1-2. Kii mankéé wada a bi nok inyu jam li maéba?

 HALA a yé ngandak nwii nano le mimañ ima mi bi yuuga sita yada i i bé tôl makoda. I mankéé a bi yoñ hop a bi éñél nye ngandak minlôñ mi Bibel mi mi ñéba le i yé loñge i ke makoda. A bé hoñol le a mpot loñge ngandak, ndi i ngéda ba bé sômbôl ke nye ni uu mañ umpe, i sita i i kal bo le “ni nok bé me to ndék isii.” Ba bi ti i sita i maéba ibabé i bat nye kii i bé tééñga nye mu i niñ yé. Inyu hala nyen maéba map ma bi hôla bé nye.

² I ngéda mañ u bi éñél i sita i minlôñ mi Bibel u nhoñol i jam li, u nkal le: “Me bé tehe ndik wee i sita i, i nyan bés. Ndi ha nyen me bi hoñol le me ñéñél nye ngandak minlôñ mi Bibel iloole me yéñ yi i jam li ntééñge nye. Me bé le me bat nye mambadga kiki bo ini le ‘Kii i ntééñga we niñ yoñ?’ tole ‘Kii me yé le me boñ inyu hôla we?’” Mañ u, u bi ôt ngandak biniigana mu i jam li, nano u yé loñge mañ u u ntôñ bilôk bikéé.

3. Njee a nla ti lôk kéé maéba i likoda?

 ³ Mimañ nwon mi gwé mbegee i ti lôk kéé maéba i ngéda hala a yé nseñ. Ndi mangéda mahogi, lôk kéé ipe i nla ti ngim bôt maéba i likoda. Kiki hihéga,  mankéé nu muda tole nu munlôm a yé le a ti liwanda jé maéba ma mpémél i Bibel. (Tjémbi 141:5; Bingéngén 25:12) Mimañ mi bôda mi nla “ti bi-ngond bi bôda maéba” kiki kaat i Titô 2:3-5 i ñunda. Yak bagwal ba nlama ti bon bap maéba ba kodol ki bo. Jon, tolakii i yigil ini i nlôôha béñge mimañ, i yé le i hôla bésbobasôna i ti bôt ma-éba ma ma nla hôla bo, ma “kônha ki ñem wap maséé.”​—Bingéngén 27:9.

4. Kii di ga tehe munu i yigil ini?

⁴ Munu i yigil ini, di ga timbhe ma-mbadga ma-na ma ma nla hôla bés i ti maéba malam: (1) Kii i nlama tinde bés i ti maéba? (2) Baa i mbéda toi le di ti maéba? (3) Bonjee ba nlama ti maéba? (4) Kii i nla hôla bés i ti maéba malam?

5. Ibale mañ u nti maéba ni gwéha, inyuki bôt ba ga hoo emble nye? (1 Korintô 13:4, 7)

⁵ Mimañ mi ngwés lôk kéé. Ngim mangéda ibale ba nyimbe le mankéé a yé yoñ njel ibe, inyu unda nye le ba ngwés nye, ba nti nye maéba. (Galatia 6:1) Ndi ilole mañ u nti mankéé ma-éba, i yé loñge le u wan ndugi i jam ñôma Paul a bi kal inyu gwéha. A bi kal le: “Gwéha i nwo ngut, i gwé ki loñgeñem. . . . I nihbe mam momasôna, i nhémle mam momasôna, i mbôdôl mam momasôna ñem, i nhônba mam momasôna.” (Añ 1 Korintô 13:4, 7.) Ibale mañ u ñôt pék munu minlôñ mi Bibel mini, hala a ga boñ le a bana mahoñol malam i ngéda a nke i ti lôk kéé maéba. Ibale mankéé a nyimbe le mañ u nti nye maéba ni gwéha, a ga hoo emble maéba ma.​—Rôma 12:10.

