1, 2. 1) Ñi feypiel Salmo 40:⁠5, ¿chem regalo elueiñmu Jewba? 2) ¿Chumngelu inaduamafiyiñ feychi regalo tüfachi chillkatun mu?

TAIÑ Chaw Dios Jewba kelluchefe ngey. Rakiduamnge kiñeke regalo tami eluetew ta Chaw Dios. Küme adkülechi Mapu taiñ eluetew ta Chaw Dios taiñ müleam. Ka kiñe küme longko taiñ rakiduamal ka nütramkayal kake che iñchiñ. Ka tati kümeke dungu mülelu Biblia mew, kimeltukeeiñmu falinke dungu. Biblia feypi: “Awem, tañi Ngünechen Jewba, fentreley tami femkeel. Fentren afmatun dungu femkeymi ka wechurpukeymi chem tami ayükeel iñchiñ mu. Iney no rume trürlay eymi mu. Rume fentren-ngey tami femkeel, feymu kom nütramkalayafun” (Salmo 40:⁠5).

² Tüfachi chillkatun mu ngüneduamafiyiñ küla regalo taiñ eluetew ta Chaw Dios. Doy rakiduamliyiñ tüfachi regalo mu, doy mañumtuafiyiñ Jewba. Kafey doy eluwaiñ taiñ ayüwülafiel (Apok. 4:⁠11). Ka müley kiñeke che weda rakiduamelngelu, feymu feyentukey evolucion mu. Tüfachi chillkatun küme pepikayaeiñmu taiñ kelluafiel engün ñi küme elkünutual ñi rakiduam.

3. ¿Chumngelu ti Mapu chaflay chem planeta mu rume?

³ Jewba rume küme dewmafi ti Mapu, femngechi kimelkeeiñmu fentre ñi kimün-ngen (Rom. 1:⁠20; Eb. 3:⁠4).  Müley fillke planeta, welu kiñe planeta mu rume chaflay ti Mapu. Taiñ Mapu mu müten müley kom taiñ duamnieel taiñ mongeluwam.

4. Jewba chumngechi ñi dewmafiel ti Mapu, ¿chemu kimfali fente ñi kimün-ngen?

⁴ Mapu mu müley fentren che ka fentrenke kulliñ, fey ti Mapu wülkey kom taiñ duamnieel. Tüfa elukeeiñmu oxigeno, ko ka iyael. Turpu afkelay. Jewba dewmafi ti Mapu ñi rumel lifküleal. Feymu mülefule rume pod Mapu mew, apolekelay, ¿chumngelu am? Kom tüfachi pod wiño pünengeketuy. Ngüneduamaiñ chumngelu afkelay ti oxigeno ka ti ko, femngechi kimaiñ fente tañi kimün-ngen ta Jewba.

5. 1) ¿Chumngelu afkelay ti oxigeno? 2) Taiñ kimfiel ñi afkenon ti oxigeno, ¿chem rakiduamelkeeiñmu tüfa?

⁵ Iñchiñ ka tati pu kulliñ duamnieiñ oxigeno taiñ mongeleal. Neyün mu iñchiñ, konkey oxigeno taiñ cuerpo mu, fey tripakey dioxido de carbono. Kafey Jewba dewmay fillke anümka, tüfa mu konkey dioxido de carbono ka tripakey oxigeno. Femngechi turpu afkelay tati oxigeno ka taiñ Mapu apolekelay dioxido de carbono mu. Feymu rüfngey Biblia ñi feypin “Ngünechen [...] elunieetew ta mongen ta itrokom iñchiñ fey ti kürüf ka kom ti kakelu chemkün” (Hecho 17:⁠24, 25).

6. 1) ¿Chumngelu afkelay ti ko? 2) Taiñ kimfiel ñi afkenon ti ko, ¿chem rakiduamelkeeiñmu tüfa? (Inaduamnge ti wichulechi dungu “ Jewba elueiñmu tati ko”).

⁶ Jewba müte alü nentukünukelafi ti Mapu ti Antü mew, feymu müley ko taiñ Mapu mu. Tati Mapu doy püllelefule ti Antü mu, rume arengeafuy, fey ngelayafuy ta ko ka ngelayafuy ta mongen. Ka femngechi ti Mapu doy alü tripalefule ti Antü mu, ngelayafuy ko, re pire müten müleafuy, fey ngelayafuy ta mongen. Feley llemay, Jewba rume küme dewmakünufi ti Mapu, feymu müley ko, fey ñi müleal ta mongen. Fente tañi arengen ti Antü, tromü reke pürakey wenu ti ko. Petu tañi wütrunagnon Mapu mu, tati ko mülenagkey mari antü tati tromü mew. Wütrunagi chi ko, wiñoketuy lewfü ka lafken mu. Fey ka wiño tromükünuketuy ka wiño wütrunagketuy Mapu mu. Afkelay tañi femngechi femken. Jewba femngechi dewmakünufi ti Mapu ñi turpu afnoal tañi ko, femngechi kimfali fente ñi kimün-ngen ka newen-ngen ta Jewba (Job 36:⁠27, 28; Ecl. 1:⁠7).

