1, 2. 1) Kiñeke peñi ka lamngen ñi inakefiel Jewba ñi rakiduam, ¿chumngechi kellueyew engün? 2) ¿Chem falinke ramtun inaduamaiñ?

KIÑE lamngen Canada mu feypi tañi inakefiel Jewba ñi rakiduam müna ayüwülkeeyew ka kellukeeyew ñi chaftual ti wedake dungu. Kiñe peñi Brasil mu, 23 tripantu yenielu ñi kurewen, feypi ñi inakefiel Jewba tañi rakiduam kellueyew ta kidu ka tañi domo ñi ayüwküleal tañi kurewen-ngen mu. Kafey kiñe peñi Filipinas mu feypi tüfa ñi kelluetew tañi fill rakiduamnoal ka tañi küme yewal fillke peñi ka lamngen engün.

² Feley, müna kellukeeiñmew taiñ inakefiel Jewba ñi rakiduam. Feymu, ¿chumafuiñ taiñ doy küme inayafiel Jewba ñi rakiduam, femngechi taiñ kümelkaleal? Wüne duamnieiñ ta kimal chem feypi Biblia tati pu inakelu Jewba ñi rakiduam, tüfa engün tati pu eluwkülelu ñi adnieaetew Ngünechen ñi newen. Feymew tüfachi chillkatun mu inaduamaiñ küla falin ramtun: 1) ¿Chem chumkey tati inakelu Jewba ñi rakiduam? 2) ¿Iney inayentuafuiñ  taiñ doy küme inayafiel Jewba ñi rakiduam? Ka 3) yafüluwliyiñ taiñ inayentuafiel Jesus ñi rakiduam, ¿chumngechi tüfa kelluaeiñmew taiñ doy küme inayafiel Jewba ñi rakiduam?

3. Biblia, ¿chumngechi pengeli ñi trürnon kiñe che inakelu Jewba ñi rakiduam ka tati femkenolu?

³ Apostol Pablo kimeltukeeiñmew chem mu ñi trürnon ‘tati che nielu Ngünechen ñi newen’ ka tati nienolu (papeltunge 1 Korintio 2:14-16). ‘Tati che nienolu Ngünechen ñi newen’ “llowkelafi Ngünechen ñi dungu, kisu am re wedwed dungu trokiniefilu. Ka femngechi pepi adümkelafi rume”. Welu tati inakelu Jewba ñi rakiduam ‘inaduamkey kom dungu’ ka yafüluwkey ñi rakiduamal Kristo reke. Feymu Pablo yafültukukeeiñmew taiñ femngechi chengeal. ¿Ka chem dungu mew trürlay tati che inakelu Jewba ñi rakiduam ka tati femkenolu?

4, 5. ¿Chumkey tati inakenolu Jewba ñi rakiduam?

⁴ ¿Chem rakiduamkey tati inakenolu Jewba ñi rakiduam? Tüfa inakefi pu che ñi rakiduam, feymu eluwkey ñi kidutu kümelkaleal müten. Pablo feypi tüfa ñi inaniefiel pu “yafültukuniefilu tüfeychi pu che tati müngeltukenofilu [allkütukenofilu] ta Ngünechen” (Efesio 2:2). Feymu eluwkey ñi inayentuafiel tañi wallmanieetewchi pu che. Duamkelafi Chaw Dios ñi ngülam, welu may kidutu dullikey (ngümintuki) chem ñi kümen ka kümenon. Tüfachi che rume falintukey ñi nieal fentren falinke fillem ka ñi küme üytunchengeal. Kafey ngen-ngelu trokiwkey ñi llowal kam femal kiñeke dungu, feymu reyekey ñi elungeal.

⁵ Kafey tati inakenolu Jewba ñi rakiduam inakey “ñi chumken tüfey engün tati pu inaniefilu ti wesake illutun” (Galata 5:19-21). Pablo wirintukuy 1 Korintio mu kakelu dungu ñi femken feychi che: inakonkey kakelu che ñi kewan mu, püntülkachekey, ngüchaltukuchekey ñi ngünefalngenoal, wingkañmakefi ta kakelu, yamkelafi pu longkolelu, ka rume falintukey ñi iyal ka putual. Kafey ngünewkelay wedake dungu mew (Proverbios 7:21, 22). Juda feypi tüfachi che ñi llow-wenoafel Ngünechen ñi newen fente tañi nien re che ñi kimün müten (Juda 18, 19).

6. ¿Chumkey tati inakelu Jewba ñi rakiduam?

