1, 2. а) Иса Мәсиһ Төврата неҹә јанашырды? б) Мирзәләр вә фәрисиләр Гануну неҹә тәһриф етмишдиләр?

ИСА МӘСИҺ Төврата бөјүк еһтирамла јанашырды. Ахы Төврат әзиз Атасынын гулу Мусаја назил етдији ганун иди. Иса Мәсиһин Аллаһын Ганунуна мәһәббәти пејғәмбәрлик олараг Зәбур 40:8 ајәсиндә ифадә олунмушду: «Еј Аллаһым, истәјини јеринә јетирмәкдән һәзз алырам, ганунун гәлбимдәдир». Пејғәмбәрин һәм сөзүндән, һәм һәрәкәтиндән һәмишә ајдын ҝөрүнүрдү ки, о, Ганунун камил, инсан үчүн фајдалы олдуғуна вә хырдалығынадәк јеринә јетәҹәјинә әмин иди (Мәт. 5:17—19).

² Мирзәләрин вә фәрисиләрин Атасынын Ганунуну тәһриф етдијини ҝөрмәк, шүбһәсиз, Исаја ағыр ҝедирди. Онлар Ганунун ән кичик хырдалыгларына өнәм верир, ән мүһүм мәсәләләрә исә бармагарасы бахырдылар. Одур ки, Иса демишди: «Сиз нанә, шүјүд вә ҹирәнин онда бирини верирсиниз, лакин Төвратдакы даһа ваҹиб мәсәләләрә: һагг-әдаләтә, мәрһәмәтә вә сәдагәтә фикир вермирсиниз» (Мәт. 23:23). Ганунун анҹаг һәрфинә, нөгтәсинә фикир верән фәрисиләрдән фәргли олараг, Мәсиһ Ганунун руһуну дујур, һәр әмрин архасында дуран илаһи сифәтләри ҝөрүрдү.

3. Бу мәгаләдә һансы суаллары арашдыраҹағыг?

³ Бу ҝүн Төврат Гануну артыг гүввәдә олмаса да, Јеһова Аллаһ  ону бизә нәсиһәт кими Мүгәддәс Китабда сахлајыб (Ром. 7:6). О, истәјир ки, биз Ганундакы «даһа ваҹиб мәсәләләр»и, јәни әмрләрин көкүндә јатан принсипләри ајырд едиб онлары һәјатымызда рәһбәр тутаг. Мисал үчүн, ҝөтүрәк сығынаҹаг шәһәрләр һаггындакы ганунун тәмәлиндә дуран принсипләри. Өтән мәгаләдә биз бу гануну хырдалајыб ҝөрдүк ки, тәсадүфән адам өлдүрәнә верилән ҝөстәришләрдән өзүмүзә һансы дәрсләри ҝөтүрә биләрик. Бу мәгаләдә исә һәмин ганунун Јеһова Аллаһын һансы хүсусијјәтләрини әкс етдирдијини вә бу хүсусијјәтләри өз һәјатымызда неҹә нүмајиш етдирә биләҹәјимизи арашдыраҹағыг. Мәгаләдә нөвбәти мәгамлар нәзәрдән кечириләҹәк: сығынаҹаг шәһәрләр һаггындакы ганун Аллаһын мәрһәмәтини неҹә әјан едир, Онун инсан һәјатына мүнасибәти вә мүкәммәл әдаләти барәдә бизә нә өјрәдир? Бу мәгамлары арашдыраркән јахшы оларды, сәмави Атамызы неҹә тәглид едә биләҹәјимиз барәдә дүшүнәк. (Ефеслиләрә 5:1 ајәсини охујун.)

4, 5. а) Тәгсиркарын сығынаҹаг шәһәрә раһат чата билмәси үчүн һансы тәдбирләр ҝөрүлүрдү? б) Бу, Јеһова Аллаһ һагда бизә нә өјрәдир?

