1-2. (a) Kii i yé nwii ba nlôndôs hioñ? (Béñge minkéñég mi matila le “ Kii i bé nwii ba nlôndôs hioñ?”) (b) Kii Yésu a bi pôdôl i kaat Lukas 4:16-18?

I NGIM biloñ, ngeñ kiñe munlôm tole muda i ntégbaha 50 nwii i yééne ane, ba yé ba naña ngand ikeñi. I nwii u yônhe 50 u, u yé nwii u ngand ikeñi inyu kiñe. I ngand i i nla boñ ngim kel, ngim sonde tole iloo ha, ndi i mbus, ngéda i mal, bôt ba nhoo ki hôya yo.

² Di ga pôdôl bañga ngand, i i nloo ngand Lôk Israel i bé tégbaha i mbus 50 nwii. Nwii ba nlôndôs hioñ u bé nwii u kunde inyu Lôk Israel. Inyuki di nlama tibil wan i ngand i? Inyule i nhôñlaha bés bitelbene bilam Yéhôva a nkôôba inyu kobol bés ngélé yada inyu yosôna, i jam li jon Yésu a bi pôdôl.​—Añ Lukas 4:16-18.

3. Inoñnaga ni kaat Lôk Lévi 25:8-12, lelaa Lôk Israel i bé ôt nseñ mu nwii ba nlôndôs hioñ?

³ Inyu tibil nok i jam Yésu a bi pot inyu kunde, di nlama ndugi wan kii i bé nwii ba nlôndôs hioñ. Yéhôva a bi kal Lôk Israel le: “Ndi n’a téé nwii u nyônôs 50 le u ba mpubhaga, ni añlege ki bôt ba ’isi bobasôna le ba mal témb kunde, ni kenek ni añlak hisi hiosôna. Hala a’ bane bé nwii ba nlôndôs hioñ; ndi n’a témb, hi wada nan, letee ni ngababum yé;  n’a témb ki, hi ki mut, a ke lôk yé.” (Añ Lôk Lévi 25:8-12.) I yigil i ntagbe, di bi tehe lelaa Lôk Israel i bi ôt  nseñ mu Sabat ba bé tégbaha hiki sonde. Nano di béñge lelaa nwii ba nlôndôs hioñ u bééne bo nseñ? I bé le i pam le man Lôk Israel a bana mapil, hala a nyégsa nye i nuñul hisi hié inyu saa mapil ma. I nwii ba nlôndôs hioñ, ba bé ba timbhe nye hisi hié. Ha ngéda i, a bé a ‘témbna ngababum yé,’ i mbus ngéda, bon bé ba bé ba yégla yo. Tole ngéda mut a bééna mapil, ndi a la bé saa mo, a bé a yila nkol tole a bé om man wé wada i sal kiki nkol inyu saa mapil ma. Mu nwii u, nkol u, u bé lama ‘témb i lôk yé.’ Mut nye ki nye a bé bé le a ba nkol niñ yé yosôna ngi botñem! Kinje bitelbene bilam Yéhôva a bi yoñ!

4-5. I len ini, inyuki i yé nseñ le di wan kii i bé tagbe i nwii ba nlôndôs hioñ?

⁴ Bimbe bisai bipe Lôk Israel i bé kôs mu nwii ba nlôndôs hioñ? Yéhôva a kal le: “Ngo bôt ba nsamb b’a ba bé ikété yoñ (inyule Yéhôva a’ sayap we ntiik mu hisi Yéhôva Nyambe woñ a nti we inyu ngababum i yoñ hio.)” (Ndiimba Mbén 15:4) Kinje maselna ni jam di ntehe i len ini nkoñ ’isi, i het mingwañ mi bôt mi nkônde ngwañap, diyeyeba di yebek ndigi yep ni yep!

⁵ Kiki di yé bikristen di ta bé isi mbén Môsi. Hala a nkobla le di gwé bé le di noñ bitelbene bi kunde bon ba Israel ba bé noñ kiki bo i huuha minkol, i nwéhél mapil, ni i timbis disi. (Rôma 7:4; 10:4; Éfésô 2:15) Ndi to hala, di nlama ôt biniigana mu mam ma bé bôña i nwii ba nlôndôs hioñ. Inyuki? Inyule bitelbene Yéhôva a yoñ inyu litén jé, bi nhôñlaha bés le yak bés di nla ba kunde.

6. Bôt ba binam ba yé minkol mi kii?

⁶ Bés bobasôna di gwé ngôñ ni kunde inyule di yé minkol mi béba.  I béba i, i nlona bés makon, biuni, ni nyemb. Ngandak bôt i yé i nôgda i jam li i ngeñ ba mbéñgba i léman, tole i ngeñ ba nke i dokta. Di yé di lôôha ki modop ngeñ di mboñ béba. Ñôma Paul a kal le ‘mbén i béba [i yé nye] ikété nyuu.’ A kônde ki le: “Kinje ngoo mut me yé! Njee a’ tohol me ni nyuu ini i nkena nyemb?”​—Rôma 7:23, 24.

