Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Wayn tawaqu, jan wali masinakampix jan irpayasimti

Wayn tawaqu, jan wali masinakampix jan irpayasimti

Wayn tawaqu, jan wali masinakampix jan irpayasimti

“Jumanakan parlañamax muxsapinïpan, jayumpi muxsañchtʼata; kunjamtix sapa mayniru arsupxañamäki uk yatipxañamataki.” (COL. 4:6, MT.)

1, 2. ¿Kunatsa wayn tawaqunakax masinakapamp jan yaqhachatäñ munapki?

 JAN wali masinakat parlir istʼirïpachätawa, inas jumar ukham jan walinak lurañamatak masinakamax amtayapxirïstam. ¿Ukhaman uñjasisax kunjamakis jikxatasirïta? Inas 14 marani Christopher waynjam jikxatasta, jupax akham siwa: “Kawkirus chaqtxirista, jan ukax masinakaxjamäñ munirista, ukhamat jan parlayasiskañataki” sasa.

2 ¿Mitanakamati jan walinakar sinti wiytapxtamxa? Ukhamächi ukhax ¿kunatäpachas uk amuytati? Inas masinakamampi suma uñjatäñ munsta, ukax janiw juchäkiti, jilïr jaqinakas mayninakamp suma uñjatäñwa munapxaraki. Chiqas janiw khitis yaqhachatäñ munktanti. Ukampis ak amuytʼasiñamawa, sum sarnaqañ munatam laykuxa, janiw taqinis sum uñjapkätamti, Jesús pachpaw ukhaman uñjasïna, ukampis lurañanakapxa phuqawayänwa. Ukat yaqhipanakax Jesusan arkiriparus tukupkchïnxa, yaqhanakax uñisipxänwa, ukat “janis khitimpi [sum] uñjatäñapas wakiskaspa” ukham jiskʼachapxäna (Isa. 53:3).

¿Jan wali masinakar janiw sañax chʼamati?

3. ¿Kunatsa masinakamjam sarnaqañamax jan walïkaspa?

3 Mayninakampi jan kʼumiyasiñ laykux inas awisax jupanakjamäñ munchisma, ukax janiw walïkaspati. Cristianonakjamaxa, janiw wawanakjam mays maysa apnaqayasiñasäkiti, janirakiw thayampis apayasksna ukhamäñasäkiti (Efe. 4:14). Chiqpachansa, wawanakax kun satas iyaw sapxakiwa, ukampis jumax jilïr jaqiruw tukusktaxa. Ukhamarus Diosan kamachinakapax jumatak askïtap amuystaxa, ukarjam sarnaqaskakim. Jumaw kuns luräta uk amtañama (Deu. 10:12, 13). Ukampis Diosan kamachinakap pʼakintätaxa, masinakaman munañanakaparus apnaqayaskasma ukhamäspawa. Chiqas jan wali masinakamar istʼas sarnaqäta ukhaxa, mä muñecar uñtatas apnaqayaskasma ukhamäspawa (2 Pedro 2:19 liytʼasiñapawa).

4, 5. 1) ¿Kunapachas Aaronax yantʼat uñjasïna, ukat kunsa yatiqtanxa? 2) ¿Kunjamanakatsa masinakamax jan walinakar wiytapxiristamxa?

4 Mä kutixa, Moisesan Aarón jilapax mayninakan wiytataw jan wal luräna, israelitanakax mä ídolo lurarapipxita sapkän ukhaxa, iyaw sasaw luräna. Ukham luratapatxa ¿llaythäpachänwa sisnati? Janiwa. Amtañäni, Aaronax jan axsartʼasaw Moisés jilapamp chikax Egipto marka apnaqir faraonar Diosan arunakap yatiyir saräna. Ukampis israelit masinakapan mayitanakapar janiw sañaxa, jupatakix wali chʼamänwa. Ukhamasti masinakan jan walir wiytatax janiw sañax chʼamakiwa (Éxo. 7:1, 2; 32:1-4).

