¿Kunäskpansa jumax chiqapar sarnaqaskakïtati?

‘¡Jiwañajkamapuniw chiqapar sarnaqäxa!’ (JOB 27:5, NM.)

1, 2. 1) ¿Taqinis kuna amtanïñasasa? 2) ¿Kuna jisktʼanakarus jichhax qhanañchasiskani?

 AKHAM amuytʼañäni, kawkirïkanitix machaq utamax ukan planonakap uñxattʼasktaxa. Uka planonxa kunatï utjasiñatak wakiski ukham suma dibujtʼatawa, ukat kunjamsa familiamax uka utan sum qamasini uk amuytʼaskaraktaxa. Ukampis uka amtam phuqasiñapatakixa, ¿kuns lurañama? Nayraqat uka ut lurtʼañamaw wakisispa, uka utar jakir sarxaña ukat uka utax sumäskakiñapatakix sum uñjañamaw wakisirakispa.

² Uka kikparakiw chiqapar sarnaqañampixa. Chiqapar sarnaqañax wali wakiskirïtap taqiniw yattanxa ukat jiwasatakisa familiasatakisa wali askïrakiwa. Ukampisa janiw nayax chiqapar sarnaqañ munta, Diosat janiw jithiqtañ munkiristti sañakïkiti, jan ukasti taqi uka amtanak phuqasiñapatakix chʼamachasiñasawa. Mä uta lurañaxa chʼamawa ukat qullqitakirakiwa (Luc. 14:28, 29). Ukhamaraki, chiqapar sarnaqañatakix chʼamachasiñasawa ukat tiempos munasirakiwa, ukampisa ukham lurasaxa suma askinakwa jikxataraksnaxa. Jichhasti kimsa jisktʼanakar qhanañchanäni: ¿Kunas chiqapar sarnaqirïñasatakix munasi? ¿Kunjamsa yantʼanakan uñjasisasa chiqapar sarnaqaskaksna ukat Diosat jan jithiqtkaraksna? ¿Khitinakatix jan chiqapar sarnaqxapxi ukanakatak suytʼäwix utjiti?

¿Kunas chiqapar sarnaqirïñasatakix munasi?

3, 4. 1) ¿Kunjamsa Jehová Diosax chiqapar sarnaqañasatakix yanaptʼistu? 2) ¿Kunjamsa Jesusan sarnaqäwipax chiqapar sarnaqañasatakix yatichistu?

³ Kunjamtï nayrir yatichäwin uñjtanxa, Jehová Diosax chiqapar sarnaqañ muntanti janicha uk ajlliñaswa muni. Chiqpachansa, khitinakatï ukhamarjam lurañ munapktan ukanakarux yanaptʼistuwa. Ukhamawa, Jehová Diosax jupat jan jithiqtañasatakiw yatichistu ukat kuntï yatiqktan ukhamarjam lurañasatakix qullan ajayup churarakistu (Luc. 11:13). Ukat khitinakatix chiqapar sarnaqañatak chʼamachasisktan ukanakarux Jupampi sum apasipxañasatakiw yanaptʼarakistu (Pro. 2:7).

⁴ ¿Kunjamsa Jehová Diosax chiqapar sarnaqir jaqïñasatakix yatichistu? Nayraqatxa, Yuqaparuw aka Uraqir khitanitayna. Jesusax kuntï alaxpachankir Awkipax siskäna uk phuqäna ukat “jiwañkamarakiw” istʼawayi (Fili. 2:8). Wali tʼaqhisiyatasay uñjaschïnxa, Jesusax Awkiparux  akham sänwa: “Jan munañaxa luratäpati, jan ukasti juman munañamak luraspan” sasa (Luc. 22:42). Jiwasax sapa mayniw jisktʼasiraksna: “¿Nayax uka kikpa amuyunirakïtti?” sasa. Chiqapar sarnaqañ munstan ukhaxa, taqi chuymaw Diosar istʼañasa. Kunatsa istʼasirïñax wali wakiskirixa uka tuqit jichhax amuytʼañäni.

