1-3. I gwélél Nyambe “ni ñem ngim,” i nkobla le kii? Ti hihéga.

KIKI di ta bé peles, bés bobasôna di mbéna hôs. Masoda le, Yéhôva a ntimbhe bé bés “kingéda bibôñôl gwés bibe,” ndi ibale di ntam bibéba gwés ni ibale ni suhulnyu, di gwé hémle le a nla nwéhél bés i jôl li sesema i binoñ bi Yésu. (Tjémbi 103:10) Jon, kiki David a kal Salômô, inyu boñ le Yéhôva a neebe bibégés gwés bi hiki kel, di nlama “gwélél nye ni ñem ngim [wés wonsôna].” (1 Miñañ 28:9) Lelaa bés bikwéha bi bôt di yé le di boñ hala?

² Inyu hôla bés i nok jam li, di hégha niñ i Kiñe Asa ni i Kiñe Amazia. Bikiñe bi Yudéa bi gwobiba, bi bi boñ mam ma téé sép i mis ma Yéhôva, ndi Asa nye a boñ hala ni ñem wé wonsôna. (2 Miñañ 15:16, 17; 25:1, 2; Bingéngén 17:3) Boba ba bé bikwéha, ba bi boñ ki mahôha. Ndi Asa a bi baage bé mu njel Djob, inyule ‘ñem wé wonsôna u bé u tiñi’ ni Djob. (1 Miñañ 28:9, buk isi lipep MN.) I yé pes, Amazia a bé bé a tiñi ni Yéhôva ni ñem wé wonsôna. I  mbus yémbél yé i ngii baoo ba Djob, a bi témbna mop map a bôdôl ki bégés mo.​—2 Miñañ 25:11-16.

³ I gwélél Nyambe “ni ñem ngim” i mbat le di téñbe bas bas ni Djob ibabé waa. Ikété Bibel, ini buk le “ñem” i mbéna kobla le kété kété i mut binam. I nla ki tihba mam ma kon nye ngôñ, mahoñol mé, libak jé, ngap yé, mam a gwé ngôñ i yônôs dilo di nlo, manjom ma ntinde nye i boñ jam. Jon, mut a ngwélél Yéhôva ni ñem wé wonsôna a gwélél bé nye ni masu ima. Mu kii a mbégés Yéhôva, a mboñ ndigi mam inyu boñ, he bé le ñem u ntinde nye. Ndi lelaa inyu yés? Tolakii di yé bikwéha bi bôt, ibale di nke ni bisu i téñbe bas bas ni Djob ibabé i ba bôt ba bihéñba, wee di ngwélél nye ni ñem wés wonsôna.​—2 Miñañ 19:9.

4. Kii di ga nigil nano?

⁴ Inyu nok kii ba nsébél le gwélél Djob ni ñem ngim, di yoñ hihéga hi niñ i Asa ni i bikiñe bipe bi Lôk Yuda bi bi bé bi tiñi ni Djob ni ñem wap wonsôna​—kiki bo Yéhôsafat, Hézékia, ni Yôsia. Bo ba-na ba bi boñ mahôha, ndi ba bi tééda maada malam ni Yéhôva. Inyuki Yéhôva a bi tehe le ba bi gwélél nye ni ñem wap wonsôna lelaa di nla kôna bo?

5. Umbe nson Asa a bi boñ inyu téé bañga base?

⁵ Asa a bé kiñe i nyônôs aa, i mbus le ba bi bagla ni ane ñombok Israél. A héya bisat bi ba mu loñ, yak ni bôlôm ba bé lalna baso bôlôm. Asa bi héya yak mbômbô yé Maaka tel yé i “kiñemuda, inyule a boñ ôngba i nsungaha ñem.” (1 Bikiñe 15:11-13) Asa a tinde ki litén jé le li “yéñ Yéhôva . . . ni i tééda mbén ni litiñ.” Ñ, a bi hôñôs toi bañga base.​—2 Miñañ 14:4.

