1. Jesus tañi chumngen, ¿chuchi doy nengümelkeeiñmu taiñ piwke? ¿Chumngelu (chemu)?

JESUS tañi chumngen nengümelkeeiñmu taiñ piwke, doyelchi may kidu ñi kimnieel chem taiñ rupaken kulpafengelu kay ta iñchiñ. Mülepalu Mapu mu, Jesus ‘inaye ayüwkey tati ayüwkülelu mew ka inaye ngümakey tati pu ngümakelu mew’ (Rom. 12:15). Kiñe rupa, 70 disipulu rume ayüwkülen wiñotuyngün müna küme tripalu kay tañi amuldungun, feymu ‘Jesus rume ayüwi Ngünechen ñi newen mew’ (Luka 10:17-21). Kafey lalu ta Lasaru, Jesus ngüneduami fente ñi weñangkün kidu ñi pu che, feymu “rume fütra kutrantupiwkey ka weñangkünagi” (Juan 11:33).

2. ¿Chem kellueyew ta Jesus ñi kutranpiwkeyecheal?

² Jesus kulpafengenolu rume, kutranpiwkeyefi tati pu che, ¿chem kellueyew ñi femürpual? Doyelchi ñi piwkeyechen. Chumngechi ngüneduamiyiñ rupachi chillkatun mu, Jesus müna ayüwi dewmangelu pu che (Prov. 8:31). Fente tañi piwkeyechen, eluwi kimal chem ñi rakiduamkeel engün. Apostol Juan feypi Jesus “kimnieñmafilu ñi rakiduam tati pu che” (Juan 2:25). Jesus kutranduamyefi ka piwkeyefi pu che. Tüfachi pu che ngüneduami ñi duamnieetew Jesus, feymu küme allkütufingün Chaw Dios ñi kümeke dungu. Ka femngechi doy kutranduamyefiliyiñ pu che, doy küme kelluafiyiñ engün amuldungun mu (2 Tim. 4:5).

3, 4. 1) Duamniefiliyiñ pu che, ¿chem rakiduamaiñ taiñ amuldungun mu? 2) ¿Chem ngüneduamaiñ tüfachi chillkatun mu?

³ Apostol Pablo kimniefuy ñi elfalkünungen tañi amuldungual,  ka femngechi iñchiñ kimnieiñ taiñ elfalkünungen tüfachi falin küdaw (1 Kor. 9:16). Welu duamniefiliyiñ pu che, “amuldungumepean may” pilayaiñ. Doy may amuldungucheaiñ fente ayükelu kay iñchiñ taiñ kelluafiel. Iñchiñ ka kimnieiñ “doy ayüwün-ngey wülün llowün mew” (Hecho 20:35, Ngünechen ñi Neyüntükumuyümchi Chillka [NCH]). Feymu amuldunguliyiñ fente taiñ küpa kellucheken, doy ayüwülaeiñmu taiñ amuldungun küdaw.

⁴ Tüfachi chillkatun mu, ngüneduamaiñ chumngechi duamnieafiel pu che taiñ amuldungukeel. Wüne, peaiñ chem kimeltuafeiñmu Jesus ñi kutranduamyechen. Fey peaiñ chem meli dungu femafuiñ inayentuafiel ñi femün (1 Ped. 2:21).

5, 6. 1) Jesus, ¿iney engün duamniefi? 2) Ñi feypin Luka 4:18, 19, ¿chumngelu Jesus kutranduamyefi pu che tañi amuldungukefiel?

⁵ Nütramkayaiñ ñi femün Jesus kiñe rupa fente tañi duamniecheken. Kiñe antü, Jesus tañi pu disipulu engün müna ürkülefuy amuldungulu kay Chaw Dios ñi kümeke dungu, fey ürkütulayngün ka “pepi ilayngün rume”. Feymu Jesus feypifi tañi pu disipulu: “Amuiñ iñchiñ kisu taiñ pichi kansatuael wichu püntütripalechi lelfün mew”. Welu fentren che wüne puwi chew ñi amual Jesus tañi pu disipulu engün. ¿Chumi Jesus pefilu kom tüfachi pu che? Kidu “kutranduamyefi * ta tüfeychi pu che. Kiñe kechan ufisa reke feley engün ngenolu am iney no rume tañi adnieaetew, feymew Jesus eluwi tañi kimeltuafiel fentren dungu” (Mar. 6:30-34).