5 Kunjamtï, Aaronat yatiqktanxa, janiw wayn tawaqunakakisa, aynachtʼatäpki ukanakakisa, ni akapachankirinakjamäñ munapki ukanakakisa jan walinakar wiytat uñjasipkiti, jan ukasti, jumjam sum sarnaqañ munirinakas ukham jan walinakar wiytatax uñjasipxarakiwa. Jan walinak lurañamatakixa, inas masinakamax jumat sawkasipxchïtam, llaythätawa sapxchïtam, jan ukax kʼarinak jumxat parlapxchini. Chiqas ukanakar saykatañax chʼamakiwa. Ukampis uka jan walinakar atipjañatakixa, kunanaktï yatiqawaykta ukanakax chiqäskapuniti janicha ukxa juma pachpaw yatxatañama.

“Jumanakpacharak yantʼasipxam”

6, 7. 1) ¿Kunatsa Biblian yatichäwinakapat jan pächasiñamäki, ukatakix kunas yanaptʼiristamxa? 2) ¿Iyawsäwiman chʼamachtʼasiñamatakix kamsasas jisktʼasiñama?

6 Masinakamampi jan walinakar jan irpayasiñatakixa, Biblian yatichäwinakapatsa ukat iwxtʼanakapatsa janiw pächasiñamäkiti (2 Corintios 13:5 liytʼasiñapawa). Jumatï Biblian yatichäwinakapar taqi chuyma atinisïtaxa, axsarirïkstasa jan axsartʼasaw arxatäta (2 Tim. 1:7, 8). Ukampis jumatï Biblian yatichäwinakapat pächasïtaxa, janiw arsusiñ puedkätati. Ukhamasti, kuntï Bibliat yatichawayapktam ukax chiqäskapuniti janicha uk yatxatañamax ¿janit wakiskaspa? Aka tuqinakat yatxattʼañwa qalltasma: Diosan utjatapxa jumax iyawstawa ukat kunatsa jaqinakas Diosar iyawsapxi uksa yatiraktawa. Ukampis akham jisktʼasiñamawa: “¿Kunatsa Diosax utjaskapuniw sistxa?” sasa. Chiqas uka jisktʼampix janiw pächasiñam munapkti, jan ukasti, iyawsäwiman suma saytʼatäñamatakiw yanaptʼañ munapxsma. Ukat akham jisktʼasirakisma: “¿Bibliax Diosan amuytʼayatäskapuniw sasax kunatsa sistxa?” (2 Tim. 3:16) “¿‘Qhipa urunakan’ jakasktanxa sasax kunatsa sistxa?” (2 Tim. 3:1-5.) “¿Diosan kamachinakapax nayan askijatakiw sasax kunatsa saraktxa?” sasa (Isa. 48:17, 18).

7 Inas uka jisktʼanakar janjamakiw qhanañchkiristti sasin axsarayassta. Ukampis ukham amuyañax janiw walïkaspati. Amuytʼañäni, qhiptʼatäxatam jan yatiñ laykukis horam jan uñxatañ munkasma ukhamäspawa. Chiqas kuns luräta uk amuyañamatakix horam uñxatasiñamaw wakisispa. Ukas pachparakiw iyawsäwiman kunjamatsa jukʼamp chʼamachtʼasisma uk amuyañama (Hech. 17:11).

8. ¿Kunjamatsa Diosar istʼañax jukʼamp askïtap amuyasisma, ukat kunjamatsa wachuqa juchat jithiqtarakisma?

8 Amuytʼañäni, “jithiqtapxam wachuqa jucha lurañatxa” sasaw Biblianx iwxtʼistu. “¿Kunatsa uka iwxtʼar istʼañax wali wakiskirixa? sasin jisktʼasiñamawa. Ukat kunatsa masinakamax wachuqa juchan sarnaqapxpacha ukat Bibliax kunatsa “wachuqa jucha lurañax pachpa janchimpi jucha lurañawa” sasin sarakpacha, uka tuqit amuytʼañamawa (1 Cor. 6:18). Amuytʼasinxa, akham jisktʼasiñamarakiwa: “¿Kun lurañajas walïspa? ¿Wachuq juchan sarnaqañajax walikïskpachati?” sasa. Jan wal sarnaqasma ukhax kunas tiempompix pasaspa uka tuqit amuytʼasiñamarakiwa. Inas yaqhip masinakamax ukham jan wali sarnaqatamat walikiw sapxchïtam, ukampis ¿awk taykamampïkasas jan ukax Tantachasiñ Utan jilat kullakanakampïkasas kunjamakis jikxatasisma? ¿Diosat mayisiñ munkäta ukhax kunjamakis jikxatasïta? ¿Masinakamampi sum uñjatäñ laykukiti, Diosamp sum apasiñ aptʼasïta?

