1. ¿Chumngechi trokikefi Jewba pu ñom piwkengelu?

CHAW JEWBA rume piwkeyefi pu ñom piwkengelu. Pu rüf ñom piwkengelu müten küme weniyewkey Chaw Ngünechen engu. Welu kidu ‘katrütukefi tati pu mallmawünngelu’ (1 Ped. 5:⁠5). Kom iñchiñ ayünieiñ taiñ ayüwülafiel ta Jewba ka küme weniyeafiel, feymu eluwkeiñ taiñ ñom piwkengeal.

2. ¿Chem ramtun ngüneduamaiñ tüfachi chillkatun mu?

² Tüfachi chillkatun mu ngüneduamaiñ küla ramtun: 1) ¿Chumkey pu ñom piwkengelu? 2) ¿Chumngelu falin-ngey taiñ ñom piwkengeal? 3) ¿Chem dungu mu ñi rupan küdawtuafuiñ ñom piwkengeal? Fey tüfachi ramtun mew kimürpuaiñ pu ñom piwkengelu ayüwülmakefi Jewba tañi piwke ka küme amulekey (Prov. 27:⁠11; Is. 48:⁠17).

3. ¿Chumkey pu ñom piwkengelu?

³ Pu ñom piwkengelu doykülelu kakelu che mu trokiwkelay ka mallmawkelayngün rume. Biblia feypi pu ñom piwkengelu kimnieyngün ñi angkapuwnon Ngünechen mu ka kimnieyngün kom pu che doyküley kidu mu chem dungu mew rume (Filip. 2:⁠3, 4).

4, 5. ¿Chumngelu feypilayafuiñ pu che ñi ñom piwkengen taiñ pefiel mu müten?

⁴ Kiñeke che tañi küme tremümngen mu kümeke wimtun niey, yamchekey, kümelkachekey ka afmatufaluwkelay rume. Feymu “ñom chengey” piafuiñ, welu mallma piwkengeafuy. Puway chi antü ñi kimngeal chumngechi chengen (Luka 6:⁠45).

 ⁵ Kakelu che chekawün-ngelu kechilekey ka feypikey müten ñi rakiduamkeel, welu “mallmangey” pifemlayafiyiñ (Juan 1:⁠46, 47). Pu femngechi femngelu, müley ñi kuñiwtukuwal engün, fey ñi kidutu maneluwnoal ka mallma piwkengenoal. Chumngechi che ngeliyiñ rume, kom iñchiñ yafüluwaiñ taiñ ñom piwkengeal.

6. Tañi feypin 1 Korintio 15:⁠10, ¿chem kimeltukeeiñmu Pablo ñi femün?

⁶ Ngüneduamaiñ ñi femün ta Pablo. Jewba tañi pin mu, Pablo elkünuy fentren trawünche fillke waria mu. Kidu fentren waria mu amuldungukefuy, kiñe apostol no rume peno doy femürpulay kidu reke. Femngefule rume, Pablo doykülelu kakelu che mu trokiwlay, doy may ñom piwke mu feypi: ‘Iñche ta doy falilafun reke tati kakelu pu apostol mew, ka iñche ngelafuy rume tañi apostol pingeael, iñche am kayñetufilu ta Ngünechen ñi trokiñche’ (1 Kor. 15:⁠9). ‘Rume falin wentru ngelu iñche, feymu Chaw Ngünechen weniyeenew’ pilay ta Pablo, doy may kidu kimniefuy Chaw Ngünechen ñi kutranpiwkeyeetew, feymu weniyeeyew (papeltunge 1 Korintio 15:⁠10). Feychi antü mu Pablo ñi wirintukulelfiel pu korintio, kiñeke kristiano ayüfuy ñi wünenkawal ta kidu mu, feymu weda dunguyefingün. Welu Pablo tañi feypin mu küme pengelkünuy tañi ñom chengen (2 Kor. 10:⁠10).

7. ¿Chem ñi nütramkael taiñ peñi Karl pengeli tañi ñom chengen?

