Askïki ukampi kusisipxañäni
Askïki ukampi kusisipxañäni
“Kuntix Diosatakix askïki uk [...] munapxapunim.” (EFE. 5:10.)
1, 2. 1) ¿Kunjamsa kusisit jakasiñas munatapxa Jehová Diosax Arupan uñachtʼayistu? 2) ¿Kuna amtampi kusistʼañasasa?
KUNJAMTÏ Biblian uñachtʼayaskixa, wali kusisit jakassna ukwa Jehová Diosax muni. Jupaw “uraqit manqʼañ apsusiñapataki, chʼamanchir tʼantʼa jikxatañapataki, chuymapar kusisiyir vino apsusiñapataki, ajanupar lliphipiyir aceite jikxatañapataki” jaqirux luri sasaw Salmo 104:14, 15 qillqatax qhanañchi. Ukax chiqäskapuniwa, Jupaw jakañasatakix manqʼañsa, aceitsa ukat kunatï munaski ukanaksa churistu. Ukat ‘chuymasan kusisit’ jikxatasiñasatakix vino churarakistu (Ecl. 9:7; 10:19). Ukhamasti, kʼuchiki sarnaqassna ukat chuymasax ‘kusisiñampi’ phuqtʼatäspa ukwa alaxpach Awkisax muni (Hech. 14:16, 17).
2 Ukhamaxa, chuym qhanartʼayasiñatakisa kusistʼañatakis tiempo apstʼasiñax walikïskiwa. Kunjamsa “jamachʼinakax jalaski” ukat kunjamsa “panqaranakax jilaski” ukanak uñtapxam sasaw Jesusax säna (Mat. 6:26, 28; Sal. 8:3, 4). Chiqasa, kusisit ukat kʼumar jakasiñax Diosan mä bendicionapawa (Ecl. 3:12, 13). Ukhamax Dios nayraqatan askïki ukanakampi kusistʼañasawa, ukhamatwa chuymapsa kusisiyarakiñäni.
Amuyumpi ajlliñasawa
3. ¿Kunatsa suma kusistʼäwinakax manqʼampi sasiw sistanxa?
3 Khitinakatix amuytʼasiñ yatipxi ukanakaxa, jan walïki ukanak maysar apanukusaw askïki ukanakampix kusistʼapxi. Ukampis janirakiw mä kastaksa ajllisipkiti. Amuytʼañäni, janiw taqinis mä kasta manqʼaki manqʼksnati. Yamas yaqhip chiqanakanxa jiwasan jan uñtʼat manqʼanakwa phayasipxi. Kusistʼañampix niya ukhamarakiwa. Niyakixay cristianonakax taqi chiqankstanxa, kunayman suma kusistʼäwinakampiw chuym qhanartʼayastanxa. Ukat mä chiqan jakkasas janirakiw taqinis mä kastaki ajllktanti, jaq jaqïtanwa. Sañäni, inas maynix mä libro apxarusin wali kusisita liytʼaschispa, ukampis yaqhatakix libro liyiñax janiw munañjamäkaspati. Yaqhipax wal jalnaqtʼañsa jan ukax bicicletat jayanak sarañsa munapxi. Ukampis yaqhipax janiw ukanakat kuns yatiñ munapkiti, yaqhanak lurasaw kusistʼañ yatipxi. Kunjamatï sapa maynis jiwasataki sumäki uka manqʼa ajllistanxa, ukhamarakiw taqinis suma kusistʼäwinak ajllisiñ muntanxa (Rom. 14:2-4).
4. ¿Kunatsa wali amuyumpix kusistʼäwinak ajlliñasa? Mä uñachtʼäwimpi qhanañchtʼma.
