I bat nwéhél—Loñge njel inyu kôp nsañ

“I BAT nwéhél i yé loñge jam iloo hihéga. Hala a mboñ le bôt ba sañgal mindañ i ba bé ndutu yo ki yo, le mbagla i ba bañ ipôla matén, le ngomin a yi mandutu bôt ba loñ yé ba mboma, ni le bôt ba nôgla bo ni bo.” Hala nyen Deborah Tannen, nyimam wada i Suklu ikeñi i Georgetown i Washington, Amérika, a bi tila.

Yak Bibel i ñunda le nwéhél i i nlôl i ñem i mbéna ba loñge njel inyu sañgal mindañ. Kiki hihéga, mu ndémbél Yésu i man nimlaga, i ngéda i man nu a bi témb i ndap, a bat isañ nwéhél ni ñem wé wonsôna, isañ a bi leege nye, a neebe ki le a témb i ndap. (Lukas 15:17-24) Ñ, mut to wada a nlama bé hoñol le a kôli bé suhus nyemede i bat nwéhél. Ibabé pééna, i bat nwéhél i yé jam li ntomb i ngéda mut a yé suhulnyuu.

Nseñ i bat nwéhél

Abigael, muda pék i nlômbi Israel, a bi unda le i bat nwéhél i yé nseñ ngandak, to hala kiki a bi bat nwéhél inyu bijôñ bi nlô wé. Kiki David ni bôt bé ba bé i ñoñ ilole a nyila kiñe Isreal, ba bi tééda bémba i Nabal, nlôm Abigael. Ndi i ngéda David ni bôt bé ba bi bat Nabal bijek ni malép, a bi sol bo, a tjél ômle bo gwo. Hala a bi unbaha David, kayéle a yoñ bebee le 400 i bôt, inyu ke i tjé Nabal ni bôt ba ndap yé. Kiki Abigael a bi nok i jam li, a pala ke i boma David. I ngéda a bi tehe David, a kwo i makôô mé, a kal nye le: “A nwet, njom i yé yem, ndi neebe le ngwélél woñ nu muda a pôdôs we, u emble ki bibañga bi ngwélél woñ nu muda.” I mbus Abigael a toñle David inyuki mam ma mba hala, a ti ki nye ni bôt bé bijek ni wai. Ha nyen David a kal nye le: “Kenek ni nsañ i ndap yoñ. Nun-ki, me nok we, m’a boñ kiki u mpot.”—1 Samuel 25:2-35.

Suhulnyuu i Abigael ni nwéhél a bi bat inyu libak libe li nlô wé, li bi tohol bôt ba ndap yé lihaa. David a bi ti yak nye mayéga mu kiki a bi boñ le a kôp bañ matjél ma mut a yé nginsohi. To hala kiki Abigael bé nyen a bi unbaha David ni bôt bé, a bi neebe hihôha, a kôp nsañ ni David.

Hihéga hipe hi mut numpe nu a bé yi bat nwéhél a yé ñôma Paul. Kel yada, a bé lama pot i bisu bi Ntôñ bakéés bakeñi u Lôk Yuda. Kiki Paul a bé yelel maliga i mbamba, ñem u hénd prisi keñi le Anania, a ti i bôt ba bé ha bebee ni Paul oda le ba bép nye mu nyo. Ha nyen Paul a kal nye le: “Nyambe a’ bép we, a libap ba nhoo puba pén; u nyén inyu kéés me inoñnaga ni mbén Môsi, ndi i nlélém ngéda wemede u bôgôk mbén Môsi i ngéda u nti oda le ba bép me?” I bôt ba bé ba téé ha ipañ, ba kal le: “Baa u nsol prisi keñi i Nyambe?” Ha nyen Paul a bi pala bat nwéhél, a kal le: “A lôk kéé me yik bé le a yé prisi keñi. Inyule i yé ntilga le: ‘U nlama bé pôdôl ñane litén joñ béba.’ ”—Minson mi baôma 23:1-5.

I yom Paul a bi kal i bé i téé, le nkéés a nlama bé ba bôs mut. Ndi a bi bat nwéhél mu kiki, ibabé i yi, a bi pôdôs prisi keñi ibabé i ti nye lipém. a I nwéhél Paul a bi bat, i bi boñ le Ntôñ bakéés bakeñi u bôdôl emble nye. Mu kiki a bé yi i yom i bé bagal bakéés ba, Paul a toñle bo le a yé i bikééhene ndik inyule a nhémle bitugne. Ha nyen, Ntôñ bakéés u bi bagla, Farisai i témb Paul i mbus.—Minson mi baôma 23:6-10.