⁴ Јеһова Аллаһ сығынаҹаг шәһәрләри Иордан чајынын һәр ики тајында бәрабәр шәкилдә ајырмағы бујурмушду. Бунун сајәсиндә тәсадүфән гәтл төрәдән инсан сығынаҹаг шәһәрә тез бир заманда вә раһат чата биләрди (Сај. 35:11—14). Бу шәһәрләрә апаран јоллар јахшы вәзијјәтдә сахланылырды (Ган. 19:3). Бир јәһуди рәвајәтинә ҝөрә бу јолларда јол нишанлары гојулурду. Беләликлә, тәгсиркара сығынаҹаг шәһәри тапмаг раһат олур вә о, ҹаныны гуртармаг үчүн јад өлкәјә гачмаға мәҹбур галмырды. Ахы орада о, бүтпәрәстлијин тәсиринә мәруз гала биләрди.

⁵ Мәҝәр бу, илаһи мәрһәмәтин боллуғундан хәбәр вермир?! Гәтл Јеһованын ҝөзүндә өлүмә лајиг бир ҹинајәт олса да, О, бүтүн гатилләри ејни сыраја гојмурду. Гәтлин һансы мотивләрлә төрәдилдијини ајырд едиб гәсдсиз ҝүнаһкара мәрһәмәт әлини узадыр, ону ганадынын алтына алырды. Сығынаҹаг шәһәрләрлә бағлы бир алим гејд етмишди: «Һәр шеј олдугҹа ајдын, садә вә асан иди. Бу, илаһи рәһмин тәзаһүрү иди». Бәли, Јеһова Аллаһ ҹәза вермәкдән зөвг алан дашүрәкли һаким дејил. О, «мәрһәмәти бол олан Аллаһ»дыр! (Ефес. 2:4).

6. Фәрисиләрин мәрһәмәтдән узаг олдугларыны нә ҝөстәрир?

⁶ Фәрисиләр мәрһәмәтдән узаг инсанлар идиләр. Дејиләнә ҝөрә онлар инсанын тәкрарладығы ҝүнаһы үч дәфәдән артыг бағышламырдылар. Фәрисиләрин тәгсиркара мүнасибәтини Иса Мәсиһин чәкдији бир мәсәлдән ҝөрмәк олар. Мәсәлә ҝөрә бир фәриси Аллаһа белә дуа едир: «Шүкүр Сәнә, Илаһи! Мән башгалары кими сојғунчу, һагсыз, зинакар дејиләм». Сонра Аллаһдан аҹизанә шәкилдә мәрһәмәт диләјән верҝијығана бахыб дејир: «Нә дә бу верҝијығанын  тајы дејиләм». Бу мәсәлдән фәрисиләрин нәјә ҝөрә бу гәдәр рәһмсиз олдуғу ҝөрүнүр — онлар «башгаларыны һеч сајырдылар» (Лука 18:9—14).

7, 8. а) Бизә һагсызлыг едиләндә Јеһова Аллаһ кими рәһмли олдуғумузу неҹә ҝөстәрә биләрик? б) Бағышламаг мәсәләси тәвазөкар олуб-олмадығымызы неҹә үзә чыхарыр?

⁷ Ҝәлин биз дә Јеһова кими рәһмли олаг, дашүрәкли фәрисиләрин хасијјәтиндән узаг дураг. (Колослулара 3:13 ајәсини охујун.) Бәс һансы вәзијјәтләр рәһмлә давранмағымызы тәләб едә биләр? Мәсәлән, кимсә бизә гаршы һагсыз давраныбса, елә шәраит јаратмалыјыг ки, она ҝәлиб биздән үзр истәмәк раһат олсун (Лука 17:3, 4). Одур ки, ҝәлин өзүмүзү нөвбәти суалларла јохлајаг: инсанлары тез вә асанлыгла бағышлаја билирәм? Бәс ејни сәһв дәфәләрлә тәкрарлананда неҹә? Хәтримә дәјән, мәнә јара вуран инсанла барышмаға ҹан атырам?

