Me bi gwéé i nwii 1941 i Paris i loñ Pulasi, di bééna bé bigwel moo bañga. Me bé gwés me nigil, jon, me bi lôôha nok liyot i ngéda mbak i bi gwel me, me ban-ga jôm li nwii, me téé suklu. Bidokta bi bi kal me le me nañal inyule bisaha gwem bi bé bé bi gwééba. Jon me bi boñ ngandak sôñ me añak dictionnaire, me emblege Radio Sorbonne i Université i Paris. I ngéda dokta a bi kal me le me mal, me nla témb i suklu, me bé maséé le. Me bi kal mu ñem wem le: ‘Bidokta bi nsal loñge bôlô le!’ Ibôdôl ha ngéda i, me bé sômbôl tibil bakokon. I ngéda pua yem a bé bat me imbe bôlô me nsômbôl sal, me bé timbhe ndik nye le: “Me nsômbôl yila dokta.”

I mbai yés, di bé Lôk Pada. Ndi me bé tibil bé yi njee a yé Djob, me badbaga nga-ndak mambadga. I ngéda me bi bôdôl nigil bôlô i dokta i université, ha nyen me bi nok toi le gwom gwobisôna bi bi héga.

Me ngi bigdaga ngeñ me bi tibil béñge cellule i bebela yada i microscope. Me bé nhelek i tehe lelaa cellule i njôs lék tole lihep. Me bi tehe yak lelaa cytoplasme (yom yada i i yé mu cellule) i nyila isii i ngéda ba mbii yo i homa bas i yé, i keñbak i ngéda ba nha yo i malép ma mpôp. I mam mana cellule i mboñ ni ngandak ipe ki, ma mboñ le disii di gwom di laa niñ to hee. I ngéda me bi tehe le i nigil cellule i nlet ngandak, me bi tehe le niñ i bi lo bé yotama hana ’isi.

Nwii wem u nyônôs ima i suklu dokta, me bi tehe mam mape ma ma ñéba le Nyambe  a yé. I ngéda di bé nigil nyuu mut binam, di bi tehe lelaa pes makuli i moo més i mboñ le di hôdba ni le dinoo tjés di kogla. I ngéda u mbéñge lelaa minsôn nwés mi nsal ni bihés inyu boñ le nyuu i sal loñge, hala a nhélhana. Kiki hihéga, me bi léba le nkañ u ñat nsôn wada i pes makuli i woo wés ni héhi i nyônôs iba i hinoo. Nkañ u, u mbagla môga ima u yila kiki nyaañga u u mboñ le nkañ umpe u u nke i lisuk li hinoo u sooma ha isi yé. Minkañ mi, gwom bipe bi bi nlet gwon bi gwel nwo. Ibale dinoo di héga bé hala, ki minkañ mi mi yé nnidik, mi bak mi téé, ki dinoo di nsal bé loñge. Me bi tehe toi le mut nu a gwé pék ngandak nyen a bi hek nyuu mut binam.

I ngéda me bi nigil lelaa man a mbôdôl hép i ngéda a ngwéé, me bi kônde hel inyu minson mi Nhek wés. Me bi nigil le i ngéda man a yé libum, a gwé bé le a hép, nyañ nyen a nti nye mbebi. Inyu hala nyen hiboboda hi hi yé mu bisaha gwé, mbebi i yé ngi jôp mu. Ndi ndék ngéda ilole a ngwéé, ngim yom i i yé kiki malép i nyon mu hiboboda hi, i ngéda man a ngwéé, a hép inyu ngélé yé bisu, hélha jam i mbôña. Lipondo jada li yibba i ñem u man, matjél ma kahal ke bisaha. Ha ngéda i, i yom i i yé kiki malép i mboñ le hiboboda hi yon ni mbebi. Mu manut ma, man a mbôdôl hép nyemede.