6. Lelaa Asa a bi boñ ngéda bôt ba Etiôpia ba bi lo i jôs bo?

⁶ Yéhôva a bi sayap loñ i Lôk Yuda kayéle a bi ti bo nsañ mu jôm li ñwii li bisu li Ane Asa. Zéra mut Etiôpia a lo i jôs Lôk Yuda lôñni 1 000 000 bôt ni 300 bikak bi gwét. (2 Miñañ 14:1, 6, 9, 10) Ngéda jam li li bi pémél bo, lelaa Asa a bi boñ? A bi unda le botñem yé yosôna i bé yak Yéhôva. (Añ 2 Miñañ 14:11.) Inyu timbhe masoohe Asa a boñ ni ñem wé wonsôna, Djob a bi ti nye yémbél ikeñi, a bép ntôñ gwét u Etiôpia. (2 Miñañ 14:12, 13) To ngéda bikiñe bi bé waa téñbe ni nye, Yéhôva a bé ti bo yémbél i ngii baoo bap inyu jôl jé. (1 Bikiñe 20:13, 26-30) Ndi Asa a bi bôdôl Djob ñem, ni Yéhôva a timbhe masoohe mé. I yé maliga le i mbus ha, Asa a bi yoñ makidik mabe. Kiki hihéga, a bi bat kiñe Siria mahôla ilole a bat mo Yéhôva. (1 Bikiñe 15:16-22) To hala, litehge li Djob inyu yé, li bé le “ñem Asa u ba peles ni Yéhôva dilo tjé tjodisôna.” Lelaa di nla kôna Asa mu mam malam a bi boñ?​—1 Bikiñe 15:14.

7, 8. Lelaa u nla kôna Asa mu kii u ngwélél Yéhôva?

⁷ Hiki wada wés a nlama wan ñem wé inyu tehe too a nti nyensôna nkikip yak Djob. Bat wemede le, ‘Baa me nyoñ makidik i lémél Yéhôva, i nit bañga base, ni sôñ litén jé le li jôb bañ ikété mpuñgu u nkoñ isi?’ Bigda ngandak makénd Asa a bi bana inyu kolba Maaka, nu a bé “kiñemuda” mu loñ yé!  Bebek le ni nyi bé ngim mut nu a mboñ kiki mbômbô yé, ndi ngim mangéda di nla bana ngôñ i kôna makénd ma Asa. Kiki hihéga, lelaa u ga boñ ibale mut woñ lihaa, tole liwanda joñ li ñemnyuu li mboñ jam libe ndi a tam bé béba yé, i mbus ba pémés nye ntôñ? Baa w’a yoñ makidik ma ngui le u ga ba ha bé lôñni ni nye? Kii ñem woñ u ga tinde we i boñ?

⁸ Kiki Asa, u nla unda le u ngwélél Djob ni ñem woñ wonsôna ngeñ u mbôdôl nye ñem mu kii u mboma ngolba i nlel we ngui. Ba nla suu we tole ba nla yahal we i suklu inyule u yé Mbôgi Yéhôva. Mawanda ma bôlô ma nla nol ngéda u mbat kunde inyu yoñ ngaba i mam ma mbuu, tole inyule u ngwés bé ébés ngeñ bôlô. Ha nya ngéda i, nigle Asa, u soohe Djob. Ni makénd, bôdôl Yéhôva ñem u ôm ki siñ inyu boñ jam li u nyi le li téé sép, li bak ki njel pék. Hoñol le Djob a bi lédés Asa, a hôla ki nye, a ga ti yak we ngui.

9. Mu kii di ntéé likalô, lelaa di nla unda le di gwé ñem peles?

⁹ Bagwélél ba Djob ba ntôñ ndik bé ni bomede. Asa bi hôñôs bañga base. Yak bés ki, di nlama hôla bape i “yéñ Yéhôva.” Kinje maséé Yéhôva a nlama ba i ngéda a ntehe bés di nkwélés bôt bés ba libôk ni bape ki inyu yé; di boñok hala inyule di ngwés nye, di tôñôk ki le bôt bape ba bana niñ boga!