5, 6. 1) Sapäkasinsa Diosat janiw jithiqtañasäkiti, ¿kunjamsa Davitax uk wali wakiskirïtap uñachtʼayäna? 2) ¿Kuna jan walinsa cristianonakax uñjasipxaspa utapans jan ukax yaqha chiqansa sapaki jikxatasisaxa?

⁵ Mayïrix akäspawa, sapak jikxatasktan ukhaxa, Jehová Diosar istʼañasapuniwa. Ukhamankkasax kunja wakiskirisa Diosat jan jithiqtañaxa, ukwa David reyix qhanañchäna (Salmo 101:2 liytʼasiñapawa). Chiqasa, reyjamax walja jaqin uñtʼatarakïnwa, ukat walja jaqinakan nayraqatapan parlañsa yatitarakïpachänwa (Salmo 26:12 uñxattʼarakismawa). Uka jaqinakan nayraqatapanxa, sarnaqäwipax jan kamskayarakïñapänwa (Deu. 17:18, 19). Ukhamarakiw ‘utapan’ sapakïkasas chiqaparuw sarnaqañapäna, Davitax uk sum yatïnxa. ¿Jiwasax ukhamarakïtanti?

⁶ Salmo 101:3 qillqatanxa Davitax akham siwa: “Nañqha amtäwinakarux janiw nayranakaxamp uñtkäti” sasa. Jichhürunxa kunaymanitwa kunatï jan walïki uk uñchʼuksnaxa, yamas sapäk jikxatastan ukhaxa. Yaqhip cristianonakaruxa Internetat yatxatañax jan walinakanwa uñjasiyaspa, kunattix jan walinaka jan ukax pornografía satäkis uka qʼañu luräwinak uñchʼukiñaxa janiw chʼamäkaspati. Diosan mä luqtiripatï ukhamar purtʼasispa ukhaxa, ¿Salmo 101:3 qillqat amuytʼayki uka Diosarux istʼasktwa saspati? Pornografía satäkis ukax jan walipuniwa, jan walinakaruw purtʼayi, qʼañu luräwinakaruw wiyti, concienciarus janiw waltʼaykiti ukat chacha warmjam sum jakasiñsa aynachtʼayarakiwa (Pro. 4:23; 2 Cor. 7:1; 1 Tes. 4:3-5).

7. ¿Biblian kawkïr iwxtʼapasa sapak jikxatasktan ukhax Diosat jan jithiqtañasatakix yanaptʼistaspa?

⁷ Chiqpachansa, Jehová Diosan luqtirinakapax janiw sapakipun jikxatasktanti. Alaxpachankir munasir Awkisaxa uñjaskapunistuwa (Salmo 11:4 liytʼasiñapawa). Ukat yantʼanakamp jan atipayasktan ukat Jesusan Mateo 5:28 qillqatan jikxataski uka iwxapar istʼatas uñjasaxa, kunja kusisitas Diosax jikxataspacha. Ukatwa taqi chuyma amtapxañasa uka qʼañu luräwinakar wiytir janipun uñchʼukiñataki, kunattix jucharuw purtʼayistaspa. Pornografía sat qʼañu luräwinak uñchʼukisasa liyisasa janipun chiqapar sarnaqatamxa ukhamak aptʼasimti.

8, 9. 1) ¿Kuna yantʼansa Danielampi kimsa masinakapampix uñjasipxäna? 2) ¿Kunjamatsa cristiano way tawaqunakax Jehová Diosarusa jilat kullakanakaparusa kusisiyapxaspa?

⁸ Payïristi akäspawa, Diosar jan iyawsirinakampi jikxatasisax chiqaparuw sarnaqañasa ukat Diosarux istʼañasarakiwa. Danielampita kimsa masinakapampit amuytʼañäni, jupanakarux waynitüsipkäna ukhaw Babiloniar preso apatäpxäna. Uka markar purisinsti Diosar jan iyawsir jaqinakampïxapxänwa, uka jaqinakax janiw  Jehová Diosat kunsa yatipkänti. Moisesax Ley katuqkäna ukarjamax kuntï jan manqʼapxañapäkän uka manqʼapxañapatak wiytataxa, uka kamachir pʼakintañax janiw chʼamäkasapänti. Ukhamarus janiw awk taykanakapasa, jilïrinakasa ni sacerdotenakasa jupanakarux uñjapkänti. ¿Khitis yatisapäna? Jehová Diosaw yatisapäna. Ukatwa ukhaman jikxatasisax ukat jan walin uñjasirjamäpkchïnsa taqi chuyma Diosar istʼapxäna (Dan. 1:3-9).