Me bé sômbôl yi Nyambe nu a bi hek bihélha bi mam bini, inyu hala nyen me bi bôdôl añ Bibel bañga liañak. Mambén Nyambe a bi ti Lôk Israel inyu jam li mapubi hala yé jam kiki 3 000 nwii, ma bi lôôha hélés me. Nyambe a bi kal Lôk Israel le i ngéda ba nke libee, ba tém hisi, ba nogbak hiki ngéda, ba yibnege bakokon i ndap inyu boñ le ba lôôhe bañ bôt bape kon wap. (Lôk Lévi 13:50; 15:11; Ndiimba Mbén 23:13) I yom Bibel i nkal hana inyu jam li makon, bôt ba njoñ yi ba bi tip yi yo, hala yé yom kiki 150 nwii. Me bi tehe ki le mambén Nyambe a bi ti Lôk Israel inyu jam li malal, ma bi boñ le ba ba mbôô. (Lôk Lévi 12:1-6; 15:16-24) Me bi pam i nok le Nyambe a bi ti Lôk Israel mambén mana inyu boñ le ba ba mbôô, ni le a bé sayap i bet ba bé nôgôl mambén mé. Ha nyen me bi tehe toi le Bibel i nlôl ni Nyambe, ndi me bé yi bé me jôl li Nyambe ha ngéda i.

Me bé me ngi yii i université i nigil bôlô dokta, me boma ngond muda le Lydie, me gwés nye. Di bi biiba i nwii 1965 me bak me yii i suklu. I nwii 1971, me ni Lydie di bé di ma gwal bon baa mu bon bés basamal. Lydie a bi hôla me ngandak, i bôlô i dokta ni i ndap.

Me bi sal i dokta jada nwii maa ilole me nyibil i jem dokta. I mbus ndék ngéda, mut wada a lo ni nwaa wé i matibla, bon ba yé bakokon me bak me pôdôl i bibôdle. Me bé sômbôl tilna munlôm bee, nwaa nye me le: “Soho ndigi, a dokta, matjél ma ba bañ mu bee bi.” Hala a bi hélés me, me bat nye le: “U nliga? Inyuki?” Nye me le: “Di yé Mbôgi  Yéhôva.” Me bé ngi nok li jôl le Mbôgi Yéhôva, me bé yi bé to le ba nyoñ bé matjél. I muda nu a bi yoñ Bibel, a éba me minlôñ mi ñéba le ba nlama bé yoñ matjél. (Minson mi baôma 15:28, 29) Ha nyen bo nlô wé ba bi kahal añle me mam Ane Djob i ga boñ; i ga mélés mandutu, makon, ni nyemb. (Masoola 21:3, 4) Me bi kal bo ni makénd momasôna le: “I jam ni yé kal me, me nyéñ jo ibôdôl me mañge! Me bi yila dokta inyu hôla bôt ba nok ndutu.” Nkwel u bé lémél me ngandak kayéle di bi kwel ngeñ yada ni pes. I ngéda ba bi huu, i ñem wem, me bé ha bé i Lôk Pada, me bi nok ki le Nyambe nu me ngwés ngandak a gwé jôl le Yéhôva!

Me ni babiina ba di bi bomna ngélé aa i dokta jem, hiki kel di bé bomna, di bé kwel iloo ngeñ yada. Me bi naña bo i mbai yem inyu boñ le di kônde pot mam ma Bibel. Lydie a bé nigil Bibel ni bés, ndi a bé neebe bé le ngim mam ba bi niiga bés nyoo i Lôk Pada i ta bé maliga. Inyu hala nyen me bi naña pada yada i ndap. Di bi pôdôl biniigana bi base ni juu, di gwéélak ndigi Bibel yotama. Nkwel u, u bi unda Lydie le Mbôgi Yéhôva i mpot maliga. I mbus ngéda, di bi kônde gwés Yéhôva Nyambe, letee di sôblana bés bo iba i nwii 1974.

Kiki me bi nok kii i yé sômbôl i Nyambe inyu bôt ba binam, hala a bi héñha niñ yem. Inyu yem ni Lydie, sômbôl i Yéhôva yon i bi yila jam li bisu. Di bi kit le di niiga bon bés mambén ma Djob. Di bi niiga bo i gwés Nyambe ni bôt bés ba libôk, lihaa jés li bi kônde ba maséé.​—Matéô 22:37-39.

