1. Lelaa Bibel i mbéna pôdôl bikodlene?

KII i nlo we mahoñol ngéda u nok buk ini le “bikodlene”? Bebek le nôgôs yon i nhoo lôl we mahoñol, ndi buk i, i nkobla iloo ha. Bibel i mbéna pôdôl bikodlene kiki loñge jam, bi nkiha ngim mangéda ni yi, pék, gwéha, ni niñ. (Bingéngén 1:2-7; 4:11-13) Inyu hala nyen bikodlene bi Djob, bi yé yimbne le a ngwés bés, ni le a gwé ngôñ le di bana niñ boga. (Lôk Héber 12:6) Tolakii Djob a yé a kogse bés ngéda a nkodol bés, a tah a lel bé nwaa, to boñ hala ni nledek ñem. Ñ, ngobol i bisu bisu i “bikodlene” i yé niiga, kiki ngwal a niiga man wé nu gwéha.

2, 3. Kii i yé bikodlene? (Béñge titii i bibôdle.)

² Di yoñ hihéga hini: Isii mañge nu jôl jé le Johnni, a yé leñ bol ikété ndap. Ndi nyañ a kal nye le: “A Johnni, u nyi nga le u nlama bé tuk bol ikété ndap! Tiga le u bol ngim yom.” Ndi ibabé i nok yom nyañ a nkal nye, a nke ni bisu i boñ hala, letee ni ngéda a mbol libôi li mbônji nye ngi kôôba. Lelaa ni nyañ a ga kodol nye? A nla gwélél manjel ima, a mbôk a niiga nye, mbus a kogse nye. Mu kii a mba a  niiga nye, a nla nôgha Johnni le jam a mboñ li yé libe. A niiga ki nye le i yéne nye nseñ i nôgôl bagwal bé, a toñle ki nye le mambén ba nti nye ma yé nseñ, ni le ma nlet bé. Mbus inyu yidis bibuk gwé, a nla ti nye kogse i kôli ni nye. Kiki hihéga, a nla tééda bol yé inyu ndék dilo. Hala a’ hôla Johnni i tééda le, ngimanôgla i nlona bikuu.

³ Bés bikristen, di yé bôt ba ndap Nyambe. (1 Timôtéô 3:15) Inyu hala nyen di ndiihe i kunde Djob a gwé i ti bés mambén, ni i kodol bés ni gwéha ngéda di mbôk mo. Ni ki le, ibale maboñok més ma nlona bés bikuu bi di bemek bé, bikodlene gwé bi ga hôla bés i nok inyuki i yé nseñ i nôgôl Isañ wés nungingii. (Galatia 6:7) Djob a ntôñ bés bañga bañga, a gwé bé to ngôñ le di nok njôghe.​—1 Pétrô 5:6, 7.

4. (a) Umbe ntén nson Yéhôva a nsayap? (b) Kii di ga tehe munu yigil ini?

⁴ Ngéda di ngwélél Bitilna inyu kodol, di nla hôla man wés tole mut numpe di niiga Bibel i yônôs njômbi yap, i yila nnigil Kristô. Bañga i Djob i yé sélél i bisu di ngwélél inyu uñgus bôt, ni ‘niiga bo telepsép.’ Yon i nhôla man wés, tole nnigil Bibel i nok ni ‘i tééda mam momasôna Yésu a bi kal.’ (2 Timôtéô 3:16; Matéô 28:19, 20) Yéhôva a nsayap nson u, u u nhôla banigil di niiga, i yilha bôt bape banigil ba Kristô. (Añ Titô 2:11-14.) Di noode wan mandimbhe ma mana mambadga maa: (1) Lelaa gwéha i Djob inyu yés i nene mu bikodlene gwé? (2) Bimbe biniigana di yé le di ôt mu bikodlene Djob a ti bôt ba kôba? (3) Ngéda di nkodol bape, lelaa di nla kôna Yéhôva ni Man wé?

5. Lelaa bikodlene bi Yéhôva bi ñunda gwéha yé inyu yés?

⁵ Gwéha yon i ntinde Yéhôva i kodol, i niiga ni i uñgus bés, inyu boñ le di tééda bésbomede ikété gwéha yé, ni le di yégle mu njel niñ. (1 Yôhanes 4:16) A nyan bé bés, to sol bés, inyule ibale bo a mboñ hala di yé le ba badba too di gwé toi mahee. (Bingéngén 12:18) Maselna ni hala, Yéhôva a ndiihe bés, a mbok mis mé i ngii bilem gwés bilam, a diihege kunde yés i yoñ makidik. Baa hala nyen u ntehe bikodlene bi Djob, to ibale bi nlôl i Bañga yé, i bikaat bi ntôñ, ni bagwal ba ba yé bikristen, tole ni mimañ mi likoda? Ñ, mimañ mi mi nyéñ kodol bés ni mbuu u lima, lôñni gwéha ngéda di mboñ ‘hihôha,’ bebek ibabé kôôba, mi ñunda gwéha i Yéhôva inyu yés.​—Galatia 6:1.

