Mbuu mpubi u yé ngui Yéhôva a ngwélél inyu boñ mam. (Mika 3:8; Lukas 1: ​35) To numbe homa a ngwés, Djob a nla ep mbuu wé mpubi inyu boñ sômbôl yé.​—Tjémbi 104:30; 139:7.

 Ikété Bibel, ni hop Lôk Héber i buk ba bi gwélél inyu kobol “mbuu” i yé ruʹach, ni hop Grikia pneuʹma. Libim li ngéda, i ngéda ba ngwélél ruʹach tole pneuʹma, i yé inyu pôdôl ngui i Nyambe tole mbuu mpubi. (Bibôdle 1:2) Ndi ngim mangéda, Bibel i ngwélél i buk i inyu pôdôl ngandak mam:

•   Nhébék.​—Habakuk 2:​19; Masoola 13:15.

•   Mbebi.​—Bibôdle 8:1; Yôhanes 3:8.

•   Ngui i i mboñ le bôt ba binam ni binuga bi laa niñ.​—Hiôb 34:14, 15.

•   Mahoñol ma mut tole libak jé.​—Ñañga bôt 14 :24.

•   Nyuu i mbuu, i nyuu i yon Djob ni biañgel ba gwé.​—1 Bikiñe 22:21; Yôhanes 4:​24.

 Bibuk bi gwobisôna bi nsômbôl pôdôl ngim yom bôt ba binam ba ntehe bé ndi ba nôgda maboñok ma yom i. Nlélém ni mbuu mpubi: u yé, “kiki mbebi mut a ntehe bé, a nla bé ki to tihba yo, ndi i mboñ bihélha bi mam.”​—An Expository Dictionary of New Testament Words, W.  E. Vine.

 Mangéda mape ki, Bibel i ngwélél bibuk bini le “moo” tole “dinoo” inyu pôdôl mbuu mpubi (Tjémbi 8:3; 19:1; Lukas 11:20; hégha ni Matéô 12:28.) Nlélém kiki kapinda a ngwélél moo mé inyu bañ yééne, hala yak nyen Nyambe a bi gwélél mbuu wé mpubi inyu hek tole inyu boñ bihélha bi mam kiki bo:

•   Ngiinda.​—Tjémbi 33:6; Yésaya 66:​1, 2.

•   Bibel.​—2 Pétrô 1:​20, 21.

•   Manyaga bagwélél bé ba bé boñ, ni makénd ba bééna inyu añal ñañ nlam.​—Lukas 4:​18; Minson mi baôma 1:8; 1 Korintô 12:​4-​11.

•   Bilem bilam bagwélél bé ba gwé.​—Galatia 5:​22, 23.

Mbuu mpubi u ta bé mut

 Ngéda Bibel i ngwélél bibuk bini le “moo,” “dinoo,” tole “nhébék,” inyu pôdôl mbuu mpubi, i yé inyu éba le mbuu u, u ta bé mut. (Manyodi 15:​8, 10) Nlélém kiki moo ma ma yé jô yada i nyuu mut, ma nla bé sal motama ibabé le mut a gwélél yi yé inyu sélél mo, hala ki nyen mbuu mpubi u nla bé boñ jam to jada ibabé le Djob a éga wo. (Lukas 11:13) Bibel i nhégha ki mbuu mpubi ni malép, i ñunda ki le mbuu mpubi u nla hôla mut i bana hémle ni yi. I mam mana momasôna Bibel i ngwélél inyu pôdôl mbuu mpubi, ma ñéba ndigi le mbuu mpubi u ta bé mut.​—Yésaya 44:3; Minson mi baôma 6:5; 2 Korintô 6:6.

 Bibel i nkal le jôl li Djob le Yéhôva ni le jôl li Man wé le Yésu Kristô. Ndi i nkal bé le mbuu mpubi u gwé jôl. (Yésaya 42:8; Lukas 1:​31) Ngéda Stéfanô a bi tehe ngii ikété yiinda, a bi tehe ndik bôt iba ha bôt baa bé. Bibel i nkal le: “Ndi kiki a bé nyonok ni mbuu mpubi, a bok mis i ngii, a tehe lipém li Nyambe, yak Yésu Kristô a téé i woo walôm i Nyambe.” (Minson mi baôma 7:​55) Mbuu mpubi, hala wee ngui i Djob, won u bi boñ le Stéfanô a tehe i yiinda i.

