1-2. (a) Kii Yéhôva a bi kal baôma baa ba Yésu le ba boñ, kii ba bi boñ? (b) Kii di ga tehe munu yigil ini?

 I MBUS Pasa i nwii 32 N.Y., baôma Pétrô, Yakôbô ni Yôhanes ba bi tehe jam li mbuma ñañ. Ba bé i soso hikôa, bebek hikôa hi Hermôn, Yésu a heñla bisu gwap. “Su wé u bai kiki hiañgaa, yak mambot mé ma pôp kiki mapubi.” (Matéô 17:1-4) Bebee ni mamélél ma yiinda i, baôma ba bi nok Nyambe a nkal bo le: “Man wem nunu, man wem nu gwéha, nyen a nlémél me. Emblana nye.” (Matéô 17:5) Baôma baa bana ba bi nôgôl toi Yésu mu niñ yap. Di nlama nigle ndémbél yap.

² I yigil i ntagbe, di bi tehe le i emble kiñ Yésu i nkobla le di nlama waa boñ ngim mam. Munu yigil ini, di ga tehe mam ima Yésu a bi kal le di nlama boñ.

3. Inoñnaga ni kaat Matéô 7:13, 14, kii di nlama boñ?

³ Añ Matéô 7:13, 14. Di yimbe le Yésu a mpôdôl manwemel ima ma ma nkena i manjel ima, njel “i néhi” ni “hipogdo” njel. Njel ipe i ta bé. Bésbomede bon di nlama pohol i njel di ga kil. Makidik mape ma nloo bé mana, inyule ndik njel yada yon i nkena i niñ boga.

4. Njel “i néhi” i yé lelaa?

 ⁴ Di nlama tibil yi maselna ma yé ipôla manjel ma mo ima. Ngandak bôt i njôp i njel “i néhi” inyule i kil mu i nlet bé. Ngoo le ngandak i nkil mu inyule ba nigle bana bôt bape. Ba ntop bé nok le njel i Satan Nsohop i, ni le i nkena nyemb. —1 Korintô 6:9, 10; 1 Yôhanes 5:19.

5. Kii ngandak bôt i bi boñ inyu léba “hipogdo” njel ni i kil mu?

⁵ Ii Njel ipe i ta bé kii njel i “néhi,” yo i yé “hipogdo,” Yésu a bi kal ki le ndék ndik yon i nléba yo. Inyuki? Di ntehe le i nlôñ u noñ ha, Yésu a mbéhe bapôdôl ba bitembee. (Matéô 7:15) Bôt ba nkal le dikôô di bibase di yé munu nkoñ ’isi, ngandak mu bibase bi i nkal le i niiga maliga. Bibase bi bi nyumus ngandak bôt, bi nkwés ki bo ndim kayéle ba noode bé to yéñ manjel i léba njel i nkena niñ. Ndi, i njel i, ba nla léba yo. Yésu a kal le: “Ibale ni ntééda bibañga gwem, ni yé toi banigil bem, n’a yi maliga, ndi maliga m’a kobol bé.” (Yôhanes 8:31, 32) Ni kôli ni bibégés inyule ni bi nigle bé bôt ba nkoñ ’isi unu; ni bi yéñ maliga. Ni bi nigil Bibel bañga bañga inyu yi mambén ma Djob, ni emble ki biniigana bi Yésu. Ni bi nigil le Yéhôva a nsômbôl le di nwas biniigana bi kwéha base ni le di tjél mangand ma ma gwé maada ni kwéha base. Ni bi léba ki le i boñ sômbôl i Yéhôva ni nwas bilem bibe i ta bé jam li ntomb. (Matéô 10:34-36) Bebek le ni bi lama jo sañ inyu héñha bilem binan. Ndi ni bi téñbe inyule ni ngwés Yéhôva ni nsômbôl ki lémél nye. Yéhôva a nkônôl bé maséé ngandak! —Bingéngén 27:11.

6. Inoñnaga ni kaat Tjémbi 119:9, 10, 45, 133, kii i nla hôla bés i yén hipogdo njel?

⁶ I ngéda di mbôdôl kil i hipogdo njel, kii i nla hôla bés i yén mu? Di yoñ le hihéga hiada. I ngim biloñ, lipénd li yé ipañ nloñ, li ntat i bôt ba ntagbe ni matôa. Lipénd li, li nhôla i bôt ba ntagbe ni matôa le ba lôôha bañ ke i mbaa nloñ. To mut a ta bé le a kal le lipénd li li ntééñge nye. Mambén ma Yéhôva ma yé kiki lipénd li. Ma nhôla bés le di yén munu hipogdo njel. —Añ Tjémbi 119:9, 10, 45, 133.

