1, 2. ¿Chem dungu doy falintukey tati pu Dungukelu Iney Ngen Jewba?

JEWBA tañi fütra üy yamfali ka norngey chumngechi tañi ngüneniekeel. Feymu iñchiñ taiñ poyekefiel ta Jewba, ayünieiñ kom pu che tañi kimal tüfa.

² Kimnieiñ ñi weda dunguyengeel ta Jewba, feymu duamfali ñi yamniengetual tañi üy. Ka femngechi müley ñi kimngeal Jewba kom pepikawün niey ñi ngünenieafiel kom tati mülelu. Feychi epu dungu trürküley. Feymu müley taiñ ngüneduamafiel.

3. ¿Chem koneltuley Jewba tañi üy mu?

³ Jewba tañi üy mu koneltuley tañi chumngen ka chumngechi tañi ngüneniekeel. Chumngechi feypiyiñ, rume falin-ngey tañi yamniengetual Jewba tañi fütra üy. Welu kidu tañi üy mu ka koneltuley chumngechi tañi ngüneniekeel, feymu ka femngechi müley tañi pengelngeal ñi norngen chumngechi ñi ngüneniekeel ta Jewba (inaduamnge ti wichulechi dungu “ Ñi yamniengetual Jewba tañi üy, ¿ka chem dungu mu kiñewküley?”).

4. 1) ¿Chem feypi Salmo 135:⁠13 Jewba tañi üy mu? 2) ¿Chem ramtun ngüneduamaiñ tüfachi chillkatun mu?

⁴ Jewba tañi üy trürümfal-lay. Biblia feypi: “Awem Jewba, tami üy aflayay. Awem Jewba, kom tami küme femün acordayaeyew kom pu che” (Salmo 135:⁠13). ¿Chumngelu fente falin-ngey Jewba tañi üy? ¿Chumngechi weda dalluntukungey fütra kuyfi mu? Fewla, ¿chumkey Jewba ñi ingkayafiel tañi üy? Iñchiñ kay, ¿chumngechi kelluntukuafuiñ? Ngüneduamafiyiñ feychi ramtun.  

5. Feypingeliyiñ taiñ liftuafiel Jewba tañi üy, ¿chem ramtuwafuiñ?

⁵ Jesus kimeltueiñmu llellipun mu iñchiñ müley taiñ ngillatuafiel ta Jewba ñi yamniengetual tañi üy (Mat. 6:⁠9). ¿Chem pin tüfa? Müley taiñ liftuafiel reke Jewba tañi üy. Welu Jewba tañi üy dew lifngey, “¿chumngechi fel liftungeafuy?” piafuiñ. Taiñ wiñoldungual, ngüneduamaiñ chem koneltuley pu che tañi üy mu.

6. ¿Chem doy falin-ngey pu che tañi üy mu?

⁶ Biblia mu, ¿chem koneltuley pu che tañi üy mu? Biblia feypi: “Doy falin-ngey küme üytunchengeal ta ricu chengeal. Doy kümey yamniengeal ta nieal plata ka oro” (Prov. 22:⁠1; Ecl. 7:⁠1). Feymu falifuy rume chem üy ñi nieel kiñe che, doy falin-ngey tañi küme üytunchengeal ka ñi küme acordangeal tañi üy.

7. Tati pu che, ¿chumkey tañi weda acordangeal Jewba tañi üy?

⁷ Tati pu che weda dunguyekefi ta Jewba, femngechi tañi weda acordangeal. Femün mu tüfa, illamkefingün reke Jewba tañi üy. Femngechi dungu rupay fütra kuyfi mu Eden pingechi lof mu. Fewla ngüneduamafiyiñ.

8. 1) Adan Eva engu, ¿chem dungu kimkefuy? 2) ¿Chem inaduamafiyiñ fewla?

⁸ Adan Eva engu kimniefuy Chaw Dios Jewba pingey. Kidu engu kimniefuy Chaw Dios ta eleyew kiñe küme Mapu mu ka elueyew tañi küme kurewen-ngeal (Gén. 1:⁠26-28; 2:⁠18). Welu, ¿rakiduamniepeyngu may kom tañi eluetew Jewba? ¿Eluwpeyngu may tañi doy piwkeyeafiel ka mañumtuafiel ta Jewba? Taiñ wiñoldungual, ngüneduamaiñ chem ñi rupan pewfaluwlu tati Weküfü.

