1, 2. (a) ?Kɛ sa’m be tɔ e su’n, wafa sɛ yɛ Zoova fɔnvɔ e-ɔ? (b) ?Fɔnvɔlɛ ndɛ benin yɛ ɔ o Biblu’n nun-ɔn?

ANIAAN gbanflɛn kun m’ɔ nin a jaman bla’n, ɔ buli ndɛ ng’ɔ o 1 Korɛntfuɛ Mun 7:28 nun’n i su akunndan. Ndɛ mma sɔ’n se kɛ be nga b’a ja bla annzɛ bian’n “bé wún be nyinsu.” Aniaan bian’n ko usali asɔnun kpɛnngbɛn kun mɔ w’a ja bla’n, i ngwlɛlɛ afɛ. Ɔ usali kɛ: “?Ngue ti yɛ bé wún be ‘ɲinsu’ ɔ? ?Sɛ n ja bla naan n wun min ɲinsu’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ n yo-ɔ?” Kwlaa naan asɔnun kpɛnngbɛn’n w’a tɛ i su’n, ɔ seli i kɛ maan i wla kpɛn ndɛ kun ekun mɔ akoto Pɔlu kannin’n su. Pɔlu seli kɛ Zoova “ti Nyanmiɛn kun b’ɔ jran e sin sa’n kwlaa nun. Sa kwlaa b’ɔ tɔ e su’n, i yɛ ɔ fɔnvɔ ye-ɔ.”—2 Korɛntfuɛ Mun 1:3, 4.

² E si kɛ e Si Zoova klo e. Afin kɛ sa’m be tɔ e su’n, ɔ fɔnvɔ e. Atrɛkpa’n, sa wie tɔli ɔ su blɛ wie nun. Yɛ  Ɲanmiɛn Ndɛ’n ti’n, a wunnin sa sɔ’n i trawlɛ. I lɛ nun’n, a wunnin kɛ Zoova jrannin ɔ sin. Laa’n, Zoova jrɛnnin i sufuɛ’m be sin. Yɛ e lafi su kɛ sɛ sa’m be tɔ e su’n, ɔ́ jrán e sin wie.—An kanngan Zeremi 29:11, 12.

3. ?Kosan benin mun yɛ é wá wún be su tɛlɛ’n like suanlɛ nga nun-ɔn?

³ Titi’n, kɛ e si like nga ti yɛ sa kun o e su’n, e jran kekle. ?I lɛ nun’n, ngue ti yɛ be nga be ja bla annzɛ bian’n be wun be ɲinsu-ɔ? ?Laa nin e blɛ su’n, Ɲanmiɛn i sufuɛ benin mun yɛ sa tɔli be su mɔ be wun ndɛ’n kwla fɔnvɔ e-ɔ? Like suanlɛ nga nun’n, é wá wún kosan sɔ’m be su tɛlɛ’n. Kpɛkun, é sí like nga é yó naan sɛ sa tɔ e su’n, y’a kwla jran kekle’n.

4, 5. ?Ngue ti yɛ yasua kun nin i yi’n be kwla wun be ɲinsu-ɔ?

⁴ Kɛ Zoova yili bla klikli’n, ɔ fɛ i ɔli yasua’n i wun lɔ. Kpɛkun, bla’n kacili i yi. I sin’n, Zoova seli kɛ: “Ɔ fata kɛ yasua kpaci i si nin i nin, yɛ ɔ fɛ i wun mɛntɛn i yi naan be nnyɔn’n be kaci sran wunmuan.” (Bo Bolɛ 2:24) Sanngɛ, e kwlakwla e ti sa tɛ yofuɛ. (Rɔmfuɛ Mun 3:23) I sɔ’n ti, kɛ yasua nin bla kun be ko ja’n, ndɛ kwla tɔ be afiɛn. Kɛ talua kun nin a jaman bian’n, i si nin i nin yɛ be sie i-ɔ. Sanngɛ kɛ ɔ ko ja bian’n, Ɲanmiɛn Ndɛ’n waan i wun’n yɛ ɔ sie i-ɔ. (1 Korɛntfuɛ Mun 11:3) Kɛ yasua kun ko ja bla uflɛuflɛ’n, wie liɛ’n, ɔ wunman wafa ng’ɔ́ yó naan w’a sie i yi’n. Bla’n kusu, kɛ ɔ yo naan i ɲin yi i wun’n, ɔ kwla yo kekle mɛn i. Wie liɛ kusu’n, be nin be sia’m be nuan sɛman. Ɔ maan, be wun be ɲinsu.