9, 10. ¿Biblian yatichäwinakapar taqi chuyma atinisitamax kunjamsa jan walinakar saykatañ yanaptʼiristamxa?

9 Jumatï qʼaxu wayn tawaqüskstaxa, ‘amuytʼasirïñʼ yatiqasktaxa, mä arunxa, kunatï walïki jan walïkaraki ukanakwa yatiqasktaxa (Hebreos 5:14 liytʼasiñapawa). Ukhamasti jichhaw Jehová Diosan Qhanañchiripäñax kamsañs muni uka tuqit amuytʼasiñama. Ukhamatwa yatiqawaykta ukanakarux taqi chuyma atinisïta. Ukat masinakamax jan wali lurañanakar wiytapxätam ukhaxa, jan pächasis janiw sañatak yanaptʼätamxa. Uka tuqit parlkasaxa, mä kullakax akham siwa: “Masinakajax jan walir wiytapkitu ukhaxa, kunatsa nayax jan jupanakjamäkta ukwa uñachtʼayta. Chiqas yupaychäwijax wali askiw nayatakixa. Kuntï yatiqawaykta ukarjamaw kunsa luräxa ukat kunjam sarnaqañajäs wakisi ukanak amtaraktxa” sasa.

10 Chiqas kunatï askïki uka tuqit saytʼasiñax chʼamakiwa (Luc. 13:24). Ukatxa, inas akham jisktʼaschïta, ¿inamay chʼamachasiskästi? sasa. Ukampis Diosar yupaychirïtamat pampachita siskasmas ukham uñachtʼayäta, jan ukax kuntï yatiqta ukanakat phinqʼaskasmas ukham sarnaqätaxa, masinakamax amuyapxaniwa, ukat jukʼamp jan walinak lurañatakiw waytʼapxiristamxa. Ukampis jan pächasis arsusïtaxa, masinakamax janiw kamsxapxätamsa (Lucas 4:12, 13 uñxattʼarakismawa).

“Suma amuytʼasisinwa” arsuñama

11. ¿Kunatsa janiräkipan amuytʼasiñamax wali askixa?

11 Maysa tuqitxa, jan waltʼäwinakar saykatañatakix wakichtʼatäñaw wakisiraki (Proverbios 15:28 liytʼasiñapawa). Mä arunxa, kuna jan waltʼäwinakas utjaspa uk amuytʼañamawa. Ukat kunjamsa saykatäta ukxa janirakipänwa amuytʼxañamaraki. Ukhamatwa, jan walinakat qhispïta. Amuytʼañäni, sarkasinxa yatiqir masinakamar cigarro pitaskiri, jan ukax fumaskir uñjasma, ¿janit jumarux churäma sapkarakiristamxa? Ukhaman jan uñjasiñatakix ¿kuns lurasma? Proverbios 22:3 qillqatanxa akham siwa: “Chʼikhi jaqix jan waltʼaña uñjasinxa jaltxiwa” sasa. Inas jupanakamp jan jikthaptañatakix muytʼawayxchisma. Ukax janiw llaythätam sañ munkiti, jan ukasti amuytʼiritam uñachtʼayasktaxa.

12. ¿Mä jan waltʼäwix utjaspa ukhax kamachasmasa?

