1, 2. Зәбур 40:5 ајәсинә әсасән, Јеһова бизә һансы әнамлары бәхш едиб вә нәјә ҝөрә онлары нәзәрдән кечирмәк ваҹибдир?

ЈЕҺОВА сәхавәтли Аллаһдыр. Ҝөрүн О бизә неҹә әнамлар бәхш едиб: Јер күрәси кими мисилсиз, ҝөзәл евимиз, һејрәтамиз бејнимиз, илаһи инҹиләрлә долу дәјәрли Мүгәддәс Китабымыз вар. Бунларын сајәсиндә јашајыр, дүшүнүр, үнсијјәт гурур, ән ваҹиб суалларымыза ҹаваб тапырыг. (Зәбур 40:5 ајәсини охујун.)

² Мәгаләдә бу үч әнамы гысаҹа нәзәрдән кечирәҹәјик. Бу әнамларын дәјәри һагда нә гәдәр чох дүшүнсәк, онлары бир о гәдәр гијмәтләндирәҹәјик вә Јараданымыз Јеһованы разы салмаг истәјимиз даһа да ҝүҹләнәҹәк (Вәһј 4:11). Һәмчинин мәгаләдәки мәлумат сајәсиндә тәкамүл нәзәријјәси кими сахта тәлимә алдананларла сөһбәт апараркән даһа сәриштәли олаҹағыг.

3. Јери башга планетләрдән фәргләндирән нәдир?

³ Јеһованын Јер күрәсини неҹә јаратдығына нәзәр саланда Онун һикмәтини ајдын ҝөрүрүк (Ром. 1:20; Ибр. 3:4). Јер Ҝүнәшин әтрафында дөвр едән јеҝанә планет олмаса да, инсанларын јашамасы үчүн һәр бир шәраити олан тәк планетдир.

4. Јеһованын Јер күрәсини һикмәтлә јаратдығыны нә ҝөстәрир? Нүмунә чәкин.

⁴ Мүәјјән мәнада Јер күрәсини әнҝин океанда үзән гајыға бәнзәтмәк олар. Амма инсан әли илә дүзәлдилән, адамларла долу гајыгла Јер күрәси арасында мүһүм фәргләр вар. Мисал үчүн, гајыгдакы инсанлар өзләри өзләри үчүн оксиҝен, гида, су еһтијаты јаратмалы олсајдылар вә туллантылары гајыгдан кәнара атмасајдылар, орада нә гәдәр гала биләрдиләр? Сөзсүз ки, чох кечмәмиш өләрдиләр. Јер  күрәси исә милјардларла ҹанлынын јашамасыны тәмин едир. О, јашамағымыз үчүн бизи оксиҝен, гида, су илә тәҹһиз едир вә бу еһтијатлар һеч вахт түкәнмир. Туллантылар Јер күрәсиндән кәнара, фәзаја атылмаса да, планетимиз јенә дә ҝөзәл вә јашамаг үчүн әлверишли олараг галыр. Бу, неҹә мүмкүндүр? Јеһова Јер күрәсини елә јарадыб ки, о, тәкрар емал просесини һәјата кечирир. Бу мәгаләдә гысаҹа олараг ики мөһтәшәм дөврандан — оксиҝен дөвранындан вә су дөвранындан данышаҹағыг.

5. Оксиҝен дөвраны нәдир вә нәји тәсдиг едир?

⁵ Оксиҝен, инсанлар да дахил олмагла, бүтүн ҹанлыларын јашамасы үчүн чох ваҹибдир. Һесабламалара ҝөрә, ҹанлылар тәнәффүс заманы ил әрзиндә јүз милјард тон оксиҝен удур, ејни заманда карбон газы бурахыр. Бунунла белә, атмосфердә нә оксиҝен түкәнир, нә дә карбон газынын һәҹми һәддиндән чох олур. Нәјә ҝөрә? Чүнки Јеһова нәһәнҝ ағаҹлардан тутмуш кичик јосунлара кими карбон газыны удуб оксиҝен бурахан чохлу организмләр дә јарадыб. Оксиҝен дөвраны, сөзүн әсл мәнасында, Һәвариләрин ишләри 17:24, 25 ајәләриндә јазылмыш нөвбәти сөзләри тәсдиг едир: «[Аллаһ] һамыја һәјат, нәфәс... верир».