⁵ Kɛ yasua kun nin i yi’n be si kɛ be su wa wu ba’n, ɔ yo be fɛ. Sanngɛ, be klun titi be wie. Be usa be wun kɛ: ‘?Kuɛ’n su kleman e yalɛ? ?Tukpacɛ wie su kleman e wa’n i yalɛ?’ Asa ekun’n, be si kɛ bé bó kalɛ wie mun. I kwlaa sɔ’n ti, be kwla koko. Kɛ be ko wu ba’n, ɔ fata kɛ be yo ninnge wie mun annzɛ be yaci ninnge wie’m be yolɛ. I wie yɛle kɛ, bla’n wá nían ba’n i lika. Ɔ maan, ɔ su kwlá niɛnmɛn i wun’n i lika kɛ laa’n sa. Yasua’n kusu, ɔ fata kɛ ɔ niɛn i yi’n nin ba’n be lika. I sɔ’n kwla yo kekle mɛn i.

6-8. ?Kɛ yasua kun nin i yi’n be kwlá wuman ba’n, wafa sɛ yɛ i sɔ’n kwla yo be-ɔ?

⁶ Yasua nin bla wie’m be liɛ’n, sa uflɛ ti yɛ be wun be ɲinsu-ɔ. Yɛle kɛ, be kunndɛ kɛ bé wú ba. Sanngɛ, be kwlá wuman wie. Kɛ ɔ yo sɔ’n, bla’n i wla bo i wun. (Nyanndra Mun 13:12) Lalafuɛ nun’n, bian jalɛ’n nin ba wulɛ’n yoli bla’m be cinnjin kpa. I wie yɛle Zakɔbu i yi Rasɛli liɛ’n. Kɛ i niaan bla’n wú ba m’ɔ kwlá wuman wie’n, i wla boli i wun. (Bo Bolɛ 30:1, 2) Andɛ’n, nvle wie’m be nun’n, sran’m be se kɛ ba kaka wulɛ’n yɛ ɔ ti kpa-ɔ. Aniaan nga be ti ngaliɛ difuɛ nvle sɔ’m be nun’n, blɛ sunman’n, sran’m be usa be like nga ti yɛ be leman ba’n. Aniaan’m be mian be ɲin be yiyi nun kle be. Ɔ nin i sɔ’n ngba’n, sran wie’m be se be kɛ: “Ɔo, é srɛ́  Ɲanmiɛn mán amun naan amun wu ba.”

⁷ Maan e kan aniaan bla kun m’ɔ tran Angle lɔ’n i ndɛ e nian. Ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ wú ba. Kɛ ɔ wunnin kɛ ɔ kwlá wuman wie’n, ɔ yoli i ya dan. Ɔ nin i wun’n be ko fali sran uflɛ wa naan bé tɛ́ i. Ɔ nin i sɔ ngba’n, aniaan bla’n i wla bo i wun cɛn kunngun. Ɔ seli kɛ: “Sran uflɛ wa’n, ɔ nin ɔ bɔbɔ ɔ klun ba’n, ɔ timan kun.”

⁸ Biblu’n se kɛ sɛ bla kun “wu ba’n, ɔ́ fíte nun.” (1 Timote 2:15) I sɔ’n kleman kɛ ba m’ɔ wu i’n ti’n, ɔ́ ɲán anannganman nguan. ?Sɛ ɔ ti sɔ’n, ndɛ sɔ’n i bo yɛle benin? Bla ng’ɔ leman like yoman’n, ɔ kwla wlan sin lika’m be nun, ɔ kan sran’m be wun ndɛ. Yɛ ndɛ ng’ɔ timɛn i ndɛ su’n, ɔ fɛ i nuan wla nun. Sanngɛ bla ng’ɔ wu ba’n, i su junman’n sɔnnin. Ɔ maan, ɔ kwlá yomɛn i sɔ ninnge mun. Afin, ɔ fata kɛ ɔ niɛn i awlobo’n i lika. (1 Timote 5:13) Kannzɛ ɔ ti sɔ’n, sanngɛ ɔ nin i wun’n be kwla wun be ɲinsu.

9. ?Sa benin ekun ti yɛ yasua nin bla wie’m be wun be ɲinsu-ɔ?

⁹ Sran kun i yi’n, annzɛ i wun’n kwla wu. Kɛ ɔ yo sɔ’n, ɔ wun i ɲinsu. Kɛ yasua kun nin i yi’n be o sa’n, be bumɛn i kɛ be nun kun wú cɛn kun. Sanngɛ, i sɔ sa w’a ɲan sran kpanngban. Klistfuɛ’m be lafi su kpa kɛ Ɲanmiɛn cɛ́n be nga be wuli’n. Yɛ i sɔ’n fɔnvɔ be dan. (Zan 5:28, 29) E Si Zoova kannin ninnge kpanngban m’ɔ́ wá yó be’n, be ndɛ. Ndɛ sɔ’m be o Biblu’n nun. Kɛ sa’m be tɔ e su’n, ndɛ sɔ’m be cici e wla. Maan e nian wafa nga ndɛ sɔ’m be cicili Ɲanmiɛn i sufuɛ wie’m be wla’n.