Bimbe biniigana di ñôt mu dihéga di Abigael bo ñôma Paul? Mu dihéga dini tjo diba, nwéhél ba bi bat i bi boñ le nkwel u kee ni bisu. I nya bibuk i, i nla hôla bés i kôp nsañ. Ñ, i neebe hihôha hiés, ni i bat nwéhél, bi nla néhi pôla inyu minkwel mi mi nhôlôs.

‘Me mboñ bé jam libe jo ki jo’

I ngéda di nôgda le di mbabaa mut ni bibuk gwés tole ni maboñok més, di nla hoñol le i mut nu a nlôôha tjelel inyu hiki man jam li mbabaa nye. Ndi Yésu a bi kal banigil bé le: “Jon ibale u yé lona likébla joñ i juu li bisesema, ndi ha, u hoñol le maasoñ a gwé jam ikolba we, nwas likébla joñ ha i bisu bi juu li bisesema. Ke kôp ndugi nsañ ni maasoñ, ndi u témb, u ti likébla joñ.”—Matéô 5:23, 24.

Kiki hihéga, hégda le mankéé wada a nôgda wee u mboñ nye béba. Ha i ngéda i, Yésu a nkal le, kee “kôp ndugi nsañ ni maasoñ,” to ibale we u nôgda bé le u mbabaa nye tole u ñunbaha nye. Ni hop Grikia, bibuk Yésu a ngwélél hana, bi toñol manôgla iipôla bôt iba, i mbus le bo iba ba mboñnana béba. (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words.) Kiki di yé bikwéha bi bôt, di bak bebee i boñ béba, i ngéda bôt iba ba nôgla bé, i mbéna ba le, hiki wada wap a gwé ngim njôm mu. Jon bo iba ba nlama yén ba nôgla.

I ta bé i béñge too njee a net nkaa tole njee a gwé njom, ndi le, njee a ga ba mut bisu i yéñ kôp nsañ. I ngéda Paul a bi yi le ngim bikristen i tison Korintô i bé kena bikristen bipe i bisu bi bangomin, kiki hihéga inyu jam li moni, a bi kodol bo, a bat bo le: “Inyuki ni neebe bé le ba boñ bé béba? Inyuki ni neebe bé le ba pôh bé?” (1 Korintô 6:7) To hala kiki Paul a bé kal bo le ba nlama bé kena i nya mahop i i bisu bi bangomin ba nkoñ ’isi, litiñ li nhéñha bé: I ta bé i yi njee a net nkaa tole njee kwo, ndi le nsañ u ba ipôla bañga bikristen. Ibale mahoñol ma mon di gwé, hala a ga lédél bé bés i kôp nsañ i ngéda mankéé wada a nôgda wee di mboñ nye béba.

Di ba maliga

Bahogi ba nlôôha gwélél bibuk bi nwéhél. Kiki hihéga, i loñ Yapan i buk ini le sumi-masen, i yé inyu bat nwéhél, bôt ba ngwélél yo hikôô hi ngélé. Ba ngwélél yak yo inyu ti mayéga inyu jam mut a mbôñôl we, ki le we u gwé bé ngap i bôñôl nye i nya jam. Ba nlôôha gwélél i buk i, kayéle i ngwéélana ha bé kiki i nsômbla, bôt ba nhémle ha bé to yo. I nene le yak ngim matén mape i gwé bibuk hala inyu bat nwéhél, bi bôt ba ngwélél i nya i nlel hihéga.

To di yé to limbe litén, i yé loñge le i ngéda di mbat nwéhél di ba maliga. Bipôdôl gwés ni kiñ yés hop bi nlama unda le hala a ntééñga toi bés. I Nkwel wé i ngii hikôô, Yésu a bi kal banigil bé le: “‘Ñ’ woñ a ba ndik ñ, yak ‘To’ woñ a ba ndik to, inyule i yom i nkôndba mu i nlôl yak mut mbe.” (Matéô 5:37) Ibale u mbat nwéhél, i mbéda le hala a ba toi maliga! Di yoñ le hihéga: I aérôport, bôt ba téé i nlôñ inyu somb tikét, bot i mut wada, nu a yé bisu, i bômôl muda nu a yé nye i mbus; mut a bat muda nwéhél. Ndi ndék manut i mbus, bot yé i témb i bômôl i muda nu inyu ngélé i yônôs iba, a témb a bat nwéhél. Kiki hala a ntémb bôña inyu ngélé i yônôs iaa, i munlôm nu a bé kiha ni i muda nu, a kal mut wés le ibale hala a tééñgaga toi nye, ki a nyéñ njel le bot yé i kumul ha bañ muda. I maliga, i ngéda mut a mbat toi nwéhél ni ñem wé wonsôna, a nyoñ yihe le a tiimba ha bañ boñ hihôha hi.

