1. Inyuki bés bobasôna di gwé ngôñ ni hogbe?

BÉS bobasôna di gwé ngôñ le ba hôgbaha bés. Bebek le niñ yés i yé nyonok ni mandutu ma ma nkônha bés woñi, ma ma nwéha bés nyuu, ma tinak ki bés nduña. Di nla yak nok njôghe i nlôl ni biuni, kon, tole nyemb i mut di ngwés. Bahogi ikété yés ba mboma ngolba. I bôt ba nkéña bés ba nlôôha ba lôs ni bôt ba njôô. Ntiik, di yé nkwoog nkaa le ‘nledek ngéda’ unu u unda toi le di niñil i “dilo di nsôk,” ni le hiki hilo hi ntagbe hi boñ le di nkôôge bebee ni mbok yondo. (2 Timôtéô 3:1) Ndi i nla ba le, nano a yé ngandak nwii le di mbem biyônôl bi mimbônga mi Yéhôva, ni le mandutu més ma nhol ndigi hol ni hol. Jon di nla badba le, hee di nla lébna hogbe?

2, 3. (a) Kii di nyi inyu Habakuk? (b) Inyuki di ga wan kaat Habakuk?

² Inyu timbhe mbadga i, di wan kaat Habakuk. Tolakii Bitilna bi ñañle bé bés ngandak mam inyu niñ i Habakuk ni nson wé, kaat i Bibel i i gwé jôl jé, i yéne bés lingen li hogbe. I nene le jôl jé li nkobla le, “i hôôba mut.” Hala a nla bigdaha bés lelaa Yéhôva a yé a nyoñ bagwélél bé, a hôôba  bo inyu hôgbaha bo. Hala a nla ki hôñlaha bés lelaa bagwélél bé ba yé ba ñadbe nye ni ngui. Habakuk a bi kwélés Djob masoohe, a bat nye mambadga ma bé tééñga nye. Ñ, tolakii a bi bat nye mambadga ma ma bé béñge nye Habakuk, Yéhôva a bi ti nye ngui i mbuu mpubi inyu tila nkwel u.​—Habakuk 2:2.

³ Nkwel unu u bi tagbe ipôla mpôdôl nu a bé nyonok ni nduña ni Yéhôva, u yé mpom jam Bibel i nyelel inyu mpôdôl Habakuk. Yak kaat yé i yé ikété “mam momasôna ma bôk tilba ngéda bisu,” ma ma yé ki ntéédaga ikété Bañga i Nyambe le Bibel, inyu boñ “le di kôs maéba mu, le ndi ikété hônba ni hogbe i nlôl Bitilna di bana botñem.” (Rôma 15:4) Lelaa kaat Habakuk i nla bane bés nseñ? I nla nhôla bés i nok kii i yé i bôdôl Yéhôva ñem. U héya hala, mbañ Habakuk i nyis bés ntiik le, di nla bana ñem nwee, di tééda ki wo ngéda di mboma mandutu ni nduña. Ni i jam li mahoñol, di wan kaat Habakuk loñge.

4. Kii i bé tééñga Habakuk?

⁴ Añ Habakuk 1:2, 3. Habakuk a bé niñ ngéda i bé nledek kiyaga. Hala a bé tééñga nye ngandak inyule bibéba bi bôt ni bôt ba njôô bon ba bé kéña nye. Habakuk a bé badba le: Kekii béba i bé lama mal? Inyuki Yéhôva a bé a ngi bemek inyu mélés yo? A bééna ngôñ ni mahôla, ndi njee yé? Lôkisañ i nlélém loñ i bé tétna wada ni nuu ibabé ngoo yo ki yo. Jon a bé lôndôl Yéhôva ni njel masoohe le a loo i sôñ nye. Habakuk a bé le a bôdôl hoñol le, hala a kal bé Yéhôva to jam, tole i bé le i nene nye wee Djob a bé tiñha lo i kodol mam. Baa ni ma nôgda nlélém jam ngwélél Djob nunu a bi nôgda?

