Бир аз кечмишиниздән данышын.

Валидејнләрим чох касыб идиләр. Анам охумағы баҹармырды. Биз Тајбеј шәһәринин јахынлығында јерләшән, тез-тез дашгынларын баш вердији әразидә донуз бәсләјир, тәрәвәз беҹәрирдик. Валидејнләрим мәнә зәһмәткеш олмағы, башгаларына әл тутмағы өјрәтмишдиләр.

Аиләниз диндар олуб?

Аиләм даосизмә ситајиш едирди. Биз танрыја гурбанлар ҝәтирирдик, амма онун һагда һеч нә билмирдик. «Нәјә ҝөрә дүнјада бу гәдәр әзаб-әзијјәт вар?», «Инсанлар нијә белә егоистдирләр?» кими суаллар мәни нараһат едирди. Мән даосизм, буддизм, шәрг вә гәрб тарихи һагда китаблар охумушдум. Һәтта бир нечә килсәјә ҝетмишдим. Амма суалларымын һеч биринә ҹаваб тапмамышдым.

Нә үчүн елмлә мәшғул олмаг гәрарына ҝәлдиниз?

Ријазијјаты севирдим. Физики вә кимјәви ганунларын ҹанлыларын вә ҹансызларын гурулушунун тәнзимләнмәсиндә ҝөстәрдији тәсир мәни һејран едирди. Уҹсуз-буҹагсыз каинатдан тутмуш ән хырда микробадәк, бир сөзлә, һәр шејин бу ганунларла тәнзимләнән өз гурулушу вар. Мән мәһз бу ганунлары баша дүшмәк истәјирдим.

Нәјә ҝөрә сиз тәкамүл нәзәријјәсинә инанырдыныз?

Мәнә буну тәкзиб едәҹәк һеч нә өјрәтмәмишдиләр. Һәм јухары синифдә, һәм дә университетдә ешитдијим јеҝанә тәлим тәкамүл нәзәријјәси олуб. Бир микробиолог кими, мәндән тәкамүл нәзәријјәсини гәбул етмәјим ҝөзләнилирди.

Сизи Мүгәддәс Китабы охумаға нә тәшвиг етди?

1996-ҹы илдә мән Алманијаја көчдүм вә аспирантураны охумаға башладым. Нөвбәти ил Јеһованын Шаһиди олан Симон адлы бир  ханымла таныш олдум. О, мәни нараһат едән суалларымын ҹавабыны Мүгәддәс Китабдан ҝөстәрмәји тәклиф етди. Мүгәддәс Китабда һәјатын мәгсәди илә бағлы јазыланлары дејәндә мәнә мараглы ҝәлди. Һәр сәһәр саат бешин јарысы дуруб бир саат Мүгәддәс Китаб охумаға башладым. Сонра охудугларымын үзәриндә дүшүнмәк үчүн ҝәзмәјә чыхырдым. Бир ил әрзиндә Мүгәддәс Китабы там охујуб битирдим. Пејғәмбәрликләрин дәгиглији мәни риггәтә ҝәтирмишди. Вахт өтдүкҹә, Мүгәддәс Китабын Аллаһын Кәламы олдуғуна әмин олдум.

Һәјатын башланғыҹы һагда нә фикирләширдиниз?

Мән бу һагда ҹидди фикирләшмәјә башлајанда, јәни 1990-ҹы илләрин сонларында, молекулјар биологлар баша дүшдүләр ки, ҹанлыларда ҝедән кимјәви просесләр онларын дүшүндүкләриндән даһа мүрәккәб имиш. Тәбии ки, һүҹејрәләрдәки зүлалларын кимјәви гурулушуна ҝөрә ән мүрәккәб молекул олдуғу алимләрә чохдан мәлум иди. Амма о илләрдә онлар ашкар етмәјә башладылар ки, зүлал бирләшмәләри һәрәкәт едән елементләри олан зәриф механизм формасында неҹә тәшкил олунуб. Молекулјар механизм 50-дән чох зүлалдан ибарәт ола биләр. Һәтта ән садә һүҹејрәнин белә, мәсәлән, енержи истеһсал етмәк, мәлуматы көчүрмәк вә мембрандан кечән маддәләрә нәзарәт етмәк үчүн мүхтәлиф механизмләр мәҹмусуна еһтијаҹы вар.

Һансы нәтиҹәјә ҝәлдиниз?

Өз-өзүмә фикирләшдим: «Ҝөрәсән, зүлал механизмләринин белә мүкәммәл тәшкили неҹә мүмкүн олуб?» Һәмин әрәфәдә бу суал һүҹејрәдәки кимјәви просесләрин бу гәдәр мүрәккәб олдуғуну ағылларына белә ҝәтирмәјән бир сыра алимләри дә марагландырырды. Бирләшмиш Штатларда биокимја үзрә бир профессор дәрҹ етдији китабда иддиа едирди ки, һүҹејрәдә олан молекулјар механизмләр олдугҹа мүрәккәбдир вә онлар тәсадүфи јарана билмәзләр. Мән онун фикри илә разылашдым вә белә бир гәнаәтә ҝәлдим ки, һәјат өз-өзүнә јарана билмәз.

Нәјә ҝөрә сиз Јеһованын Шаһиди олдунуз?

Симонун сәһһәтиндә проблем олмасына бахмајараг, мәнимлә Мүгәддәс Китабы арашдырмаг үчүн һәр һәфтә 56 километр јол гәт едирди. Бу, мәнә дәрин тәсир бағышлајырды. Алманијада насистләрин вахтында бәзи Јеһованын Шаһидләри сијаси битәрәфликләринә ҝөрә һәбс дүшәрҝәләринә ҝөндәрилмишди. Онларын ҹәсарәти һагда биләндә чох тәсирләндим. Јеһованын Шаһидләринин Аллаһа олан мәһәббәтини ҝөрәндә онлар кими олмаг истәдим.

Аллаһа иман ҝәтирмәјинизин сизә һансы фајдасы олду?

Һәмкарларым дејир ки, мән инди даһа хошбәхтәм. Кечмишдә касыб олдуғумуза ҝөрә өзүмү ән ашағы инсан сајырдым. Һарада бөјүдүјүм, ким олдуғум, валидејнләрим һагда һеч вахт сөз ачмырдым. Амма инди Мүгәддәс Китабдан өјрәндим ки, Аллаһ инсанларын сосиал тәбәгәсинә бахмыр. Иса Мәсиһ, мәним кими, касыб аиләдә бөјүмүшдү. Бу ҝүн мән валидејнләримин гајғысына галырам, онлары башгалары илә таныш етмәк мәним үчүн хошдур.