7. Kii Yésaya a bôk kal inyu kunde?

⁷ Masoda le Nyambe a bi yoñ bitelbene inyu boñ le di kobla i mok mi béba. Ni njel Yésu nyen di nkobla mu mok mi. Iloo mbôgôl nwii isaambok ilole Yésu a nlo hana ’isi, mpôdôl Yésaya a bi kal le bagwélél ba Yéhôva ba bé lama kôs ngim kunde i i nloo kunde Lôk Israel i bééna i nwii ba nlôndôs hioñ. A tila le: “Mbuu Nwet le Yéhôva u mal kahap ngii yem, lakii Yéhôva a bi hoo me le me añle batehe-bikuu miñañ minlam. A bi om me le me sum miñem mi bôt ba nyodop, me añle [bôt ba yé] minkôm le [ba] mal témb kunde.” (Yésaya 61:1) Bonjee i mbañ ini i mbéñge?

8. Mbañ i Yésaya inyu kunde i mbéñge njee?

⁸ I mbañ ini i bi bôdôl yon i mbus le Yésu a bôdôl nson wé u likalô. Ngeñ a kee i ndap bibégés i tison yé le Nasaret, Yésu a bi añ i mbañ i Yésaya ini bisu bi Lôk Yuda i i bé i kôdi ha. A bi gwélél bibuk bini inyu pôdôl nyemede: “Mbuu u Yéhôva u yé i ngii yem, inyule a bi hoo me inyu añle diyeyeba ñañ nlam. A bi om me inyu legel i bôt ba yé i minkôm le b’a kôhna kunde, yak ba ba yé ndim le mis map m’a yibla; inyu kobol i bôt ba nok ndutu, inyu añal nwii Yéhôva a ñunda loñge yé ñem.” (Lukas 4:16-19) Lelaa Yésu a bi yônôs i mbañ i?

9. Imbe kunde ngandak bôt i bé bem i ngéda Yésu?

⁹ I kunde Yésaya a bi pôdôl mu mbañ yé, i Yésu a bi soñgol i ndap bibégés, i bi bôdôl i hiai hi bisu. Yésu a bi yigye jam li ngeñ a kal le: “I len ini, i tilna ini ni ntip nok i mal yon.” (Lukas 4:21) Ngandak bôt i i bé emble nye i bé le i hoñol le Yésu a nsômbôl héñha mam ma m’bô, ni le a nhéya  bo isi énél i Rôma. Ba bé le ba hoñol kiki i bôt iba ba ba bi kal le: “Di bodok ñem le nyen a’ kobol Israel.” (Lukas 24:13, 21) Ndi, di nyi le Yésu a bi kal bé banigil bé le ba kolba énél i mbanda i Lôk Rôma. Ndi a bi kal bo le ba timbhe ‘Kaisa gwom bi Kaisa.’ (Matéô 22:21) Ndi lelaa ni Yésu a bi kobol bôt ha ngéda i?

10. Yésu a bi ti bés pôla i pam i mok mi kii?

¹⁰ Man Nyambe a bi kobol bôt ba binam ni manjel ima. Pog, a bi kobol bôt minkôm mi bikwéha bi biniigana bi baéga base. Ngandak bon ba Lôk Yuda i bé minkol mi bilem bi loñ, ni mi bikwéha bi biniigana. (Matéô 5:31-37; 15:1-11) I bet ba bé kadba le ba nhôla bôt i yi Djob ba bé gwélél bé nye ni toi. Kiki ba bi tjél emble Mésia, ba bi kida i jiibe ni i béba. (Yôhanes 9:1, 14-16, 35-41) Ni njel biniigana gwé bilam ni ndémbél yé, Yésu a bi unda bôt ba suhulnyuu lelaa ba bé le ba kobla mu bikwéha bi biniigana.​—Markô 1:22; 2:23–3:5.

11. Ni imbe njel ipe Yésu a bi kobol bôt?

¹¹ Iba, Yésu a bi pémés bôt ba binam i mok mi béba. Ni njel sesema i Yésu, Djob a nla nwéhél bibéba bi nu ni nu a ñunda ni maboñok mé le a nhémle i sesema i. (Lôk Héber 10:12-18) Yésu a kal le: “Ibale Man a nkobol bé, wee ni maliga, ni ta ha bé minkol.” (Yôhanes 8:36) Ibabé nkaa i kunde i, i bé loo i Lôk Israel i bé kôs i nwii ba nlôndôs hioñ! Kiki hihéga, nkol u bé u kobla i nwii ba nlôndôs hioñ u bé le u témb u yila nkol, i mbus ngéda ki, u wo.