⁷ Inayentufali ñi ñom piwkengen taiñ peñi Karl Klein, kidu koneltulefuy ti Kiñewkülechi Ngünenielu mu. Rume yafültukuafeiñmu tañi nütram. Taiñ peñi Karl rüf piwke mu nütramkay fillke dungu ñi rupan tañi mongen mu, fey feypi tañi welulkan ka chem tañi küdawtukeel, femngechi pengeli tañi ñom piwkengen. Ngüneduamaiñ kiñeke dungu ñi feypin. Taiñ peñi Karl eluwi tañi amuldungual  1922 tripantu mu, kiñe rupa müten tripay, welu ‘müna küdawngey’ pi, feymu tripawelay epu tripantu. Rupalu kiñeke tripantu, taiñ peñi Karl küdawürpuy Fetel mu, kiñe peñi ngülamtueyew, feymu illkutufi fentren antü. Rupachi tripantu mu, taiñ peñi Karl küdawtuy ñi ngünenieafiel tañi rakiduam, feymu kutrani tañi rume rakiduamkülen mu, welu doy küme duamtuy. Kafey ayüwmaeyew fillke küdaw ñi nierpun Jewba tañi trokiñche mu. Taiñ peñi Karl rume falinke küdaw femkefuy, welu feypi tañi küdawtukeel, ¡kimfali may tañi ñom chengen! Famülke mu, fentren peñi ka lamngen piwkentukuniefi taiñ peñi Karl ka tañi nütram. *

8. Pu ñom piwkengelu ayüwülkefi ta Jewba, ¿chumngechi pengelkey tüfa 1 Pedro 5:⁠6?

⁸ Ñom piwkengeliyiñ, ayüwülafiyiñ ta Jewba, feymu ayünieiñ taiñ femngechi chengeal. Ti apostol Pedro küme kimfalkünuy tüfa (papeltunge 1 Pedro 5:⁠6). Ti lifru “Ven, sé mi seguidor” ngüneduamkey Pablo ñi feypin, tüfa ta feypiley: “Ti mallmawün rume wedalkachekey. Pu ñom piwkengenolu dullingekelay ñi doy küdawelafiel ta Jewba tunte adümuwle rume. Welu tati ñom piwkengelu dullingekey ñi doy küdawelafiel ta Jewba, müte adümuwnole rume. [...] Ñom piwkengeliyiñ, Chaw Ngünechen ayüwünkechi kümelkayaeiñmu”. * Feley llemay, kom iñchiñ küpa ayüwülkefiyiñ ta Jewba, tüfa ti doy küme dungu taiñ femafel (Prov. 23:⁠15).

9. ¿Chem che ayünieiñ tañi weniyeafiel?

⁹ Dew kimürpuiñ ñom piwkengeliyiñ, ayüwülafiyiñ ta Jewba. Ka femngechi ñom piwkengeal kümelkakeeiñmu kakelu dungu mu. Ñom piwkengeliyiñ, kakelu che küpa weniyeaeiñmu. Taiñ adümafiel tüfa, rakiduamaiñ chem che küpa weniyekefiyiñ ka chem che famentukefiyiñ (Mat. 7:⁠12). Kiñeke che ayükey ñi femngeal kidu tañi feypin müten ka allkütukelafi kakelu che tañi feypin, ¿ayükepeiñ may weniyeafiel femngechi pu che? ¡Ayüfalngelay llemay! Doy may weniyekefiyiñ taiñ pu peñi ka lamngen piwkeyechekelu, kutranduamyechekelu ka ñom piwkengelu (1 Ped. 3:⁠8). Feley tati, ayükeiñ weniyeafiel pu ñom piwkengelu. Ka femngechi ñom piwkengeliyiñ, weniyeaeiñmu kakelu che.

10. Ñom piwkengeal, ¿chumngechi kelluaeiñmu taiñ küme chaftual taiñ weda rupameken?