5. Bimbe biniigana bi mahee di nla ôt mu kaat Habakuk? (Béñge titii i bibôdle.)

⁵ Baa Habakuk a bi nimis botñem a bééna ipañ Yéhôva? Baa i hémle a bééna inyu mimbônga mi Djob i bi sôs? Heni! Libak lini le a bi tehe nseñ i lôndôl Yéhôva iloole a yéñ mahôla ipañ bôt ba binam, li ñunda le a bi nimis bé botñem a bééna ipañ Yéhôva. Hala a bé tééñga nye inyule a bé yi bé inyuki Yéhôva a bé tiñha i kogol mam, ni inyuki a bé nwas le a kôhna i nya ndutu i. I ti Yéhôva a bi ti Habakuk mbuu mpubi wé inyu tila mam ma bé tééñga nye, i nti bés biniigana bi mahee: Di nlama bé kon woñi i añle Nye mam ma ntééñga bés, tole i pééna di gwé i ñem. Ni maliga, a naña bés i yiblene nye ñem wés ikété masoohe. (Tjémbi 50:15; 62:9) Kaat Bingéngén 3:5 i nti bés mana makénd le: “Bôdôl Yéhôva ñem ni ñem woñ wonsôna, u nigbene bañ bañga yoñ yi wemede.” Bebek le Habakuk a bé yi bibuk bini, a bé bii ki gwo bisélél.

6. Inyuki masoohe ma yé nseñ?

⁶ Habakuk a bi yoñ bitelbene i kôôge bebee ni Yéhôva, nu a bé Liwanda jé, ni Isañ. Habakuk a bi tjelel bé inyu jam li bé pémél nye, to bôdôl pék yé ñem. Maselna ni hala, a bi soohe inyu jam a bé nôgda ni mam ma bé kônha nye woñi, ni njel i nyen a bi yigle bés ndémbél ilam. Yéhôva, Nu a ñemble masoohe, a naña bés i añle nye i mam ma ntééñga bés ikété masoohe. (Tjémbi 65:3) I boñ hala i ga hôla bés i tehe lelaa Yéhôva a ntimbhe masoohe més​—hala a yé wengoñle di ga nôgda nye a nhôôba bés ni njel maéba mé malam. (Tjémbi  73:23, 24) A ga hôla bés i yi mahoñol mé mu mandutu di ntégbaha. Minyemhe nwés mi yé njel yada i i ñéba le di mbôdôl toi Nyambe ñem.

7. Kii Yéhôva a bi boñ inyu nduña i Habakuk, ni i mam ma bé tééñga nye?

⁷ Añ Habakuk 1:5-7. Mbus ngéda nu Habakuk a bi bééga Yéhôva nduña yé ni mam ma bé tééñga nye, a bé le a badba lelaa Yéhôva a’ timbhe. Yéhôva a bi kéés bé nye, ndi a bi leege nye kiki Isañ nu a ntôñ ni bon bé, a nogok ki bo. Djob a bi yoñ nlondok wé kiki nlénd u njôghe ni u mahel. Inyu mômôs nye, Yéhôva a bi kal Habakuk kii i bé lama pémél bon ba ndok ba Lôk Yuda mbus ha. I nla ba le Habakuk a bé yak mut bisu Yéhôva a bi yeelene le lisuk li hiai hi njôô hi, hi bé bebee.

8. Inyuki ndimbhe i Yéhôva i bi hélés Habakuk?

⁸ Yéhôva a bi unda Habakuk le A bé bebee i boñ jam. Kogse i bibéba bi bôt ba ngéda i, ba ba bé gwés bisañ i bé bebee. Ni bini bibuk le “i dilo dinan,” Yéhôva a unda le a bé lama kogse bo ki Habakuk a ngi yii i niñ, tole i dilo di bôt ba bé niñ ha ngéda yé. Ndimbhe i Yéhôva i bé haa ni yom Habakuk a bé hégha. Lelaa Djob a timbhe nlondok wé? Jam Yéhôva a kal nye li bé yis nye ntiik le mam ma bé lama ke ni bisu i bep inyu nkoñ Yuda wonsôna. * Bôt ba Babilôn ba bé kona bé ngoo, ba bak bôt ba njôô iloo bôt ba litén li Habakuk, ba ba bé yi mambén ma Yéhôva. Inyuki Yéhôva a bé le a gwélél litén li bihaiden li li bé nyai ngandak, inyu lona bikuu i ngii litén jé? Kii u bé le u nôgda ibale wen Djob a timbhe hala?

9. Mambe mambadga Habakuk a bé badba?

⁹ Añ Habakkuk 1:12-14, 17. Mpôdôl Habakuk a bé yi le Yéhôva a bé lama gwélél Babilôn inyu kéés ni kogse baboñbéba ba ba bé kéña nye, ndi to hala, a bé nhelek. Ñ, a bi kal Yéhôva ni suhulnyu le, nye Yéhôva, A ngi yii “Liaa” jé. (Ndiimba Mbén 32:4; Yésaya 26:4) Hala a bé unda le, Habakuk a bé lama ke ni bisu i bôdôl gwéha ni loñgeñem i Djob ñem. Makidik ma, ma bi ti nye ngui i ke ni bisu i bat Yéhôva mahôla, ni njel mana mambadga le: “Inyuki Nyambe a bé nwas le mam ma kônde bep hala? Inyuki a bé tiñha i kodol mo? Inyuki Bayemlikok a bé nwas le njiiha i ke ni bisu i keñep ni nkoñ wonsôna? Inyuki Bayémlikok a bé “yén nwee” i bisu bi nya njiiha i? Kiki a yé “Numpubi”; ‘mis mé ma yé mapubi i nya i yé le a nla bé béñge béba.’”