12 Ukham jan waltʼäwinakat janipun jaltañjamäkanixa, ¿kamachasmasa? Amuytʼañäni, masimax jupjamäkasmas ukham amuyasin ¿janit imillanakampi, jan ukax yuqallanakampi sarnaqirïkta? sasin siristam ukhaxa, ¿kamsasmasa? Colosenses 4:6, (MT) qillqataw yanaptʼätamxa, ukanx akham siwa: “Jumanakan parlañamax muxsapinïpan, jayumpi muxsañchtʼata; kunjamtix sapa mayniru arsupxañamäki uk yatipxañamataki” sasa. Ukhamasti, kunjamanxay uñjaschïta ukarjamarakiw jan waltʼäwinakar saykatarakisma. Ukat kunatsa ukanak jan lurkta uka tuqit Bibliampi wal qhanañchtʼañat sipansa, inas qhana arunakamp akham sischisma: “ Janiw uka jan walinak lurirïkti”, jan ukax “sapa maynitäxiwa” sasa.

13. ¿Masinakaman jisktʼatax kunatsa wali amuyumpi qhanañchtʼañama?

13 Jesusat parltʼañäni, jaqinakax jan istʼirjamäpkäna ukhaxa, janiw taqi kunpun qhanañchirïkänti. Kunapachatï Herodes apnaqirimp parlkän ukhaxa, jisktʼatax mä jukʼak arsüna, jan ukax amuktʼxirïnwa (Luc. 23:8, 9). Chiqansa, awisax amukïñaw jukʼamp askixa (Pro. 26:4; Ecl. 3:1, 7). Maysa tuqitxa, inas masinakamax kunatsa jumax wachuq juchanakansa, yaqha jan walinakans jan sarnaqta ukanak jan amuyapkchiti, ukatwa ukham jisktʼasisipkaspa, ukampis ¿masiman suma chuymamp jisktʼasiskatap amuyäta ukhax kamachasmasa? (1 Ped. 4:4.) Biblian kawkïr yatichäwinakaparjamas jumax sarnaqta ukanakwa jukʼamp sum qhanañchtʼasma. Janiw axsarañat aynachtʼañamäkiti, jan ukasti, iyawsäwimat qhanañchtʼañatakixa ‘wakichtʼatäñamawa’ (1 Ped. 3:15).

14. ¿Kunjamsa juman qhanañchañamat sipansa masiman qhanañchtʼañapatak jisktʼasma?

14 Awisaxa, juman qhanañchañamat sipansa masimaruw jupan qhanañchañapatak jisktʼasma. Ukampis janiw chuym ustʼayañamäkiti, amuytʼañäni, cigarro pitam sasin masimax siristam ukhaxa, “janiw munkti” sasmawa. Ukat akham sarakismawa: “¿Jumax cigarro pitirïtati?, nayax wali amuytʼan jaqïpachaw sayäsmawa” sasa. Amuytati, kunatsa cigarro piti ukxa masimaw qhanañchañapäxi. *

15. ¿Kunapachas masinakamat jithiqtañamax wakisispa, ukat kunatsa?

15 Masinakamatï jan walinakar wiytʼasipkakïtamxa, jupanakat jithiqtxañamawa. Jupanakampi chiktʼatakïskätax inas jupanakjam jan walinak lurxarakchisma. Ukhamasti, uka chiqat sarxañamawa. Ukampis janiw llaythäkasmas ukham amuyasiñamäkiti. Jan ukasti, jumaw uka jan walir atipjawaytaxa. Janirakiw masinakamampix mä muñecar uñtatas apnaqayasktati, ukhamarus uka jan walinakat jithiqtxasax Jehová Diosaruw kusisiytaxa (Pro. 27:11).

“Suma amuytʼampi kuna amtäwinaka wakichatasa sumakiwa phuqhasi”

16. ¿Tamankir yaqhip wayn tawaqunakax kunjamanakatsa jan walinakar wiytapxiristamxa?

16 Awispachaxa, pachpa tamankir wayn tawaqunakaw jan walinakar wiytapxiristamxa. Amuytʼañäni, maynix utapan kʼuchirtʼañataki invitiristam, ukat ¿uka fiestar purisax jan mä jilïr jilat kullakas utjkaspati ukhax kamachasmasa? Jan ukax mä waynax alcohol apaspa, ukampis janirak maynis alcohol umañatakix jilïr jaqïpkasmati ukhaxa, ¿kamachasmasa? Chiqas juma pachpaw kuns luräta ukxa wali amuyumpi amtxañama, mä arunxa, Bibliamp yatichat concienciamax kamsis ukarjamaw amtxañama. Mä kullakitax akham siwa: “Kullakajampix cinet mistuwayxapxta, kunattix uka videonxa jan wali arunakaw istʼasïna, ukampis mayninakax qhiparapxiwa. Awk taykajax walikpun jutxapxtax sapxituwa, ukampis sarapkta uka wayn tawaqunakax nanakampix mayjtʼasipxäna” sasa.