7. Salmo 115:⁠16 feypi Jewba elueiñmu ti Mapu, ¿chumngechi mañumtuafuiñ?

⁷ Biblia feypi: “Tati wenu mapu, ngen-ngey Jewba, welu tati Mapu elufi ta wentru ñi pu yall” (Salmo 115:⁠16). Feley llemay, Jewba rume küme dewmafi ti Mapu taiñ küme mongeleal. ¿Chumafuiñ taiñ doy mañumtuafiel ta Jewba? Rakiduamaiñ itrokom ñi dewmael, femngechi fill antü mañumafiyiñ ta Jewba kom taiñ elukeetew. Kafey küme adelkanieafiyiñ ti mapu chew taiñ mülen, femngechi pengelaiñ taiñ mañumtukefiel ta Jewba.

8. ¿Chumngelu afmatufali chumngechi ñi dewmangen taiñ longko?

⁸ Afmatufali fente ñi küme dewmangen taiñ longko. Petu taiñ choyüngenon, taiñ longko tremkülerpuy chumngechi ñi adkünuel Chaw Dios. Fey müchayke mülerpuy rume fentren celula ponwitu taiñ longko mu, fey taiñ nieal ta müllo. Tati pu cientifico feypikey tati pu che niey pütrüken neurona pingechi celula tañi longko mu. Tati pu che ñi müllo 1 kilo y medio  faney. Taiñ longko elueiñmu taiñ femal fillke dungu, fewla inaduamafiyiñ kiñeke.

9. ¿Chumngelu afmatufali taiñ dunguken?

⁹ Chaw Jewba elueiñmu taiñ dungual, afmatufali. ¿Chumngelu am? Dungun mu iñchiñ, taiñ longko adniekefi doy 100 musculo taiñ cuerpo mu. Kiñeke tüfa müley taiñ wün, kewün ka taiñ pel mu. Kom feytachi musculo müley ñi kiñewküleal, fey ñi küme tripayal taiñ dungun. Tati pu cientifico ngüneduami tati pu we pichiche adümafuy kake kiñeke palabra ñi feypingeel. Feymu feypiafuiñ choyüngelu müten ta che, kimürpuafuy kiñe kewün dungu. Feley llemay, taiñ dunguken Jewba mu küpay (Éx. 4:⁠11).

10. Jewba elueiñmu dungual, ¿chumngechi mañumtuafuiñ?

¹⁰ ¿Chumngechi mañumtuafuiñ ta Jewba taiñ eluetew dungual? Dunguafiyiñ tati pu che Jewba tañi kümeke dungu. Kiñeke che feyentukey evolucion mu ñi tripan ta mongen, fey engün kimeltulelafiyiñ Jewba taiñ dewmaetew (Sal. 9:⁠1; 1 Ped. 3:⁠15). Feychi pu che feypikey kom tati mülelu kidu ngünewün tripay. Kiñeke feychi pu che eluwafuyngün taiñ allkütuaetew, feymu nütramkalelafiyiñ chem ñi pin ta Biblia ka kiñeke dungu taiñ nütramkapeel tüfachi chillkatun mu. Femngechi kimfalkünuaiñ taiñ Fütra Chaw Jewba ñi dewmael kom tati mülelu (Sal. 102:⁠25; Is. 40:⁠25, 26).

11. ¿Chumngelu afmatufali taiñ longko?

¹¹ Jewba elueiñmu taiñ longkontukunieal fillke dungu, afmatufali. Kuyfi mu, kiñe cientifico feypi wirintukungele chem ñi longkontukunieel kiñe che müten, wirintukungeafuy 20 millon lifru. Welu fewla, feypingekey doy fentren dungu longkontukunieafuiñ. ¿Chumngechi kelluafeiñmu tüfa? Ngüneduamafiyiñ.

12. ¿Chem falinke dungu elueiñmu Jewba taiñ kimürpual?

¹² Tati pu che müten longkontukunieafuy chem ñi rupan kuyfi, fey ñi entual falinke kimeltun. Femngechi norümtuafuiñ taiñ rakiduam ka taiñ femken, fey doy küme chengerpuafuiñ (1 Kor. 6:⁠9-11; Kol. 3:⁠9, 10). Iñchiñ pepikayafuiñ taiñ rakiduam, femngechi doy küme kimafuiñ chem ñi kümen ka chem tañi kümenon (Eb. 5:⁠14). Kimürpuafuiñ taiñ piwkeyecheal ka kutranpiwkeyecheal. Ka inayentuafuiñ ta Jewba, fey taiñ nor chengeal.

