзип турган 70 кире ээжи бичилген. Быјарсыган израильтян кижи, ӧлӱп калбаска, Кудайга бажырарында турушпас учурлу болгон (Левит 15:31). Јасак аайынча арутанатан ээжилердеҥ, темдектезе јунунарынаҥ эмезе бойыныҥ кийимин јунарынаҥ мойноп турган кижини, ӧлтӱрип салар керек болгон (Тоолор 19:17—20).

⁷ Бис эмди Моисейдиҥ јасагыла јӱрбей де турган болзоос, ол биске кандый бир суракта Кудайдыҥ кӧрӱмин билип аларга болужат. Анайып, бу Јасакта Кудайга бажырып тургандар ару болор учурлу деп, чике айдылганын кӧрӱп јадыс. Иегованыҥ кӧрӱм-санаазы эмди де солынбаган (Малахия 3:6). Кудай јӱк ле «ару ла јек јок» бажырышты јарадып јат (Иаковтыҥ самаразы 1:27). Оныҥ учун бажырып турганыс Кудайга јарап турзын деп, нени эдерин билип алар керек.

8. Иегова бисти не јанынаҥ ару болзын деп кӱӱнзейт?

⁸ Агару Бичикте ару деген сӧс јӱк ле эт-канныҥ арузын темдектебей јат. Иегова бисти ончо јанынаҥ ару болзын деп кӱӱнзейт: кӧгӱс јанынаҥ, ак-чек болоры јанынаҥ, эт-канды ару тудары јанынаҥ, анайда ок санааларыс ару болоры јанынаҥ. Олордыҥ кажызын ла кӧрӱп ийеектер.

9, 10. Кӧгӱс јанынаҥ ару болоры дегени нени темдектейт ле чындык христиандар недеҥ кыйып јат?

 ⁹ Кӧгӱс јанынаҥ ару болоры. Кӧгӱс јанынаҥ ару болоры — чын ла тӧгӱн кудай јаҥды булгаштырбас дегени. Израильтяндар Иерусалимдӧӧн јанарга, Вавилонноҥ чыгып јадарда, Кудайдыҥ: «Олордыҥ ортозынаҥ чыгып, олордоҥ бӧлӱнигер, — ару эмеске тийбегер» — деген јакарузын бӱдӱрер учурлу болгон (2 Коринфтегилерге 6:17; Исаия 52:11). Израильтяндардыҥ тӧрӧл јериндӧӧн барганыныҥ тӧс шылтагы — Иеговага бажырарын орныктырары. Бажыру ару болор учурлу болгон, чокумдап айтса, Кудайды уйатка тӱжӱрип турган Вавилонныҥ ӱредӱлериле, керектериле, чӱм-јаҥдарыла быјарсыбас учурлу болгон.

¹⁰ Бӱгӱнги кӱнде бистер, чындык христиандар, тӧгӱн кудай јаҥла быјарсыбаска, ајарыҥкай болор учурлу. (1 Коринфтегилерге 10:21 кычыр.) Нениҥ учун дезе тӧгӱн кудай јаҥныҥ каршузы коркышту тыҥ таркап калган. Кӧп ороондордыҥ чӱм-јаҥдары тӧгӱн кудай јаҥныҥ ӱредӱлериле колбулу болот, темдектезе, кижи божоп калза, сӱнези тирӱ артат деген ӱредӱ таркап калган (Јарлыкчы 9:5, 6, 10). Чындык христиандар тӧгӱн кудай јаҥдардыҥ ӱредӱлериле колбулу чӱм-јаҥдардаҥ кыйып јадылар *. Бис ару бажыруныҥ нормаларын буспаска, улустыҥ сӧзине кирбес учурлу (Апостолдордыҥ ижи 5:29).

11. Ак-чек јанынаҥ ару болоры нени темдектейт ле бу сурак бистерге нениҥ учун јаан учурлу болот?

¹¹ Ак-чек јанынаҥ ару болоры. Ак-чек јанынаҥ ару болоры — балыр јӱрӱмниҥ јӱзӱн-базын керектеринеҥ кыйары дегени. (Ефестегилерге 5:5 кычыр.) Бис ак-чек јанынаҥ ару артар учурлу. Бу бичиктиҥ келер бажалыгында, Кудайдыҥ сӱӱжинде артарга, биске балыр јӱрӱмнеҥ кыйар керек деген тема кӧрӱлер. Кинчегин алынбай турган балыр јӱрӱмдӱ улус «Кудайдыҥ Каандыгынаҥ јер албас» (1 Коринфтегилерге 6:9, 10, 18). Кудайдыҥ кӧзинде андый улус «быјарсыгандардыҥ» тоозына кирет. Андый улусты,  ак-чек јанынаҥ аруталбаза, «экинчи ӧлӱм» сакыйт (Ачылта 21:8).