⁸ Бағышламаг мәсәләси, демәк олар ки, тәвазөкар олуб-олмадығымызы үзә чыхаран бир сынагдыр. Фәрисиләр бу сынагдан кечмәдиләр, чүнки башгаларыны өзләриндән ашағы ҝөрүрдүләр. Амма биз бир мәсиһи кими тәвазөкарлыг ҝөстәриб башгаларыны өзүмүздән үстүн сајмалы, онлары үрәкдән бағышламалыјыг (Филип. 2:3). Бу сынагдан башыуҹа чыхмаг истәјириксә, Јеһованы өрнәк ҝөтүрмәлијик. Ҝәлин уму-күсү гапысыны дәрһал бағлајаг, мәрһәмәт гапысыны исә тајбатај ачаг (Ваиз 7:8, 9). Бир дә ки, үрәјимизин мәрһәмәт гапысына апаран јолу манеәсиз вә һамар сахлајаг.

9. Јеһова Аллаһ исраиллиләрә һәјатын мүгәддәс олдуғуну неҹә ашыламышды?

⁹ Сығынаҹаг шәһәрләр һаггында гануну вермәкдә Јеһованын әсас мәгсәди исраиллиләри ган төкмәкдән горумаг иди (Ган. 19:10). Јеһова үчүн инсан һәјаты олдугҹа дәјәрлидир. Онун «ҝүнаһсыз ган төкән әлләр»дән зәһләси ҝедир (Мәс. 6:16, 17). Јеһова әдаләтли вә мүгәддәс Аллаһ олдуғу үчүн һәтта тәсадүфән төрәдилән гәтл һадисәләринә белә биҝанә галмырды. Дүздүр, тәгсиркара мәрһәмәт ҝөстәрилирди, амма о, мәсәләни ағсаггаллара данышмалы вә әмәлинин тәсадүфи олдуғу мүәјјән едиләндән сонра баш каһинин өлүмүнә гәдәр сығынаҹаг шәһәрдә галмалы иди. Бу исә о демәк иди ки, ола билсин, тәгсиркар бу шәһәрдә өмүрлүк галсын. Бу ҹидди өлчүләр халга инсан һәјатынын нә гәдәр дәјәрли олдуғуну ашылајырды. Һәјатын мәнбәји олан Јеһова Аллаһа еһтирамларыны нүмајиш етдирмәк үчүн онлар инсанын өлүмүнә сәбәб ола биләҹәк һәрәкәтләрдән вә ја һәрәкәтсизликдән өзләрини горумалы идиләр.

10. Мирзәләр вә фәрисиләрин инсан һәјатына лагејд јанашдығы нәдән ҝөрүнүр?

¹⁰ Јеһова Аллаһдан фәргли олараг, мирзәләр вә фәрисиләр инсанларын һәјатына лагејд јанашырдылар. Иса пејғәмбәр онлара демишди: «Сиз билик гапысынын ачарыны ҝөтүрмүсүнүз. Өзүнүз дә ичәри ҝирмәдиниз, ҝирмәк истәјәнләри дә гојмурсунуз» (Лука 11:52). Бу дин хадимләри халга Аллаһын Кәламынын мәнасыны ачмалы, онлара әбәди һәјата апаран јолда јеримәкдә көмәкчи олмалы идиләр. Онларса, әксинә, «һәјатын Өндәри» Иса Мәсиһин  ардынҹа ҝетмәк истәјәнләрин јолуна даш гојур, онлары әбәди мәһвә дүчар едирдиләр (Һәв. 3:15). Халгын талеји бу ловға, өзүнү севән рәһбәрләрин веҹинә дә дејилди. Онларын үрәјиндә рәһм, мәрһәмәт дејилән шеј јох иди!

11. а) Нәдән ҝөрүнүр ки, һәвари Булус һәјат әнамына Јеһова Аллаһын ҝөзү илә бахырды? б) Тәблиғ ишинә һәвари Булус кими јанашмаға бизә нә көмәк едә биләр?