13. Ñi feypilen Salmo 77:⁠11, 12, ¿chem dungu longkontukunieafiyiñ?

¹³ Chumngechi taiñ ngüneduampeel, Jewba elueiñmu taiñ longkontukunieal fillke dungu. ¿Chumngechi mañumtuafuiñ? Longkontukunieaiñ chumngechi taiñ kellukeetew ka yafültukukeetew Jewba, femngechi doy maneluwküleaiñ taiñ  rumel kelluaetew Jewba. Biblia feypi: “Longkontukunieafiñ Jewba ñi dewmael; longkontukunieafiñ tami afmatufalchi femel fütra kuyfi mu. Rakiduamtukuniean kom tami femkeel, ka küme ngüneduamnieafiñ chumngechi tami yewken kakelu engün” (Salmo 77:⁠11, 12; 78:⁠4, 7). Ka femngechi longkontukunieafiyiñ chumngechi kellukeeiñmu kakelu che, fey mañumtuafiyiñ engün. Pu cientifico feypikey pu che mañumtukelu, doy ayüwkülekey. Ka femngechi kümeafuy taiñ inayentuafiel ta Jewba. Iñchiñ fill antü welulkakeiñ, welu küme rakiduamtuliyiñ, Jewba perdonakeeiñmu (Sal. 25:⁠7; 130:⁠3, 4). Jewba ayüniey taiñ ka femngechi femal iñchiñ. Feymu wedalkangeliyiñ, perdonayafiyiñ taiñ weda femetew (Mat. 6:⁠14; Luka 17:⁠3, 4).

14. ¿Chumngechi mañumafuiñ Jewba taiñ eluetew taiñ longko?

¹⁴ Mañumtufiliyiñ ta Jewba taiñ eluetew taiñ longko, küdawelafiyiñ kom taiñ rakiduam mu. Kiñeke che inakey kidu tañi rakiduam tañi dullial chem tañi kümen ka chem tañi kümenon. Welu Jewba dewmaeiñmu iñchiñ, feymu kidu müten kimniey chem rüpü doy kümey taiñ inayal (Rom. 12:⁠1, 2). Inafiliyiñ Jewba tañi feypin, küme amuleay taiñ mongen (Is. 48:⁠17, 18). Ka kimaiñ chem müley taiñ femal, poyeafiel ta Jewba ka ayüwülmayafiel ñi piwke (Prov. 27:⁠11).

15. Tati Biblia, ¿chumngechi pengelkey fente taiñ piwkeyenieetew Jewba?

¹⁵ Jewba elueiñmu ti Biblia fente taiñ piwkeyenieetew. Tati pu che ramtuwkey: “¿Chew chi ta tuwürkeiñ? ¿Chemu am dewmaeiñmu ta Chaw Dios? ¿Taiñ sufrial? ¿Chumlerputuay taiñ mongen küpalechi antü mu?”. Tati Biblia mu, Jewba kimeltukeeiñmu feytachi falinke dungu. Jewba ayüniey kom pu che ñi kimürpual chem ñi kimeltukeel tati Biblia, feymu adkünuy ñi  rulpadungungeal fentren kewün dungu mu. Famülke mu, kom tati Biblia ka kiñeke trokiñ müley doy 3.000 kewün dungu mu. Ka femngechi rume fentren che niey kiñe Biblia. Chem lifru mu no rume chaflay tati Biblia. Chew rume ñi mülen ta che ka chem kewün rume dungule, papeltuafuy tati Biblia kidu tañi kewün mu (inaduamnge ti wichulechi dungu “ Tati Biblia rulpadungungey fentren africano kewün dungu mu”).

16. Ñi feypilen Matew 28:⁠19, 20, ¿chumngechi mañumtuafuiñ ta Jewba taiñ eluetew Biblia?

¹⁶ ¿Chumngechi mañumtuafuiñ ta Jewba taiñ eluetew Biblia? Fill antü papeltuafiyiñ tati Biblia, rakiduamaiñ taiñ papeltukeel ka inayaiñ tañi ngülam, femngechi pengelaiñ taiñ falintukefiel. Kafey kom taiñ newen mu, kimeltulelafiyiñ pu che chem ñi kimeltukeel tati Biblia (Sal. 1:⁠1-3; Mat. 24:⁠14; papeltunge Matew 28:⁠19, 20).

17. 1) Tüfachi chillkatun mu, ¿chem ngüneduamiyiñ? 2) ¿Chem ngüneduamaiñ küpalechi chillkatun mu?

¹⁷ Tüfachi chillkatun mu, ngüneduamiyiñ Jewba taiñ eluetew ti adelkalechi Mapu, kiñe küme longko ka tati Biblia. Müley kakelu dungu taiñ eluetew Jewba, welu pekelafiyiñ. Küpalechi chillkatun mu, ngüneduamafiyiñ.