10. ?Ngue yɛ Ani yoli naan i wla w’a gua ase-ɔ? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

¹⁰ Maan e kan Elkana i yi Ani i ndɛ e nian. Elkana klo Ani kpa. Ani kusu kunndɛ kɛ ɔ́ wú ba mɛ́n i. Sanngɛ, ɔ kwlá wuman wie. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn Penina m’ɔ ti i wla’n, w’a wu ba kpanngban. (An kanngan 1 Samiɛl 1:4-7 nun.) Sanngɛ, like ng’ɔ yoli Ani i ya dan ekun’n yɛle kɛ Penina guɛ i ɲin ase “afuɛ nuan kwlakwla.” ?Ngue yɛ Ani yoli naan i wla w’a gua ase-ɔ? Ɔ ɔli Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ, ɔ ko srɛli i tankaan kpa. Ɔ srɛli i kɛ ɔ mɛn i ba yasua kun. Yɛ ɔ lafili su kɛ Zoova tɛ́ i su klanman. Kɛ ɔ wieli srɛ’n, i wla guali ase. Yɛ “i nyrun b’ɔ ti mlanwa’n ɔ titili.” (1 Samiɛl 1:12, 17, 18) Nanwlɛ, Ani lafili su kɛ Zoova kwla mɛn i ba. Annzɛ ɔ kwla yo like uflɛ fa fɔnvɔ i.

11. ?Sɛ sa tɔ e su’n, ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e kan kle Zoova-ɔ?

¹¹ E ti sa tɛ yofuɛ. Yɛ Satan yɛ ɔ sie  mɛn’n niɔn. I sɔ’n ti, sa’m bé tɔ́ e su titi. (1 Zan 5:19) Sanngɛ, e le e sin jranfuɛ. Yɛle Zoova. E kwla srɛ i kɛ ɔ jran e sin. Afin, “sa kwlaa b’ɔ tɔ e su’n, i yɛ ɔ fɔnvɔ ye-ɔ.” I sɔ yɛ Ani yoli-ɔ. Wafa nga sa ng’ɔ o i su’n yo i’n, ɔ kan kleli Zoova. Yɛ ɔ jrannin su kpa. I sɔ wie yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ. Kɛ sa tɔ e su’n, maan e kan kle Zoova. Wafa nga sa sɔ’n yo e’n, maan e kan kle i wie. Yɛ maan e jran su kpa kɛ ɔ suan e bo.—Filipfuɛ Mun 4:6, 7.

12. ?Kannzɛ sa o Ani su’n, ngue ti yɛ i wla guali ase-ɔ?

¹² Kɛ e kwlá wuman ba’n, annzɛ kɛ e awlɛn su sran wu’n, e wla bo e wun. Sanngɛ, e kwla yo ninnge wie mun naan e wla w’a gua ase. Zezi blɛ su’n, bla kun o lɛ be flɛ i kɛ Ani. Kɛ ɔ nin i wun’n be jali m’ɔ dili afuɛ nso’n, bian’n wuli. Yɛ atrɛkpa’n, b’a wuman ba. ?Sanngɛ, ngue ti yɛ Ani kwla jrannin kekle-ɔ? Ɲanmiɛn Ndɛ’n waan w’a “tu-mɛn i bo Nyanmiɛn i sua’n nun.” Kɛ Ani ɲán afuɛ 84 bɔbɔ’n, ɔ kɔ Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ ko srɛ i titi. (Lik 2:37) I sɔ’n ti, kannzɛ sa o i su’n, sanngɛ i wla guali ase.

13. An fa sa kun kle kɛ e janvuɛ wie’m be ti kpa tra e osufuɛ.

¹³ Kɛ sa’m be tɔ e su’n, e niaan Klistfuɛ’m be kwla fɔnvɔ e. Afin, be ti e janvuɛ kpa. (Nyanndra Mun 18:24) Be flɛ bla kun kɛ Paola. I nun m’ɔ le afuɛ nnun’n, i nin’n yacili Zoova sulɛ. I sɔ’n boli i wla dan. Nanwlɛ, lika’n yoli kekle i su. Sanngɛ, aniaan bla kun o lɛ’n, be flɛ i kɛ Ani. Ɔ ti atin bofuɛ. Ɔ fɔnvɔli Paola, yɛ ɔ niɛnnin i lika. Paola seli kɛ: “Ani timan min osufuɛ. Sanngɛ, n wunnin kɛ min ndɛ lo i. I sɔ’n wlali min fanngan.” Ɔ kan guali su kɛ: “I sɔ’n ti, m’an yaciman Zoova sulɛ.” Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, Paola i nin’n wa suli Zoova ekun. I sɔ’n yoli Paola i fɛ dan. Yɛ ɔ yoli Ani i fɛ wie. Afin, ɔ ukali Paola naan w’a su Zoova titi.