¹¹ Мирзәләр вә фәрисиләр кими олмамаг, Јеһова Аллаһа бәнзәмәк истәјириксә, биздән нә ҝөзләнилир? Һәјат әнамына еһтирамла јанашыб ону гијмәтләндирмәк. Һәвари Булус инсанларын һәјатыны дәјәрләндирдијини әтрафлы шәһадәт вермәклә ҝөстәрирди. О, тәмиз виҹданла дејә билмишди ки, «һәр кәсин ганындан» тәмиздир. (Һәвариләрин ишләри 20:26, 27 ајәләрини охујун.) Амма һәварини тәблиғ фәалијјәтинә тәшвиг едән нә виҹдан әзабы, нә борҹ һисси иди. Ону һәвәсләндирән гүввә инсан севҝиси, һәјат немәтинә һәссаслыгла јанашмасы иди (1 Кор. 9:19—23). Биз дә ејнилә һәјата Аллаһын ҝөзү илә бахмалыјыг. Аллаһ «истәјир ки, һамы төвбәјә ҝәлсин» (2 Бут. 3:9). Бәс сизин истәјиниз Аллаһынкыны әкс етдирирми? Ҝәлин һәмишә инсанлара рәһм ҝөзү илә бахаг. Онда инсанлары һәјат јолуна даһа бөјүк һәвәслә дәвәт едәҹәк, бу ишдән даһа бөјүк мәмнунлуг дујаҹағыг.

12. Аллаһын хидмәтчиләри тәһлүкәсизлик тәдбирләринә неҹә јанашмалыдырлар?

¹² Һәјата Аллаһын ҝөзү илә бахмағымыз өзүнү диҝәр бир мәсәләдә дә ҝөстәрмәлидир. Сөһбәт тәһлүкәсизлик өлчүләриндән ҝедир. Ишләјәндә, машын сүрәндә тәһлүкәсизлик тәдбирләринә риајәт етмәлијик. Тәбии ки, ибадәт евләрини тикмәк, онлара гуллуг етмәк, ибадәтләрә машынла ҝедиб-ҝәлмәк бундан истисна дејил. Пула вә ја вахта гәнаәт етмәк үчүн һәјаты, сағламлығы рискә атмаг олмаз. Аллаһымыз Јеһова һәмишә гајда-ганунла иш ҝөрүр. Биз дә Онун кими олмаг истәјирик. Тәһлүкәсизлик тәдбирләринә риајәт олунмасына хүсусилә ағсаггаллар диггәт јетирмәлидир (Мәс. 22:3). Әҝәр ағсаггал сизә тәһлүкәсизлик гајдалары илә бағлы хатырлатма верирсә, буна ҹидди јанашын (Гал. 6:1). Һәјат немәтинә Јеһованын ҝөзү илә бахсаг, «ган төкмәкдә тәгсиркар олмајаҹа»ғыг.

13, 14. Јеһова Аллаһын әдаләти илә һөкм етмәк үчүн Исраил ағсаггалларындан нә ҝөзләнилирди?

¹³ Јеһова Аллаһ Исраил ағсаггалларына бујурмушду ки, халга Онун әдаләти илә һөкм етсинләр. Тәсадүфи гәтл ишинә баханда ағсаггаллар илк нөвбәдә фактлары мүәјјән етмәли идиләр. Бундан әлавә тәгсиркарын мотивләри, тутдуғу ишә мүнасибәти вә һадисәјә гәдәрки давранышы нәзәрә алыныр, онун мәрһәмәтә лајиг олуб-олмадығы мүәјјән едилирди. Илаһи әдаләт ағсаггаллардан тәләб едирди ки, тәгсиркарын мәрһума нифрәт едиб-етмәдијини, әмәли гәсдән төрәдиб-төрәтмәдијини дәгигләшдирсинләр. (Сајлар 35:20—24 ајәләрини охујун.) Арашдырма просесинә шаһидләр ҹәлб олунурдуса, ҹинајәтин гәсдән төрәдилдији иддиасы јалныз ики шаһидин тәсдиги илә гәбул олунурду (Сај. 35:30).