9. 1) Tañi feypin Génesis 2:⁠16, 17 ka 3:⁠1-5, Jewba ¿chem feypifi Adan Eva engu? 2) Tati Weküfü, ¿chumngechi welurakiduamelfi ta Eva?

⁹ Jewba feypifi ta Adan: “Iñmuaymi itrokom fün anümka müleyelu ti anümkawe mew, welu ikefilnge ti anümka wülkelu ñi kimngeal ti küme dungu ka ti weda dungu. Ikefilnge tüyechi anümka ñi fün, fey ifilmi tati, rüf feyngey tami layal” pifi. “Fey tati  filu doy koyla ngünen-ngerkey itrokom ti pu kulliñ mew tañi dewmael ta Ngünechen, fey ti filu ramtufi ti domo: ‘¿Fey chem pieymumew anta Ngünechen? ¿Feypi tamu inoafiel kiñe anümka ñi fün no rume mülelu ti anümkawe mew?’ pifi. Fey ti domo llowdungueyew: ‘Kom tati anümka ñi fün iyafuyu, welu ngelay tayu iyafiel rangi ti anümkawe mew mülechi anümka ñi fün. Ngünechen ta feypieyumew tayu inoafiel ka tayu tunoafiel rume tüyechi anümka ñi fün, fey femliyu tayu layal’. Welu tati filu feypifi ti domo: ‘Feyngelay tamu layal. Ngünechen ta küme kimniey ifilmu tüfeychi anümka ñi fün, kimaymu tati kümeke dungu ka tati kümenolu, fey ta famngechi ta Ngünechen reke ta feleaymu’” (Génesis 2:⁠16, 17 ka 3:⁠1-5). Feley llemay, Jewba elueyew pütrüken anümka Adan Eva engu ñi iyafiel. Kiñe anümka müten “ilayaymu” pifi. Welu kiñe filu mu tati Weküfü feypifi ta Eva: “¿Fey chem pieymumew anta Ngünechen? ¿Feypi tamu inoafiel kiñe anümka ñi fün no rume mülelu ti anümkawe mew?” (Gén. 2:⁠9). Feytachi ramtun mu tati Weküfü welurakiduamelfi ta Eva. Feymu Eva ramtuwpelay: “¿Katrütuniepeenew may Chaw Dios tañi doy kümelkaleal?”.

10. 1) ¿Chumi tati Weküfü ñi weda acordangeal Jewba tañi üy? 2) ¿Femtriparpupey may Weküfü ñi ayünieel?

¹⁰ Eva ifemlafi tati fün anümka ñi inoafel, doy may feypifi tati Weküfü chem tañi werküetew ta Chaw Dios ka feypi tañi tunoafiel rume feychi fün anümka. Feymu tati Weküfü fente küme feypifi wüla: “Feyngelay tamu layal” (Gén. 3:⁠2-4). Tati Weküfü feypintukufi ta Jewba ñi koylatufe ngen, femngechi ñi weda acordangeal Jewba tañi üy. Femngechi tati Weküfü weda dalluntukufi ta Jewba. Tati Weküfü ngünenkafi ta Eva, feymu feyentueyew (1 Tim. 2:⁠14). Eva doy maneluwi tati Weküfü mu, feymu ifi tati fün ñi inoafel. Femngechi famentufi ñi feypietew ta Jewba. Fey Eva ka elufi ti fün ta Adan. ¡Müna wedalkayngu! (Gén. 3:⁠6).

11. ¿Chumürkeafulu Adan Eva engu?

¹¹ Eva allkütulu ñi weda piel tati Weküfü, feypirkeafuy: “¿Iney trokiwimi am tami weda dunguyeafiel tañi Fütra Chaw? Jewba elueiñmu kom tañi duamnieel tañi füta iñchiw, feymu piwkeyeniefiñ ka maneluwken kidu mu. ¡Kiñe püle tripange, Jewba tañi kayñe ta eymi!”. Welu femngechi feypilay Eva. Feypifule, rume ayüwmapelayafuy ta Jewba (Proverbios 27:⁠11). Welu Eva, Adan no rume rüf piwkeyelafi ta Jewba, feymu chumlayngu rume ñi yamniengeal Jewba tañi fütra üy.