6. Kii ndémbél i ñôma Paul i niiga bés?

⁶ Ñôma Paul a bé loñge mañ nga-ndak. Kiki hihéga, i ngéda a bi yimbe le i mbéda le a ti lôk kéé i Tésalônika maéba, a bi ti bo mo. Ndi mu kaat Paul a bi tilna bo, a bi bôk ndugi a bégés bo inyu nson wap nlam, gwéha yap ni hônba yap. A bi pôdôl yak niñ yap, a éba le niñ i bé bé bun inyu yap to ndék, ni le ba bi téñbe ni Yéhôva ikété ndééñga. (1 Tésalônika 1:3; 2 Tésalônika 1:4) A bi kal yak i lôk kéé i le ndémbél yap i nla hôla bini bikristen bipe. (1 Tésalônika 1:8, 9) Ibabé pééna, ba bé maséé nga-ndak i ngéda Paul a bi bégés bo! Paul a bé gwés toi lôk kéé yé ngandak, inyu hala nyen a bi ti lôk kéé i Tésalônika maéba malam mu bikaat biba a bi tilna bo.​—1 Tésalônika 4:1, 3-5, 11; 2 Tésalônika 3:11, 12.

7. Inyuki mut a yé le a unup i ngéda di nti nye maéba?

⁷ Kii i yé le i bôña ibale di mbep ti mut maéba? Mankéé wada nu a yé mañ ibôdôl behee a nkal le: “Bôt bape ba ntjél emble maéba he bé inyule ma ta bé malam, ndi inyule ba mpôdôs bé bo ni gwéha.” Kii hala a niiga bés? Bôt ba nhoo emble maéba ibale ba pôdôs bo ni gwéha ha ni hiun bé.

8. Mambe mambadga mañ u nlama badba i ngéda u nsômbôl ti mankéé maéba?

⁸ Mimañ mi nlama bé hoo ti mut maéba. Ilole mañ u nti maéba, u nlama badba le: ‘Baa me nlama toi pot?  Baa i yom mankéé a yé boñ i yé toi béba? Baa a mbôk mbén Djob? Tole mahoñol mem mon me nsômbôl ti?’ Mimañ mi nlama bé ‘hoo pot.’ (Bi-ngéngén 29:20) Ibale mañ u nyi bé too u nlama ti mankéé maéba, u nla bat mañ umpe inyu boñ le ba tehe too i mankéé nu a yé bôk mbén.​—2 Timôtéô 3:16, 17.

9. Kii di nla nigil mu ndémbél i Paul i ngéda di nsômbôl ti mut maéba inyu mambot ni bieñg? (1 Timôtéô 2:9, 10)

⁹ Di yoñ le hihéga hiada. Di hégda le mbot tole bieñg bi ngim mankéé bi ntééñga ngim mañ. Mañ u nla badba le: ‘Baa i mankéé nunu a mbôk mbén Djob?’ Inyu boñ le a ti ndik bañ mahoñol mé, a nla bat mañ umpe tole nhôôlak u kristen mé mahoñol mu jam li. Ba nla wan maéba Paul a bi ti inyu mambot ni bieñg ntôñ. (Añ 1 Timôtéô 2:9, 10.) Paul a bi kal le bikristen bi nlama haba mambot ma ma nhoo bé jôl li Yéhôva mahindi. Ndi a bi téé bé ngim mbén inyu mbot ni bieñg. A bi kal le bikristen bi gwé kunde i pohol mbot yap tole bieñg gwap, ibale bi mbôk bé mbén i Djob. Jon i ngéda mimañ mi nsômbôl ti mankéé maéba, mi nlama badba too mbot yé ni bieñg gwé bi ñunda le a gwé hôtnyuu ni le a nyi hek pék.

10. Kii i nla hôla bés le di kéés bañ lôk kéé i ngéda ba nyoñ makidik map?

¹⁰ Di nlama bé hôya le minhôôlak mi bikristen ima mi nla yoñ makidik ma ma mpôna bé, ndi ma bak malam. Di tééne bañ lôk kéé yés i bôda ni i bôlôm mambén.​—Rôma 14:10.