4 Chiqansa, kunayman kusistʼäwinakaw utji ukat kawkïr ajlliñas sapa maynitäxarakiwa. Ukampis jan walïki ukanakat amuyasiñasawa. Manqʼañ tuqit parltʼaskakiñäni. Yaqhipax kuna kasta manqʼsa manqʼtʼasipxakiwa, janiw millasipkiti. Ukampis tʼamantat manqʼa luqtsna ukhaxa, ¿munapxaspati? Janiwa. Manqʼantasax usuntapxaspawa. Kusistʼañ tuqitxa uka kikparakiw pasaspa. Yamas jichhax qʼañu luräwinakan phuqantat ukat nuwasiñanakan phuqantat kusistʼäwinakax walipuniw utji, ukanakamp chuym qhanartayasï sasax jan waliruw pursna, ukat Diosan kamachinakapsa pʼakintaraksnawa. Yaqhipax ukanakar sarasaw Jehová Diosatsa jithiqtapxi ukat usuntañarus puripxi. Ukhamasti, sapa maynis wali amuyumpiw kusistʼäwinak ajlliñ muntanxa. Kawkïris askïspa ukat jan askïkaspa ukanak sum amuytʼañasawa (Efe. 5:10). Ukampis ¿kunas suma kusistʼäwinak ajlliñ yanaptʼistaspa?
5. ¿Kawkir kusistʼäwinakas askïspa uk kunjamatsa yatsna?
5 Kawkir kusistʼäwis askïspa uk yatiñatakixa, ¿kun lurañasasa? Diosan Aruparjam amuytʼañasawa, ukat walïskani ukhaxa jiwasatakix walirakïniwa (Sal. 86:11). Ukxarusti, sapa mayniw akham sasin jisktʼasiñasaraki: “¿Kunampisa, kunapachas ukat khitimpis kusistxa?” sasa. Uka tuqinakat jichhax mayat maya uñjañäni.
¿Kunampis kusistʼtanxa?
6. ¿Kuna kasta kusistʼañanakas jiwasatakix jan walïki, ukat kunatsa?
6 Kunapachatï kusistʼañ jan ukax chuym qhanartʼayasiñ muntan ukhaxa, nayraqatax akham jisktʼasiñasawa: “¿Kunampis jan ukax kun lurasas kusistʼañ muntxa?” sasa. Kunjamtï yattanxa, kusistʼäwinakax pä kastaruw jaljasispa. Mä tuqitxa, jan wali kusistʼäwinakaw utji, janipuniw ukanakampix apayasiñasäkiti. Ukat maysa tuqitsti, askit uñjat kusistʼäwinakaw utjaraki, ukanak ajilliñax sapa maynitäxarakiwa. Chiqans akapachanxa, kunayman jan walinak lurasaw jaqinakax kusisiñ yatipxi, ukhamatwa Diosan kamachinakapsa pʼakintapxi (1 Juan 5:19). Ukampis cristianonakax janipuniw ukanak lurasax Diosan yatichäwinakap contra saytʼañ munktanti. Supayan munañapar katuyat akapachanxa, jan axsartʼasaw jaqinakax sinti jan walinak lurapxi ukat saxranakampis mitisipxi; ukatsti jan phinqʼaniw chacha purasa, warmi purasa sarnaqapxi, qʼañu luräwinaksa uñchʼukipxi ukat nuwasiñanaksa wal uñstayasipxi. Kunatix jan walïki ukampiw kusisiñ yatipxi walïkaspas ukhama (1 Cor. 6:9, 10; Apocalipsis 21:8 liytʼasiñapawa). Kawkin sarnaqkasas janipuniw jiwasax uka kasta qʼañu luräwinakampix kusistʼañasäkiti; jan ukasti ‘uñisiñasawa’ (Rom. 12:9; 1 Juan 1:5, 6).
7, 8. ¿Kunjamatsa suma kusistʼäwinak ajllsna? Mä uñachtʼäwimpiw qhanañchtʼasma.
7 Askitjam uñjatäki uka kusistʼäwinakat jichhax parltʼarakiñäni. Uka kasta kusistʼäwinak ajlliñax sapa maynitäkchisa, wal amuytʼasiñasawa. Biblianxa janiw uka tuqit qhan parlkiti. Ukampis Diosan pachpa yatichäwinakapaw sum ajlliñ yanaptʼistaspa. Ukhamax kunamp kusistʼañ munasasa, Biblian yatichäwinakaparjamax walikïskiti janicha sasin jisktʼasiñasawa (Pro. 4:10, 11). Ukat sum ajllisax Dios nayraqatansa sumakiw jikxatasiñäni, janiw pisayaskañäniti (Gál. 6:5; 1 Tim. 1:19). Ukampis ¿kunjamatsa sum ajllsna? Manqʼañ tuqit mayampi parltʼaskakiñäni. ¿Jan uñtʼat manqʼa munsna ukhax kamachsnasa? Nayraqatxa, kunanakat phaytʼatasa, kunjam wakichtʼatasa ukanak yatxatañaw wakisispa. Kusistʼañ tuqitxa niya ukhamarakiwa. Janïräkipanwa kawkir kusistʼäwinakas walïspa uk yatxatañasa (Efe. 5:17).