⁶ ¿Chumngelu Jesus kutranduamyefi pu che? Jesus feypi pu che “kiñe kechan ufisa reke feley engün ngenolu am iney no rume tañi adnieaetew”. Jesus ngüneduamfi chi kiñeke tüfachi pu che ñi pofrengen ka ñi newentu küdawken ñi eluafiel tañi pu che kom tañi duamnieel. Kakelu che layeluwi tañi pu che chi, feymu rume weñangkülefuy.  Feyngefule tüfa, Jesus kimürpuafuy chem ñi rupameken engün. Chumngechi ngüneduamiyiñ rupachi chillkatun mu, Jesus ka rupay femngechi dungu mu peno. Feymu fente tañi duamniecheken, eluwi ñi yafültukuafiel engün (papeltunge Luka 4:18, 19).

7. ¿Chumngechi inayentuafuiñ Jesus ñi femün?

⁷ ¿Chem kimeltukeeiñmu Jesus ñi femün? Kidu reke, fentren che taiñ walloñmanieetew “kiñe kechan ufisa reke feley engün ngenolu am iney no rume tañi adnieaetew”. Fey fentren wedake dungu rupakey engün. Welu iñchiñ kimelelkefiyiñ Chaw Ngünechen tañi kümeke dungu, ¡tüfa tañi duamnieel engün! (Apok. 14:6). Inayentukefiyiñ ta Jesus, taiñ Kimeltuchefe, fey ‘kutranpiwkeyefiyiñ tati pu kutrankawmekelu ka tati pu pofre’, feymu amuldungukeiñ (Sal. 72:13). Fey taiñ kutranduamyechen mu, küpa kellukefiyiñ pu che.

8. Amuldungun mu, ¿chumngechi pengelafuiñ taiñ duamtucheken? Feypinge kiñe pengelün dungu.

⁸ ¿Chem kelluaeiñmu pengelal taiñ duamtucheken amuldungun mu? Ramtuwaiñ: “Feychi pu che, ¿chem rakiduamkey? ¿Chum duamküley?”. Fey rakiduamaiñ: “Kidu engün reke rupafuli iñche, ¿chumngechi ayüafun tañi trokitungeal iñche?”, fey ta femngechi femafiyiñ llemay * (Mat. 7:12). Ngüneduamaiñ meli dungu chumngechi taiñ femal tüfa. Wüne, rakiduamaiñ chem ñi duamnieel kake kiñeke pu che. Taiñ amuldungun trürümngeafuy tañi chumken kiñe küme doctor. ¿Chumngechi? Kiñe küme doctor rakiduamkey chem ñi duamnieel kake kiñeke pu che tañi ngüneduamkefiel. Fey ramtukefi ka küme allkütukefi engün feypimekelu tañi chumlen. Tati doctor elufemkelafi lawen tati pu che, doy may rulpakünuafuy antü ñi küme ngüneduamafiel ñi chumlen tati che. Dew femle wüla, elukefi ta lawen. Ka femngechi iñchiñ kiñe rume dungu müten dullikelaiñ taiñ nütramkayafiel itrofill che. Doy may, küme ngüneduamkeiñ chem ñi rupaken kake kiñeke pu che ka chem ñi rakiduamkeel engün.

9. 1) Amuldungun mu, ¿chem rakiduamlayaiñ? 2) ¿Chem doy kümeafuy taiñ femal?

⁹ We kimfiliyiñ kiñe che amuldungun mu, femngechi rakiduamlayaiñ: “Dew kimnien feychi che tañi mongen, tañi feyentun ka chumngelu ñi femngechi feyentukeel” (Prov. 18:13). Doy may, küme dulliaiñ chem ramtuafiel pu che, femngechi doy kimafiyiñ ta kidu ka chem tañi feyentukeel (Prov. 20:5). Taiñ lof mew pu che ayüle ñi pentukuwal, ramtulelafuiñ küdaw mu, tañi pu familia,  kidu tañi mongen ka chem tañi rakiduamkeel. Femliyiñ tüfa, kimafuiñ chumngelu duamniey allkütual Chaw Dios tañi dungu. Femngechi küme pengelelafuiñ taiñ duamniefiel ka fente küme kelluafuiñ engün, chumngechi ñi femün ta Jesus (ka ngüneduamafuymi 1 Korintio 9:19-23).

10. ¿Ka chem chumaiñ pengelal ñi duamtucheken amuldungun mu?

