2-чи бажалык

Кудай керегинде билгир берер бичик

1, 2. Бистиҥ Јайаачыныҥ башкарузына нениҥ учун бис керексинедис?

 БИСТИ сӱӱп турган Јайаачыбыс кижиликке јакарулу ла башкарулу бичик берерине кичеенген деп сананза, сагышту болор. Кижилик башкару керексинип турган деп сен јӧпсинбезиҥ бе?

² «Барып јаткан кижиде бойыныҥ тамандарын уландырып апарар јаҥы јок» деп, 2 500 јыл ӧй ажыра кайра бир судурчы ла тӱӱкичи кижи бичиген (Иеремия 10:23). Бу сӧстӧрдиҥ чындыгы бӱгӱн јарт кӧрӱнет. Анайып: «Бистиҥ телекейде кижиликтиҥ тӱӱкизи — ол тургузылган јондык аайыныҥ кызалаҥдары ла учы-кыйузы јок јайрадылыжы» — деп, тӱӱкичи Уильям Х. Макнил темдектейт.

3, 4. а) Библияны ӱренерине кандый эп-арга керек болор? б) Библияла таныжарын бис недеҥ баштарыс?

³ Библия биске керектӱ ойгор башкару берет. Баштап таарыйын кӧп улус оны оҥдоп болбозыс деп тургандары чын. Бу јаан бичик, оныҥ кезик бӧлӱктерин оҥдоорго ондый ла јеҥил эмес. Је сеге јаан энчи аларга юридический бичик берген болзо, сен оныла јазап таныжып алар ӧй табып болбозыҥ ба? Документтердиҥ кезик бӧлӱктерин оҥдоорго кӱч болзо, сен байла ол јанынаҥ оҥдоп турар кижинеҥ болуш сурарыҥ. Нениҥ учун мынайып ла Библияла этпес? (Деяниелер 17:11). Бу тегин энчинеҥ канча катап јаан учурлу. Кудай керегинде билгир ӱргӱлји јӱрӱмге апарып турганын бис ӧткӧн бажалыктаҥ билип алганыс.

⁴ Оныҥ учун, Кудай керегинде билгир берип турган бичикле  јууктада таныжып алактар. Озо баштап Библияныҥ кыска јетирӱлерин кӧрӱп ийектер. Оныҥ кийнинде, нениҥ учун ӱредӱлӱ кӧп улус, Библия — ол Кудайдыҥ болужыла бичилген деп, айдыжып турганын шӱӱп кӧрӧктӧр.

БИБЛИЯ НЕДЕҤ ТУРАТ

5. а) Еврей Бичимелдерде кандый јетирӱлер бар? б) Грек Бичимелдерде кандый јетирӱлер бар?

⁵ Библияныҥ Эски Јакылта ла Јаҥы Јакылта деп адалып турган 2 бӧлӱги 66 бичиктеҥ турат. Библияныҥ одус тогус бичиги кӧп сабазында еврей тилге бичилген болгон, а 27 — грек тилге. Еврей бичиктер, Бытиенеҥ ала Малахияга јетире, јерди јайаганы ла кийниндеги кижиликтиҥ 3 500 јыл тӱӱкизин кӧргӱзет. Библияныҥ бу бӧлӱгиле таныжып, б. э. озо XVI чакта бу албаты табылганынаҥ ала, б. э. озо V-чи чакка јетире Кудай израильтяндарла канайып баштанып, бойын кӧргӱскенин бис билип аларыс *. Грек бичиктер, ого кирип турганы: Матфейдиҥ Јакшылыкту Јетирӱзинеҥ баштайла, Откровениеле божоп јат, ол бичиктер Иисус Христостыҥ ла оныҥ ӱренчиктериниҥ б. э. 1-кы чактагы ӱредӱзи ле иш-тожына уланган.

6. Нениҥ учун Библияны бӱдӱнге ӱренер керек?

⁶ Кезик улус «Эски Јакылта» еврейлерге бичилген, «Јаҥы јакылта» — христиандарга деп јӧптӧгилейт. Је 2 Тимофейге 3:16-га келиштире, «бастыра Бичимел Кудайдыҥ болужыла бичилген ле тузалу». Оныҥ учун Библияны бӱдӱнге ӱренетен ончо шылтактар бар. Чынынча Библияныҥ эки бӧлӱги текши теманы тереҥжидип, бой-бойлорын толтырат.