12, 13. Керектер ле санаалар кандый колбулу болот ло санааларыс ару болзын деп, нени эдер керек?

¹² Ару санааларлу болоры. Керектер санаалардаҥ камаанду. Јастыра санааларыс бажыста ла јӱрегисте тазылданып калза, качан бирде кинчекке экелер (Матфей 5:28; 15:18—20). Је бажысты ару санааларла толтырзаас, биске Кудайдыҥ бийик нормаларын бӱдӱрерге јеҥил болор. (Филиппыдагыларга 4:8 кычыр.) Бистиҥ санааларыс ару болзын деп, нени эдер керек? Баштапкызында, бистиҥ санаабысты киртидип салар кандый ла соот-јыргалдаҥ кыйар керек *. Экинчизинде, Кудайдыҥ Сӧзин улам сайын ӱренип, бажысты ару санааларла толтырар керек (Сарын 19:8, 9).

¹³ Кудайдыҥ сӱӱжинде артарга, бистерге кӧгӱс јанынаҥ, ак-чек болоры јанынаҥ ла ару санааларлу болоры јанынаҥ ару болор керек. Бу керегинде мынаҥ арыгы бажалыктарда кӧптӧдӧ јарталып јат. А эмди эт-канды ару тудары керегинде кӧрӱп ийеектер.

14. Эт-канды ару тудары — ол кажы ла кижиниҥ бойыныҥ кӧрӧтӧн сурагы деп айдарга јараар ба?

¹⁴ Эт-канды ару тудары — ол гигиенаныҥ ээжилерин бӱдӱрери ле тураны ару тудары дегени. Гигиенаныҥ ээжилерин бӱдӱрери — ол кажы ла кижиниҥ бойыныҥ кӧрӧтӧн сурагы деп, эмезе кем де бойыныҥ кӧрӱмин улуска албадабас учурлу деп айдарга јараар ба? Иегованыҥ Керечилери мынайып сананбай јат. Ӧрӧги айдылганыла болзо, Иегова бистеҥ эди-каныс ару болзын деп некейт, нениҥ учун дезе мындый некелте биске туза берет, је анайда ок бистиҥ тыш бӱдӱмис Кудайдыҥ адын мактайт эмезе уйатка тӱжӱрет. Бажалыктыҥ бажындагы темди эске алып ийзеер. Бӱдӱш-бадыжы кирлӱ баланы кӧргӧжин, тӱрген ле  оныҥ ада-энези керегинде сананадыс эмес пе? Бис бойыстыҥ тыш бӱдӱмисле, јадын јӱрӱмисле теҥеридеги Адабысты уйатка тӱжӱрерге кӱӱнзебейдис. Анайда ок ајаруны бойыска эмес, карын сӱӱнчилӱ јарга эдерге кӱӱнзейдис. Кудайдыҥ Сӧзинде мынайып айдылат: «Јалчы болуп јӱргенистеҥ кем де јик таппазын деп, кемге де кандый да буудак этпейдис. Карын, ончозында бойыбысты Кудайдыҥ јалчылары деп кӧргӱзедис» (2 Коринфтегилерге 6:3, 4). Эди-каныс јаантайын ару болзын деп, нени эдер керек?

15, 16. Бисте јакшы кандый темигӱлер болор керек ле кийимис кандый болор учурлу?

¹⁵ Гигиена ла тыш бӱдӱм. Кажы ла ороонныҥ культуразы ла јадын јӱрӱми башка да болзо, је самын ла суу кажыбыста ла бар. Анайып, бис улам сайын јунунып, бойысты ла бала-баркабысты ару тудар аргалу. Ажанардаҥ ла курсак азардаҥ озо, туалеттиҥ кийнинеҥ, анайда ок баланы арутап, чуузын солыган кийнинеҥ колды самынла јунганы  јакшы темигӱ болот. Колды самынла јунар темигӱ бисти оорулардаҥ да, керек дезе, ӧлӱмнеҥ де корулаар аргалу. Мындый темигӱ каршулу вирустардыҥ ла бактериялардыҥ јайыларын токтодорго ло ичтиҥ ооруларыла оорубаска болужат. Канализация јок тураларлу ороондордо, кижинеҥ чыккан немени, јебрен Израильде чилеп, јерге кӧмӱп салар керек (Јаҥды такыганы 23:12, 13).