¹⁰ Epu, rakiduamaiñ chumlen chi pu che tañi mongen. Iñchiñ kimürpuafuiñ chem ñi rupakeel pu che, ¿chumngelu? Kulpafengeiñ, feymu kontupakeeiñmu wedake dungu kom pu che reke (1 Kor. 10:13). Kimnieiñ ñi rume küdawngen ta mongen famülke mu. Jewba ñi kellun mu müten newenküleiñ iñchiñ (papeltunge 2 Korintio 4:7, 8). Welu rakiduamaiñ, pu weniyenofilu ta Jewba müna küdawtukepelay ñi chaftual fillke weda dungu ñi mülen. Feymu chumngechi femi Jesus, kutranpiwkeyeafiyiñ engün ka ayünieiñ amuldungulelafiel doy kümeke dungu ñi mületual (Is. 52:7).

11. Feypinge kiñe rupan dungu pengelkelu chumngechi duamtucheal.

¹¹ Nütramkayaiñ chem ñi rupan kiñe peñi, Sergey pingey. Petu ñi kimnofiel ti rüf dungu, kidu müna yewenchengefuy ka müte nütramkakelafuy. Rupalu ta antü, eluwi ñi kimeltulelngeal ta Biblia. Kidu feypi: “Chillkatulu Biblia, kimürpun pu kristiano müley ñi nütramkalelafiel ta kakelu che ñi feyentun. Welu ‘turpu femnoafulu iñche’ pikefun” pi. Femlu rume, rakiduami ñi rume küdawngen tañi mongen feychi pu che kimnofilu ta Jewba. Ka feypi: “Tañi kimürpuel Biblia mu müna ayüwülenew ka müna küme duamelenew. Feymu pu che ka duamniey ñi kimal tüfachi falinke dungu”. Feymu taiñ peñi doy duamniefilu pu che, doy newen piwkekünuwi tañi amuldungual. Kidu ka feypi: “Tañi nütramkafiel pu che Biblia mu kelluenew tañi müte yewenchengenoal, afmatulewen. Kafey ka kelluenew ñi doy weniyeafiel ta Jewba”. *

12, 13. ¿Chumngelu ñochi piwkengeaiñ feychi pu che taiñ kimeltulelkefiel? Feypinge kiñe pengelün dungu.

 ¹² Küla, ñochi piwkengeaiñ feychi pu che taiñ kimeltulelkefiel. Longkontukuaiñ, feychi pu che turpu kimeltungekelafuy chi kiñeke rüf dungu iñchiñ taiñ küme kimnieel. Kafey kakelu che müna piwkentukukey tañi feyentun. Kidu engün rakiduamkey chi tañi religion mu kiñewkey tañi pu che engu, tañi wimtun mu ka tañi pu karukatu che engün. ¿Chumngechi kelluafuiñ?

¹³ Rakiduamaiñ tüfachi pengelün dungu. Wedañmawle kiñe kuyfi kuykuy dewmangeafuy kiñe we kuykuy. Welu petu tañi dewmangeken, rupamekeafuy che ti weda kuykuy mu. Tüfa teyfükangeay dewmangele wüla ti we kuykuy. Ka femngechi wüne müley taiñ kelluafiel pu che ñi küme kimafiel ka falintuafiel ti rüf dungu mülelu Biblia mu tañi we kimürpuel. Femngechi kelluafuiñ pu chillkatukelu ñi elkünual tañi kuyfi feyentun. Fey fente tañi falintukefiel ti rüf dungu, doy eluwküleay tañi femal tüfa. Alüñmayafuy taiñ kellumekefiel pu che ñi küme elkünutual tañi rakiduam (Rom. 12:2).

14, 15. Fentren che kimlay ti maneluwün ñi wülkeel Biblia, kakelu che ella kimkey müten, ¿chumngechi kelluafuiñ engün? Feypinge kiñe rupan dungu.

¹⁴ Amuldungun mu ñochi piwkengeliyiñ, rakiduamlayaiñ pu che ñi llowfemafiel ti rüf dungu we allkütulu müten. Doy may fente taiñ duamniefiel pu che, eluwaiñ taiñ kelluafiel Biblia mu, femngechi tañi küme kimürpuafiel ti rüf dungu. Ngüneduamaiñ kiñe dungu: fentren che kimlay ñi mongeleal pu che kiñe küme mülewe Mapu mu, kakelu che ella kimkey müten tüfachi kimeltun. Fey feyentukeyngün chi lan mu ta che wiñomongetulayafuy. Kam feyentukeyngün kom pu kümeke che ñi mülepuken wenu mapu mu. ¿Chumngechi kelluafuiñ engün?