12. 1) Tati Weküfü, ¿chumngechi weda rakiduam tukulelfi tañi piwke mu ta Eva? 2) Weda dalluntukungelu ta Jewba, ¿chumingu Adan Eva engu?

¹² Tati Weküfü welurakiduamelfi ta Eva, feymu “¿küme Chaw ngepey may ta Chaw  Dios?” pi tañi rakiduam mu. Femngechi tati Weküfü weda dalluntukufi ta Jewba. Welu Adan Eva engu ingkalafi Jewba tañi üy, feymu küdawtulayngu ñi feyentuafiel ta Weküfü, fey ñi kayñetuafiel ta Chaw Jewba. Ka femngechi famülke mu, tati Weküfü weda dalluntukukefi ta Jewba, femngechi ñi weda acordangeal tañi üy. Tati pu che feyentufilu Weküfü eluwlayngün ñi ngünenieaetew Jewba.

13. Ñi feypin Ezequiel 36:⁠23, ¿chem dungu doy nütramkangekey tati Biblia mu?

¹³ ¿Ingkawkepey may Jewba tañi weda dunguyengeel mu? ¡Femi llemay! Kom ñi mülen ta Biblia mu pengelkey Jewba ñi ingkawken, femngechi kimfalkünukey Weküfü tañi koylangen (Gén. 3:⁠15). ¿Chem falin dungu doy nütramkangekey tati Biblia mu? Yamniengetuay Jewba tañi üy. Küpalay tañi Gobierno, Jesus longko ülmenküleay. Re nor dungu mületuay tati Mapu mu. Feymu papeltuliyiñ Biblia, kimürpuafuiñ chumngechi Chaw Dios ingkakefi tañi üy. Biblia feypi: “‘Eymün tamün duam mu, tati pu che yamnielafi tañi üy. Feymu iñche kimfalkünulelafiñ engün fente ñi yamfalngen tañi fütra üy. Pu trokiñche ñi adkiñ mu, eymün ta yamniemutuan, femngechi kimayngün iñche ta Jewba’, feypikünuy Fütra Chaw Jewba” (Ezequiel 36:⁠23).

14. Dalluntukungelu rume ta Jewba, ¿chem pengelkey tañi femün mu?

¹⁴ Weküfü chumllefule rume, katrütukelay Jewba tañi ayükeel. Biblia pengelkey kom ñi femel ta Jewba, feyta mu pengeli Jewba trürümngelayafuy iney mu no rume. Tañi kidu ngünewün tati Weküfü ka tañi pu inanieetew, müna kutrankapiwkefi ta Jewba (Sal. 78:⁠40). Dalluntukungelu rume ta Jewba, pengelkey tañi kimün-ngen, ñi ñom piwkengen, ka ñi norngen, ka pengelkey fente ñi newen-ngen kakerume dungu mu. Doyelchi may kom tañi femkeel mu, Jewba pengelkey ñi rüf piwkeyechefe ngen (1 Juan 4:⁠8). Jewba afkentu küdawkey ñi yamniengeal tañi fütra üy.

15. 1) Weküfü, ¿chumngechi weda dalluntukukefi ta Jewba famülke mu? 2) Pu che feyentulu feytachi koylake dungu mu, ¿chumkey?

 ¹⁵ Weküfü amulerpuy ñi kayñetunierpufiel ta Jewba. Weküfü weda rakiduamelkefi ta che Jewba tañi kimün-ngenon, tañi newen-ngenon, tañi norngenon ka tañi piwkeyechekenon. Weküfü rakiduamelkefi pu che taiñ dewmanoetew Jewba. Ka femngechi Weküfü welurakiduamelkefi pu che feyentukefulu rume Chaw Dios mu, femngechi ñi rakiduamal engün Jewba tañi ngülam ñi rume küdawngen ka tañi kümenon. Weküfü ka kimelelkefi pu che Chaw Dios ñi kutranpiwkeyechekenon ka lüpümkakefi ta che kiñe kütral mu. Tati pu che feyentulu feytachi koylake dungu mu eluwkelay ñi ngünenieaetew Jewba. Petu ñi apümkangenon ta Weküfü, weda dalluntukunieafi ta Jewba ka chumay rume taiñ püntünentuaetew Jewba mu, ¿küme tripayay chi am?