⁶ Femngechi femkelay tati inakelu Jewba ñi rakiduam. Kidu rume falintukey ñi weniyekefiel ta Jewba, yafüluwkey ñi inayentuafiel ka eluwkey ñi adnieaetew Ngünechen ñi newen (Efesio 5:1, Traducción del Nuevo Mundo [TNM]). Newentukey ñi kimal chumngechi rakiduamkey Jewba ka yafüluwkey ñi ka femngechi femal. Müna feyentukey Chaw Dios mu ka inakefi tañi ngülam kom ñi mongen mew, femngechi inayentukelafi pu nielu re che ñi kimün müten (Salmo 119:33; 143:10). Kafey inayentukelay “ñi chumken tüfey engün tati pu inaniefilu ti wesake illutun”, welu may inakefi tati ‘pu che inaniefilu Ngünechen ñi newen’ (Galata 5:22, 23).

7. Tati Biblia, ¿chem feypi ti inakelu Jewba ñi rakiduam?

 ⁷ Jesus feypi ñi ayüwken tati inakelu Jewba ñi rakiduam. Matew 5:3 feypi: “Ayüwün niey tati duamnielu ñi llowael Ngünechen ñi küme dungu”. Kafey Romanu 8:6 pengeli chumngelu (chemu) fente falin-ngey inayal Jewba ñi rakiduam: ‘Rakiduamyengeyüm kulpafe che ñi illutukeelchi wesake dungu mew, fey yekefi ta che ta lan dungu mew, welu rakiduamyengeyüm Ngünechen ñi newen [...] mew, yekefi ta che mongen mew ka küme tüngün mew’. Feymu tati inakelu Jewba ñi rakiduam, tutewküley kidu engu, tüng rakiduam niey, ka llowafuy afnoachi mongen.

8. ¿Chumngelu yafüluwaiñ taiñ kuñiwtukuwal?

⁸ Welu kuñiwün-ngey chew taiñ mülen. Walloñmanieeiñmew pu nielu re che ñi kimün müten, feymu kuñiwtukuafiyiñ taiñ rakiduam. Eluwnoliyiñ taiñ rakiduamal Jewba reke, pu che ngüchaltukuaeiñmew taiñ rakiduamal kidu engün reke. Feymu, ¿chumafuiñ ñi rupanoal tüfa? ¿Chumngechi doy küme inayaiñ Jewba ñi rakiduam?

9. 1) ¿Chem kelluaeiñmu taiñ doy küme inayal Jewba ñi rakiduam? 2) ¿Iney ñi femün inaduamaiñ?

⁹ Kiñe pichiche duamniey ñi ngüneduamafiel tañi chaw ñi küme femken ka inayentuafiel. Ka femngechi iñchiñ duamnieiñ taiñ ngüneduamafiel ka inayentuafiel pu küme weniyekefilu ta Jewba. Tüfa kelluaeiñmu taiñ doy küme inayal Jewba ñi rakiduam. Ka ngüneduamliyiñ ñi femken pu inakenolu Jewba ñi rakiduam, fey kimaiñ chem taiñ femnoal (1 Korintio 3:1-4).  Biblia mu papeltuafuiñ kiñeke che weda femkelu ka kakelu küme femkelu. Feymu inaduamaiñ kiñeke che taiñ inayentuafiel: Jakob, Maria ka Jesus.

10. Jakob, ¿chumngechi pengeli ñi inakefiel Jewba ñi rakiduam?

¹⁰ Fentren iñchiñ rupakeiñ küdawün-ngechi dungu mu. Ka femngechi felekefuy Jakob. Tañi peñi Esaw küpa langümfeyew, ka tañi chedkuy ngünenkakefeyew. Welu Jakob amul maneluwkefuy Jewba ñi feypikünufiel ta Abraam. Feymu kimnielu kay ñi rume falin-ngen tañi pu che ñi femtripayal Jewba ñi feypikünun, ngünaytufi engün (Génesis 28:10-15). Fentren che inakenolu Jewba ñi rakiduam walloñmaniekefeyew ta Jakob, welu kidu eluwlay ñi ngüchaltukuaetew engün tañi ngoymayal Jewba ñi feypikünun. Rakiduamnge tüfa: Jakob rakiduamlu tañi peñi ñi langümaetew, ngillatufi ta Jewba ñi montulaetew, fey feypifi: “Eymi nga küme feypien ta iñche ñi küme tripayael itrokom dungu mew, ka ñi yomel pu che ñi rume fentrenngerpuael” (Génesis 32:6-12). Tañi mongen mew, Jakob pengeli ñi küme maneluwken Jewba ñi feypikünun mu.