7. Lelaa boñge bawanda ba nlama tehe hipogdo hi njel?

⁷ A boñge bawanda, baa ni yé ni ntehe ngim mangéda le mambén ma Yéhôva ma nlôôha let? Hala nyen Satan a nsômbôl le ni hoñol. Njômbi yé i yé le ni héléé i béñge i mam bôt ba nkil i njel i néhi ba mboñ. I niñ ilam bo yak ba gwé. A nla gwélél i mam bôt ba yé i suklu ni we ba mboñ tole i mam u ntehe internet, inyu tinde we i hoñol le u gwé bé niñ ilam. Satan a nsômbôl le u hoñol le mambén ma Yéhôva ma nha we i mok. * Ndi u hôya bañ le Satan a ñunda bé i bôt ba ngwélél nye mandutu ma mbem bo bisu. Ndi Yéhôva nye a ntibil unda  we bisai gwobisôna bi mbem i bôt ba nkil i njel i nkena i niñ. —Tjémbi 37:29; Yésaya 35:5, 6; 65:21-23.

8. Bimbe biniigana boñge bawanda ba nla ôt mu ndémbél i Olaf?

⁸ Di béñge le ndémbél i mañge wanda wada le Olaf. * I boñge ba bé i suklu ni nye ba bé sômbôl tinde nye i malal ma nyega. I ngéda a bi toñle bo le Mbôgi Yéhôva i noñ mambén ma Bibel, ngim dingonda i bé sômbôl tinde nye le a lal ndik ni bo. Ndi Olaf a bi nai ndik le a nôgôl Yéhôva. Ndi ndigi i ndutu bé i yon Olaf a bééna. A nkal le: “Balét bem ba bi kal me le me nlama ke bisuklu bikeñi inyule hala a ga boñ le ba ti me lipém ngandak. Ba bi kal me le ibale me mboñ bé hala, niñ yem y’a ba bé ilam.” Kii i bi hôla Olaf i yémbél i ndutu i? A nkal le: “Me bi bot liwanda ni lôk kéé i likoda jem. Ba bi yila kiki bôt  bem ba lihaa. Me bi bôdôl nigil Bibel bañga bañga. Kiki me bé nigil Bibel, hala nyen me bé nok le i mpot toi maliga. Inyu hala nyen me bi yoñ makidik le me ngwélél ndigi Yéhôva.”

9. Kii i bôt ba nsômbôl yén i hipogdo hi njel ba nlama boñ?

⁹ Satan a nsômbôl le u nyodi i njel i nkena i niñ boga. A nsômbôl le u noñ bana bôt ba binam bape ba ba yé i njel i néhi i “i nkena i tjiba.” (Matéô 7:13) Ndi ibale di nke ni bisu i emble Yésu, di bigdaga ki le i njel i nkena i niñ i ntat bés, di ga yén mu i njel i. Nano di béñge jam lipe Yésu a bi kal le di nlama boñ.

10. Inoñnaga ni kaat i Matéô 5:23, 24, Yésu a bi kal le di boñ kii?

¹⁰ Añ Matéô 5:23, 24. Hana, Yésu a bi pôdôl jam li li bé nseñ ngandak inyu Lôk Yuda i i bé emble nye. Di hégda le mut a yé i témpel, a nsômbôl ti prisi nuga kiki sesema. Ibale i mut nu a mbigda le ngim mankéé i ñunbene nye, a bé lama nwas i sesema i a “kee.” Inyuki? A bé lama boñ jam li li bé nseñ iloo i ti Yéhôva sesema. Yésu a bi kal le: “Ke kôp ndugi nsañ ni maasoñ.”

11. Kii Yakôb a bi boñ inyu sañgla ni Ésau? Toñol.

¹¹ Ndémbél i Yakôb i nla hôla bés i kôp nsañ. Yakôb a bé a ma boñ 20 ma nwii ibabé i ke i loñ yé ligwéé, ha nyen Nyambe a bi ôm añgel i kal nye le a témb nyoo. (Bibôdle 31:11, 13, 38) Ndi ndutu i bé ha. Manyañ nu mañ le Ésau a bé sômbôl nol nye. (Bibôdle 27:41) Yakôb a bé “kon woñi a ban-ga nduña ñem,” a bé a ngi hoñlak le manyañ a bé a ngi unbenege nye. (Bibôdle 32:7) Kii Yakôb a bi boñ inyu sañgla ni manyañ? A bi bôk ndugi a soohe Yéhôva inyu i jam li. I mbus a éble Ésau likébla. (Bibôdle 32:9-15) Sôk i nsôk, i ngéda Yakôb a bi boma manyañ Ésau a bi ti nye lipém. A bi ôôp bisu gwé ha ngélé yada bé, ha ngélé iba bé, ndi ngélé isaambok! Yakôb a bi unda suhulnyuu, a ti ki manyañ lipém, ba kôp nsañ. —Bibôdle 33:3, 4.

12. Kii ndémbél i Yakôb i niiga bés?

¹² I ngéda di ntehe lelaa Yakôb a bi kôôba inyu boma manyañ, ni lelaa a bi boma nye, hala a niiga bés ngandak mam. Yakôb a bi bat Yéhôva mahôla. I mbus, inyu kiha ni masoohe mé, a bi kôôba loñge inyu boñ le a kee a sañgla ni manyañ. I ngéda ba bi bomna, Yakôb a bi ke bé nkaa ni manyañ inyu yi too nyen a gwé njom, too manyañ nyen a gwé njom. Yakôb a bé sômbôl ndigi le a sañgla ni manyañ. Lelaa di yé le di nigle ndémbél i Yakôb?