¹⁰ Ñom piwkengeliyiñ, küme chaftuafiyiñ  fillke wedake dungu mu taiñ rupameken. Kiñeke mu, ngüneduamkeiñ ñi femngeken fillke dungu tañi femnoafel. Ti kim wentru Salomon feypi: “Pekefiñ ta küdawfe ñi pürakawellulen, ka pekefiñ ta falin che ñi trekayawün küdawfe reke” (Ecl. 10:⁠7). Kiñeke mu, pu adümuwlu müte che trokingekelay. Kiñeke mu, kakelu che müte adümuwnolu doy falintungekey. Salomon feypi müley taiñ kimtukual chumngechi ñi felen tati mongen, ka müley taiñ ngüneduamal ñi ngenon re wedake dungu (Ecl. 6:⁠9). Ñom piwkengeliyiñ, kimtukunieaiñ chumngechi ñi felen tati mongen, femngechi küme chaftuafiyiñ fillke wedake dungu mu taiñ rupameken.

11. Ngülamtungeliyiñ, ¿chumngelu duamnieiñ taiñ ñom piwkengeal?

¹¹ Fill antü pengelafuiñ taiñ ñom piwkengen. Ngüneduamaiñ chumngechi femürpuafuiñ tüfa. Ngülamtungeliyiñ, pengelafuiñ taiñ ñom piwkengen. Kiñeke mu müte wedalkanolu trokiwafuiñ, welu ngülamtungeliyiñ taiñ femün mu, “doy wedalkaperkelan” piafuiñ. Wüne ngülamtungeliyiñ, eluwlayafuiñ reke taiñ llowafiel. Kam kiñeke mu illamkayafuiñ taiñ ngülamtuetew ka chumngechi taiñ feypietew chi ngülam. Welu ñom piwkengeliyiñ, küme rakiduamtuaiñ.

12. Tañi feypin Galata 4:⁠16, ¿chumngelu mañumafiyiñ taiñ ngülametew? Feypinge kiñe pengelün dungu.

¹² Pu ñom piwkengelu küme llowkey tati ngülam. Rakiduamaiñ kiñe pengelün dungu mu: müleymi Trawünwe Ruka mu, fey nütramkamekefimi pu peñi ka pu lamngen. Fey kiñe peñi wichuentueymu ka feypieymu: “Pichin podküley tami wesakelu”. ¿Chumafuymi? Yeweafuymi tami feypietew, welu mañumafuymi llemay. Ka rakiduamafuymi: “¿Chumngelu am feypingelan?”. Ka femngechi femaiñ ngülamtungeliyiñ taiñ femün mu, ñom piwkengeaiñ ka mañumaiñ taiñ feypietew. Ngelay taiñ kayñe trokiafiel, doy may weni trokiafiyiñ taiñ ngülametew (papeltunge Galata 4:⁠16; Prov. 27:⁠5, 6).

13. Kakelu peñi ka pu lamngen doy küdaw elungele, ¿chumngechi pengelafuiñ taiñ ñom piwkengen?

¹³ Kakelu peñi ka pu lamngen elungele doy küdaw Jewba ñi trokiñche mu, pengelafuiñ taiñ ñom piwkengen. Kiñe longkolechi peñi, Jason pingelu, feypi: “Elungen doy küdaw kakelu peñi ka pu lamngen, ‘¿chumngelu elungelan feychi küdaw iñche?’ piken ñi rakiduam”. Eymi, ¿ka femngechi rakiduamkeymi? Pu ayülu ñi doy küdawelafiel ta Jewba, “kiñe küme küdaw ayüniey” (1 Tim. 3:⁠1).  Welu kuñiwtukuwaiñ chumngechi taiñ rakiduamal. Femnoliyiñ, mallma reke femafuiñ. Kiñe kristiano rakiduamle kidu ñi doy adümkefiel kiñe küdaw trawünche mu, mallmawün-ngey. Ka kiñe lamngen rakiduamle: “Iñche tañi füta doy adümuwün-ngey kakelu pu wentru lamngen mu”, mallmawün-ngey. Welu rüf ñom piwkengeliyiñ, kiñepülekünuafiyiñ mallmawün rakiduam.

14. ¿Chem kimeltukeeiñmu Moyse ñi femün?