7. Библияныҥ тӧс темазы кандый?

⁷ Сен серкпедеги иштерди каа-јада барып кӧрӱп, улустыҥ алдына Библия кычырганын уккан ла болорыҥ. Айса болзо, сен бойыҥ да оныҥ башка бӧлӱктерин  кычырган болорыҥ. Бытиенеҥ ала Откровениеге јетире јетирӱни бир ле тема колбоп турган деп, сен билгеҥ бе? Эйе, бастыра Библия ӧткӱре бир ле тема ӧдӱп јат. Кандый? Кижиликле Кудай башкарарыныҥ учурлузын кереелери ле сӱӱшле толтырган кӱӱнин Каандык ажыра бӱдӱрери. Кудай бу кӱӱн-табын канайып бӱдӱрерин бис кийнинде кӧрӧрис.

8. Кудайдыҥ бойы керегинде Библияда не айдылат?

⁸ Библияда Кудайдыҥ кӱӱнзерине коштой, ондо ол бойы керегинде айдылат. Темдектезе, Кудайда сезимдер бар, бис кандый чечимдерди јарадып турганыс Кудайга учурлу деп, Библиянаҥ бис билип аладыс (Псалом 77:40, 41; Притчалар 27:11; Иезекииль 33:11). Псаломдо 102:8—14 «Кайракан карам јок ло буурзак, чыдамкай ла килеҥкей» — деп айдылат. Ол бисти оҥдоп кӧрӧт, бис «тобрактаҥ» эдилгенис, ӧлӱп ойто тобракка кайра бурылып турганысты ол ундыбай јат (Бытие 2:7; 3:19). Ол кандый сӱрекей јакшы тӧс кебеделдер кӧргӱзет!  Мындый Кудайга сениҥ бажырар кӱӱниҥ келбес эди бе?

9. Библия Кудайдыҥ ээжилерин јарт кӧрӧрине биске канайып болужат ла бу билгирлердеҥ бис канайып тузаны алар аргалу?

⁹ Библия Кудайдыҥ ээжилери керегинде јарт кӧргӱзӱ берет. Кезикте ээжилери јасактарда кӧргӱзилет. Је кӧп сабада олор кӧргӱзӱ темдектерлӱ принциптерде билдирилип јат. Израиль албатыныҥ тӱӱкизиниҥ кезик учуралдары биске туза болуп бичилип калзын деп Кудай кичеенген. Улус Кудайдыҥ кӱӱнин јӧпсинип эдерде ле Кудайдыҥ камааны јок болуп баштанарда не болгонын бу јетирӱлер кӧпчидиш јогынаҥ куучындагылайт (3 Царств 5:4; 11:4—6; 2 Паралипоменон 15:8—15). Мындый тӱӱкилик учуралдарды кычырары, кемди де кӱӱни јогынаҥ артыргыспас. Бис бу учуралдарды ченеп кӧрзӧс, бойысты ол улустыҥ ордына тургузар аргалу. Анайып бис кӧрӱмјилӱ темдердеҥ јакшы ӱредӱ алып, кезик улус тӱшкен тузак тудумдардаҥ аргаданарыс. Је биске бир јаан учурлу суракка каруу берер керек: Библия Кудайдыҥ болужыла бичилген деп бӱдерге бисте кандый тӧзӧлгӧ бар?

БИБЛИЯГА БӰДЕРГЕ ЈАРААР БА?

10. а) Нениҥ учун кезик улустар Библия эскирип калган деп санангылайт? б) 2 Тимофейге 3:16, 17-де Библия керегинде не айдылат?