10. Inyuki i nla pam le di nôgda nlélém kiki Habakuk?

¹⁰ I yé i pam le di nôgda nlélém jam kiki Habakuk. Ha ngéda i, di emble Yéhôva. Ni bôdôl yosôna ipañ yé, di ñañ Bañga yé le Bibel, di niglak ki yo, ni njel i nyen di nkôs botñem. Di ñemble mimbônga nwé mu biniigana ntôñ wé u nti bés. Ndi to hala, di nla badba le: ‘Imbe ngéda mandutu més m’a mal?’ Bimbe biniigana di ñôt mu mam Habakuk a boñ mbus ngéda?

11. Mambe makidik Habakuk a bi yoñ mbus a bi emble Yéhôva?

¹¹ Añ Habakuk 2:1. Nkwel mpôdôl Habakuk a bi bana ni Yéhôva u bi mômôs nye. Jon a bi yoñ makidik le a’ bem ni bôdôl le Yéhôva a tibil mam. A bana ndik bé libak li inyu ngim ngéda,  jon a bi tiimba pôdôl makidik mé ma, ngéda a kal le: “Me nlama mom nwee, le me bem kel bikuu.” (Habakuk 3:16) Bagwélél ba Nyambe bape ba bi unda nlélém hônba, hala a nti bés makénd i ke ni bisu i bem le, Yéhôva nyemede a lo i kodol mam.​—Mika 7:7; Yakôbô 5:7, 8.

12. Bimbe biniigana di ñôt mu ndémbél Habakuk?

¹² Makidik ma Habakuk ma niiga kii bés? Pog, di nlama bé nwaa soohe Yéhôva kekikel, to di mboma imbe ndééñga. Iba, di nlama emble i jam Yéhôva a nkal bés ni njel Bañga yé ni ntôñ wé. Aa, di nlama bem Yéhôva ni wongut, di bak nkwoog nkaa le a ga hôyôs njôghe yés i ngéda yé. Ibale di nke ni bisu i kwel ni Yéhôva ni ñem wés wonsôna, di emblege nye ni wongut kiki Habakuk, di ga bana ñem nwee u u ga hôla bés i hônba. Botñem di gwé i ga lédés hônba yés, hala a ga sôk hôla bés i ba maséé to bisu bi mandutu. Botñem i nti bés bôdôl le Isañ wés nungingii a ga kodol mam.​—Rôma 12:12.

13. Mambe makénd di nléba i kaat Habakuk 2:3?

¹³ Añ Habakuk 2:3. Di yé nkwoog nkaa le Yéhôva a bi ba maséé le, Habakuk a bi yoñ makidik i bem. Bayemlikok a bé yi ndutu Habakuk a bé tégbaha loñge loñge. Jon, Djob a lédés nye ni njel mandimbhe a bi ti nye ni gwéha, lôñni liyômba. Ngéda a bé nlama kôhna hogbe inyu nduña yé i bé bebee. A bé wengoñle Djob a bé kal Habakuk le: “Bem ndék, bôdôl me ñem. Tolakii u nhoñol le me tiñha, m’a kodol mam!” Yéhôva a bigdaha nye le A gwé ntéak ngéda inyu yônôs mimbônga Nwé. A bi ti Habakuk maéba le a bem biyônôl bi mimbônga Nwé. Sôk bi sôk, Yéhôva a bi wéha bé mpôdôl nyuu.

14. Mambe makidik di nlama yoñ ngéda di mboma mandutu?

¹⁴ I bem Yéhôva ni wongut, ni i bok mis i ngii mam a mbôn bés i ga ti bés bôdôl ni ñem nwee to ngéda di mboma mandutu ni manoodana. Yésu a bi yigye le di nla bôdôl Yéhôva ñem nu a yé Ntjek ngéda Nunkeñi, di yéñ ndik bañ yi “ngéda to bikék” Yéhôva a yé ngi yis bés. (Minson mi baôma 1:7) Jon, di nlama bé tomb ndi di mbem ni sulhunyuu, ni hémle ni wongut. Mu kii di mbem di nlama gwélél ngéda yés ni pék i sélél Yéhôva ni ngui yés yosôna.​—Markô 13:35-37; Galatia 6:9.