17. Kusistʼañataki mä tantachäwir jawstʼapkätam ukhaxa, ¿Diosan kamachinakap jan pʼakintañatakix kuns lurasma?

17 Kunjamtï uñjaniwayktanxa, Bibliamp yatichat concienciamarjam sarnaqäta ukhaxa, inas mayninakax jan wal uñjapxchïtam. Ukampis kunatï askïki uk lurañaw jukʼamp askixa. Ukhamasti, kusistʼañataki mä tantachäwin kuna jan waltʼäwis utjaspa ukhax kuns luräta ukxa, janïr sarkasaw amtawayxañama. Yaqhip wayn tawaqunakaxa, jan walinak utjirjamänix irptir jutapxañamatakiw jawsanïpxäma sasaw awk taykaparux sapxaraki (Sal. 26:4, 5). Kunjamtï Bibliax siskixa, “suma amuytʼampi kuna amtäwinaka wakichatasa sumakiwa phuqhasi” (Pro. 21:5).

Wayn tawaqükasax kusisitäñamawa

18, 19. 1) ¿Kunatsa Diosax kusisitäñas muni sistanxa? 2) Jan wali masinakampix jan irpayasipki ukanakaruxa, ¿kunjamsa Jehová Diosax uñji?

18 Jehová Diosax kusisita jakasiñasatakiw lurawayistu, jumas kusisita jakasiñamwa munaraki (Eclesiastés 11:9 liytʼasiñapawa). Amtapunim, masinakamax “juchanakan” sarnaqasax kusisitäpkchisa, “mä jukʼa tiempo[kiw]” ukhaman jikxatasipxi (Heb. 11:25). Ukampis Jehová Diosax wiñayatak kusisit jakasiñamwa muni. Ukhamasti, Diosatakix jan walïki ukanak lurañ munäta ukhaxa ak amtañamawa: kuntï Diosax mayktam ukanakax juman askimatakiwa.

19 Jan wali masinakaman munañap luraskätaxa, janiw kuna askinaksa jikxatkätati, kunattix akat mä qhawqha maranakatxa janiw sutims amtxapxaniti. Ukampis jupanakat jithiqtäta ukhaxa, Jehová Diosax janiw jumatsa, taqi chuyma yupaychatamatsa armaskaniti. Ukat “alaxpach ventananak jistʼaranisina walja bendicionanak apaya[nïtamxa ukat] jilarkiriraki” (Mal. 3:10). Chiqansa qullan ajayupampiw chʼam katxatañamatakix jichhatpach yanaptʼasktamxa. Ukhamax Jehová Diosaw jan wali masinakar atipañatakix yanaptʼätamxa.

[Qhanañchäwi]

^ “¿Jan walir wiytatax kamachasmasa?” siski uka chiq uñxattʼäta, ukasti Kunsa wayn tawaqunakax yatiñ munapxi sat (payïr libro), 132 ukat 133 jananakan jikxatasi.

¿Amtasktati?

• ¿Jan wali masinakar janiw sañax chʼamati?

• Jan wali masinakar janiw sañatakixa, ¿kunatsa Biblian yatichäwinakapat juma pachpa yatxatañamax wakisi?

• ¿Kunjamsa masinakamar saykatañatakix wakichtʼasisma?

• ¿Diosax taqi chuyma yupaychatam wali askit uñjatapxa kunjamatsa yattanxa?

[Jisktʼanaka]

[8 janan fotopa]

¿Kunatsa Aarón chachax iyaw sasin mä waka qallu qurit lurpachäna?

[10 janan fotopa]

Masinakamarux kamsätas ukxa, janiräkipanwa amtxañama