12. Bonjee ba bé bôt ba bisu i pam i mok kiki Yésu a bi bôn?

¹² I kel Pentékôt 33 N.Y., Yéhôva a bi hoo baôma ni bikristen bipe mbuu mpubi. Ba bi yila bon bé, mbus ngéda, ba bé lama tuge inyu énél ni Yésu i ngii. (Rôma 8:2, 15-17) Bon ba bé bôt ba bisu i pam i mok kiki Yésu a bi bôn i ndap bibégés i Nasaret. I bôlôm ba ni i bôda ba, ba bé ha bé minkol mi bikwéha bi biniigana ni maboñok ma baéga base i Lôk Yuda ma ma nkiha bé ni Bañga i Djob. Djob a bi pémés ki bo i mok mi béba ni nyemb. I nwii u kunde u, u  bi bôdôl i nwii 33 N.Y. ngéda banigil ba Kristô ba bi kôs mbuu mpubi, u ga mal ndigi i mamélél ma Ane i hikôô hi nwii. Kii i ga bôña mu ntandaa ngéda u wonsôna?

13-14. Bambe bôt bape ba nla kôs i kunde Yésu a bi pôdôl?

¹³ I len ini, didun di bôt di biloñ gwobisôna di yé “mintômba mimpe.” (Yôhanes 10:16) Ba ta bé i nsoñgi u bôt b’a ane i ngii ni Yésu. Ndi Bibel i nkal le ba ga niñ i boga ni boga hana ’isi. Baa yak we u gwé i botñem i?

¹⁴ Ibôdôl nano, ni nkôs ngim bisai minhook mi nkôs. Kiki ni nhémle sesema i Yésu, ni nla bat Yéhôva nwéhél i bibéba. Ngéda ni mboñ hala, ni nlémél Djob, ni gwé ki kiññem i mpôp. (Éfésô 1:7; Masoola 7:14, 15) Bisai bipe ni gwé bi yé le ni yé maséé hala kiki ni bi pam i mok mi bikwéha bi biniigana. Yésu a kal le: “N’a yi maliga, ndi maliga m’a kobol bé.” (Yôhanes 8:32) Kinje maséé i yila ngwélés i nya i!

15. (a) Bimbe bisai bi mbem bés? (b) Imbe kunde i mbem bés?

¹⁵ Bañga kunde i mbem bés. Ndék ngéda wee Yésu a ntjé kwéha base ni biane bi bôt ba binam. Djob a ga sôñ  “limut likeñi,” i mbus ba ga kôs bisai i paradis hana ’isi. (Masoola 7:9, 14) Ngandak i ga lo bitugne, y’a bana pôla i pam i mok mi nyemb ni béba.​—Minson mi baôma 24:15.

16. Imbe kunde i tôbôtôbô bôt ba binam ba ga kôs i dilo di nlo?

¹⁶ I Ane i hikôô hi nwii i Kristô, Yésu ni i bet ba ga ane ni nye i ngii b’a yilha bôt peles, ba hôla ki bo i bana maada malam ni Djob. Hala a ga ba kiki nwii ba nlôndôs hiôñ i nlômbi Israel. Bôt ba binam bobasôna ba ba ngwélél Yéhôva ba ga pam i mok mi béba, ba yila peles.

17. Kii kaat Yésaya 65:21-23 i nlegel inyu bagwélél ba Djob? (Béñge titii i lipep li bisu.)

¹⁷ Mbañ i Yésaya 65:21-23 (Añ.) i mpôdôl niñ hana ’isi. Hala a nsômbôl bé kal le bôt b’a kééha ndik moo. Ndi Bibel i ñunda le ha ngéda i, bagwélél ba Djob ba ga sal nson nlam u u nkônha maséé. I mamélél ma Ane i hikôô hi nwii, di nla ba nkwoog nkaa le “i mam . . . ma bi héga m’a koblana le ma ba ha bañ minkol mi nyuu i i ntjiba, ndi m’a bana kunde ikété lipém li bon ba Nyambe.”​—Rôma 8:21.

18. Inyuki di nla ba nkwoog nkaa le di ga bana niñ ilam i mbok yondo?

¹⁸ Kiki Yéhôva a yoñ bitelbene le bon ba Israel ba bana ngéda inyu sal ni ngéda inyu noi, a ga boñ nlélém inyu bagwélél bé mu Ane i hikôô hi nwii i Kristô. Ba ga tégbaha ngandak ngéda i mam ma mbuu. Kiki di nyi i len ini le inyu ba maséé di nlama bégés Nyambe, hala a ga ba nlélém i mbok yondo. Ñ, i bôt bobasôna ba tiñi ni Djob b’a ba maséé i bana loñge bôlô, ni i gwélél nye ntôñ i Ane i hikôô hi nwii i Kristô.