15, 16. (a) Mimbe mimbônga mi ngui di nléba i kaat Habakuk? (b) Mimbônga mi mi niiga kii bés?

¹⁵ Inyu bôt ba téé sép ba ba mbôdôl nye ñem, Yéhôva a mbôn le: “Mut a téé sép a’ niñil inyu hémle yé,” yak “hisi hi’a yon ni yi i lipém li Yéhôva.” (Habakuk 2:4, 14) Ñ, i bôt ba mbôdôl Nyambe ñem ni wongut ba ga kôhna niñ boga kiki bom.

¹⁶ Mbônga u nlébna i kaat Habakuk 2:4 u nla nene kiki bibuk bi bi gwé bé mahee. Ndi ñôma Paul a bi tehe le Yéhôva a nlôôha tôñ bés jon a bi sima nlôñ u kaat unu ngélé aa! (Rôma 1:17; Galatia 3:11; Lôk Héber 10:38) To mambe mandutu mut a téé sép a mboma, ni njel hémle yé ni botñem yé a ga niñ inyu tehe biyônôl bi mimbônga mi Nyambe. Yéhôva a ngwés le di bok mahoñol més i mam malam ma mbem bés dilo di nlo.

17. Lelaa ni njel Habakuk, Yéhôva a yis bés ntiik le a ga yônôs mbônga wé?

 ¹⁷ Kaat Habakuk i nti biniigana bi ngui inyu bés ba di niñ i dilo di nsôk. Yéhôva a mbôn niñ boga inyu nu ni nu a téé sép, nu a hémle nye a bôdlak ki nye ñem. Jon di ke ni bisu inyu hôlôs hémle yés ni bôdôl yés inyu Djob, to ibale di mboma mandutu nya ndi nya, to imbe ntén nduña i ntééñga bés. Ni njel Habakuk, Yéhôva a nyis bés ntiik le a ga nit bés a tohol ki bés. Ni loñgeñem a bat bés le di bôdôl nye ñem, di bem ngéda yé ni wongut, i het i si Ane Djob, nkoñ isi u mba yonok ni bagwélél bé ba ba yé maséé ba bak bôt ba nsañ.​—Matéô 5:5; Lôk Héber 10:36-39.

18. Lelaa i jam Yéhôva a kal Habakuk li bi tihba nye?

¹⁸ Añ Habakuk 3:16-19. Bipôdôl bi Yéhôva bi bi lôôha tihba mpôdôl Habakuk. A bi soñda mam ma ngui Yéhôva a bi bôñôl litén jé. Hala a bi lédés bôdôl a bééna inyu Nyambe. A bé yi le Yéhôva a bé lama héñha mam mbus ndék ngéda! Mpôdôl a bi kôhna hogbe, tolakii a bé yi le a ke ni bisu i boma mandutu inyu ndék ngéda. Mambadga ma bé tééñga Habakuk ma bi sôk yila bañga bôdôl inyu ngui Yéhôva a gwé i péyés bagwélél bé. Ba nléba bibañga gwé ikété mam bôt ba binam ba bi pot inyu unda le ba bé nyonok ni bôdôl inyu Djob. Batoñol Bibel bahogi ba nhoñol le nlôñ 18 u, u nkobla le “me ga pind ni maséé inyu Nwet; Me ga hiumul mu mahak me gwé inyu Djob.” Kinje biniigana bilam inyu yés! Yéhôva a nti ndik bé bés mimbônga minlam ndi, a nyis ki bés ntiik le a nsal ni ngui inyu yônôs nwo.

19. Lelaa di nla kôhna hogbe kiki Habakuk?

¹⁹ Ibabé pééna, biniigana bi mahee di kôhna i kaat Habakuk bi yé le di bôdôl Yéhôva ñem. (Habakuk 2:4) Inyu tééda bôdôl yés di gwé inyu Yéhôva, di nlama lédés maada di gwé ni nye. Jon (1) di téñbe ikété masoohe, di yiblege Yéhôva ñem wés wonsôna; (2) di nôgôl Bañga i Yéhôva ni bitelbene ntôn wé u yoñ; (3) di bana hémle, di bemek Yéhôva ni wongut. Hala nyen Habakuk a boñ. Kaat yé i mbôdôl ni njelel, ndi i malak ni bôdôl i ngui, ni ngandak maséé. Ibale di nkôna ndémbél Habakuk yak bés di nla nôgda wengoñle Isañ wés Yéhôva a nhôôba bés! Kinje bañga hogbe di nla kôhna munu béba nkoñ isi unu.