11-12. Ibale mañ u nlama ti maéba, mambe mambadga a nlama badba, inyuki?

¹¹ Ibale mañ u nléba le u nlama ti mankéé maéba, mbadga i bisu a nlama badba i yé le: ‘Njee a kôli ti i mankéé nu maéba?’ Ilole mañ u nti sita i i yé mbiibaga maéba tole mañge, a nlama ndugi tehe isañ mbai, bebek isañ mbai a yé le a kal nye le nyemede a ga ti mut wé maéba. * Tole a nla kal le a gwé ngôñ i ba ha, ngeñ ba mba ba nti nwaa wé tole man wé maéba. Ni le, kiki di ntehe i  liben 3, ngim mangéda, i yé loñge le mañ muda won u ti ngond muda maéba.

¹² Mañ u u nsômbôl ti maéba u nlama wan jam lipe. A nla badba le: ‘Baa men me kôli ti i mankéé nunu maéba, tole ibale mañ umpe won u mpôdôs nye, a ga hoo emble nye?’ Kiki hihéga, ibale mankéé a nhoñol le a ta bé nseñ, i mañ u bi bana i nya ndutu i, u nla tibil hôla nye iloo i nwet a bi bana bé yo. Mañ u u bi bana i nya ndutu i, u nla kônôl i mankéé nu ngoo ngandak, hala a boñ le mankéé a emble nye. Ndi mimañ nwominsôna mi gwé mbegee i hôla lôk kéé i bôda ni i bôlôm i nôgôl Bañga i Djob. Jon i ngéda i mbéda le ba ti mankéé maéba, to umbe mañ u nla boñ i jam li.

13-14. Inyuki mimañ mi nlama yoñ ngéda i emble lôk kéé?

¹³ Di yoñ ngéda i emble. Ilole mañ u nti maéba, u nlama badba le: ‘Baa me nyi toi i jam li ntééñga ma-nkéé? Ma-mbe mandutu a mboma? Baa a mboma ngim mandutu i me nyi bé? Kii a nlôôha bana ngôñ hanano?’

¹⁴ Bibañga bi yé kaat Yakôbô 1:19 bi nla hôla i bôt ba nti lôk kéé maéba. Yakôbô a nkal le: “Hiki mut a nlama ba mut a mpala emble, a tiñhaga pot, a bak mut nu a mpala bé unup.” Mañ u nla hoñol le u nyi i mam momasôna ma ntagbe, ndi baa maliga ma? Kaat Bingéngén 18:13 i nkal le: “Nu a ntimbhe nye ngi nok, hala a yé nye bijôñ ni wonyuu.” I yé loñge le di kwel ni i mut nu nyemede, inyu boñ le di yi kii i ntagbe mu niñ i yé. Inyu hala nyen di nlama yoñ ngéda i emble ilole di mpot. Di bigda i jam mañ di mpôdôl i bibôdle bi yigil ini u bi nok inyu jam li maéba. A bi nok le iloole a bôdôl nkwel ni minlôñ mi Bibel a bi kôôba, a bé le a bat sita ngim mambadga kiki bo: “Mambe mandutu u mboma?” “Kii me yé le me bôñôl we?” Ibale mimañ mi nyoñ ngéda i emble lôk kéé, ha nyen ba ga hôla toi bo, ba lédés ki bo.

15. Lelaa mimañ mi nla noñ maéba ma yé i kaat Bingéngén 27:23?

¹⁵ Di yi lôk kéé yés loñge loñge. Kiki di ntip tehe, i ngéda di nti mut ma-éba, di nlama ndik bé éñél nye minlôñ mi Bibel di kalak nye i mam a nlama boñ. Lôk kéé i bôda ni bôlôm i nlama nôgda le di ntôñ bo, di nok bo, ni le di nsômbôl hôla bo. (Añ Bingéngén 27:23.) Mimañ mi nlama boñ kii yosôna mi nla inyu yila mawanda ma lôk kéé i bôda ni i bôlôm.