8 Amuytʼañatakix anatañ tuqit parltʼañäni. Yaqhipax anattʼañäni satax wal kusistanxa. Chiqas anatañax janiw kuna juchäkisa. Ukampis kunjamtï yatktanxa, yaqhipax anatasaw usuchjasipxi jan ukax jiwañarus puripxi. Ukat anatasarakiw jiskʼachasiñsa yatipxi, khititix atipki ukarus ukat markaparus wal jachʼañchapxi, taqit sipansa jilankkaspa ukhama. Ukat yaqha jan walinakampiw utjaspa. ¿Jumax uka kasta anatañanakar mitisiñ munasmati? Inas sum amuytʼasaxa, “janiw Dios nayraqatan uka kasta anatañanakax walïkiti” sasin sischisma. Niyakixay “suman jakasiñasawa ukat jaqi masirus munasiñasawa” sasin yatiyir sarstanxa, uka kasta anatañanakar mitisiñax janiw walïkaspati (Isa. 61:1; Gál. 5:19-21). Ukampis Diosan arunakaparjam ajllisin sumataki anattʼañäni ukhaxa, askïniwa, chʼamsa waytistaniwa (Gál. 5:22, 23; Filipenses 4:8 liytʼasiñapawa).
¿Kunapachas kusistʼtanxa?
9. “¿Kunapachas kusistʼañ muntxa?” sasin jisktʼastan ukhaxa, ¿kuns amuytanxa?
9 Kusistʼañ munasasa jan ukax chuym qhanartʼayasiñ munasas akham sasin jisktʼasiñasarakiwa: “¿Kunapachas kusistʼañ muntxa ukat qhawqha tiempsa apaqitani?” sasa. Amtañäni, “¿kunampis kusistʼañ muntxa?” sasin jisktʼastan ukhaxa, kawkïris walïspa ukat kun lurañas jan walïkaspa ukwa amuytʼtanxa. Ukampis “¿kunapachasa?” sasin jisktʼastan ukhaxa, kunas jiwasatakix nayrankaski ukwa amuyastanxa. Ukhamax ¿kusistʼañatakis jan ukax anattʼañatakis qhawqha tiempo apstʼasiñas askïspa? ¿Jan jiljañatakix kunas amuyasiñ yanaptʼistaspa?
10, 11. ¿Mateo 6:33 qillqatan jikxataski uka arunakax kusistʼäwinak tuqit amuyasiñatakix kunjamsa yanaptʼistu?
10 Jesusax akham sasaw arkirinakapar säna: “Dios Tatitumaruw munäta taqi chuymamampi, taqi almamampi, taqi amuyumampi, taqi chʼamamampiraki” sasa (Mar. 12:30). Ukhamax taqi kunat sipansa jiwasatakix Jehová Diosar munasiñaw nayrankañapa. Ukxa Jesusan arunakaparjam phuqasaw uñachtʼaysna, jupax akham sistuwa: “Nayraqatax Diosan reinopa munapxam, ukhamarak kunatix chiqäki jupan nayraqatapanxa ukanaka, ukatsti taqi aka yänakaxa jumanakarux churatakïpxätawa” sasa (Mat. 6:33). ¿Uka arunakax kamsañs muni? Anattʼañatakis jan ukax kusistʼañatakis qhawqha tiempo apstʼasiñas wakisispa ukat kunas nayrankañapa uk amuytʼasiñwa yanaptʼistu.
