1. Экклезиаст 3:1, 7-деги сӧстӧр бисти неге ӱредет?

КЕЗИК улус — куучынчы, кезиги — унчукпас. Бу јӧрмӧлдиҥ тӧс ӱлгери аайынча болзо, айдатан да ӧй бар, унчукпайтан да ӧй бар. (Экклезиаст 3:1, 7 кычырыгар *.) Је бис ака-эјелердиҥ кезиги эмеш куучынчы болзын, је кезиги дезе, карын эмеш унчукпас болзын деп, кӱӱнзеп турган болорыс.

2. Немени качан ла канайып айдатанын билерге, кемнеҥ ӱренер керек?

² Куучынданар арга — Иегованыҥ сыйы (Чыг. 4:10, 11; Ачыл. 4:11). Ол бойыныҥ Сӧзи ажыра биске бу сыйды чын тузаланарга болужат. Бу јӧрмӧлдӧҥ Агару Бичиктеги темдердиҥ болужыла немени качан айдарын ла качан айтпазын билип аларыс. Анайда ок бистиҥ айткан сӧстӧрис Иеговага јарап турган ба деп шӱӱжип ийерис. Је озо баштап, качан айдатанын билип алактар.

3. Римдегилерге 10:14-лӧ болзо, биске Иегова ла оныҥ Каандыгы керегинде куучындаарга, качан белен болор керек?

³ Биске Иегова ла оныҥ Каандыгы керегинде куучындаарга јаантайын белен болор керек (Матф. 24:14; Римдегилерге 10:14 кычырыгар). Анайып бис Иисустаҥ тем аларыс. Иисустыҥ јердеги јӱрӱминиҥ тӧс амадуларыныҥ бирӱзи — Адазы керегинде чындыкты куучындаары (Иоанн 18:37). Је анайда ок канайып куучындап турганысты ајаруга алар керек. Оныҥ учун улуска Иегова керегинде куучындап турзаас, олордыҥ сезимдерин ле неге бӱдӱп турганын ајаруга  алып, олорго јымжак ла тоомјылу баштанып јадыс (1 Петр 3:15, 16). Ол тушта бис кижиле тегин ле куучындашкан болбозыс, је оны кандый бир тузалу немеге ӱредип саларыс, керек дезе оныҥ јӱрегин де томултар болорыс.

4. Укаа сӧстӧр 9:9-ла болзо, бистиҥ сӧстӧрис улуска канайып болужар аргалу?

⁴ Аксагалдар кандый бир акага эмезе эјеге кӧгӱс јанынаҥ болуш керек деп кӧрӱп турза, унчукпай јӱрбес учурлу. Је кижини эбијоксындырып ийбеске, куучынга эптӱ ӧй талдап алар. Кижиле улус кӧзинче куучындашпаска, олорго эмеш сакыырга да келижер болор. Анайда ок аксагалдар ака-эјелерле јаантайын тоомјылу куучындажарга албаданат. Је ака-эјеге ойгор јӱрерге болужатан библиялык принциптерди коркыбай кӧргӱзип јат. (Укаа сӧстӧр 9:9 кычырыгар *.) Кижини тӱзедерге нениҥ учун коркыбас керек? Эки башка тем кӧрӱп ийектер: баштапкызы, Кудайдыҥ ишчизи уулдарын тӱзедер учурлу болгон, экинчизи, Кудайдыҥ ишчизи каан болуп отуратан кижиле куучындажар учурлу болгон.

5. Илий качан коркыбай айдар учурлу болгон?

⁵ Улу абыс Илий эки уулын тыҥ сӱӱген, је бу уулдар Иегованы бир де тообогон. Олорго агару байканда абыстар болуп иштейтен јаан кӱндӱ эдилген де болзо, олор бойыныҥ молјуларын јастыра тузаланып, Иеговага берилип турган тайылганы бир де баалабаган ла «агару байканда иштеп турган ӱй улусла конып туратан» (1 Сам. 2:12—17, 22). Моисейдиҥ јасагыла болзо, Илийдиҥ уулдарын ӧлтӱрип салар керек болгон. Је Илий олорды кату каруузына тургуспай, јӱк ле јымжак тӱзедип туратан. Оныҥ учун олор агару байканда оноҥ ло ары иштеген (Јаҥ. т. 21:18—21). Је Иегова бу керекке кандый кӧрӱмдӱ болгон? Ол Илийге мынайып айткан: «Сен уулдарыҥды менеҥ бийик не тургузадыҥ?» Анайып, Иегова улу абыстыҥ уур кинчектер эдип турган уулдарын ӧлӱмге берип ийген (1 Сам. 2:29, 34).