16. Kii i nla hôla mimañ i ti maéba malam?

¹⁶ Mimañ mi nlama bé boñ le lôk kéé i hoñol le ba nlo ndigi i pôdôs bo i ngéda ba nlama ti bo maéba. Ba nlama  kwel ni lôk kéé hiki ngéda, ba tôñôk ki bo i ngéda ba mboma mandutu. Mankéé wada nu a yé mañ ibôdôl behee, a nkal le: “I ngéda u mboñ hala, u nyila liwanda jap. Ngeñ y’a béda le u ti bo maéba, hala a ga ba jam li ntomb.” Yak i mankéé u nti maéba, a ga hoo emble mo.

17. Imbe ngéda i mbéda le mañ u bana wongut ni loñgeñem?

¹⁷ Di unda wongut ni loñgeñem. I mbéda bés bilem bini téntén i ngéda mut a ntjél emble maéba ma ma mpémél i Bibel. Mimañ mi nlama bé unup i ngéda mut a nhoo bé emble maéba map. Mbañ i Bibel yada i i mpôdôl Yésu i nkal le: “A’ bôk bé kai i sédi, a’ lém bé to nsiñga u lambe u u ntu hiida.” (Matéô 12:20) Jon i ngéda mañ u nsoohe, u nla kal Yéhôva le a hôla i mut a nsômbôl ti maéba i nok inyuki ba ntine nye maéba, a nôgôl ki mo. Bebek i mankéé ba nti maéba a gwé ngôñ le ba ti nye ngéda inyu ôt pék mu ma-éba ma. Ibale mañ u ñunda wongut ni loñgeñem, i mankéé ba nti maéba a ga béñge bé bibuk mañ u ngwélél, a ga emble maéba. Di hôya bañ le hiki ngéda di nti maéba, ma nlama pémél i Bibel.

18. (a) I ngéda di nsômbôl ti maéba, kii di nlama bigda? (b) Kiki di ntehe mu titii ni i minkéñék mi matila, mambe mambadga bagwal ba nlama badba?

¹⁸ I ngéda di mboñ hihôha, di ôt biniigana. Kiki di yé bikwéha bi bôt, di nla bé noñ maéba momasôna ma ntina munu yigil ini. (Yakôbô 3:2) Di ga boñ dihôha, ndi i ngéda hala a mpémél bés, di nlama ôt biniigana. Ibale lôk kéé i nyimbe le di ngwés bo, to ibale i mpam le di mbep pôdôs bo tole di mboñ bo jam libe, ba ga ba bebee i nwéhél bés.​—Béñge yak minkéñék mi matila mini le: “ Buk inyu bagwal.”

19. Lelaa di nla kônha lôk kéé yés i bôda ni i bôlôm maséé?

¹⁹ Kiki di ntehe munu yigil ini, i ti mut maéba i ta bé jam li ntomb. Di yé bi-kwéha bi bôt, yak i bôt di nti maéba ba yé bikwéha bi bôt. Di tééda ma-éba di nkôs munu yigil ini. Di ti lôk kéé yés maéba ni gwéha. Ilole di nti maéba, di badba too i mbéda toi le di ti mo, ni le baa bés bon di nlama ti mo? Ilole di nti mut maéba, di bat nye mambadga, di emble nye loñge inyu boñ le di yi ndutu yé. Di noode nok mahoñol mé. Di unda lôk kéé loñgeñem, di yila ki mawanda map. Di hôya bañ le di gwé ndik bé ngôñ i ti lôk kéé maéba malam, ndi di nsômbôl yak ‘kônha ñem wap maséé.’​—Bingéngén 27:9.