⁹ Jichhürunxa, aka Uraqpachan Diosan luqtirinakapäpki uka wayn tawaqunakax uka kikparak lurapxi: Diosan kamachinakap respetapxi ukat janirakiw masinakapampi jan walinakar wiytatas iyaw sapkiti. Wayn tawaqu, kunapachatï jan wali qullanakampi jan qulljaskta, nuwasiñanakar jan mistisktati, jan arskañ jan wali arunak jan arsktati ukat qʼañu luräwinak jan lurkarakstati ukhaxa, Diosaruw istʼasktaxa, ukham lurañax chiqapar sarnaqañawa ukat Diosatsa janirakiw jithiqtktati. Ukham sarnaqañaxa jumanakan askimatakiwa, ukat Jehová Diosarusa jilat kullakanakamarusa kusisiyapxaraktawa (Sal. 110:3).

10. 1) Yaqhip wayn tawaqunakax wachuq juchatxa pantjat amuyumpiw apayasipxi ukhamat Diosat jithiqtapxaraki, ¿kawkïris uka pantjat amuyuxa? 2) Chiqapar sarnaqirinakaxa, ¿wachuq juchatx kuns amuyapxi?

¹⁰ Ukat kimsïrixa akarakïspawa. Kunjamsa chachax warmir uñjañapa jan ukax warmis chacharu, ukansa Diosarux istʼañasarakiwa. Bibliax janiw wachuq jucha lurañasäkiti sistuwa, uk sum yattanxa. Ukampisa, maynix inas uka kamachir jan yäqkchispati. Sañäni, yaqhip way tawaqunakaxa parejapan chhuxurasiñap llawqʼapxi jan ukax lakamp lurapxi (sexo oral) ukham lurañax janiw juchäkiti, kunattix janiw warmimpisa chachampisa ikintapkti sasaw sapxi. Ukampisa uka wayn tawaqunakaxa ak armtʼasipxi, Biblianxa wachuq jucha siski uka aruxa taqi uka qʼañu luräwinakaw siwa, ukat mä cristianotix ukhamanak luraspaxa tamat jaqsutaspawa. * Ukampisa, uka wayn tawaqunakaxa Diosatwa jithiqtasipki, ukaw jukʼampi jan walixa. Chiqapar sarnaqapki ukanakaxa, Bibliax janiw uka tuqinakat sum qhanañchkiti sasax janiw sapkiti, janirakiw juchar purtʼasirjamas sarnaqapkiti. Jupanakax janiw kunjam juchañchatäpxanisa ukanakaks amuyapkiti, jan ukasti uka luratanakapax Jehová Diosatakix juchätapa ukat chuymaps ustʼayirïtap uk nayraqat amuyapxi. Yaqhip wayn tawaqunakax janiw juchachasipkti sasaw sapxi ukampisa juchwa lurasipki, ukatpï khitinakatix chiqapar sarnaqañ munapki ukanakax kunatï jan walïki ukat wachuq jucha lurañatsa jithiqtxapxi (1 Cor. 6:18). Ukaw chiqapar sarnaqañaxa.

Kunjamsa yantʼanakan uñjasisasa chiqapar sarnaqaskaksna

11. ¿Kunatsa Diosar istʼañax wali wakiskiripunixa? Uka tuqit mä amuytʼayäwi arstʼma.

¹¹ Kunjamtï uñjktanxa, chiqapar sarnaqañatakix istʼasirïñasawa, ukhamaxa jiwasatï chiqapar sarnaqañ munstanxa, istʼasirïñasapuniwa. Istʼasirïñax janisay yäqatakchixa, ukampis tiempompix uka suma luräwisax waljäxaspawa.  Amuytʼañataki, mä sapa ladrilloxa inas jan kunatakis askïkchispati, ukampis mayat mayat pirqsusinxa, mä suma uta lurtʼsnaxa. Ukhamaraki Diosar istʼaskakiñäni ukhaxa, chiqapar sarnaqaskakiñäniwa ukat Diosatsa janirakiw jithiqkañäniti (Luc. 16:10).