¹⁵ Nütramkayaiñ chumngechi kiñe peñi kimeltulelkefi pu che tüfachi dungu. Wüne, kidu papeltukey Génesis 1:28. Fey ramtukefi pu che: “Chaw Dios, ¿chew ayüniefuy ñi müleal pu che? ¿Chumngechi ayüniefuy ñi feleal engün?”. “Ayükefuy taiñ küme feleal Mapu mu”, pikey fentren che. Fey taiñ peñi papeltukey Isaías 55:11, fey “¿kaletukepey may Chaw Dios tañi ayükeel?” pikefi tati ngen ruka. “Femlay tati”, pingekey. Taiñ peñi ka papeltukey Salmo 37:10, 11 ka ramtukefi tati ngen ruka “¿chumletuay pu che küpalechi antü mu?”. Femngechi nütramkafilu tati pu che Biblia mu, taiñ peñi kellufi fentren che ñi kimal Chaw Dios ñi ayükeel, fey pu kümeke che ñi rumel mongeleal Mapu mu kiñe küme mülewe ngetule.

16, 17. ¿Chumngechi inayafuiñ Proverbios 3:27 taiñ duamnieafiel pu che? Feypinge kiñe rupan dungu.

¹⁶ Meli, rakiduamaiñ chumngechi pengelelafiel pu che taiñ duamniefiel. Puwliyiñ kiñe ruka mu, welu fentren küdaw niele ti ngen ruka, ¿chumafuiñ? “Perdonaen, ka antü  wüla wiñotuafun” piafuiñ. Kafey tati ngen ruka duamniele ñi femal kiñe pichin küdaw, kelluntukuafuiñ. Kafey kiñe fücha che kam kiñe kutran pepi tripanole tañi ruka mu, kelluafuiñ tañi nieelchi duam mu. Biblia feypi: “Pepi kellulmi, katrütuwkilnge tami femal kümeke dungu feychi pu felelu ñi llowal” (Proverbios 3:27).

¹⁷ Nütramkayaiñ fente ñi küme tripan tañi femün kiñe lamngen ñi fürenecheal. Kidu kimürpuy kiñe familia perdelu kiñe we pichiche feychi antü tañi choyüngen. Feymu tüfachi lamngen ñi duamtucheken mu, wirintukulelfi ta tüfachi familia kiñe karta nielu fentren yafüluwün-ngechi texto Biblia mu. Ñi femün taiñ lamngen, chem dungu no trokingeafuy chi, welu ¿chumi tüfachi familia? Ti ñuke lalu ñi püñeñ wirintukulelfi taiñ lamngen: “Wiya rume weñangkülefun. Rakiduamlayafuymi rume fente taiñ kelluetew ti karta. Müna mañumnieeyu tami karta, yafültukueiñmu tati. Wiya doy 20 rupa papeltufiñ ti karta. Tüfa pengeli fütra piwkeyen, yafüluwün ka duamcheken, ¡afmatulewen! Kom piwke mu mañumniewiyiñ”. Feley llemay, rakiduamliyiñ fente weda rupameken pu kutrankawlu ka eluwliyiñ taiñ kelluafiel, müna kümelkayaiñ tati.

18. ¿Chem falin dungu kimeltueiñmu 1 Korintio 3:6, 7 taiñ longkontukuafiel? ¿Chumngelu duamfali taiñ longkontukual tüfa?

¹⁸ Amuldunguliyiñ, longkontukuaiñ chem ayüniey Jewba taiñ femal. Amuldunguliyiñ kelluafuiñ pu che ñi kimafiel ta Ngünechen, welu Jewba ta femkey tati doy falin küdaw (papeltunge 1 Korintio 3:6, 7). Jewba llemay fültukukefi pu che kidu mu (Juan 6:44). Kafey pu che tañi nieel ta piwke mu, dulliay ñi llowafiel kam famentuafiel Chaw Dios ñi kümeke dungu (Mat. 13:4-8). Akordayaiñ, Jesus ti doy küme kimeltuchefengey, welu fentren che allkütuñmalaeyew tañi amuldungun. Feymu fentren che taiñ amuldungukefiel allkütunoeliyiñmu, weda duamlayaiñ.

19. Duamtufiliyiñ pu che amuldungun mu, ¿chem kümeke dungu llowaiñ?

¹⁹ Duamtufiliyiñ pu che amuldungun mu, müna küme tripayaiñ. Doy ayüwülaeiñmu taiñ amuldungun küdaw. Rüf kimaiñ ñi doy ayüwün-ngen wülün ta llowün mew. Ka doy küme kelluafiyiñ “kom pu eluwlu ñi rumel mongeleal” ñi llowafiel tati kümeke dungu (Hecho 13:48, TNM). Feymu llemay “pepi femliyiñ kümeke dungu, femaiñ ta itrokom che mew” (Gal. 6:10). Femngechi ayüwmayaeiñmu püramyekefiel taiñ Wenu Chaw Jewba (Mat. 5:16).