6. Илийдиҥ теминеҥ неге ӱренедис?

⁶ Илийдиҥ учуралы биске тем болот. Бис најыбыстыҥ эмезе тӧрӧӧнистиҥ, Кудайдыҥ јасагын бузып ийгенин билип ийзеес, ого Иегованыҥ нормаларын эске алындырып, оныла куучындажып саларыс. Оноҥ, ол Иегованыҥ кӧстӧгӧн улузынаҥ керектӱ болуш  алган ба деп, бӱдӱмјиленип аларыс (Иак. 5:14). Бис Илий ошкош болорго кӱӱнзебей јадыс, оныҥ учун најыларысты ла тӧрӧӧндӧристи Иегованаҥ бийик тургуспазыс. Бис кӧгӱс јанынаҥ ооруп калган кижини тӱзедерге коркып турган болорыс, је тӱҥей ле тӱзедерге албаданганыс кӧп јакшы тӱжӱм экелердеҥ айабас. Эмди, чек башка тем кӧрӱп ийектер. Бу дезе, израиль укту Авигея деген ӱй кижиниҥ учуралы.

7. Авигея нениҥ учун Давидле куучындажарга барган?

⁷ Авигея Навал деп бай кижиниҥ ӱйи болгон. Давид ле оныҥ улузы Саул кааннаҥ јажынып јӱрерде, олор кандый да ӧйдӧ Навалдыҥ кӱдӱчилериле кожо болгон ло олордыҥ ӱӱрлерин тонокчылардаҥ корулаган. Је Навал олорго быйанын кӧргӱскен бе? Јок. Давид бойыныҥ улузына бир эмеш суу ла курсак сураарда, Навал чугулданып, олорды јамандап баштаган (1 Сам. 25:5—8, 10—12, 14). Оныҥ учун Давид Навалдыҥ айылындагы ончо эр улузын ӧлтӱрип саларга барган (1 Сам. 25:13, 22). Бу тӱбектеҥ кыйар арга болгон бо? Эйе, Авигея айдатан ӧй келген деп оҥдоп ийеле, торолоп ло чугулданып калган 400 кире јуучылдаҥ коркыбай, Давидле куучындажарга барып јат.

8. Авигеяныҥ теми бисти неге ӱредет?

⁸ Авигея Давидке јолугып, оныла јалтанбай бӱдӱмјилӱ куучындашкан да болзо, ого тоомјылу баштанган. Бу учуралда ол бурулу эмес те болордо, је Давидтеҥ јаманын таштазын деп сураган. Ол Давидтиҥ јакшы кылык-јаҥдарына ајару эдип, оны чын тӱп-шӱӱлте эдер деп бӱдӱп турганын кӧргӱскен. Авигея Иеговага иженип, оныҥ болужында алаҥзыбаган (1 Сам. 25:24, 26, 28, 33, 34). Айдарда, бис те бу јалтанбас ӱй кижи чилеп, кемди-кемди јеткерлӱ јолго туруп алган деп кӧрӱп ийзеес, унчукпай јӱрбезис (Сар. 141:5). Кижини тӱзедерге коркыбазыс, је ого тоомјылу  баштанарыс. Оны јалакай тӱзедип салзаас, бис оныҥ чын најызы болгонысты кӧргӱзерис (Укаа 27:17).

9, 10. Аксагалдар кандый бир аканы эмезе эјени тӱзедер керек деп кӧрӱп турза, нени ундыбас учурлу?

⁹ Анайда ок аксагалдарга анчада ла «кинчекке туттурган» ака-эјелерле куучындажарга јалтанбас болор керек (Гал. 6:1). Аксагалдар јобош тудунып, бойыныҥ толо кеминде эмезин алынып, бир тушта олорго до чике айдылган јӧп керек болор деп оҥдоп јат. Је бу кӧгӱс јанынаҥ уйадап калган ака-эјелерди тӱзедерге буудак болбос керек (2 Тим. 4:2; Тит. 1:9). Аксагалдар андый христиандарды чыдамкай тӱзедерге, чын сӧстӧр талдаарга албаданат. Олор ака-эјелерди сӱӱп турганынаҥ улам, олорго болужып јат (Укаа 13:24). Је озо ло баштап аксагалдар Кудайдыҥ нормаларын бӱдӱрип, јуунды корулап турганыла Иегованы мактап јат (Ап. ижи 20:28).