11. ¿Chumngelu kimnieiñ Maria ñi inakefiel Jewba ñi rakiduam?

¹¹ Fewla ngüneduamaiñ Maria ñi rupan. Tüfachi domo inakefuy Jewba ñi rakiduam, feymu kidu dullieyew tañi choyüafiel ta Jesus. Inaduamafuiñ chem ñi feypin Maria pemefilu ta Sakaria ka Elisabet (Isabel) (papeltunge Luka 1:46-55). Kimfali Maria ñi piwkeyefiel Chaw Dios ñi Dungu ka ñi küme kimniefiel ti Wirin Chillka (Génesis 30:13; 1 Samuel 2:1-10; Malaquías 3:12). Ka ngüneduamfali tüfa: Jose ka Maria dew niewlu rume, kurewen reke kudulay engu dew choyülu wüla Maria. Tüfa pengeli kidu engu ñi doy falintukefiel Chaw Dios ñi eluetewchi küdaw kidu ñi illutukeel mu (Matew 1:25). Kafey Maria ngüneduamkefuy kom ñi rupan Jesus petu tremkülelu ka chem ñi kimeltuel, fey Maria ‘piwkentukukefuy kom tüfachi dungu’ (Luka 2:51). Kimfali kidu ñi müna duamkefiel Chaw Dios ñi feypikünun ti Mesia mu. Iñchiñ kay, ¿eluwafuiñ taiñ femal Jewba ñi ayükeel, Maria reke?

12. 1) Jesus, ¿chumngechi inayentukefuy tañi Chaw? 2) ¿Chumngechi inayentuafuiñ ta Jesus? (Inaduamnge ti adentun ellaka mu mülelu).

¹² Mapu mew, tati doy küme inakelu Jewba ñi rakiduam, fey ta Jesus. Tañi mongen ka amuldungun mu pengeli ñi küpa inayentufiel tañi Chaw. Feymu rakiduamkefuy ka femkefuy Jewba reke. Kafey inaniekefi ñi ngülam ka femkefuy ñi ayükeel (Juan 8:29; 14:9; 15:10). Papeltunge Isaia ñi feypin Jewba ñi kutranpiwkeyechen mew ka Marku ñi feypin Jesus mu, fey inaduamnge Jesus ñi inayentufiel tañi Chaw. Biblia feypi: “Kutrankawlu engün, kidu ka kutrantupiwkey. Ka kidu ñi werken mew montulfi engün. Tañi piwkeyen mu ka kutranpiwkeyechen mu kidu ngillanentufi engün, ka kom feychi kuyfi antü mu witrañpüramfi ka yefi engün” (Isaías 63:9; papeltunge Marku 6:34).  Iñchiñ kay, ¿inayentukefiyiñ ta Jesus ñi kutranpiwkeyecheken? ¿Eluwkeiñ taiñ amuldungucheal ka kimeltucheal Jewba ñi dungu, chumngechi ñi femün Jesus? (Luka 4:43). Rüf inanieliyiñ Jewba ñi rakiduam, kutranpiwkeyecheaiñ ka kellucheaiñ.

13, 14. 1) ¿Chumngechi inayentuafuiñ ñi chumngen tati pu inakelu Jewba ñi rakiduam? 2) Feypinge kiñe che ñi rupan dungu.

¹³ Famülke mu, fentren peñi ka lamngen inakelu Jewba ñi rakiduam eluwkeyngün ñi inayentuafiel ta Jesus. Kidu engün ayüwün mu amuldungukey, poyechefengey ka kutranpiwkeyechekey. Kulpafengelu rume, müna yafüluwkeyngün ñi küme chengeal ka femal Jewba ñi ayükeel. Kiñe lamngen Brasil tuwlu, Rachel pingelu, feypi: “Müna ayükefun inayentuafiel ñi chumngechi tukutuwken epe kom pu che. Feymu inakelafun kümeke ngülam ñi tukutuwal. Welu kimürpulu ti rüf dungu, yafüluwün ñi inayafiel Jewba ñi rakiduam. Rume küdawtukefun ñi küme elkünutual tañi chumken, welu fewlake ta ayüwkülen ka ngünam mongelelan”.