¹⁴ Беләликлә, ишин фактларындан башга ағсаггаллар ҝүнаһкарын бир шәхсијјәт кими неҹә инсан олдуғуну да нәзәрә алмалы идиләр. Бунун үчүн онлар иши бәсирәт ҝөзү илә тәһлил етмәли, јәни ади ҝөзлә ҝөрүнмәјән шејләри ҝөрмәји баҹармалы идиләр. Һәр шејдән зијадә, онлара мүгәддәс руһун бәләдчилији лазым иди ки, мәсәләни илаһи бәсирәт, мәрһәмәт вә әдаләтлә гијмәтләндирә билсинләр (Чых. 34:6, 7).

15. Иса пејғәмбәрлә фәрисиләрин ҝүнаһкарлара мүнасибәтиндә һансы тәзад вар иди?

¹⁵ Фәрисиләр ҝүнаһкарын неҹә инсан олдуғуну нәзәрә алмыр, диггәти анҹаг онун тутдуғу әмәлә ҹәмләјирдиләр. Бир дәфә фәрисиләр ҝөрәндә ки, Иса пејғәмбәр верҝијыған Мәттанын евиндәки зијафәтә ҝедиб, онун шаҝирдләриндән сорушдулар: «Нијә сизин устадыныз верҝијығанлар вә ҝүнаһлыларла чөрәк кәсир?» Иса буну ешидиб деди: «Һәкимә сағлам адамлар јох, хәстәләр мөһтаҹдыр. Ҝедин,  “Мән гурбан јох, мәрһәмәт истәјирәм” сөзләринин мәнасыны өјрәнин. Чүнки мән салеһләри јох, ҝүнаһлы адамлары чағырмаға ҝәлмишәм» (Мәт. 9:9—13). Иса әсла ҝүнаһкарлара бәраәт газандырмырды, әксинә, инсанлары төвбәјә чағырырды (Мәт. 4:17). Амма бу вәзијјәтдә о, бәсирәт ҝөзү илә ҝөрүрдү ки, бу верҝијыған вә ҝүнаһлыларын арасында дәјишмәк истәјән инсанлар вар. Онлар Мәттанын евинә, садәҹә, јејиб-ичмәјә ҝәлмәмишди, онлары бураја ҝәтирән сәбәб пејғәмбәрин ардынҹа ҝетмәләри иди (Марк 2:15). Чох тәәссүф ки, Исанын бу инсанларда ҝөрдүјүнү фәрисиләр ҝөрә билмирди. Јеһоваја гуллуг етдикләрини иддиа едән фәрисиләрин давранышы Аллаһын әдаләт вә мәрһәмәтиндән узаг иди. Онлар сојдашларына ҝүнаһкар дамғасы вурараг бир инсан кими онларын үстүндән хәтт чәкмишдиләр.

16. Интизам комитәси нәји мүәјјән етмәлидир?

¹⁶ Мәсиһи ағсаггаллар әдаләти севән Јеһова Аллаһы өрнәк ҝөтүрмәлидир (Зәб. 37:28). Јығынҹагда ҝүнаһла бағлы мәсәлә галханда онлар, илк нөвбәдә, ҝүнаһын төрәдилиб-төрәдилмәдијини «јахшы-јахшы сорушуб өјрән»мәлидирләр. Ҝүнаһа јол верилибсә, мәсәләни Мүгәддәс Китаб гајдаларына әсасән һәлл етмәлидирләр (Ган. 13:12—14). Интизам комитәси ҝүнаһкарын төвбә едиб-етмәдијини мүәјјән етмәлидир. Амма һәрдән буну ајдын ҝөрмәк олмур. Чүнки төвбә инсанын төрәтдији ҝүнаһа мүнасибәти, үрәјинин нә гәдәр габа вә ја һәссас олмасы илә бағлыдыр (Вәһј 3:3). Ҝүнаһкар јалныз төвбә етдији һалда мәрһәмәтә лајиг ҝөрүлә биләр *.