6. Lelaa bikodlene bi ñunda gwéha i Djob, to ibale mut a kôli ha bé gwel ngim minson i likoda?

⁶ Ngim mangéda, bikodlene bi nla loo maéba. Ibale mut a nkwo i béba keñi, i nla pam le a nimis minson mi tôbôtôbô a gwé ikété likoda. Yak ha ngéda i, i nya bikodlene i, i ñunda le Djob a ngwés bés. Kiki hihéga, ngéda mut a nimis minson a gwelek likoda, hala a nla hôla nye i gwélél ngéda yé yosôna inyu yigil i Bibel yé nyemede, i soñda yo, ni i soohe. I boñ mam ma, i nla hôla nye i lédés hémle yé. (Tjémbi 19:8) Mbus ngéda, a nla témbna minson nwé. Gwéha i Yéhôva i nene yak ngéda ba mpémés mut ntôñ, inyule hala a nsôñ likoda ni maboñok mabe. (1 Korintô 5:6, 7, 11) Kiki bikodlene bi Djob bi téé sép ngéda yosôna, bi nla hôla mut ba mpémés ntôñ i nôgda le i jam a mboñ li  nlôôha libe, hala a tinde ki nye i tam béba yé.​—Minson mi baôma 3:19

7. Njee a bé Sébna, imbe lem ibe a bi bôdôl bana?

⁷ Inyu yigye nseñ u bikodlene, di yoñ dihéga di bôt iba, ba Yéhôva a bi kodol: Sébna, nu a bi niñ ngéda Kiñe Hézékia, ni mankéé wada i ngéda yés le Graham. Kiki a bé kindak, nu a bé ‘béñge ndap kiñe’​—Sébna a bééna kunde i ngii ngandak bôt. (Yésaya 22:15) Kinje ngoo le, a bi yila ngôk, a yéñék kôhna lipém. A bi oñ yak soñ i nlôôha diye inyu yé, a kilak ki i ngii “bikak bi lipém”!​—Yésaya 22:16-18.

8. Lelaa Yéhôva a bi kodol Sébna, mam ma bi sôk lelaa?

⁸ Kiki Sébna a bé yéñ lipém inyu yé nyemede, Djob a bi ‘héya nye tel yé,’ a ti yo mut numpe le Eliakim. (Yésaya 22:19-21) Mahéñha ma ma bi bôña ngéda kiñe i Lôk Asiria le Sanakérib a bé sômbôl leñ Yérusalem gwét. Ndék ngéda mbus, kiñe i i bi om ntôñ wé gwét nkeñi i Yérusalem, ni baane bap, inyu kônha Lôk Yuda woñi, ni i tinde Hézékia i ti moo. (2 Bikiñe 18:17-25) Ba bi om Eliakim i pôdôs baane ba, ndi a bé bé nyetama. Bôt iba ba bé ni nye, Sébna nu a bé mut wé matila, a bak wada mu. Baa hala a ñunda bé le Sébna a bi nwas bé le hiun tole lôlha ñem bi yémbél nye, to tééda biba, ndi le a bi neebe ni suhulnyu i yégla ndik ndék minson mi tôbôtôbô? Ibale hala, bimbe biniigana di ñôt mu ñañ u? Di wan le mam maa mu.

9-11. (a) Bimbe biniigana bi mahee di nla ôt mu mam ma bi pémél Sébna? (b) Mambe makénd di nkôs, ngéda di ntehe lelaa Yéhôva a bi kodol Sébna?

⁹ Pog, Sébna a bi nimis tel yé. Mam ma bi pémél nye ma ñunda le: “Ngôk u mbôk bisu bi tjiba, yak mbuu lipamal u mbôk bisu bi kwo.” (Bingéngén 16:18) Ibale u ngwel ngim minson likoda, mi mi mboñ le u nene ngandak, baa w’a kônde tééda libak joñ li suhulnyu? Baa u ga ti Yéhôva lipém inyu ngap yoñ ni mam malam u mboñ? (1 Korintô 4:7) Ñôma Paul a tila le: “Me nkal yaga hi ki mut nyoo béni, . . . le mut a hoñol bañ ngandak inyu yé nyemede iloo kiki i nsômbla le a hoñol, ndigi le a hoñol kiki mut a nsuhus nyuu.”​—Rôma 12:3.