¹⁰ Кӧп бичиктерде берилип турган јӧптӧр тоолу ла јылдардаҥ эскирип турганын сен ајаруга алган болорыҥ. Библия керегинде нени айдарга јараар? Бу сӱреен јебрен бичик — оныҥ калганчы сӧстӧри бичилгенинеҥ бери 2 000 јыл кирези ӧдӧ берди. Оныҥ учун кезик улус Библияны эмдиги ӧйдӧ тузаланар арга јок деп санангылайт. Је Библия јебрен де болзо, Кудайдыҥ болужыла бичилгенинеҥ улам, оныҥ јӧптӧри эмдиги ле ӧйгӧ келишкедий болор учурлу. Бичимел эмдигеле «ӱредӱге, јартына чыгарарына, тӱзединерине, чындыкка баштанарына тузалу, Кудайлык кижи бийик кеминде болуп, кандый ла јакшы керекке белен болзын» деп, керектӱ болор учурлу (2 Тимофейге 3:16, 17).

11—13. Нениҥ учун Библия бистиҥ кӱндерде тузалу деп айдарга јараар?

 ¹¹ Библияны канча ла кире јакшы билип баратсаҥ, оныҥ принциптери алдында да ӧйдӧ тузалу болгондый, бӱгӱн де тузаланарга јараары јарт кӧрӱне берет. Темдектезе, качан Библия кижиниҥ кылык-јаҥы керегинде айдып турарда, ол кажы ла ӱйениҥ аҥылу темдектерин чокум кӧргӱзет. Бу Матфейдиҥ јакшылыкту јетирӱзинде 5-теҥ ала 7-ге јетире бажалыктарда Иисустыҥ Кырдагы куучынында јакшы кӧргӱзилип јат. Бу куучын ады јарлу индияныҥ башкараачызына Мохандас К. Гандиниҥ сагыжына сӱрекей тыҥ тийгени учун, ол бийик кӧдӱрӱлген бир британиялык чиновникке айткан: «Слердиҥ ле мениҥ ороондорыс Христостыҥ Кырдагы куучыныныҥ ӱредӱзине тӧзӧлӧнип бириккенде, бис јаҥыс ла бойыстыҥ орооныстыҥ эмес, је бастыра телекейдиҥ кӱчтериниҥ аайына чыгар эдибис».

¹² Иисустыҥ ӱредӱзи улусты кайкадып турганы кайкамчылу эмес! Кырдагы куучынында ол биске чындык ырыска јол кӧргӱскен. Иисус блааш-тартыштыҥ айына чыгарын ӱреткен. Канайып мӱргӱӱрин јартаган. Јӧжӧниҥ керексинижине канайып сагышту кӧрӧрин темдектеген ле улус ортодогы колбулар керегинде «алтын ээжи» берген. Анайда ок, бу куучында Иисус тӧгӱн кудайлык јаҥды канайып таныырын ла келер ӧйдӧ амыр-энчӱ јӱрерге нени эдерин јартаган.

¹³ Библия Кырдагы куучында ла ӧскӧ дӧ бойыныҥ бӱктеринде, бистиҥ јӱрӱмис јакшыга солунзын деп, нени эдерин ле недеҥ кыйарын јарт айдат. Оныҥ јӧби сӱреен тузалу болгоны учун, бир ӱредӱчи кӱӱнзеп айткан: «Мен орто школдо консультант болуп иштеп те турган болзом, менде бакалаврдыҥ ла магистрдыҥ степени де бар болзо, анайда ок психиатрия ла психология керегинде кӧп-тоолу бичиктер кычырган да болзом, мен ајаруга алдым: Библия, алышкан кийнинде биледе канайып једимдӱ болорын, балдардыҥ каршуулу керектериниҥ аайына канайып чыгарын ла оноҥ најыларды табып, кичеерине, оныҥ јӧби мениҥ ончо кычырганымнаҥ ла колледжте ӱренгенимнеҥ канча катапка једимдӱ». Библия јаҥыс ла  тузалу ла эмдиги ӧйгӧ керектӱ эмес, ол ончо јанынаҥ бӱдерине јолду.

ЧИКЕ ЛЕ БӰДЕРИНЕ ЈОЛДУ

14. Библия билимниҥ кӧрӱмиле чике деп не кӧргӱзет?