10, 11. Lelaa u nla noñ ndémbél i Yéhôsafat?

¹⁰ Man Asa le Yéhôsafat, “a hiumul mu njel isañ wé Asa.” (2 Miñañ 20:31, 32) Lelaa hala? Kiki isañ wé, Yéhôsafat a bi ti litén makénd le li yéñ Yéhôva. A bi boñ hala ni ini njel le, a bi naña soso hônd inyu niiga bôt “kaat Mbén i Yéhôva.” (2 Miñañ 17:7-10) A bi ke mabôga ma ñombok ane i Israél, i mbok dikôa di Efraim, “a témbna bo yak Yéhôva.” (2 Miñañ 19:4) Yéhôsafat a bé kiñe i i “bé yéñ Yéhôva ni ñem wé wonsôna.”​—2 Miñañ 22:9.

¹¹ Bés bobasôna di nla yoñ ngaba i soso hônd inyu niiga i Yéhôva a naña len. Baa hala a yé we ntéak jam, le u niiga bôt bape Bañga i Djob hiki sôñ, u boñok biliya i tinde bo i gwélél Djob? Ni ndék biliya, ni bisai bi Djob u nla bôdôl yigil i Bibel. Baa u nsima jam li ikété masoohe moñ? Baa u yé bebee i neebe nson u, to ibale u nlama yoñ ngéda yoñ i noi? Kiki ngéda Yéhôsafat a bé ke i libôga li Efraim inyu hôla bôt i témb i bañga base, di nla témb i yuuga bilôk bikéé bi bi waa téé likalô. Ni le mimañ mi nla yoñ bitelbene inyu yuuga ni hôla i bôt ba bi pémés ntôñ ba ba yé libôga li likoda jap, ba ba bi hiel ñem, ba tjôô maboñok map mabe.

12, 13. (a) Ngéda a boma jam li bi kônha nye woñi jôga, lelaa Yéhôsafat a boñ? (b) Inyuki di ñunda le di nkôna Yéhôsafat ngéda di neebe bibomb gwés?

¹² Kiki isañ Asa, Yéhôsafat a bi tééda ndéñbe yé ni Djob yak ngéda baoo ba ba bé bajo gwét ba ngui ba bé sômblak jôs nye. (Añ 2 Miñañ 20:2-4.) Yéhôsafat a bi kon woñi! Ndi, “a ôm siñ le a yéñ Yéhôva.” Ni suhulnyu, ikété masoohe a bi neebe le nye ni litén jé ba “gwé bé ngui i jôs soso ntôñ” u, ba nyi bé ki to jam ba ga boñ. A bi bii botñem yé yosôna yak Yéhôva, a kal le: “Ndi mis més ma légne we.”​—2 Miñañ 20:12.

 ¹³ Ngim mangéda, kiki Yéhôsafat, i nla pam le di yi bé jam di boñ, di kon yak woñi. (2 Korintô 4:8, 9) Ndi bigda le, Yéhôsafat a bi neebe ikété masoohe a bi ti mbamba le nye ni litén jé ba bééna bé ngui i jo. (2 Miñañ 20:5) I bet ba ñéga lihaa jap i pes mbuu, ba nla kôna ndémbél i Yéhôsafat mu kii ba nkôôge Yéhôva bebee inyu yéñ maéba ni ngui inyu yémbél manoodana ba mboma. Ni wo bañ nyuu le lihaa linan li emble bé ni nti i nya minyemhe. Ba ga nôgda le ni mbôdôl Yéhôva ñem. Djob a bi hôla Yéhôsafat, a ga hôla yak bé.

14, 15. Lelaa Hézékia a bi unda le botñem yé yosôna i bé yak Yéhôva?