17, 18. Ағсаггаллар инсанын үрәкдән төвбә едиб-етмәдијини неҹә мүәјјән едә биләр? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бахын.)

¹⁷ Тәбии ки, ағсаггаллар Јеһова Аллаһ вә Иса Мәсиһ кими инсанын үрәјини охуја билмир. Белә исә онлар ҝүнаһкарын үрәкдән төвбә етдијини неҹә мүәјјән едә биләрләр? Әввәла, онлар дуа едиб Јеһовадан һикмәт вә дәрин анлајыш истәмәлидирләр (1 Пад. 3:9). Сонра «Аллаһа мәгбул кәдәр»и, јәни һәгиги төвбәни «дүнјаја хас кәдәр»дән сечә билмәк үчүн Мүгәддәс Китабы вә «садиг нөкәр»ин дәрҹ етдији нәшрләри арашдырмалыдырлар (2 Кор. 7:10, 11). Ағсаггаллар Мүгәддәс Китабын төвбәкар вә төвбә етмәјән инсанлары неҹә тәсвир етдијинә диггәт јетирмәлидирләр: онлар һансы һиссләри кечирир, ҝүнаһларына неҹә мүнасибәт ҝөстәрир, өзләрини неҹә апарырдылар?

¹⁸ Ҝүнаһдан башга ағсаггаллар инсанын өзүнү, онун кечмишини, мотивләрини, вәзијјәт вә имканларыны нәзәрә алмалыдырлар. Мәсиһи јығынҹағынын башы Иса Мәсиһлә бағлы бир пејғәмбәрликдә дејилирди: «О,.. ҝөзләринин ҝөрдүјү илә һөкм етмәјәҹәк, гулағы илә ешитдијинә ҝөрә тәнбеһ етмәјәҹәк. О, фағыр-фүгәра үчүн инсафла һөкм чыхараҹаг. Дүнјадакы һәлимләрин хатиринә әдаләтлә тәнбеһ едәҹәк» (Әшј. 11:3, 4). Ағсаггаллар Мәсиһин рәһбәрлији алтында фәалијјәт ҝөстәрирләр, буна ҝөрә дә әмин ола биләрләр ки, Мәсиһ онлара өзү кими һөкм етмәјә көмәк едәҹәк (Мәт. 18:18—20). Нә хошдур ки, бизим ағсаггалларымыз Мәсиһә бәнзәмәјә чалышырлар. Онлара үрәкдән миннәтдарыг ки, јығынҹагларда мәрһәмәт вә әдаләт кими илаһи кејфијјәтләри уҹа тутуб һамыны буна сәсләјирләр!

19. Сығынаҹаг шәһәрләр һаггында ганундан өзүнүзә һансы дәрси ҝөтүрдүнүз?

¹⁹ Төвратдакы Ганун Јеһова Аллаһ вә Онун али принсипләри барәдә «билијин вә һәгигәтин әсаслары»ны тәшкил едир (Ром. 2:20). Мисал үчүн, сығынаҹаг шәһәрләр һаггында ганун ағсаггаллара «һагг-әдаләтлә мүһакимә» етмәји, бизә исә бир-биримизә гаршы хејирхаһ, мәрһәмәтли олмағы ашылајыр (Зәк. 7:9). Артыг дејилдији кими, Төврат ганунлары даһа гүввәдә дејил. Амма нәзәрә алсаг ки, Јеһова Аллаһ һеч вахт дәјишмир, Төвратда әкс олунан әдаләт вә мәрһәмәт Онун ҝөзүндә һәлә дә уҹадыр. Бу ҹүр Аллаһа ибадәт етмәк бөјүк хошбәхтликдир! Ҝәлин бәнзәриндә јарандығымыз Јеһова Аллаһын үлви сифәтләрини әкс етдирәк вә һәмишә Онун мәрһәмәт ганады алтына сығынаг!