 I yom bôt ba nhoñol: Inoñnaga ni kaat 1 Yôhanes 5:​7, 8, “Mbuu” tole mbuu mpubi u yé mut wada ikété bôt baa ba Trinitas. I jam li jon ngobol i Bibel i Crampon i nkal.

 I yom Bibel i niiga: Ikété kaat 1 Yôhanes 5:​7, 8 i ngobol i Crampon, di nléba bibañga bini: “I ngii, Tata, Bañga, ni Mbuu mpubi: bo baa, ba yé mut wada. Bôt baa ba mbok mbôgi i nkoñ isi.” Ndi minyiña mi ñunda le ñôma Yôhanes bé nyen a bi tila bibañga bi. Jon bi ta bé ikété Bibel. Bruce M. Metzger a ntila le: “Bibañga bi, bi ta bé maliga, jon bi kôli bé ba ikété Bibel.”​—A Textual Commentary on the Greek New Testament.

 I yom bôt ba nhoñol: Bibel i mpôdôl mbuu mpubi kiki bo le u yé mut binam, hala a nkobla le mbuu mpubi u yé mut binam.

 I yom Bibel i niiga: Ngim mangéda Bitilna bi mpôdôl mbuu mpubi kiki bo le u yé mut binam, ndi hala a nkobla bé le mbuu mpubi u yé toi mut binam. Bibel i boñ nlélém jam inyu pék, nyemb, ni béba. (Bingéngén 1:​20; Rôma 5:​17, 21) Kiki hihéga, Bibel i nkal le pék i gwé “minson” ni “bon”, béba i nyungul ngôñ, i nola, i tind-ge i gwés bana i gwom bôt bape ba gwé.​—Matéô 11:19; Lukas 7:​35; Rôma 7:​8, 11.

 Nlélém jam, ngéda ñôma Yôhanes a bé sima buk i Yésu ini le “nhôla” (paraclet), a bi pôdôl mbuu mpubi wengoñle u yé “munlôm” nu a nhôla nu a ntibil unda, nu a ñéga, a mpot, a nok, a nti lipém a nleege. Jon a bi gwélél bibuk kiki bo “a” tole “nyen” inyu pôdôl i “nhôla” nu. (Yôhanes 16:​7-​15) Ibale a bi boñ hala, i bé ndik inyule matiñ ma hop Grikia ma nyégsa i gwélél i buk i hala. Ndi i ngéda Yôhanes a bi pôdôl mbuu mpubi, a bi gwélél buk ini le pneuma, i i ta bé ngim buk i i yé inyu munlôm tole inyu muda.​—Yôhanes 14:16, 17.

 I yom bôt ba nhoñol: Sôble i jôl li mbuu mpubi i nkobla le mbuu mpubi u yé mut binam.

 I yom Bibel i niiga: Ngim mangéda, Bibel i ngwélél i buk ini le “i jôl” inyu pôdôl kunde. (Ndiimba Mbén 18:​5, 19-​22; Éster 8:​10) Jon, kiki hihéga, ngéda ba nkal le “i jôl li mbén” hala a nkobla bé le mbén i yé mut. I mut a nsôblana “i jôl li” mbuu mpubi a neebe ngui i mbuu mpubi ni ki le Djob a ngwélél mbuu mpubi inyu yônôs sômbôl yé.​—Matéô 28:19.

 I yom bôt ba nhoñol: Baôma ba Yésu ni banigil bape ba bé hoñol le mbuu mpubi u yé mut.

 I yom Bibel i niiga: Bibel i nkal bé hala, to miñañ mi nkal bé hala. Encyclopædia Britannica i nkal le: “Ini ndoñi le Mbuu Mpubi u yé ngim Djob . . . i nlôl i Boma i Constantinople i nwii 381.” Hala a bi bôña 250 ma nwii le ñôma nu sôk a bi wo.