¹⁰ Айдарда, бис немени качан айдар учурлу деп шӱӱжип салдыс. Је кезик учуралдарда унчукпаза торт болот. Мыныла колбой кандый кӱчтер болордоҥ айабас?

11. Иаков кандый тем куучындаган ла бистиҥ куучынысла кандый колбу эткен?

¹¹ Јастырбай куучынданарга јеҥил эмес. Иаков бу керегинде мынайып айткан: «Бис ончобыс кӧп јастырып јадыбыс ине. Сӧс айдып, јастырбай турган кижи толо кемине јеткен кижи болуп јат. Ол ончо эди-канын бойына бактырар аргалу. Бат, биске уккур болзын деп, аттарды сулуктап, олордыҥ ончо эди-канын башкарып јадыбыс» (Иак. 3:2, 3). Аттыҥ тискинин тартып, керектӱ јанына бурыырга эмезе оны токтодып ийерге, оныҥ оозын сулуктаар керек. Је тискинди божодып ийзе, ат јалаҥдӧӧн маҥтап, бойына да, оны минген кижиге де јеткер эдердеҥ айабас. Анайып ла бис немени сананбай јадып  айдып турзаас, кӧп уур-кӱчтер башталар болор. Оныҥ учун оозыстыҥ «тискинин тартып», кандый учуралдарда унчукпазаас торт болорын кӧрӱп ийектер.

12. Анчада ла кандый учуралдарда унчукпас керек?

¹² Слер кандый бир јажытту неме билер акала эмезе эјеле куучындажып турзагар, бойыгарды канайып тудунып јадыгар? Темдектезе, бистиҥ ижис токтодылып калган ороондо јадып турган акага эмезе эјеге туштаган болзоор, ондогы иштиҥ оок-теек јетирӱлерин сурап угар кӱӱнигер келет пе? Слер мыны јакшы сананып сурап турганаар деп алаҥзыбай јадыс. Слер ака-эјелерди сӱӱп, олор учун санааркап турганаар. Анайда ок Иеговага олор учун нени айдып мӱргӱйтенин јарт билип аларга кӱӱнзейдеер. Је бу ӧйдӧ, «тискинди тартып» артык сурактар бербезе торт. Андый ака-эјелерди анаар шылап турзаас, олорго до, олордыҥ ороонындагы иш керегинде кемге де куучындабас деп иженип турган ака-эјелерге де, сӱӱжис јетпей турганын кӧргӱзедис. Бистиҥ кемигис те, ижис токтодылып калган ороондордо јадып турган ака-эјелерге кереги јок кӱчтер эдерге кӱӱнзебей јат эмей. Је бис бойыс андый ороондо јадып турган болзоос, јарлаар ижистиҥ ле туштажуларыстыҥ, анайда ок оноҥ до ӧскӧ керектердиҥ оок-теек јетирӱлерин кемге де куучындабазыс.

13. Укаа сӧстӧр 11:13-ле болзо, аксагалдар нени эдер учурлу, нениҥ учун?

¹³ Аксагалдарга анчада ла Укаа сӧстӧр 11:13-теги принципти тузаланар керек (кычырыгар *). Олор билетен јаҥы јок улуска кандый бир јажытту керекти куучындабай јат. Је куучындабаска анчада ла ӱйлӱ аксагалга кӱч болот. Нениҥ учун дезе, эш-нӧкӧрлӧр јуук колбуларлу болорго, кӧп куучындажып, бой-бойына јажытту санааларын, сезимдерин ле санааркаштарын айдып јат. Је аксагалдар ӱйлерине ака-эјелердиҥ куучындаган јажытту керегин куучындабас учурлу деп оҥдоп јат. Оноҥ ӧскӧ, јуунныҥ улузы аксагалдарга бӱтпей барар ла аксагалдардыҥ јаман ады чыгар. Айдарда, јуунда молјуларлу акалар экијӱстенбес учурлу (1 Тим. 3:8). Бу дезе, улусты тӧгӱндеерге ле коп јайаарга јарабас деп кӧргӱзет. Ӱйин сӱӱп турган эр кижи ӱйине кереги јок јажытту неме куучындабас.

14. Аксагалдардыҥ ӱйлери ӧбӧӧндӧриниҥ јаман ады чыкпазын деп канайып јӧмӧжӧт?