¹⁰ Iba, mu kii a bi ti Sébna maéba ma ngui, Yéhôva a bi unda le a bé nkwoog nkaa le Sébna a bé le a héñha. (Bingéngén 3:11, 12) Kinje biniigana bilam  inyu bet ba yé ba nimis minson mi tôbôtôbô ba gwé ikété likoda i len ini! Iloole ba unup ngandak, tole ba bana lôlha ñem, ba ke ni bisu i gwélél Yéhôva kiki la yap mu libak jap li mondo, ba teh-ge bikodlene kiki yimbne i gwéha i Yéhôva. Bigda le, Isañ wés a ga hôya bé bés ibale di nsuhus bésbomede bisu gwé. (Añ 1 Pétrô 5:6, 7.) Bikodlene bi gwéha bi nla ba ngim njel Djob a ngwélél inyu mma bés, jon di nwas le a mma bés kiki a ngwés.

¹¹ Aa, bikodlene Yéhôva a bi ti Sébna bi gwé biniigana bi mahee inyu bet ba nlama kodol bape, téntén bôt kiki bo bagwal ni mimañ mi likoda. Bimbe biniigana? Tolakii bikodlene bi Yéhôva bi ñunda le a ñoo béba, bi nla ki ba yimbne le a ntôñ mboñbéba. Ibale u yé ngwal tole mañ, baa u ga oo béba man woñ tole manyuñ nu mbuu a mboñ, u yéñ ki loñge yé kiki Yéhôva?​—Yuda 22, 23.

12-14. (a) Lelaa bôt bahogi ba yé ba boñ ngéda Djob a nkodol bo? (b) Lelaa bañga i Djob i bi hôla mankéé wada i kodol libak jé? (c) Mam ma bi sôk lelaa?

¹² Ngoo le, bôt bahogi ba yé ba unup ngéda ba nkodol bo, kayéle ndék ni ndék, ba ke haa ni Djob ni ntôñ wé. (Lôk Héber 3:12, 13) Ndi baa hala a nkobla le ba nla ha bé hôla bo? Di yoñ hihéga hi Graham, nu ba bi pémés ntôñ, ndi mbus a témb. To hala kii a bi témb, a bé ke ha bé makoda, to likalô. Mbus ndék nwii, a bat mañ wada, u u bi bot liwanda ni nye, le ba nigil Bibel ntôñ.

¹³ Mañ u, u ngi bigdaga le: “Graham a bé mut ngôk. A yahlak mimañ mi mi bi yoñ ngaba i bikodlene gwé ngéda ba bi pémés nye ntôñ. Jon mbus ngim ngéda i yigil, di bi wan bipes bi Bibel bi bé pôdôl ngôk, ni mam u nla tinde bés i boñ. Ha nyen Graham a bi bôdôl nunba i léman i Bañga i Djob, a tibil tehe titii yé nyemede, ndi yom a bé tehe i bé lémél bé nye! Hala a bi hélés nye! Mbus a léba le ‘nkok’ u ngôk won u bi kwés nye ndim, ni le ndutu yé i bé lôl i lem be a bééna i yahal bôt bape, a bi bôdôl héñha bihôô bihôô inyu ba suhulnyu. A bôdôl ke makoda momasôna, a yoñok ngéda i nigil Bibel, ni i bana lem i soohe hiki kel. A bi neebe yak mbegee yé i hôla lihaa jé i pes mbuu, kayéle nwaa ni bon bé ba bé maséé ni nye.”​—Lukas 6:41, 42; Yakôbô 1:23-25.

¹⁴ Mañ u, u nke ni bisu i kal le: “Kel yada Graham a kal me ngim jam i bi lôôha tihba me. A kal me le: ‘Nano a yé ngandak nwii le me nyi maliga, me bi ba yak nsañal. Ndi nano nyen me nla toi kal le me ngwés Yéhôva.’ Mbus ndék ngéda, ba bi ti nye nsima i sal i nkôô mahop i Ndap Ane​—a bé diihe ki nson u. Ndémbél yé i bi niiga me le, ngéda mut a nsuhus nyemede bisu bi Yéhôva, mu kii a neebe bikodlene, bisai bi noñ ndigi!”

15. Ibale di gwé ngôñ i tihba miñem mi bôt di nkodol, kii di nlama boñ?

¹⁵ Inyu ba loñge nniiga, mut a nlama ndugi ba loñge nnigil. (1 Timôtéô 4:15, 16) Jon, yak i bet Djob a nti kunde i kodol bape, ba nlama bé waa suhus bomede i si Yéhôva ni ñem wap wonsôna. Ntén suhulnyu u, u ntinde bape i ti bo lipém, u boñok ki le mut nye ki nye a nla bé ôm bo nsohi ngéda ba niiga, tole ngéda ba nkodol bôt. Di yoñ hihéga hi Yésu.