13-14. Kii di nlama boñ ibale di ñunbaha mankéé?

¹³ Bés ba di nkil i njel i nkena i niñ boga di nlama niñ ikété nsañ ni lôk kéé yés i bôda ni i bôlôm. (Rôma 12:18) Kii di nlama boñ ibale di nyimbe le di ñunbaha ngim mankéé? Kiki Yakôb di nlama soohe Yéhôva ni ñem wés wonsôna. Di nla bat nye le a hôla bés i nôgla ni mankéé wés.

¹⁴ Di nlama ki yoñ ngéda i ôt pék.  Di nla badba mambadga mana: ‘Baa me yé le me neebe le me gwé njom, me bat nwéhél ni suhulnyuu yosôna, me kôp nsañ ni mankéé? Lelaa Yéhôva bo Yésu ba ga tehe me ibale me nyoñ makidik i ke i sañgla ni mankéé nu muda tole nu munlôm?’ Ibale di yé di mbadba mambadga ma, hala a yé le a tinde bés i noñ maéba ma Yésu le di kee di tehe mankéé wés, di sañgla ki ni nye. Yakôb a yéne bés ndémbél ilam mu i jam li.

15. Lelaa maéba ma yé i kaat Éfésô 4:2, 3 ma nla hôla bés i sañgla ni lôk kéé yés?

¹⁵ Di hégda i jam li bé le li bôña ibale Yakôb a bana bé suhulnyuu i ngéda a bi boma manyañ! Ki mam ma bi tagbe bé loñge. I ngéda di nke i sañgla ni mankéé di nlama unda suhulnyuu. (Añ Éfésô 4:2, 3.) Kaat Bingéngén 18:19 i nkal le: “I yé nledek i ôt mantata nu ba ntjañgbene, iloo handbe nkoñ ngui yaga, ndi mindañ mi yé kiki bihimbil bi ndap ngui.” Ibale di ñunda suhulnyuu, mankéé a nla néhne bés njel le di sañgla ni nye.

16. Kii di nlama boñ, inyuki?

¹⁶ Di nlama ki yoñ ngéda i ôt pék inyu yi kii di ga kal mankéé wés ni lelaa di pôdôs nye. I ngéda di nke tehe mankéé nu di ñunbaha, njômbi yés i nlama ba le di sañgla ni nye. I bibôdle a yé le a kal jam li li yé le li unbaha bés, di yé le di unup di kahal kaaba, ndi baa hala a yé le a boñ le di sañgla? Heeni! Di bigda le i jam li yé nseñ li yé le di sañgla ni lôk kéé yés, iloole di kahal yéñ yi too nyen a gwé njom tole bés bon di gwé njom. —1 Korintô 6:7.

17. Kii ndémbél i Gilbert i niiga bés?

¹⁷ Mankéé wada le Gilbert a bi jo sañ inyu kôp nsañ. A nkal le: “Me bé nôgla bé ni mut wem lihaa wada. Me bi tégbaha nwii ima inyu boñ le me noode kwélés nye ni nwee nyensôna le ndi di sañgla.” Kii ipe Gilbert a bi boñ? A nkal le: “Ilole me mpôdôs nye, me bé me soohe Yéhôva, me kôôba ki loñge inyu boñ le to a mbep pôdôs me, me unup bañ. I bé béda le me nwéhél nye to a nkal kii me.  Me bi nok le me nlama bé yéñ i unda le njom i ta bé yem, ndi mbegee yem i yé le me kôp nsañ.” Mam ma bi sôk lelaa? Gilbert a nkal le: “Nano me yé nwee inyule me nôgla ni bôt bem ba lihaa bobasôna.”

18-19. Ibale di ñunbaha mankéé, kii di nlama boñ, inyuki?

¹⁸ Kii di nlama boñ ibale di nyimbe le di ñunbaha mankéé wés? Di nôgôl maéba ma Yésu, di kôp nsañ. Di soohe Yéhôva, di bat nye le a ti bés mbuu wé mpubi inyu boñ le di kôp nsañ. Ibale di mboñ hala, di ga ba maséé, di ga éba ki le di ñemble toi Yésu. —Matéô 5:9.

¹⁹ Di yé maséé ngandak lakii Yéhôva a ngwélél Yésu Kristô nu a yé “ñane likoda” inyu ti bés maéba malam. (Éfésô 5:23) Di ‘emble nye’ kiki baôma Pétrô, Yakôbô ni Yôhanes ba bé emble nye. (Matéô 17:5) Di ntehe lelaa di nla boñ hala ngéda di nkôp nsañ ni lôk kéé yés i di ñunbaha. Ibale di mboñ hala, di yééne ki munu hipogdo hi njel hi nkena i niñ, di ga kôs ngandak bisai nano ni ngandak bisai bipe dilo di nlo.