11 ¿Amuytanti? Jesusax janiw “Diosan reinopa mayaki munapxam” siskiti. Jan ukasti, “nayraqatax Diosan reinopa munapxam” siwa. ¿Kunsa ukampix uñachtʼayistu? Kunanakas jakañatak munasi ukxa Jesusax sum yatïna. Chiqansa, kunampis isisiñäni, kunsa manqʼañäni, kawkins jakañäni, kunjamsa irnaqañäni ukat yatiqañäni ukanakxa janiw maysar apanukksnati, ukat kusistʼañs munaraktanwa. Ukampis taqi ukanakat sipansa kunas nayrankañapa ukwa Jesusax qhanañchaskäna (1 Cor. 7:29-31). Ukhamasti, yaqha luräwinakat sipansa, ukat kusistʼañat sipansa, Diosar luqtañaw nayrankañapa. Ukarjam sarnaqañäni ukhakiw kusistʼäwinakax askïni.
12. ¿Lucas 14:28 qillqatan utjki uka arunakax kunjamsa kusistʼañ tuqit amuyasiñ yanaptʼistaspa?
12 Ukhamax qhawqha tiempos kusistʼañäni jan ukax anattʼañäni ukxa sum amuytʼasiñasawa (Luc. 14:28). Nayraqatxa, kunanak lurañatï wakiski ukanakatakix qhawqha tiempos utjaski, ukat kusistʼañatakis qhawqha tiempos utjaraki uk sum amuytʼañasawa. Ukarjam tiempo jalanuqtʼasiñäni ukhax wali askïniwa. Ukampis kusisiñ laykuki tantachäwinakar sarañsa, Bibliat yatxatañsa, familiana Diosar yupaychañsa ukat jaqinakar yatiyir sarañsa qhipar uchsna ukhax pantjassnawa (Mar. 8:36). Ukhamax kunjamatsa Diosar luqtañatakix chʼam katxatsna jan ukax kunas yanaptʼistaspa uka kasta kusistʼäwinak thaqhañasawa.
¿Khitimpis kusistʼtanxa?
13. ¿Khitinakampis kusistʼañäni ukxa kunatsa wali amuyumpi ajlliñasa?
13 Ukxarusti, kusistʼañ jan ukax chuym qhanartʼayasiñ munasaxa, “¿khitimpi kusistʼañsa jan ukax anattʼañsa nayax muntxa?” sasin jisktʼasiñasarakiwa. ¿Kunatsa? Amuytʼañäni, kunjamtï suma amigonakamp chika quntʼasisax wali sum manqʼtʼastanxa, ukhamarakiw aski jaqinakamp chika kusistʼasax chuym qhanartʼayastanxa. Ukampis jan wali jaqinakamp chikachasisaxa jan walinakaruw pursna. Chiqansa, taqiniw mayninakampi kusistʼañ muntanxa. Yamas wayn tawaqunakax masinakapampi kusistʼañ wal munapxi. Ukhamax khitinakampis kusistʼañäni ukxa wali amuyumpi ajlliñasawa (2 Cró. 19:2; Proverbios 13:20 liytʼasiñapawa; Sant. 4:4).
14, 15. 1) ¿Suma amigonak jikxatañatakix kunsa Jesusat yatiqassna? 2) ¿Suma amigonak jikxatañatakix kun jisktʼasiñas wakisispa?
14 Suma amigonak jikxatañatakix Jesusat yatiqasiñasawa. Jupax qalltatpachwa jaqinakar wal munasïna (Pro. 8:31, NM). Ukat aka Uraqinkkasax taqiniruw sum uñjarakïna, janiw khitirusa yaqhachkänti (Mat. 15:29-37). Ukampis ¿taqinimpit chikachasïna? Janiwa, mä qhawqhanirukiw suma amigot uñjäna. Khitimpi sarnaqañsa jupax sum yatïna. Ukat tunka mayani suma arkirinakaparux akham sasaw säna: “Jumanakax nayan amigonakaxäpxtawa, kuntix nayax jumanakar sapksma uk lurapxäta ukaxa” sasa (Juan 15:14; ukat Juan 13:27, 30 uñxattʼarakïta). Jïsa, khitinakatix Jehová Diosar serviñ munapkäna ukanakarukiw Jesusax suma amigot uñjäna.