6. Су дөвраны нәдир вә нәји тәсдиг едир? (Һәмчинин « Су дөвраны Јеһованын әнамыдыр» адлы чәрчивәјә бахын.)

⁶ Сујун јер үзүндә маје һалында мөвҹуд олмасына сәбәб планетимизин Ҝүнәшдән мүкәммәл мәсафәдә јерләшмәсидир. Әҝәр планетимиз Ҝүнәшә бир аз јахын олса иди, бүтүн су бухарланар вә јер үзү инс-ҹинс олмајан сәһралыға дөнәрди. Әҝәр Ҝүнәшдән бир аз узаг олса иди, бүтүн сулар донар вә Јер күрәси нәһәнҝ буз топуна чевриләрди. Бәли, Јеһова Јер күрәсини идеал мәканда јерләшдириб, буна ҝөрә дә су дөвраны јер үзүндә һәјатын мөвҹудлуғуну тәмин едә билир. Ҝүнәш океанлардакы вә јерин сәтһиндәки сулары исидир вә онларын бухарланмасы нәтиҹәсиндә булудлар јараныр. Һәр ил Ҝүнәш тәхминән 500 000 куб километр сују бухарландырыр. Бухарланан су јағыш вә ја гар формасында јерә дүшәнә гәдәр тәхминән он ҝүн әрзиндә атмосфердә галыр. Нәһајәтдә, океанлара вә башга су һөвзәләринә гајыдыр вә беләҹә, су дөвраны тәкрарланыр. Бу өнәмли, һәјативаҹиб су дөвраны Јеһова Аллаһын һикмәтиндән вә гүдрәтиндән хәбәр верир (Әјј. 36:27, 28; Ваиз 1:7).

7. Зәбур 115:16 ајәсиндә бәһс олунан әнамы гијмәтләндирдијимизи һансы јолларла ҝөстәрә биләрик?

⁷ Мөһтәшәм планетимизи вә ичиндәки һәр бир немәти гијмәтләндирдијимизи неҹә ҝөстәрә биләрик? (Зәбур 115:16 ајәсини охујун.) Үсуллардан бири Јеһованын јаратдыглары барәдә дүшүнмәкдир. Бу бизи вердији немәтләрә ҝөрә һәр ҝүн Јеһоваја шүкр етмәјә тәшвиг едәҹәк. Бундан әлавә, јашадығымыз әразини мүмкүн гәдәр тәмиз сахламагла да бу әнамлары гијмәтләндирдијимизи ҝөстәрә биләрик.

8. Нәјә ҝөрә инсан бејнини мүһәндислик мөҹүзәси адландырмаг олар?

⁸ Инсан бејни мүһәндислик мөҹүзәсидир. Инсан ана бәтниндә оланда онун бејни өнҹәдән гурулмуш ардыҹыллыг үзрә инкишаф етмәјә башлајыр вә дәгигәдә јүз минләрлә бејин һүҹејрәси јараныр! Тәдгигатчыларын һесабламаларына әсасән, јеткин јашда олан бир инсанын бејниндә 100 милјарда јахын нејрон адланан һүҹејрә вар. Санки бу һүҹејрәләр низамлы шәкилдә үмуми чәкиси тәхминән 1,5 килограм олан бир гутуја јығылыб. Ҝәлин һејрәтамиз бејнимизин нәләрә гадир олдуғуна нәзәр салаг.

9. Данышмаг габилијјәтимизин Аллаһын әнамы олдуғуну нәдән ҝөрмәк олар?

 ⁹ Данышмаг габилијјәтимиз бир мөҹүзәдир. Ҝәлин бир анлыг данышаркән баш верән просесләр барәдә дүшүнәк. Бир сөз сөјләмәк истәдијимиз заман бејнимиз дил, боғаз, додаг, чәнә вә синәдә тәхминән јүз әзәләни бирҝә һәрәкәтә ҝәтирмәли олур. Дедијимиз сөзүн ајдын тәләффүз олунмасы үчүн бу әзәләләрин һәр бири лазыми анда һәрәкәт етмәлидир. Һәр һансы дилдә данышмаг габилијјәтинә ҝәлинҹә, 2019-ҹу илдә дәрҹ олунмуш бир һесабатда гејд олунур ки, јени доғулмуш көрпәләр тәк-тәк сөзләри ајырд едә билир. Бу һесабат бир чох тәдгигатчынын ҝәлдији гәнаәти тәсдиг едир: инсанда дили баша дүшмәк вә дил өјрәнмәк габилијјәти анаданҝәлмәдир. Ајдындыр ки, данышмаг габилијјәтимиз Аллаһын әнамыдыр (Чых. 4:11).