¹⁴ Библия билимдик иш эмес те болзо, ол билим јанынаҥ кӧргӧндӧ чип-чике. Темдектезе, качан кӧп саба улус јерди јалбак деп бӱдӱп турарда, Исаия деген судурчы ол керегинде «тегерик» деп айткан («хуг» деген еврей сӧс мында «шар» деген јартамал берип турган) (Исаия 40:22). Јердиҥ шар ошкош бӱдӱмин билери Исаияныҥ кийнинде бир муҥ јыл ӧткӧн соондо ээлбеде јарадылган. Оноҥ башка Иов 26:7 деген бичикте 3 000 јыл ӧй ажыра кайра Кудай «јерди неге де илбеген» деп, бичилип салган болгон. Бир библеист айдат: «Јерде кӧрӱнгедий тайанып турар неме јок деген астрономдордыҥ ачылталарыныҥ чындыгын Иов кайдаҥ билген, Кудайдыҥ кӱчиле бичилген Агару Бичимелдерди јеектеп тургандарга каруузын берерге бу сурак јеҥил болбос».

15. Библияныҥ куучындар бӱдӱми бистиҥ бӱдӱмјибисти бу бичикке канайып тыҥыдат?

¹⁵ Библияныҥ куучындар бӱдӱми анайдала ок бу јебрен бичикке бистиҥ бӱдӱмјибисти тыҥыдып јат. Чӧрчӧктӧргӧ кӧрӧ, Библиядагы учуралдардыҥ бичилгени чокум тӱӱкилик улустарла болгон ӧйлӧрлӧ колбулу (3 Царств 14:25; Исаия 36:1; Луканаҥ 3:1, 2). Јебрен тӱӱкичилер јаантайын бойлорыныҥ башчыларыныҥ јеҥӱлерин кӧпчиткилеп, а јеҥдиртип ийгендерин ле јастыргандарын айдышбай турган ӧйдӧ, Библияныҥ бичиичилери, керек дезе куучын олордыҥ уур-кӱч кинчеги де керегинде болгон болзо, јаантайын ачык-јарык ла чындык болгылаган (Числа 20:7—13; 2 Царств 12:7—14; 24:10).

СУДУР БИЧИК

16. Библия Кудайдыҥ болужыла бичилген деп эҥ ле тыҥ не бӱдӱмјилейт?

¹⁶ Судурлар бӱдӱп калгандарынаҥ улам, Библия Кудайдыҥ кӱчиле бичилгенине бир де алаҥзу артыргыспай јат. Библияда кӧп-кӧп судурлар бичилген, олор  дезе бастыразы чокум бӱдӱп калган. Бу дезе тегин ле кижиниҥ колыныҥ керектери эмези чике јарт. Бу бастыра судурлардыҥ кийнинде не турат не? «Качан да судурлар кижиниҥ кӱӱниле айдылбаган, је оны Агару Тынла» эмезе Кудайдыҥ јаантайын иштеп турар кӱчиле «уландырылган Кудайдыҥ агару улустары айткандар», деп Библияда айдылат (2 Пётрдыҥ 1:21). Бир кезек темдектерин кӧрӧктӧр.

17. Вавилонныҥ аҥтарылары кандый судурларда озо айдылган ла, бу озолондыра айткандар канайып бӱдӱп калды?

¹⁷ Вавилонныҥ аҥтарылганы. Исаия ла Иеремия мидяндардыҥ ла перстердиҥ колынаҥ Вавилонныҥ аҥтарыларын озолондыра айткандар. Керек дезе, бу учуралдар аайынча Исаияныҥ судуры, Вавилонды јуулап аларына јетире 200 јыл кире озо бичилген болгон! Анаҥ аары судурлардыҥ бӧлӱктери бойыныҥ тӱӱкилик чынын јартадып алгылаган: эдилген кӧлгӧ Ефрат деген сууныҥ агынын бурып салганы (Исаия 44:27; Иеремия 50:38); Вавилонныҥ сууга чыгып турган ижемјилӱ ээжиктерин керексибегени (Исаия 45:1); анайда ок Кир деген башкараачыныҥ Вавилон каланы јеҥӱлӱ олјолоп алганы (Исаия 44:28).

18. «Грецияныҥ кааныныҥ» кӧдӱриҥӱзи ле аҥтарылганы керегинде библиялык судурлар канайып бӱдӱп калды?