12. Davitax jan walinakana, ina chʼusat tʼaqhisiyatas uñjaskchïnxa, ¿kuns luräna?

¹² Kunapachatï jan waltʼäwinakansa uñisitasa ukat ina chʼusat tʼaqhisiyatasa aguantktan ukhaw Diosat jan jithiqtirïtasxa amuyasiraki. Ukatakix Davitan sarnaqäwipat amuytʼañäni. Waynakäna ukhaxa, Jehová Diosan uttʼayat Saúl reyimp arknaqataw uñjasïna. Ukapachaxa, Saulax Diosampix janiw suma uñjataxänti, ukat Davitarux wal uñisxäna, ukampis Davitax Diosamp suma uñjatänwa. Saulax walja maranakaw reyjam apnaqäna ukat Israel markan ejercitopampiw Davitar arknaqäna. ¿Davitax walja maranaka ina chʼusatak tʼaqhisiyat uñjasisax Jehová Diosatakit colerxäna? ¿Uka jan waltʼäwir saykatañax janis kunatak askïkaspa ukhamtï amuyäna? Janiw ukhamäkänti. Saulax Jehová Diosan ajllit reyit uttʼayatätap yatisinxa, Davitax respetänwa, ukatwa jiwayañjamäkäna ukhax jan jiwaykänti (1 Sam. 24:2-7).

13. Maynitix luratapamp chuym ustʼayistaspaxa, ¿kunjamsa Diosat jan jithiqtirïtas uñachtʼaysna?

¹³ ¡Kunja suma uñachtʼäwsa Davitax jaytawayistu! Diosan markapanxa janiw khitis jan juchan jaqïx utjkiti, ukat inas yaqhip jilat kullakanakasax jan wal uñjxchistaspa jan ukax Diosat jithiqtxapxarakchispa. Ukampisa, markjamaxa Diosat janiw jithiqtkaniti, ukaw chuymachtʼistu (Isa. 54:17). Ukhamaxa, mä jilatasa mä kullakasa luratapamp chuym ustʼayistani ukhaxa, ¿kuns lurañäni? Jiwasatï jilat kullakasataki chuyma ustʼatäskakiñänixa, Diosat jithiqtxsnawa. Janiw mayninakan jan wali luratanakapatxa Diosatak colerasiñasäkiti ni Jupats jithiqtañasäkiti (Sal. 119:165). Ukham yantʼanakar aguantañänixa, chiqapar sarnaqiri ukat Diosat jan jithiqtirïtaswa uñachtʼayañäni.

14. Kunapachatï Bibliat mä jiskʼa tʼaqapax machaqat qhanañchtʼasi jan ukax Diosan markapan taqi kunas machaqat uttʼayatäxi ukhaxa, ¿kunsa chiqapar sarnaqir cristianonakax lurapxi?

¹⁴ Diosan markapan taqi kunas machaqat uttʼayatäxi ukhaxa, janiw uka contra parlañasäkiti ukhamatwa chiqapar sarnaqiritasxa uñachtʼayaraksna. Markapat jan jithiqktan ukhaxa, janirakiw Jehová Diosat jithiqktanti, uk janipuniw armañasäkiti. Jichhürunakanxa Diosax markapar jukʼampwa bendiciski, ukat chiqa yupaychäwixa jachʼar aptatarakiwa (Isa. 2:2-4). Kunapachatï Bibliat mä jiskʼa tʼaqapax machaqat qhanañchtʼasi jan ukax Diosan markapan machaq amtäwinakax utjkchi ukhaxa, istʼañasaw wakisi. Chiqasa kunjams sapürunjam Diosan Arupax jukʼamp sum amuyasiski uk uñjañax wali muspharkañawa (Pro. 4:18). Kunatsa ukanakax mayjtʼayata ukanakar iyawsañatï chʼamänixa, ukar iyäw sañatakix Jehová Diosatwa yanaptʼa mayisiñasa, ukäñkamasti istʼasirïsipkakiñäni ukat Jupat jan jithiqtas sarnaqaskakiñäni.