10. Аллаһын бәхш етдији данышмаг әнамына ҝөрә миннәтдарлығымызы неҹә ҝөстәрә биләрик?

¹⁰ Данышмаг әнамыны гијмәтләндирдијимизи неҹә ҝөстәрә биләрик? Бунун бир јолу тәкамүл нәзәријјәсинә инананлара нәјә ҝөрә Аллаһын варлығына иман етдијимизи изаһ етмәкдир (Зәб. 9:1; 1 Бут. 3:15). Тәкамүл нәзәријјәсини јајанлар иддиа едир ки, јер вә јер үзүндәки һәјат тәсадүф нәтиҹәсиндә әмәлә ҝәлиб. Мүгәддәс Китабын вә бу мәгаләдәки бәзи фикирләрин васитәсилә сәмави Атамыз һагда шаһидлик верә биләрик. Һәмчинин бизи динләмәјә мејилли оланлара изаһ едә биләрик ки, Јеһованын јерин вә ҝөјүн Јараданы олдуғуна нәјә ҝөрә инанырыг (Зәб. 102:25; Әшј. 40:25, 26).

11. Бејнимизин мөһтәшәм әнам олдуғуну ҝөстәрән амилләрдән бири һансыдыр?

¹¹ Јаддашымыз мөһтәшәм әнамдыр. Әввәлләр бир нәфәрин һесабламасына ҝөрә ҝүман едилирди ки, инсан бејни 20 милјон китаб һәҹминдә мәлуматы јадда сахлаја билир. Амма инди тәхмин едилир ки, јаддашымыз бундан дәфәләрлә чох мәлумат тутумуна маликдир. Бәс бунун сајәсиндә биз һансы хүсуси баҹарыға саһибик?

12. Әхлаги-мәнәви дәјәрләрә јијәләнмәк габилијјәти инсаны һејвандан неҹә фәргләндирир?

¹² Јер үзүндәки бүтүн ҹанлыларын ичиндә јалныз инсан кечмиш һадисәләри јада салыб тәһлил етмәклә әхлаги-мәнәви дәјәрләрә јијәләнә биләр. Бу габилијјәт бизә даһа үстүн дәјәрләрә саһиб олмаға, дүшүнҹә вә һәјат тәрзимизи дәјишмәјә көмәк едир (1 Кор. 6:9—11; Кол. 3:9, 10). Биз виҹданымызы јахшыны писдән ајырд етмәјә өјрәшдирә билирик (Ибр. 5:14). Һабелә, мәһәббәт, шәфгәт вә мәрһәмәт кими хүсусијјәтләрә јијәләнмәји, һәмчинин әдаләт мәсәләсинә Јеһова кими јанашмағы баҹарырыг.

13. Зәбур 77:11, 12 ајәләринә әсасән, јаддаш әнамындан неҹә истифадә етмәлијик?

¹³ Јаддаш әнамыны гијмәтләндирдијимизи неҹә ҝөстәрә биләрик? Бунун бир јолу Јеһованын бу ҝүнә кими бизә көмәк етдијини вә тәсәлли вердијини һәмишә өзүмүзә  јаддашлыг етмәкдир. Бунун сајәсиндә Јеһованын ҝәләҹәкдә дә бизә көмәк едәҹәјинә әминлијимиз артаҹаг. (Зәбур 77:11, 12 ајәләрини охујун; 78:4, 7.) Даһа бир үсул башгаларынын бизим үчүн етдији јахшылыглары јадда сахлајыб бунлара ҝөрә миннәтдар олмагдыр. Тәдгигатчылар һесаб едир ки, миннәтдар инсанлар башгаларына нисбәтән даһа хошбәхтдир. Диҝәр тәрәфдән, Јеһова кими, биз дә бәзи шејләри унутмағы баҹармалыјыг. Јеһова мүкәммәл јаддаша саһиб олса да, биз төвбә едәндә бағышлајыр вә сәһвләримизи унудур (Зәб. 25:7; 130:3, 4). О истәјир ки, хәтримизә дәјән инсанларын пешман олдуғуну ҝөрәндә биз дә Онун кими давранаг (Мәт. 6:14; Лука 17:3, 4).