16. ¿Chumngechi ingkayafuiñ Jewba tañi üy?

¹⁶ Famülke mu fentren che weda dalluntukukefi ta Jewba, welu Chaw Dios elueiñmu taiñ ingkayafiel tañi üy. ¿Chumngechi femürpuafuiñ? Feypiafiyiñ tati pu che fente ñi küme Chaw ngen ta Jewba, ñi norngen ka tañi piwkeyechefe ngen (Is. 29:⁠23). Ka kimeltulelafiyiñ pu che fente tañi norngen chumngechi ñi ngüneniekeel ta Jewba ka kidu tañi duam mu müten kümelkaletuay kom pu che Mapu mu. Femngechi femliyiñ, pengelaiñ taiñ eluwkülen taiñ ngünenieaetew Jewba (Sal. 37:⁠9, 37; 146:⁠5, 6, 10).

17. Jesus, ¿chumngechi ingkakefi Jewba tañi üy?

¹⁷ Jesus ka ingkakefi Jewba tañi üy, ¿chumngechi? (Juan 17:⁠26). Jesus üytukefi ta Jewba ka kimeltukefi pu che tañi iney ngen tañi Chaw, femngechi ingkakefi Jewba tañi üy. Pu fariseo feypikefuy Jewba ñi piwkeyechefe ngenon, ñi tutefalngenon ka ñi kutranpiwkeyechekenon, welu Jesus feypieyew ñi re koylatumeken engün. Jesus kimeltufi pu che Jewba tañi küme Chaw ngen, ñi piwkeyechefe ngen ka ñi perdonacheken. Jesus rume küme inayentufi ñi chumngen ta Jewba kom tañi mongen mu, femngechi pengelelfi tati pu che ñi chumngen tañi Chaw (Juan 14:⁠9).

18. ¿Chumafuiñ taiñ ingkayafiel Jewba tañi üy?

 ¹⁸ ¿Chumngechi inayentuafuiñ ta Jesus? Kimeltulelafiyiñ pu che fente ñi küme Chaw ngen ka piwkeyechefe ngen ta Jewba. Ka kelluafiyiñ pu che ñi yamnieafiel Jewba tañi üy, femngechi ingkayafiyiñ. Kafey culpan chengefuliyiñ rume, inayentuafuiñ ta Jewba (Efes. 5:⁠1, 2, TNM). Kom taiñ feypin mu, kom taiñ femün mu kimeltucheaiñ ñi rüf chumngen ta Jewba. Ka femngechi culpan chengefuliyiñ rume, nor piwkengeaiñ, femngechi kelluntukuaiñ ñi yamniengetual Jewba tañi üy (Job 27:⁠5).

19. Ñi feypin Isaías 63:⁠7, ¿chem doy falin-ngey taiñ kimeltulelafiel tati pu che?

¹⁹ Kimeltufiel mu Biblia tati pu che, feypikefiyiñ Jewba müten müley ñi ngünenieafiel kom tati mülelu. Falin-ngefuy rume taiñ femngechi femal, doy falin-ngey taiñ kelluafiel pu che ñi piwkeyeafiel ta Jewba ka ñi püntütripanoal kidu mu. ¿Chumngechi femafuiñ? Biblia feypi: “Nütramkayafiñ kom ñi femkeel Jewba tañi nor piwkeyechen mu. Nütramkayafiñ Jewba tañi püramyefalchi femken. Ka kom tañi femün Jewba iñchiñ mu. Kom tañi kümelkafiel tati pu israelche tañi kutranpiwkeyechen ka nor piwkeyechen mu” (Isaías 63:⁠7). Feymu nütramkayafiyiñ ta che fente ñi küme Chaw ngen ta Jewba. Femngechi femliyiñ, tati pu che piwkeyerpuafi ta Jewba, fey eluwayngün ñi femal kidu ñi ayükeel.

20. ¿Chem ngüneduamaiñ küpalechi chillkatun mu?

²⁰ Feley llemay, taiñ femken ka taiñ kimeltucheken müley ñi püramyeafiel ta Jewba, femngechi ñi küme acordangeal tañi üy. ¿Chumngechi femafuiñ tüfa? Küpalechi chillkatun mu ngüneduamafiyiñ.