¹⁸ «Грецияныҥ кааныныҥ» кӧдӱриҥӱзи ле аҥтарылганы. Ӱзӱтте Даниил текени кӧрди, ол теке кучаны јеҥип, оныҥ эки мӱӱзин сындырып койды. Оноҥ текениҥ јаан мӱӱзи сына берди, а оныҥ јерине тӧрт мӱӱс кӧринип келди (Даниил 8:1—8). Даниилге бу мындый јартамал берилген: «Байа сен кӧргӧн эки мӱӱстӱ куча, бу дезе Мидянныҥ ла Перстиҥ каандары. А јелмер теке — Грецияныҥ кааны, оныҥ кӧстӧриниҥ ортозындагы јаан мӱӱс, бу — оныҥ баштапкы кааны; ол сына берген, оныҥ ордына ӧскӧ тӧртӱзи чыгып келди: бу албатынаҥ тӧрт каандык туруп чыгар, је оныҥ кӱчиндий эмес» (Даниил 8:20—22). Бу судурга келиштире, эки јӱс јыл кирее кийнинде «Грецияныҥ кааны» Александр Македонский «эки мӱӱстӱ» Мидо-Персияныҥ јаан ийде-кӱчтӱ ороонын јуулап алган. Б. э. озо 323 јылда Александр јада калган, оныҥ јерине тӧрт полководецтер отургылап алды.  Је бу јаҥы тӧзӧлгӧн каандыктардыҥ бирӱзи де Александрдыҥ сӱрекей јаан ийде-кӱчтӱ орооныла тӱҥейлежер аргазы јок болгон.

19. Иисус Христоско кандый судурлар бӱдӱп калды?

¹⁹ Иисус Христостыҥ јӱрӱми. Иисустыҥ чыкканы ла иштеген ӧйи, ӧлтӱрткени ле тирилгени керегинде бӱдӱп калган кӧп тоолу судурлар Еврей бичимелдерде бар. Темдектезе, Михей 700 јылдаҥ ажыра озолондыра Мессия, эмезе Христос, Вифлеемде чыгар деп айткан (Михей 5:2; Луканаҥ 2:4—7). Мессия соктыртып ла тӱкӱртип саларын Михейдиҥ ӧйинде болгон Исаия озолондыра айткан (Исаия 50:6; Матфейдеҥ 26:67). Мессия 30 мӧҥӱнге саттыртып ийер деп, Захария 500 јыл озо айткан (Захария 11:12; Матфейдеҥ 26:15). Мессияныҥ — Иисустыҥ ӧлӱмиле колбулу учуралдарды Давид бир муҥ јылдаҥ ажыра озо айткан (Псалом 21:8, 9, 19; Матфейдеҥ 27:35, 39—43). Мессияныҥ табылып келерин, оныҥ иштеген  ӧйин ле оныҥ ӧлтӱртер ӧйин кайда да беш чакка озо бойыныҥ судурында Даниил јетирген (Даниил 9:24—27). Бу Иисус Христоско бӱткен судурлардыҥ јӱк ле кезиктери. Соондо Иисус керегинде кӧӧпти билерге сеге сӱреен јилбилӱ болор.

20. Библияда бичилген судурлардыҥ чике бӱдӱп тургандары биске кандый бӱдӱмји берер учурлу?

²⁰ Кӧп тоолу ӧскӧ дӧ библиялык судурлар эм тургуза бӱдӱп калгандар. Мындый да болордоҥ айабас: је бу мыныҥ меге кандый кереги бар? — деп сен сурап турган болорыҥ. Кем де сеге кӧп јылдыҥ туркунына чынды айдып турган болзо, сен ала кӱнеле оныҥ сӧстӧрине алаҥзый берер эдиҥ бе? Јок эмей база! Кудай Библия ажыра чынды айдып јат. Темдектезе, сӱреен јакшы ла јараш јер болоры сениҥ бӱдӱмјиҥди бу тыҥытпайт па? Баштапкы чакта јӱрген Иисустыҥ ӱренчиктериниҥ бирӱзи, Павел бичиген: ‘Кудай сӧзин солубас’ (Титке 1:2). Бистер алаҥзу јоктоҥ мындый ла бӱдӱмјилӱ болор аргалу. Ого ӱзеери, Бичимелди кычырып тура, оныҥ јӧптӧрин јӱрӱмисте тузаланып, кижиниҥ кӱчиле качан да једип болбос ойгорды бис таап аладыс. Библия — Кудай керегинде билгирди берип турар бичик, а ол бисти ӱргӱлји јӱрӱмге апарат.