¹⁴ Kuyfi rupalechi antü mu, Moyse rume falintukefuy ñi longkolen pu israelche mu. Welu Jewba ka elufi ñi newen ta kakelu wentru, fey ñi kelluntukual engün Moyse tañi küdaw mu. ¿Chumi Moyse? Kidu ütrirlafi ta tüfachi pu wentru (Núm. 11:⁠24-29). Kafey Moyse eluwi ñi kellungeal ñi jusgayafiel pu israelche, femngechi pengeli ñi ñom piwkengen (Éx. 18:⁠13-24). Mülerpuy fentren kues, feymu pu israelche alüñma üngümkelafuy tañi ngüneduamngeal ñi dungu. Moyse falintukefuy tañi nieelchi küdaw, welu doy falintukefuy ñi kümelkaleal tati pu che. ¡Inayentufali tañi femün! Longkontukuaiñ, tunte adümuwfuliyiñ rume, doy falin-ngey taiñ ñom piwkengeal, femngechi taiñ doy adnieaetew ta Chaw Jewba. Biblia feypi Jewba alüpüraley, welu “fürenekefi tati pu ñom piwkengelu” (1 Ped. 5:⁠5; Sal. 138:⁠6).

15. ¿Chumngechi kalerumetuy ñi mongen ta fentren peñi ka lamngen?

¹⁵ Kalerumetule taiñ mongen, ka pengelafuiñ taiñ ñom piwkengen. Newe kuyfi, kiñeke peñi ka lamngen fentren tripantu yenielu ñi küdawelkefiel ta Jewba, feypingey ñi fentekünual tañi küdaw. Kuyfi mu, kiñeke peñi mülefuy ñi amual tati witran-ngepakechi longkolelu engu ñi witranmayafiel pu trawünche, welu 2014 tripantu mu afi feychi küdaw. Feymu tüfachi pu peñi tañi domo engu elungey kakelu küdaw Jewba tañi trokiñche mu. Kafey 2014 tripantu, feypingey  pu witran-ngepakechi longkolelu puwül-le 70 tripantu, müley ñi fentekünual tañi küdaw. Kafey pu peñi adkünukelu fillke trokiñ longkolelu femwelayafuy feychi küdaw puwül-le 80 tripantu. Ka fentren peñi ka pu lamngen küdawkefulu Fetel mu, feypingey ñi fewla wüneleal amuldungun mu. Kakelu peñi ka lamngen niekefulu küdaw Jewba ñi trokiñche mu, elkünuyngün tañi küdaw kutrankülen mu, kam ñi kuydayafiel tañi pu che kam kakelu dungu mu.

16. Taiñ pu peñi ka pu lamngen, ¿chem dungu eluwküleyngün ñi femürpual ñi ñom piwkengen mu?

¹⁶ Fentren peñi ka pu lamngen küdawtuyngün ñi adümafiel tañi kaletun ñi mongen. Fentren engün pütrün tripantu yeniefuy tañi küdaw mu, feymu müna weñangküyngün elkünufilu tañi sakin küdaw. Welu rupachi antü mu, wimtutuyngün. ¿Chem kellueyew engün? Doyelchi may tañi piwkeyeniefiel ta Jewba. Tüfachi pu peñi ka pu lamngen kimniey ñi wülkünuel tañi mongen Jewba mu, fey serfirpulafingün re tañi eluaetew küdaw (Kol. 3:⁠23). Feymu ayüwünkechi poyekefingün ta Chaw Jewba chem küdaw rume niefule. Kidu engün kimniey Chaw Ngünechen tañi piwkeyenieetew, feymu elkünukeyngün kidu mu kom tañi fill rakiduamelnieetewchi dungu tañi mongen mu (1 Ped. 5:⁠6, 7).

17. ¿Chumngechi kümelkakeeiñmu taiñ ñom piwkengeal?

¹⁷ Rume mañumküleiñ llemay taiñ ngülamtuetew Biblia ñom piwkengeal. Ñom piwkengeliyiñ, iñchiñ ta kümelkaleaiñ ka kümelkayafiyiñ ta kakelu che. Kafey doy küme chaftuafiyiñ wedake dungu taiñ kontupakeetew. Doy may ñom piwkengeliyiñ, doy fülkonaiñ taiñ Wenu Chaw mu. Taiñ Fütra Chaw “tati Doykülelu, tati Alüpüralelu”, piwkeyeniefi ka falintukefi pu ñom che tañi poyekeetew. ¡Müna ayüwmakeeiñmu taiñ kimfiel tüfa! (Is. 57:⁠15).