14. Мөһтәшәм бејин әнамына ҝөрә миннәтдарлығымызы неҹә ҝөстәрә биләрик?

¹⁴ Мөһтәшәм бејин әнамындан ону верән Јараданымызы шәрәфләндирмәк үчүн истифадә етсәк, бу әнамы гијмәтләндирдијимизи ҝөстәрәрик. Бәзиләри өз бејнини худбин мәгсәдләрә көкләјиб: онлар јахшылыға вә пислијә даир өз нормаларыны гојур. Амма Јеһова Јарадан олдуғу үчүн, сөзсүз ки, Онун гојдуғу нормалар бизим гоја биләҹәјимиз истәнилән нормадан гат-гат үстүндүр (Ром. 12:1, 2). Биз Јеһованын гајда-ганунуна табе оланда әмин-аманлыг ичиндә јашајырыг (Әшј. 48:17, 18). Һәмчинин дәрк едирик ки, һәјатымызын әсас амалы Јараданымызы шәрәфләндирмәк вә Онун гәлбини шад етмәкдир (Мәс. 27:11).

15. Мүгәддәс Китаб Јеһованын бәндәләринә мәһәббәтини неҹә әјан едир?

¹⁵ Мүгәддәс Китаб Аллаһдан назил олан ҝөзәл әнамдыр. Аллаһ јаратдығы бәндәләри севдији үчүн бизә Кәламын бәхш едиб. Мүгәддәс Китаб васитәсилә Јеһова ән ваҹиб суалларымыза ҹаваб верир: Биз неҹә јаранмышыг? Һәјатын мәнасы нәдир? Ҝәләҹәкдә бизи нәләр ҝөзләјир? Јеһова бүтүн бәндәләринин бу суаллара ҹаваб алмасыны истәјир, буна ҝөрә дә әсрләр боју бәзи инсанларын үрәјинә Мүгәддәс Китабы чохлу дилләрә  тәрҹүмә етмәк истәји гојуб. Бу ҝүн Мүгәддәс Китаб там вә ја гисмән 3000-дән чох дилә тәрҹүмә олунуб! Мүгәддәс Китаб тарихдә ән чох дилә тәрҹүмә едилмиш вә ән ҝениш јајылмыш китабдыр. Һарада јашамасындан вә һансы дилдә данышмасындан асылы олмајараг, әксәр инсанларын Мүгәддәс Китабы өз доғма дилиндә охумаг имканы вар. (« Мүгәддәс Китаб Африка дилләриндә» адлы чәрчивәјә бахын.)

16. Мәтта 28:19, 20 ајәләринә әсасән, Мүгәддәс Китабы гијмәтләндирдијимизи неҹә ҝөстәрә биләрик?

¹⁶ Мүгәддәс Китабы һәр ҝүн охумагла, охудугларымыздан нәтиҹә чыхармагла вә әлимиздән ҝәлдији гәдәр онлара әмәл етмәклә бу китабы гијмәтләндирдијимизи ҝөстәририк. Кәламдакы мүждәни мүмкүн гәдәр чох инсана чатдырмаг да миннәтдарлығымызын ифадәсидир (Зәб. 1:1—3; Мәт. 24:14; Мәтта 28:19, 20 ајәләрини охујун).

17. Бу мәгаләдә һансы әнамлардан данышдыг вә нөвбәти мәгаләдә һансы әнамлардан сөз ачаҹағыг?

¹⁷ Бу мәгаләдә биз Аллаһын бәхш етдији нөвбәти әнамлар һагда данышдыг: евимиз олан Јер күрәси, һејрәтамиз шәкилдә јарадылмыш бејнимиз вә Аллаһын илһамы илә јазылмыш Мүгәддәс Китаб. Амма Јеһованын бизә бәхш етдији ҝөзлә ҝөрүнмәјән әнамлар да вар. Бу әнамлар һагда нөвбәти мәгаләдә сөз ачаҹағыг.