¹⁴ Inyu yiba kiki kiñe i i ‘ñadbe ni Yéhôva,’ mahéñha ni Yéhôsafat, Hézékia a bé lama keñgle ndémbél ibe i isañ nu a bé bégés bisat. Hézékia “a héa bahoma ba nyôgi, a bôk bituk, a kek ki bi-Aséra. Ni nye a nyugut nyoo i mamuna i Môsé a ôô,” i ba bé ba ngi béghak kiki sat. A bé a tiñi bas bas ni Yéhôva, inyule a ke ni bisu i “tééda matiñ mé, ma Yéhôva a béhe Môsé.”​—2 Bikiñe 18:1-6.

¹⁵ Yak ngéda loñ Asiria i i bé bémbe nkoñ isi ha ngéda i, i bi kéña tison i Yuda, ba kal ki le ba ga tjé tison i Yérusalém, Hézékia a bi bii botñem yé yosôna yak Yéhôva. Kiñe Asiria le Sanakérib a bi noode kônha Hézékia woñi le a ti moo ibabé i jo. Ndi, ikété masoohe, Hézékia a bi unda le a bé nkwoog nkaa ni ñem wé wonsôna le Yéhôva a gwé ngui i sôñ nye. (Añ Yésaya 37:15-20.) Djob a bi timbhe masoohe mé ni njel añgel yada i i bi nol 185 000 bisônda bi Lôk Asiria u wada.​—Yésaya 37:36, 37.

16, 17. Lelaa di nla kôna Hézékia mu kii di ngwélél Djob?

¹⁶ Mbus ngéda, Hézékia a bi kwo kon bebee ni nyemb. A soohe Yéhôva le a bigda le a bi noñ manjel mé. (Añ 2 Bikiñe 20:1-3.) Ni njel yigil Bibel di nyi le, Djob a ngwélél bé manyaga i len ini inyu buubaha bés, tole inyu kônde bés dilo di niñ. Kiki Hézékia, yak bés di nla kal Yéhôva ikété masoohe le: “Me bé hiumul ikété maliga bisu gwoñ, ñem wem ki u bak ngim ni we.” Baa u yé nkwoog nkaa le Yéhôva a gwé ngap ni ngôñ i lédés we ngii nañ kon?​—Tjémbi 41:4.

¹⁷ Mu kii di nyoñ ngéda i soñda ndémbél i Hézékia, di nla tehe nseñ i héa ngim jam i nkéñ bés njel i tééda maada més malam ni Djob, tole i i mboñ le di bana ha bañ ngandak ngéda inyu gwélél nye. Ibabé nkaa di ngwés bé kôna bôt ba ba ngwélél gwom kiki bo téléfôn, tole internet inyu bégés bôt kiki mop. I yé ntiik le bikristen bihogi bi nla nok maséé i gwélél manjel ma inyu kwel ni mahaa map tole mawanda map. Ndi, ngandak bôt ikété nkoñ isi i len ini i nlôôha lôôs ngéda yap mu, ba kwelek yak ni bôda ni bôlôm ba ba nyi bé. Ba nlep ngéda yap yosôna inyu añ tole béñge bititii ni añ mam ma mbéñge niñ yap. Ndi hiandi hiada hi yé le u nwas le i nya gwañga bi mam i yoña bés. Kristen i yé le i ngôgôp inyule ngandak bôt i mbéñge mam a nha i internet, tole i yé le i unup ibale bôt ba ntjél béñge mo.  Baa u yé le u hégda ñoma Paul, tole Akuila bo Priskila ba nlôôs ngéda yap hiki kel i ha bifôtô gwap i internet, tole ba nlôôs ngéda yap i kwel mu ni bôt ba nyi bé Yéhôva? Di ñañ le Paul a “pagap i añal bañga.” Ni le Akuila bo Priskila ba bé gwélél ngéda yap inyu ‘toñle bôt bape mam ma njel Nyambe kiki ma yé iloo ha.’ (Minson mi baôma 18:4, 5, 26) Di nla badba le: ‘Baa me nkeñgle lem i bégés bôt ba binam kiki mop, tole di nlep ngéda yés yosôna i mam ma gwé bé nseñ?’​—Añ Efésô 5:15, 16

18, 19. Ikété mambe manjel ni nsômbôl kôna Yôsia?