¹⁶ Анайда ок кийимисти јаантайын јунуп турзаас, кийимис те ару болор, тыш бӱдӱмисти де кӧрӧргӧ эптӱ болор. Христиан кижиниҥ кийими баалу-чуулу ла калганчы модала болзын деп некелбей де турган болзо, ару ла јарамыкту болор учурлу. (1 Тимофейге 2:9, 10 кычыр.) Бис кайда да болзоос, тыш бӱдӱмисле «Кудай Аргадаачыбыстыҥ ӱредӱзин» јарандырарга кӱӱнзейдис (Титке 2:10).

17. Бистиҥ турабыс ла тураны айландыра јерис нениҥ учун ару ла чынык болор учурлу?

¹⁷ Тура ла тураны айландыра јер. Бистиҥ турабыс сӱрекей бай ла јараш болзын деп некелбей де турган болзо, је канча кире аргабыс бар, айылысты чынык ла ару тудар керек. Анайда ок, јуунныҥ туштажуларына ла јарлаар ишке машиналу барып турган болзобыс, канча кире аргабыс бар, машинаныҥ ичин де, тыштын да ару тудар керек. Тура ла тураны айландыра јер ару болзо, Кудайдыҥ ады макталат деп ундыбай тураактар. Иегова — Ол ару Кудай, Ол «јерди кырып тургандарды» јоголтор, анайда ок Оныҥ Каандыгы бистиҥ јерди рай эдип салар деп куучындайдыс (Ачылта 11:18; Лука 23:43). Оныҥ учун тураныҥ ичин де, тыштын да, бар јӧӧжӧни де бӱгӱнги де кӱнде ару тударга албаданып турганыс, улуска кере болзын деп кӱӱнзейдис. Андый темигӱ биске келер јаҥы јӱрӱмде керектӱ болор.

18. Бис Каандыктыҥ Туразын баалап турганысты канайып кӧргӱзерис?

¹⁸ Туштажулар ӧткӱретен јерлер. Иегованы сӱӱп турганыс Каандыктыҥ Туразын — бистиҥ јердеги чындык бажырыштыҥ тӧс јерин, баалап турарына кӱӱнзедет. Улус Каандыктыҥ Туразына баштапкы ла катап келзе, олорго јакшы кере болзын деп кӱӱнзейдис. Оныҥ учун Каандыктыҥ Туразы ару ла јараш болзын деп, оны јаантайын  арутап, јазаар керек. Анайып, канча кире аргабыс бар, Каандыктыҥ Туразы чынык болзын деп болужып турзабыс, оны баалап турганысты кӧргӱзедис. Оны арутаарга, јазаарга, јуунадарга берген ӧйис биске кӱӱндӱ болот (2 Летопись 34:10). Андый ла ок принциптер Курултайлардыҥ Тураларына, анайда ок курултайлар ӧткӱрип турган ӧскӧ дӧ јерлерге тузаланылып јат.

19. Ару болорго, недеҥ кыйар керек, бу јанынаҥ Агару Бичик канайып болужат?

¹⁹ Ару болорго, бис быјарсыдып турган керектердеҥ кыйар учурлу. Темдектезе: таҥкы тартарынаҥ, аракыны ӧйинеҥ ӧткӱре ичеринеҥ, кижиниҥ эди-каны ӱренип калгадый эмезе сагыжына салтарын јетиргедий синтетический эмезе натуральный препараттарды, эмденеринеҥ ӧскӧ амадулу, тузаланарынаҥ кыйар керек. Агару Бичикте бистиҥ ӧйдӧ таркап калган јескинчилӱ ле кирлӱ јаҥжыгулардыҥ ла керектердиҥ ончозы тоололбой до турган болзо, је ондогы принциптердиҥ болужыла Иегованыҥ кӧрӱмин оҥдоп аларга јараар. Иегованыҥ кӧрӱмин билип алганыс ла Оны сӱӱп турганыс бисти Ого јарап турган јолло барарга кӱӱнзедет. Је эмди библиялык принциптердиҥ бежӱзин кӧрӱп ийеектер.

20, 21. Иегова бистерди кандый керектердеҥ кыйып турзын деп кӱӱнзейт, биске кандый јаан шылтакты ундыбас керек?

²⁰ «Кару улузым, биске андый сӧс берилген. Анайдарда, Кудайдаҥ айап, бойыбысты бӱткӱлинче агару јӱрӱмге учурлап, эт-канды ла тынды быјарсыдып турган ончо немелердеҥ арутаналы» (2 Коринфтегилерге 7:1). Иегова бисти эди-канысты быјарсыдып турган ла «тынысты», ол эмезе сагыжысты киртидип турган керектердиҥ кулдары болбозын деп кӱӱнзейт. Оныҥ учун эди-каныска ла сагыжыска каршу јетирип турган немелерди кӱӱнзееринеҥ кыйар керек.

