Гејри-ади клоун балығы
ЧОХ АЗ балыг нөвү тапылар ки, клоун-балыг (тәлхәк балығы) гәдәр диггәтимизи чәксин. Бәлкә дә, бизә мараглы ҝәлән онун сиркдәки клоунлары хатырладан ал-әлван рәнҝдә олмасыдыр. Ола билсин, бизи онун актинијаларын (дәниз анемонлары) зәһәрли бығҹыглары арасында өзүнә ев сечмәси тәәҹҹүбләндирир. Бу балығы әбәс јерә анемон балығы адландырмырлар.
Әксәр Һолливуд актјорлары кими, клоун-балыг да шәкил чәкдирмәјин әлејһинә дејил. Далғыҹлар клоун-балығын шәкил үчүн «поза верәҹәјини» ҝөзләјирләр, чүнки бу балыг горхаг дејил вә надир һалларда өз тәбии сығынаҹағындан узаға үзүр.
Клоун-балығы гејри-ади едән нәдир? Бу балығын актинијаларын зәһәрли бығҹыглары арасында јашамасы илан јувасында мәскунлашмаг кими бир шејдир. Бунунла белә, клоун-балыг актинијасыз, актинијада клоун-балыгсыз јашаја билмәз. Онлары бир-бириндән асылы едән нәдир?
«СӘНСИЗ ЈАШАЈА БИЛМӘРӘМ»
Актинијаларла клоун-балыг симбиоз (шәрикли) һәјат кечирирләр. Онларын бу ҹүр јашамаларындан
һәјатлары асылыдыр. Дәниз биологлары сүбут едибләр ки, клоун-балыг актинијаларын мүдафиәси олмадан јашаја билмәз, чүнки бу балыглар зәиф үзүр вә асанлыгла аҹ јыртыҹыларын јеминә чеврилә биләр. Актинијаны өзүнә сығынаҹаг сечмәси вә тәһлүкә олан заман орада ҝизләнмәси сајәсиндә бу балыглар он ил јашаја билир.Актинијалар клоун-балығын тәкҹә мүдафиә јери јох, һәмчинин еви сајылыр. Клоун-балыглары күрүләрини актинијанын ичәрисинә төкүр. Бурада онлар өз күрүләринин гајғысына галырлар. Бир мүддәт сонра бүтүн аиләни бу актинијанын әтрафында үзән ҝөрмәк олар.
Бәс клоун-балығын актинија үчүн һансы хејри вар? Клоун-балыг актинијаны онун бығҹыглары илә гидаланмағы севән кәпәнәк балығынын һүҹумундан горујур. Азы бир актинија нөвү вар ки, клоун-балыг олмадан јашаја билмәз. Тәдгигатчылар онда мәскунлашан клоун-балығы ҝөтүрәндән ҹәми 24 саат сонра һәмин актинија тамамилә јоха чыхмышды. Еһтимал ки, ону кәпәнәк балығы јемишди.
Клоун-балыг өз сығынаҹағыны һәтта енержи илә дә тәмин едир. Бу балығын ифраз етдији амониум адлы маддә актинијаларын бөјүмәсинә көмәк едир. Клоун-балыг бығҹыгларын арасында үзмәклә әтрафындакы сују һәрәкәт етдирир вә беләҹә, актинијаны оксиҝенлә тәмин едир.
«ҺАМЫ ГОРХУР, МӘН ГОРХМУРАМ»
Клоун-балығын әсас мүдафиәси онун дәрисидир. Дәрисиндә олан селик ону актинијанын зәһәриндән горујур. Бу кимјәви өртүјүн сајәсиндә актинија клоун-балығы јад сајмыр. Бир дәниз биологунун тәбиринҹә десәк, «клоун-балыг, санки, актинијанын ҹилдинә ҝирир».
Бәзи тәдгигатлар нәтиҹәсиндә мәлум олмушдур ки, клоун-балыг сечдији јени сығынаҹаға ујғунлашмаг үчүн мүәјјән мәрһәләдән кечмәлидир. Балыг әввәлҹә фасиләләрлә актинијаја тохунур. Бу просес бир нечә саат давам едир. Ҝөрүнүр, бу вахт әрзиндә балығын горујуҹу өртүјү јени актинијанын зәһәринә ујғунлашыр. Бу просес заманы актинија истәр-истәмәз балығы санҹыр. Амма нәтиҹәдә онлар достлашырлар.
Бир јердә ишләјән инсанлар бу фәргли ҹанлыларын әмәкдашлығындан чох шеј өјрәнә биләрләр. Мүхтәлиф мәдәнијјәтдән вә мәншәдән олан инсанлар ресурсларыны бирләшдирәрәк мөһтәшәм нәтиҹәләр әлдә етмишләр. Клоун-балыг кими, бизә дә башгалары илә әмәкдашлыг етмәји өјрәнмәк үчүн бир аз вахт лазым ола биләр, лакин буну етмәјә дәјәр!