¿Khitinakatix jan chiqapar sarnaqxapxi ukanakatak suytʼäwix utjiti?

15. ¿Chiqapar sarnaqañaxa khititäxisa?

¹⁵ Aka jisktʼat sum amuytʼañaw wakisispa, ¿janich  ukhamäkaspa? Kunjamtï nayrïr yatichäwin uñjktanxa, chiqapar sarnaqirïñax wali wakiskiriwa, ukhamatakwa, Diosampix sum apasiskaksna ukat suytʼäwisas jan chhaqkarakispati. Ak janiw armañasäkiti: jiwaspachpaw chiqapar sarnaqatasxa ina chʼusar aptʼsna. Job tatax uk sum yatïna, ukatwa akham säna: ‘¡Jiwañajkamapuniw chiqapar sarnaqäxa!’ sasa (Job 27:5, NM). Jumatï uka kikparak amtäta ukat Diosar jakʼachasïtaxa, chiqapar sarnaqaskakïtawa (Sant. 4:8).

16, 17. 1) Diosan mä luqtiripatï mä jachʼa juchar purtʼasispa ukhaxa, ¿kuns jan lurañapäki? 2) Ukhamasti, ¿kuns lurañapa?

¹⁶ Ukhamasa, yaqhipanakaxa janiw chiqapar sarnaqxapxiti. Kunjamäkantix apostolanakan tiempopanxa, yaqhipanakax jachʼa juchanakaruw purtʼasipxi. Ukhaman uñjassta ukhaxa, ¿janit askichañjamäxaspa? Janiw ukhamäkiti. ¿Kuns lurasmaxa? Kuntï jan lurañamäki uk nayraqat uñjañäni. Jila partix janiw juchanakapatxa, awk taykaparusa irpir chuymaninakarus ni mä jilat kullakarus arsusipkiti. Ukampisa, Bibliax ak amtayistu: “Khititix juchap imantaskani ukaxa, janiw nayrar sarkaniti, ukampis khititix juchap arsusisina jaytanukxani, ukasti perdonatäxaniwa” sasa (Pro. 28:13). Khitinakatix juchap imantañ munapkixa wal pantjasipxi, kunattix janiw kunas Diosan nayraqatapanxa imtʼaskaspati (Hebreos 4:13 liytʼasiñapawa). Yaqhipanakaxa jamasat jan walinak lurapxi, Diosarus luqtapkaspa ukhamsa amuyasipkchixa, juchachasisipkiwa. Ukham lurañax janiw chiqapar sarnaqañäkiti, jan walinak lurañawa. Jehová Diosax janiw jachʼa juchanak imxasipki ukanakan yupaychäwipxa katuqkiti; chiqpachansa, ukham lurapxatapatxa coleriwa (Pro. 21:27; Isa. 1:11-16).

¹⁷ Kunapachatï Diosan mä luqtiripax jachʼa juchar purtʼaski ukhaxa: irpir chuymaninakaruw yatiyañapa. Khitinakatix yupaychäw tuqit aynachtʼatäpki ukanakaruxa Jehová Diosax yanaptʼiwa (Santiago 5:14 liytʼasiñapawa). Janipun chiqañchäwir axsaratam laykux Diosamp wasitat sum apasiñxa aptʼamti. Amuytʼañataki, wali usuntatäsna ukat mä inyeccion uchayasiñasa jan ukax operayasiñasa wakisispa ukhaxa, ¿ustʼitaspaw sasakit jan qullayasksna? (Heb. 12:11.)

18, 19. 1) Juchar purtʼasisasa wasitamp chiqapar sarnaqsnawa, ¿kunjamsa Davitan sarnaqäwipax uk uñachtʼayistu? 2) ¿Kuns taqi chuyma amtañasa?