КУДАЙ КЕРЕГИНДЕ БИЛГИРДИ «ТЫҤ СӰӰГЕР»

21. Баштап тарыйын сен Библиянаҥ билип турганыҥды бӱдӱрип болбозым деп бодоп турган болзоҥ, нени эдер керек?

²¹ Анайда ок сен Библияны ӱренип тура, оныҥ кӧрӱми сениҥ алдындагы ӱренгениҥнеҥ аҥыланып турганын билип аларыҥ. Керек дезе, сеге баалу кезик кудайлык чӱм-јаҥдар Кудайга јарабас болордоҥ айабас. Кудайдыҥ јаманныҥ ла јакшыныҥ ээжилери, бӱгӱнги телекейдеги бастыра немени эдерге јараар деген текши јарадылган ээжилеринеҥ бийик деп сен билип аларыҥ. Баштап таарыйын олор сеге ӧткӱре бийик деп билдирердеҥ айабас. Је тӧс шӱӱлте эдерге меҥдебе! Кудай керегинде билгирди табарга, Бичимелди кичеенип ӱрен. Библияныҥ јӧбиле јӱр, керек болгон тушта бойыҥныҥ кӱӱн-санааҥды ла эткен керектериҥди солыырга белен бол.

22. Сен нениҥ учун Библияны ӱренер деп шӱӱгеҥ, нениҥ учун оны ӱренип тургаҥ деп сураза, сен канайып јартап берериҥ?

 ²² Најыларыҥ ла тӧрӧӧндӧриҥ сеге Библияны ӱренерге эҥ ле јакшы кӱӱндеринеҥ буудактар эдер аргалу, је Иисус айткан: «Анайдарда, кем мени улустардыҥ алдына адаза, оны Мен де Теҥеридеги Адамныҥ алдына адаарым; а кем улустыҥ алдына Менеҥ јана болзо, оноҥ Мен де Теҥеридеги Мениҥ Адамныҥ алдына јана болорым» (Матфейдеҥ 10:32, 33). Кезиктери сени кандый бир сектага кирип эмезе фанат болуп калбазын деп санаркагылар. Чынынча дезе, сен Кудай керегинде билгирди ле чындыкты билип аларга амадап кӱӱнзейдиҥ (1 Тимофейге 2:3, 4). Ӧскӧ улус мыны оҥдозын деп, сӧс блаашпа, а качан сен нени билип турганыҥды куучындазаҥ, санаа-шӱӱлтелӱ болорго албадан (Филиппийецтерге 4:5). Ундыба: качан библиялык билгирлер улустардыҥ јӱрӱмине јакшы салтарын јетирип турганын улус кӧрӱп турза, кӧп сабазы «сӧс јогынаҥ табылып турган» (1 Пётрдыҥ 3:1, 2).

23. Кудай керегинде билгирди «тыҥ сӱӱгер» дегени ол не?

²³ «Јаҥы чыккан јаш баладый, аару сӧстӧрлӱ сӱтти тыҥ сӱӱгер» — деп, Библия бисти кӱӱнзедет (1 Пётрдыҥ 2:2). Јаш баланыҥ јӱрӱми энезиниҥ сӱдинеҥ камаанду, ол оны албаганча амырап токунабас. Анайдала ок бистиҥ јӱрӱмис Кудай берип турган билгирдеҥ камаанду. Кудайдыҥ Сӧзин «тыҥ сӱӱ», оны оноҥ ары ӱрен. Бойыҥныҥ алдыҥа Библияны кажы ла кӱн кычырар амаду тургузып ал (Псалом 1:1—3). Псаломдо 18:12-де Кудайдыҥ јасактары керегинде «Олорды бӱдӱрип турары улу кайрал» деп айдылгандый, бу сӱрекей јаан тузазын экелер.

[Кӧчӱрӱ]

БОЙЫҤНЫҤ БИЛГИРЛЕРИҤДИ ШИҤДЕП КӦР

Кандый јанынаҥ Библия бир де ӧскӧ бичикле тӱҥейлешпес?