I ngéda di mbat toi nwéhél i i nlôl ñem, hala a nkobla le, di nyi hihôha hiés, jon di mbat nwéhél, di yé ki bebee i boñ ki kii yosôna di nla inyu kodol i jam li. Yak i nwet ba mboñ béba, ndi ba bat nye nwéhél, a nlama ba bebee i nwéhél ni ñem wé wonsôna. (Matéô 18:21, 22; Markô 11:25; Éfésô 4:32; Kôlôsé 3:13) Ndi kiki bo iba ba yé bikwéha bi bôt, hala a’ ba bé bo jam li ntomb i nôgla. To hala i bat nwéhél i yé loñge njel inyu kôp nsañ.

Imbe ngéda i bat nwéhél i kôli bé?

To hala kiki i tam béba ni bi bat nwéhél bi mboñ le bôt ba kôp nsañ, ngim mangéda i nla pam le mut pék a boñ bé hala. Kiki hihéga, i ngéda i bat nwéhél i nla kolba maada més ni Yéhôva. I ngéda Yésu a bé hana ’isi, “a suhus nyemede, a yila manôgla letee ni i nyemb, ñ, nyemb i kék njiiha.” (Filipi 2:8) Ndi a bi bat bé nwéhél inyu mam a bé hémle, ndik inyule a nsômbôl le bôt ba waa tééñga nye. To i ngéda prisi keñi i bi kal le: “Me nti we oda le u kum soñ i bisu bi Nyambe, u kal bés too u yé Kristô, Man Nyambe!” Iloole Yésu a bôdôl bat nwéhél, ni makénd momasôna, a timbhe le: “Kiki wemede u nkal, me yé nye. Ndi me nkal we le, ibôdôl nano, n’a tehe Man mut a yii i woo walôm u lipémba, a lôlak i ngii ond i ngii.” (Matéô 26:63, 64) Yésu a bi neebe bé le maada mé ni Tata wé Yéhôva Djob ma ôbi ndik inyule a nyéñ ba nsañ ni prisi keñi.

Bikristen bi nti bangomin lipém li li kôli ni bo. Ndi ibale i mpam le ba nlama nôgôl Yéhôva, ni le ba unda lôk kéé yap gwéha, ba gwé bé i bat nwéhél.—Matéô 28:19, 20; Rôma 13:5-7.

Jam to jada li nlama bé tuga bés i noñ nsañ

I len ini, di mboñ dihôha inyule di yé bikwéha bi bôt. Di bi kôdôl béba i sôgôlsôgôl wés Adam. (Rôma 5:12; 1 Yôhanes 1:10) A bi kwo i béba inyule a bi ndogbene Nhek wé. Ki le, i ngéda Yéhôva a bi hek Adam bo Éva, ba bé peles. Masoda le Yéhôva a bi bôn le a ga boñ le bôt ba témb ba yila peles. A ga mélés béba yosôna ni i mam momasôna béba i nlona.—1 Korintô 15:56, 57.

Kinje mam malam ma mbem bés! I ngéda Yakôbô manyañ Yésu a bé ti maéba inyu jam li gwel hilém, a bi kal le: “Ibale mut a mbaage bé ni bibuk, a yé peles, a nla ki gwel nyuu yé yosôna.” (Yakôbô 3:2) Mut a yé peles a nla gwel hilémb hié kayéle a gwé ha bé i bat nwéhél inyu dihôha a bak le a boñ. “A nla ki gwel nyuu yé yosôna.” Kinje niñ ilam di ga bana i ngéda bésbobasôna di ga ba peles! Kiki i ngéda i, i yé ngi kola, di kee ni bisu i bat nwéhél hiki ngéda i ga béda le di boñ hala, inyule ni i njel i, i yéñ nsañ i ga ba jam li ntomb.

[Ndoñi]

[Titii i lipep 5]

Bimbe biniigana di nla ôt mu ndémbél i Paul?

[Titii i lipep 7]

I ngéda bôt bobasôna ba ga ba peles, yom to yada i ga tuga bé le nsañ u ba ipôla yap