¹⁸ Kiñe Yôsia nu a bé nlal Hézékia yak nye a bi kit le a ntééda mambén ma Yéhôva “ni ñem wé wonsôna.” (2 Miñañ 34:31) Ngéda a bé a ngi yii mañge wanda, “a bôdôl yéñ Nyambe nu isañ le David.” Ngéda a bi pam 20 ñwii, a bôdôl pubus Yuda ni base i bisat. (Añ 2 Miñañ 34:1-3.) Yôsia a bana makénd i boñ mam ma nlémél Djob, iloo ngandak bikiñe bi Lôk Yuda. Ngéda ba bi léba Mbén Môsé a kôs toi ni Nyambe, ba añ ki yo i bisu bi Yôsia, a bi tehe nseñ i boñ sômbôl i Djob ni ñem wé wonsôna. Yôsia a ti ki bape makénd i gwélél Yéhôva. Sôk i nsôk, litén li “nwas bé i noñ Yéhôva” mu dilo tjé tjodisôna.​—2 Miñañ 34:27, 33.

¹⁹ Kiki Yôsia, boñge bawanda ba nlama bôdôl yéñ Yéhôva ngéda ba ngi yii disii di boñge. Kiñe Manasé nu a bi hiel ñem a bi lama niiga Yôsia le Nyambe a yé Djob li konangoo. A boñge bawanda, ni kôôge bebee ni mimañ mi bôt mi mi tiñi ni Yéhôva ikété lihaa linan tole ikété likoda inyu tehe lelaa Yéhôva a bi unda bo le a yé loñge. Ni hoñol ki le lisoñgol li Bitilna li bi tihba ñem u Yôsia, u tinde ki nye i yoñ bitelbene bi ngui. Jon lisoñglak linan li Bibel li nla tinde bé i yoñ makidik ma ma ga kônde ti bé maséé, ma lédés ki liwanda linan ni Djob. Hala a nla ki tinde bé i hôla bôt bape i yéñ Djob. (Añ 2 Miñañ 34:18, 19.) Yigil i Bibel i nla ki hôla bé i yi ikété mambe manjel ni nla ke ni bisu i lémés nson nan inyu Djob. Ibale ni mboñ hala, ni ligip yaga kiki Yôsia.

20, 21. (a) Mambe mam bikiñe bi-na bi di ntehe bi bééna lôñ? (b) Kii di ga wan mu yigil i noñ?

²⁰ Baa ni ntehe nseñ i wan lelaa bikiñe bi-na bi Yuda bini di ntehe, bi bi gwélél Yéhôva ni ñem wap wonsôna? Ba bi tééda makénd map mu kii ba bé boñ sômbôl i Djob, ba ti ki bomede nkikip inyu boñ yo. Ba bi ke yak ni bisu i boñ hala to ngéda ba bé boma ngolba ikeñi. I ngii mam momasôna, ba bé gwélél Yéhôva ni mahoñol malam.

²¹ Kiki di ga tehe i yigil i ga noñ ha, bikiñe bi-na bi di ntehe, bi bi boñ mahôha. To hala, ngéda Nwan miñem a bi wan bo, a bi tehe le miñem nwap mi bé mi yôni i boñ sômbôl yé. Yak bés di yé bikwéha bi bôt. Ngéda Yéhôva a nwan bés, baa a ntehe le yak bés di ngwélél nye ni ñem wés wonsôna? Di nwan jam li i yigil i noñ ha.