¹⁴ Ӱйи ӧбӧӧниниҥ јаман ады чыкпазын деп турган болзо, ол ӧбӧӧнин јажытту немени куучындап берзин деп сурабас. Анайып, ол ӧбӧӧнине јӧмӧжӧр лӧ ӧбӧӧнине јажытту керекти куучындаган ака-эјелерди тооп турганын кӧргӱзер. Эҥ учурлузы, анайып ол јуунныҥ амырына ла бирлигине јӧмӧжип турганыла Иегованы сӱӱндирер (Рим. 14:19).

15. Иеговага Елифазтыҥ, Вилдадтыҥ ла Софардыҥ айткан сӧстӧри јараган ба, нениҥ учун?

¹⁵ Иовтыҥ бичигинеҥ бис немени качан ла канайып айдатанына ӱренип алар аргалу. Иов коркышту уур-кӱч тӱбекке табартарда, оны токунадарга ла јӧп берерге тӧрт кижи келген. Олор узак ӧйдиҥ туркунына унчукпаган. Кийнинде олордыҥ ӱчӱзиниҥ — Елифазтыҥ, Вилдадтыҥ ла Софардыҥ, айткан сӧстӧринеҥ Иовко канайып болужарын эмес, је оныҥ јастыразын кӧргӱзерге сананганы кӧрӱнет. Олор кезик немени чын айткан да болзо, је кӧп сабада Иегова ла Иов керегинде кӧк тӧгӱн неме айткан. Олор Иовты кезе јаргылап салгандар (Иов 32:1—3). Иеговага олордыҥ сӧстӧри јараган ба? Иегова бу ӱч эр кижиге чугулданып, олорды тенек деп  айдып, Иовты олор учун мӱргӱзин деп сураган (Иов 42:7—9).

16. Елифазтыҥ, Вилдадтыҥ ла Софардыҥ теминеҥ кандый тӱп-шӱӱлте эдерге јараар?

¹⁶ Бу темнеҥ кандый тӱп-шӱӱлте эдерге јараар? Баштапкызында, ака-эјелеристи јаргылабас керек (Матф. 7:1—5). Немени айдардаҥ озо, олорды јазап угар керек. Јӱк ле анайып олор кандый кӱчтерге табартканын оҥдоп аларыс (1 Петр 3:8). Экинчизинде, ака-эјелерисле јалакай куучындажып, олорго јастыра неме айтпас керек (Еф. 4:25). Ӱчинчизинде, Иегова бистиҥ сӧстӧриске јаан ајару эдет.

17. Елиуйдыҥ теми бисти неге ӱредет?

¹⁷ Иовко тӧртинчи келген кижи, Авраамныҥ тӧрӧӧни Елиуй, болгон. Ол Иовты, Елифазты, Вилдадты ла Софарды јазап уккан. Нениҥ учун андый шӱӱлте эдерге јараар? Нениҥ учун дезе ол Иовко јалакай баштанган, је оныҥ санаазын тӱзедерге, ого чике јӧп берген (Иов 33:1, 6, 17). Елиуй озо ло баштап бойын эмезе ӧскӧ кемди-кемди эмес, је Иегованы макка кӧдӱрерге кӱӱнзеген (Иов 32:21, 22; 37:23, 24). Айдарда, Елиуйдыҥ теминеҥ унчукпай угатан ӧй бар деп ӱренип јадыс (Иак. 1:19). Анайда ок Елиуйдаҥ тем алып, кемди-кемди тӱзедип јатсаас, бис озо ло баштап бойысты эмес, је Иегованы мактаарга турганысты кӧргӱзип јадыс.

18. Бис куучынданар арганы баалап турганысты канайып кӧргӱзерис?

¹⁸ Бис немени качан ла канайып айдатаны јанынаҥ библиялык јӧпти тузаланып турзаас, куучынданатан арганы баалап турганысты кӧргӱзедис. Ойгор каан Соломон агару тынныҥ болужыла мынайып бичиген: «Эптӱ ӧйдӧ айдылган сӧс, кӱмӱш айакка салылган алтын аламалардый» (Укаа 25:11). Анайып ла бис, айдардаҥ озо, улусты лаптап уксаас, бистиҥ сӧстӧрис баалу ла јараш алтын аламалардый болор. Ол тушта бис куучынчы да, унчукпас та болзоос, бистиҥ сӧстӧрис улустыҥ кӱӱнин кӧдӱрер, анайда ок Иегова бисле оморкоор (Укаа 23:15; Еф. 4:29). Бу дезе, куучынданатан арга учун Кудайга быйанысты кӧргӱзетен эҥ ле јакшы арга!