Нениҥ учун Библияга бӱдерге јараар?

Библия — Кудайдыҥ кӱчиле бичилген Кудайдыҥ Сӧзи деп, кандый чын болгон керектер сени бӱдӱмјилеп јат?

[Ӱренериниҥ сурактары]

[14 бӱктеги рамка]

БИБЛИЯЛА КАНАЙЫП ТУЗАЛАНАР

Библияла тузаланып ӱренери ондый ла кӱч эмес. Библияныҥ бажалыктарыла тузаланып, аайы-бажын ла бичиктериниҥ канайып тургандарын сананып аларга кичеен.

Тузаланарына јеҥил болзын деп, Библияныҥ бичиктерин бажалыктар ла ӱлгерлерге бӧлӱп салгандар. Бажалыктарга бӧлиири XIII чакта кийдирилген, ончо айдылганы ла болзо XVl чакта бир француз бичик чыгараачы Грек Бичимелдерди ӱлгерлерге бӧлиген, олор анайып ла бистиҥ кӱндерге јеткен. Бажалыктарга ла ӱлгерлерге бӧлип койгон баштапкы толо Библия 1553 јылда француз тилге чыккан.

Качан бу бичикте Бичимелдиҥ ӱлгерлери берилген болзо, баштапкы тоо бажалыкты темдектейт, а экинчизи — ӱлгерди. Темдектезе «Притчалар 2:5» деген кӧчӱрӱ, берилген ӱлгер Притчаларда, 2 бажалыкта, 5 ӱлгерде барын кӧргӱзет. Бичимелдердиҥ кӧргӱзилген ӱлгерлерин сен ачып турзаҥ, керектӱ библиялык кӧчӱрӱлерди табарга јеҥил деп удабай ла кӧрӱп ийериҥ.

Библияла тузаланып ӱренип алар эҥ ле јакшы эп-сӱме — оны кажы ла кӱн кычыраары. Баштап тарыйын кӱчиҥ јетпес деп сеге билдирердеҥ айабас. Је сен оны кажы ла кӱн ӱч-беш бажалыктаҥ, оныҥ узуны аайынча кычырып турзаҥ, бастыра Библияны сен бир јылга кычырып саларыҥ. Бӱгӱн ле не баштабас?

[19 бӱктеги рамка]

БИБЛИЯ — СОЛУН БИЧИК

• Библия «Кудайдыҥ болужыла бичилген» (2 Тимофейге 3:16). Оны улустар да бичиген болзо, олордыҥ санааларын Кудай ууландырган, оныҥ учун Библия чын ла «Кудайдыҥ сӧзи» болуп јат (1 Фессалоникийецтерге 2:13).

• Библияны 16 јӱсјылдыҥ туркунына 40 кире башка-башка укту эр улустар бичигилеген. Је ондый да болзо, ондо бажынаҥ ала учына јетире бастыра колбулу.

• Кандый бир ӧскӧ бичиктерге кӧрӧ, ол кӧп табаруларды чыдажып чыккан. Орто чактарда улустарда јӱк ле Агару Бичимел болгоны учун олорды отко ӧртӧгилеп туратан.

• Телекейлик бестселлердиҥ бичигенинде Библия баштапкы јерде турат. Бӱдӱнге, эмезе бӧлӱктей ол 2 000-наҥ ажыра тилдерге кӧчӱрилген. Библияныҥ миллиардтар тоолу экземплярлары кепке базылып чыккан, јердиҥ ӱстинде оны таап болбос јер чек кӧп эмес арткан.

• Библияныҥ эҥ ле јебрен бӧлӱги б. э. озо XVI чакта темдектелген. Кӧп јылдар ӧткӧн кийнинде «Ригведа» деген индуизмниҥ агару бичиги (б. э. озо 1300 јылга јуук), «Ӱч тозок» деген будданыҥ каноны (б. э. озо V чакта), Коран деген исламныҥ агару бичиги (б. э. VII чагында) ле синтоизмниҥ «Нихонги» деп агару бичиги (б. э. 720 јылы) јарыкка чыккан.

 [Бӱдӱн 20 бӱкке берилген јурук]