15 Ukhamasti, suma amigonak jikxatañatakix Jesusan arunakapat amtasisin akham sasin jisktʼasiñasawa: “¿Khitimpis sarnaqasktxa? ¿Jehová Diosar ukat Yuqapar istʼatapax luratanakapansa arunakapansa qhanati? ¿Jan walïki ukar uñisiti ukat askïki ukar munasirakiti? ¿Diosan Reinop nayrar uchañsa ukat Diosar taqi chuym luqtañsa yanaptʼitaspati?” sasa. Khitis uka jisktʼanakarjam suma amigüspa uk amuytʼañasawa, ukat uka amigompi kusistʼañasa jan ukax anattʼañas walikïskaniwa (Salmo 119:63 liytʼasiñapawa; 2 Cor. 6:14; 2 Tim. 2:22).
¿Kusistʼäwisax walikïskpachati?
16. ¿Kusistʼañ tuqit kunanak amuytʼañas askïspa?
16 Kunjamtï akhakamax uñjawayktanxa, kunampisa, kunapachas ukat khitimpis kusistʼañäni ukxa wal amuyasiñasawa. Ukat kuntï Bibliax yatichki ukarjam amuytʼañasarakiwa. Ukhamatakwa chuym qhanartʼayasiñas jan ukax kusistʼañas askïni. Nayraqataxa, kunampis kusistʼañäni uka tuqit amuytʼkasax akham sas jisktʼasiñasawa: “¿Kunampis jan ukax kunanak lurasas kusistʼañ muntxa? ¿Dios nayraqatan walikïskaspati jan ukax nuwasiñanakampi qʼañu luräwinakampi kitantatacha?” sasa (Pro. 4:20-27). Ukatxa, kunapachas kusistʼañäni uka tuqit amuytʼkasax akham sasin jisktʼasiñasarakiwa: “¿Qhawqha tiempos kusistʼäxa jan ukax anattʼäxa? ¿Tiempo apaqakïxaspati?” sasa (1 Tim. 4:8). Ukxarusti, amigonakat amuytʼkasax ak jisktʼasiñaw askirakïspa: “¿Khitinakampis anattʼäxa jan ukax kusistʼäxa? ¿Suma amigüpxaspati, jan ukax antisakich jan walinakar apañ munapxitaspa?” sasa (Ecl. 9:18; 1 Cor. 15:33).
17, 18. 1) ¿Kusistʼäwisax Bibliarjam walïskiti janicha ukxa kunjamatsa yatsna? 2) ¿Kusistʼäwinak sum ajlliñatakix kunsa jumax amtawayta?
17 Ukhamax kusistʼañ munasax uka kimsa tuqit Bibliarjam sum amuytʼañasawa. Jan walïkani ukhax janiw ukanakar arkañasäkiti. Ukampis Diosan Aruparjamax walikïskani ukhax ukanakampix kusistʼasksnawa. Ukhamatwa Jehová Diosarus jachʼañchasini ukat jiwasatakis askirakïni (Sal. 119:33-35).
18 Kunjamtï yatiqawayktanxa, jiwasatix aski kusistʼäwinakampi, suma amigonakampi ukat qhawqha tiempos wakisispa ukarjam chuym qhanartʼayasiñäni ukhax wali askïniwa. Bibliax akham sasaw sapa maynirus amtayistu: “Manqʼapxamsa, umapxamsa jan ukax kunsa lurapxam, ukampis taqi kunsa Diosar jachʼañchañatakiki lurapxam” sasa (1 Cor. 10:31).
¿Yatiqawaytati?
Kusistʼäwinak ajlliñ tuqitxa . . .
• ¿kunjamsa Filipenses 4:8 qillqatax yanaptʼistaspa?
• ¿kunjamsa Mateo 6:33 qillqatax yanaptʼistaspa?
• ¿kunjamsa Proverbios 13:20 qillqatax yanaptʼistaspa?
[Jiskt’anaka]
[9 janan diagramapa]
(Sumpach amuytʼañatakix qillqatn mistki uk uñxatañamawa)
✔Kunampisa
[10 janan diagramapa]
(Sumpach amuytʼañatakix qillqatn mistki uk uñxatañamawa)
✔Kunapachasa
[12 janan diagramapa]
(Sumpach amuytʼañatakix qillqatn mistki uk uñxatañamawa)
✔Khitimpisa
[10 janan fotopa]
¿Suma amigonak jikxatañatakisa, suma kusistʼäwinak ajlliñatakis kunjamsa Jesusan sarnaqatapax yanaptʼistaspa?