²¹ Агару Бичикте «быјарсыдып турган ончо немелердеҥ» нениҥ учун бойысты арутаар керек деген сурактыҥ  јаан шылтагы бичилет. 2 Коринфтегилерге 7:1 «биске андый сӧс берилген» деп сӧстӧрлӧ башталганына ајарып кӧр. Мында кандый сӧс керегинде айдылат? Агару Бичикте бу ӱлгердеҥ озо турган ӱлгерлерде Иегованыҥ мындый сӧстӧри бар: «„Мен слерди јуудып аларым“. „Мен слерге Ада болорым“» (2 Коринфтегилерге 6:17, 18). Иегова сени корулаарым, кичеерим ле адазы кызын ла уулын сӱӱгендий чилеп, сӱӱрим деп сӧзин берет! Је сен «эт-канды ла тынды» быјарсыдып турган немелердеҥ кыйбазаҥ, Иегова айтканын бӱдӱрбес. Оныҥ учун јескинчилӱ керектердеҥ улам Иеговала јуук, баалу колбуларысты ӱребеске албаданар керек!

22—25. Библиялык кандый принциптер јаман јаҥжыгулардаҥ ла керектердеҥ кыйарга болужат?

²² «Кайраканды, сениҥ Кудайыҥды бастыра јӱрегиҥле, бастыра јулаҥла [бойыҥла, ЈТ], бастыра санааҥла сӱӱп јӱр» (Матфей 22:37). Иисус бу јакылтаны јакылталардыҥ эҥ јааны деп айдат (Матфей 22:38). Иегова мындый сӱӱшти аларына јарамык эмей. Бис Оны бастыра јӱрегисле, бойысла, санаасла сӱӱйдис, оныҥ учун јӱрӱмисти кыскартып турган эмезе сагыжыстыҥ иштеер аргазын уйададып турган керектердеҥ кыйып јадыс.

²³ «Ол [Иегова] Бойы ончозына јӱрӱм де, тыныш та, бастыра немени берет» (Апостолдордыҥ ижи 17:24, 25). Јӱрӱм — ол Кудайдыҥ сыйы. Бис Јӱрӱм Береечини сӱӱп јадыс, оныҥ учун Оныҥ сыйын баалап јӱрерге кӱӱнзейдис. Су-кадыгыска каршузын јетирип турган јаҥжыгулардаҥ ла керектердеҥ кыйып јадыс, нениҥ учун дезе мындый керектер јӱрӱмди бир де баалабай турганысты кӧргӱзет деп оҥдоп јадыс (Сарын 36:9).

²⁴ «Бойыҥды сӱӱгеҥдий, јуугыҥды сӱӱп јӱр» (Матфей 22:39). Јаман јаҥжыгулар ла керектер јаҥыс ла кижи бойына эмес, је айландыра да улуска салтарын јетирет. Темдектезе, таҥкычы кижи, таҥкылабай турган улустыҥ су-кадыгына каршу эдет. Улуска каршу эдип турган кижи, Кудайдыҥ «јуугыҥды сӱӱп јӱр» деген јакылтазын бузып јат. Андый кижиниҥ Кудайды сӱӱп турганы тӧгӱн болот (Иоанныҥ 1-кы самаразы 4:20, 21).

 ²⁵ «Јамылуларга ла јаҥдарга баксын, сӧсуккур болзын» (Титке 3:1). Кӧп ороондордо, јасак аайынча, кезик наркотиктерди тузаланарга јарабас. Чындык христиандар јасак аайынча јарабас наркотиктерди кичеебей де јат, тузаланбай да јат (Римдегилерге 13:1).

26. а) Кудайдыҥ сӱӱжинде артарга, нени эдер керек? б) Кудайдыҥ кӧзинде ару болоры — јӱрӱмниҥ эҥ јакшы јолы деп, нениҥ учун айдарга јараар?

²⁶ Кудайдыҥ сӱӱжинде артарга, биске јӱрӱмниҥ јаҥыс ла бир-эки јанынаҥ эмес, је ончо јанынаҥ ару артар керек. Быјарсыдып турган јаҥжыгулардаҥ ла керектердеҥ айрыларга ла ару артарга кӱч болордоҥ айабас, је ару артатан арга тӱҥей ле бар *. Чындап та, бу јол јӱрӱмниҥ эҥ ле јакшы јолы, не дезе Иегова бисти јӱк ле јакшыга ӱредет. (Исаия 48:17 кычыр.) Айдарда, ару артсаас, јакшы керектеристеҥ улам бистиҥ сӱӱп турган Кудайыс макталар деп билгенистеҥ сӱӱнчи аларыс ла Оныҥ сӱӱжинде артарыс.