¹⁸ ¿Jachʼa juchar purtʼasisinxa wasitamp Diosamp sum apasxaraksnati? ¿Wasitat chiqapar sarnaqxaraksnati? Davitat mayamp amuytʼañäni. Jupax mä jachʼa jucharuw purtʼasïna: mä casada warmiruw uñchʼukïna, jupampi ikintasïna ukat uka warmin chachapar jiwayapxañapatakiw amtäna. Chiqpachansa, ukham lurkäna ukhax janiw chiqapar sarnaqir jaqixänti, ukampis janiw jan suytʼäwinïkänti. Chiqañchatäñapaw wakisinxa. Ukampisa, taqi chuyma arrepentisitap laykusti Jehová Diosax khuyaptʼayänwa. Davitax janiw ukham sarnaqxänti, sarnaqäwip askichxänwa ukat jiwañkamarakiw Diosar istʼxäna. Sarnaqäwipax Proverbios 24:16 ukan qillqatäki uka arunakax chiqätap uñachtʼayistu, ukan akham siwa: “Aski jaqix paqallq kutis aynachtʼkanixa, [‘nayrar sartaskakiniwa’, NM]” sasa. Davitan jiwatapatxa, Jehová Diosax kuntï Davitat amuykäna ukwa Salomón yuqaparux säna (1 Reyes 9:4 liytʼasiñapawa). Ukhamawa, Davitarux chiqapar sarnaqiri ukat Jupat jan jithiqtiri ukhamwa Diosax uñjäna. Qhan amuytanxa, jachʼa juchar purtʼasirinakax taqi chuyma arrepentisipxi ukhaxa, Diosax perdoniwa (Isa. 1:18).

¹⁹ Ukhamasti, jumatï chiqapar sarnaqañ munstaxa, taqi chuymaw Diosar istʼañama. Jupat janiw jithiqtañamäkiti ukat jachʼa jucharu purtʼasïta ukhaxa, taqi chuymaw arrepentisiñama. ¡Kunja askisa chiqapar sarnaqañaxa! Davitat yatiqasiñasawa, jupax akham sänwa: “Sarnaqäwixasti jan kun kamskayawa” sasa (Sal. 26:11).

[Qhanañchäwi]

¿Kamsasmasa?

• ¿Kunas chiqapar sarnaqirïñasatakix munasi?

• Yantʼanakan jikxatasisasa, ¿kunjamsa chiqapar sarnaqaskakisma?

• ¿Juchar purtʼasisax wasitamp chiqapar sarnaqsnati?

[Jisktʼanaka]

[8 janan recuadropa]

“KUNTÏ UKA TAWAQUX LURKÄNA UKAX MUSPHARKAÑAWA”

Uka arunakampiw mä mamax mä jan uñtat tawaqun munasiñapata ukat chiqapar sarnaqatapata sum arstʼäna. Uka mamaxa, phisqa phaxsi usurïnwa, billeterapwa mä cafeterian armtʼasiwayatayna, ukasti 2.000 dolaranakanïnwa, janipuniw ukham walja qullqi apnaqirïkänti. “Wali llakitaw jikxatasiyäta”, sasaw periodistanakar yatiyatayna. Ukampisa, mä suma chuyman tawaquw uka billeterap jikxatatayna ukat dueñoparuw thaqhaskarakïna. Dueñopar jan jikxatxasinsti, policiar churanxä sasaw amtatayna, ukat policiawa uka mamar jikxatxatayna. “Kuntï uka tawaqux lurkäna ukax muspharkañawa”, sasaw qhipatxa uka mamax sarakïna. Ukampisa, ¿kunatsa uka tawaqux uka qullqi kuttʼayañatakix chʼamachaspachäna? Periodicon uñstkäna uka qillqatax siwa: “Jehová Diosan Qhanañchiripawa, ukat ‘kawkïr yupaychäwintix uywatakäna ukanxa chiqapar sarnaqir jaqiñatakiw yatichapxatayna’” sasaw uka tawaqutxa säna.

[9 janan fotopa]

Wayn tawaqunakaxa yantʼanakan jikxatasisax chiqapar sarnaqapxaspawa

[10 janan fotopa]

Davitax Diosat jithiqtkchïnsa, wasitampiw Diosamp sum apasxäna