¹⁴ Kiñe lamngen Filipinas tuwlu, Reylene pingelu, kangelu küdawün-ngechi dungu mu rupay. Kidu koneltulefuy Jewba ñi trokiñche mu, welu eluwi ñi chillkatual universidad mu ka ñi nieal kiñe küme küdaw. Rupalu ti antü, müte falintuwelay ñi küdawülkefiel ta Jewba. Kidu feypi: “Ngüneduamün ñi duamfalngen rüf falinke dungu tañi mongen mu, doy falin-ngelu tañi küdaw mew”. Reylene küme elkünutuy ñi rakiduam, fey doyümi tañi mongen mu ñi küdawülkefiel ta Jewba. Fewla maneluwkey Jewba ñi kuñiwtukuaetew, chumngechi pengeli Matew 6:33, 34, feymu kidu feypi: “Rüf kimnien Jewba tañi ngünaytuaetew”. Iñchiñ kimpelaiñ kakelu peñi ka lamngen femngechi femkelu taiñ trawünche mu. Ngüneduamfiel kidu engün ñi inayentufiel ta Jesus, iñchiñ ka küpa femkeiñ, ¿felelay am? (1 Korintio 11:1; 2 Tesalonisense 3:7).

15. ¿Chem müley taiñ femal ñi inayentuafiel ta Jesus?

¹⁵ ¿Chumngechi inayentuafuiñ ta Kristo? Filipense 2:5 feypi: “Nieaymün ta eymün ka femngechi rakiduamün Cristo Jesus reke”. Kafey 1 Korintio 2:16 ngülamtueiñmew taiñ ‘adümnieafiel Kristo tañi rakiduam’. Feymu llemay, taiñ inayentuafiel ta Jesus, müley taiñ kimal chumngechi ñi rakiduamken ka femken. Chem dungu mu rume, Jesus doyümkefuy ñi weniyekefiel ta Chaw Ngünechen. Fey, inayentufiliyiñ ta Jesus, doy fülkonaiñ Jewba mu. Feymu fente falin-ngey taiñ rakiduamal Jesus reke.

16. ¿Chumafuiñ taiñ rakiduamal Jesus reke?

¹⁶ Taiñ rakiduamal Jesus reke, ¿chumafuiñ? Tañi pu inaetew pefingün ñi femün afmatufalchi dungu, ñi kimeltukefiel fentren che, ñi küme femkefiel itrofill che ka ñi inakeel Jewba ñi rakiduam. Feymu feypingün: “Iñchiñ ta küme pefiyiñ kom ñi femel ta Jesus” (Hecho 10:39). Iñchiñ pekelafiyiñ ta Jesus, welu Biblia mu ti lifru Matew,  Marku, Luka ka Juan kimeltukeeiñmu ñi chumngen ta Jesus. Papeltuliyiñ ka küme rakiduamliyiñ ñi feypin tüfachi meli lifru, kimaiñ Jesus ñi rakiduamken. Fey tüfa kelluaeiñmew taiñ “inayentuñmayafiel ñi femelchi dungu”, femngechi taiñ rakiduamal kidu reke (1 Pedro 2:21).

17. ¿Chem kümeke dungu llowaiñ rakiduamliyiñ Jesus reke?

¹⁷ Rakiduamliyiñ Jesus reke, ¿chem kümeke dungu llowaiñ? Rakiduamnge tüfa: eluwülmi tami küme iyal, tüfa kelluaeymu tami küme tremoleal. Ka femngechi, eluwliyiñ taiñ rakiduamal Jesus reke, tüfa kelluaeiñmu taiñ küme inayafiel Jewba ñi rakiduam. Fey, chem dungu mu rupaliyiñ rume, kimürpuaiñ ñi chumafel ta Jesus. Feymu küme dulliaiñ taiñ chumal, femngechi taiñ ayüwülafiel ta Chaw Ngünechen ka nieal küme rakiduam. Feley llemay, fente kümey taiñ inakeel “Cristo tañi inayentufal küme dungu” (1 Korintio 11:1).

18. ¿Chem kimürpuiñ tüfachi chillkatun mu?

¹⁸ Tüfachi chillkatun mu kimürpuiñ ñi chumken tati inakelu Jewba ñi rakiduam. Kafey, ngüneduamiyiñ ñi küme femken kiñeke che eluwlu ñi adnieaetew Ngünechen ñi newen. Ka kimürpuiñ ñi duamfalngen rakiduamal Jesus reke, femngechi taiñ inayal Jewba ñi rakiduam ka küme weniyeafiel. Welu doy kimürpuafuiñ. Rakiduamnge: ¿chumngechi ngüneduamuwaiñ ñi kimal taiñ küme inakefiel Jewba ñi rakiduam? ¿Chumafuiñ taiñ doy küme femal tüfa? Ka, ¿chumngechi pengelafuiñ taiñ mongen mew taiñ inaniekeel Jewba ñi rakiduam? Inaduamaiñ tüfa ti küpalechi chillkatun mu.