I ngéda di nhoñol lelaa bon bés ba bé tehe adna i yé ikété libii jés, me ni Lydie di mbéna nol. Ba bé yi le di nôgôl bibañga bi Yésu bini le: “‘Ñ’ woñ a ba ndik ñ, yak ‘To’ woñ a ba ndik to.” (Matéô 5:37) Kiki hihéga, i ngéda ngond yés yada i bééna 17 nwii, Lydie a bé neebe bé le a pam ni ngim boñge ba nwii nwé. Bahogi ba bi kal ngond yés le: “Ibale mama yoñ a nti bé we ku-nde, bat papa yoñ!” Ngond yés i timbhe bo le: “Nseñ u ta bé. Ba nôgla ngandak.” Bon bés bo basamal ba bi yimbe le di bé di édi, di nôglak mambén ma Djob. Di nti Yéhôva mayéga ngandak inyule nano ngandak bôt i lihaa jés i ngwélél Yéhôva.

 Tolakii bôlô Djob yon i bi yila jam li bisu i niñ yem, me bé sômbôl gwélél makeñge me bi nigil i bôlô dokta inyu hôla lôk kéé. Jon me bi ke hôla i Bétel i Paris, i mbus me ke i Bétel i mondo i Louviers. Me nhôla i Bétel hala a yé jam kiki 50 nwii. Munu ngéda ini yosôna, me nkôs mawanda malam i Bétel, bahogi ba gwé 90 ma nwii ni jam. Kel yada jam lilam li bi pémél me i ngéda mankéé wada a bi lo i sal i Bétel. Me bi léba le men me bi gwélés nyañ ngéda a bé gwal nye hala a bé yom kiki 20 nwii!

I mbus ngandak nwii, me nkônde gwés Yéhôva i ngéda me ntehe lelaa a nkena ntôñ wé, a tadak bagwélél bé. Ibôdôl ha i nwii 1980, Juu li bakena ntôñ li bi tjek mam i Amérika inyu boñ le Mbôgi Yéhôva i kônde nôgla ni bidokta inyu jam li matjél.

Ha nyen, i nwii 1988, Juu li bakena ntôñ li bi bot Service d’nformation hospitalier. Bibôdle, i juu lini jon li bé kena comités de liaison hospitaliers (CLH) i i bi bôda i Amérika inyu hôla bakokon ba ba yé Mbôgi Yéhôva i tibla loñge. I ngéda CLH i bi ke i nkoñ ’isi wonsôna, i bé yak i Pulasi. Me bi hel i ngéda me bi tehe lelaa ntôñ u Yéhôva u bé hôla lôk kéé i bôda ni i bôlôm i i nkon!

Bôlô dokta ndugi yon me bé lôôha gwés. Ndi me bi wan niñ yem, me léba le bañga mahôla di nla ti bôt ma yé le di hôla bo i yi Yéhôva Nyambe nu a bi hek bés, i bôlô i i nlel bôlô dokta. Ibôdôl nu me bi ke i retraite, me ni Lydie di nlôôs ngandak ngéda hiki sôñ i añal ñañ nlam u Ane i Djob, di yé basañal ba ngéda yosôna. Di mboñ kii yosôna di nla mu nson u.

Me ngi boñok i ni i me nla boñ inyu hôla bakokon ngim mangéda. Ndi me nyi le to dokta i nyi bôlô lelaa, i ta bé le i mélés makon momasôna tole i sôña le mut a wo. Jon me mbem ngéda njôghe, makon, ni nyemb bi ga ba ha bé. I ngéda m’a ba mu mbok yondo i i nlôôha ba bebee, me ga nigil mam Nyambe a bi hek i boga ni boga, m’a nigil yak nyuu mut binam i i nhélhana. Ñ, i jam me bé yéñ ibôdôl me mañge, me mbôdôl kôs jo. Me nyi ki le bañga bisai i mbem me!