16. Bimbe biniigana di nla ôt mu kii Yésu a bé kodol bôt i nya i kôli, a niigaga ki bo loñge?

 ¹⁶ Yésu a bééna lem i nôgôl Isañ, to ngéda hala a bé lédél nye ngandak. (Matéô 26:39) A bé unda ki bôt le biniigana gwé ni pék yé, bi bé lôl ni Isañ. (Yôhanes 5:19, 30) Suhulnyu ni manôgla ma Yésu, bi bé ôt bôt ba maliga ipañ yé. Bilem bi, bi bi hôla nye i ba nniiga nu konangoo ni nu loñgeñem. (Añ Matéô 11:29.) Bibuk bilam a bé gwélél bi bé lédés i bet ba bé kiki mbéhak lindomboo, tole nsiñga u u nloñ limha. (Matéô 12:20) To ngéda hônba yé i bé wéna, Yésu a bé timbhe ni gwéha ni loñgeñem. Hala a nene loñge mu kii a bé kodol baôma bé inyu libak jap li bôt ba bé tôñ ndigi ni bomede, ni li bôt ba nyéñ bitel bikeñi.​—Markô 9:33-37; Lukas 22:24-27.

17. Bimbe bilem bilam bi ga hôla mimañ i ba loñge batat bémba i Nyambe?

¹⁷ I bet ba gwé kunde i kodol bôt ni Bibel, ba ñunda pék ngéda ba noñ ndémbél i Kristô. Ntiik, ngéda ba mboñ hala, ba ñunda le ba ngwés le Djob ni Man wé bon ba mma bo. Ñôma Pétrô a tila le: “Ni tééda bémba Nyambe ni gwé, ha kiki minhélhak bé, ndik ni loñgeñem, ha kiki bahép ni nkus bé, ndik ni ngôñ ñem; ni tét bañ ba ba yé isi ndéda nan, yilna ndigi ndémbél inyu bémba.” (1 Pétrô 5:2-4) I yé ntiik le, mimañ mi mi nsuhus bomede i si Djob ni Kristô, ño ntôñ, mi nkôs bisai, yak i bet ba yé i si yap.​—Yésaya 32:1, 2, 17, 18.

18. (a) Kii Yéhôva a mbat bagwal? (b) Lelaa Djob a nhôla bagwal i begee mbegee yap?

¹⁸ Nlélém jam inyu ndap lihaa. Bibel i nkal inyu basañ mbai le: “Ni unbaha bañ bon banan le ñem u lék bo, ndi tôñglana bo, ni niiga bo ikété maéba ma Nwet [Yéhôva].” (Efésô 6:4) Inyuki maéba mana ma yé nseñ? Kaat Bingéngén 19:18 i MN i nkal le: “Nôgôs man woñ, inyule botñem i ngi yii, u ba bañ ki to njom i nyemb yé.” Ñ, ibale bagwal ba nkodol bé bon bap, b’a timbhe bisu bi Yéhôva! (1 Samuel 3:12-14) Ndi Yéhôva a nti bagwal ngui ni pék ba gwé ngôñ ngéda ba nyemhe nye ni suhulnyu ikété masoohe, ni i ngéda ba nyéñ mahôla ma Bañga i Djob, ni ma mbuu mpubi.​—Añ Yakôbô 1:5.

19, 20. (a) Bimbe bisai di ga kôs ibale di neebe bikodlene bi Djob? (b) Kii di ga tehe i yigil i noñ ha?

¹⁹ I yé le i ba ndutu i soñgol bisai gwobisôna bikodlene bi Djob bi nlona bés ngéda di neebe gwo, yak ngéda di nkôna Yéhôva bo Yésu mu kii di nkodol bôt bape. Ha ngéda i, mahaa ni makoda més ma ga niñ ikété nsañ. Hiki mut mu, a ga nôgda le ba ngwés nye, le a yé nseñ, ngi woñi wo ki wo​—i niñ i, i yé ndigi dinyo malép di bisai bi mbem bés i mbok yondo. (Tjémbi 72:7) Ha boo bé, bikodlene bi Yéhôva bi niiga toi bés lelaa di nla niñ ntôñ ikété nsañ ni adna i boga ni boga i si bipapai bi Isañ wés. (Añ Yésaya 11:9.) Ngéda di gwé i nya litehge li bikodlene, di ga ba bebee i tehe gwo kiki bi yé toi: Hala wee loñge yimbne le Djob a ngwés bés.

²⁰ I yigil i noñ ha, di ga pôdôl bikodlene ikété lihaa, ni ikété likoda. Di ga tehe ki lelaa di nla kodol bésbomede, jam li nlôôha lédél bés iloo bikodlene gwo ki gwo di yé le di kôs.