14. ?Kɛ e fɔnvɔ e wiengu mun’n, mmlusuɛ benin yɛ e ɲɛn i-ɔ?

 ¹⁴ Kɛ e tu e klun e yo e wiengu’m be ye’n, wie liɛ’n, e wla fi e su sa liɛ’m be su. I wie yɛle aniaan bla nga b’a ja bian’n, ɔ nin nga be nin a jaman wie’n, be liɛ’n. Be kwlakwla be si kɛ, kɛ be bo jasin fɛ’n, be nin Zoova yɛ be di junman-ɔn. I sɔ’n yo Zoova fɛ. Yɛ ɔ yo be bɔbɔ be fɛ wie. I kpa bɔbɔ’n, ɔ fata kɛ e kwlakwla e bo jasin fɛ’n. Yɛ maan e yo e niaan Klistfuɛ’m be ye. Kɛ e yo sɔ’n, e nin be e afiɛn mantan kpa. (Filipfuɛ Mun 2:4) I sɔ yɛ Pɔlu yoli-ɔ. Ɔ niɛnnin i niaan Klistfuɛ’m be lika kɛ “bla ta b’ɔ yɛyɛ i mma mun’n sa.” Ɔ fɔnvɔli be, yɛ ɔ wlali be fanngan kɛ siɛ kun “fa yo i  mma mun’n sa.”—An kanngan 1 Tɛsalonikfuɛ Mun 2:7, 11, 12 nun.

15. ?Wan mun yɛ ɔ fata kɛ be kle ba’m be like naan b’a si Zoova-ɔ?

¹⁵ ?Wafa sɛ yɛ asɔnun nun’n, e kwla fɔnvɔ awlobo mun-ɔn? Ɔ ju wie’n, sran wie mɔ b’a ba asɔnun’n nun uflɛuflɛ’n, be se kɛ e kle be mma’m be like naan be su Zoova. Biblu’n se kɛ siɛ nin niɛn mun yɛ ɔ fata kɛ be kle be mma’m be like-ɔ. (Nyanndra Mun 23:22; Efɛzfuɛ Mun 6:1-4) Kannzɛ e kwla uka siɛ nin niɛn mun’n, sanngɛ ɔ ti cinnjin kɛ be kle be mma’m be like. Ɔ fata kɛ, be nin be mma’m be koko yalɛ titi.

16. ?Kɛ é klé ba kun i Biblu’n nun like’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e wun i wlɛ-ɔ?

¹⁶ Sɛ siɛ annzɛ niɛn kun se kɛ e kle i wa’n i like’n, maan e wun i wlɛ kɛ like ng’ɔ fa yo i wa’n, e kwlá fa yomɛn i wie. Wie liɛ’n, ba’n i si nin i nin’n be suman Zoova. Sɛ e kle sran kun i wa i Biblu’n nun like’n, maan e yo ngwlɛlɛfuɛ. Yɛle kɛ, maan e kle i like be awlo lɔ, blɛ mɔ i si’n, annzɛ i nin’n wo lɛ’n. Annzɛ maan e nin ba’n e tran lika mɔ sran kpɛnngbɛn kun, annzɛ sran’m be kwla wun e’n. I liɛ’n, sran’m be su buman akunndan tɛ. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, siɛ’n nin niɛn’n be bɔbɔ be kwla kle be wa’n i like.

17. ?Wafa sɛ yɛ ba’m be kwla fɔnvɔ be awlofuɛ mun-ɔn?

¹⁷ Ba nga be su Zoova’n, be kwla fɔnvɔ be si nin be nin mun wie. Kɛ be ɲin yi be si nin be nin mun, mɔ be uka be awlo lɔ’n, ɔ yo be fɛ. Asa ekun, kɛ be nin Zoova be nanti klanman’n, ɔ yo be awlofuɛ’m be kwlaa be fɛ. I wie yɛle Nowe liɛ’n. I si Lemɛki m’ɔ ti Zoova i sufuɛ’n ɔ kɛnnin i ndɛ. Kɛ ɔ́ yó sɔ nn Anannganman su nzue’n nin a tɔman. Ɔ seli kɛ: “Ba nga yɛ ɔ́ yó maan é wá dé wunmiɛn kan junman dilɛ nun-ɔn. Afin kɛ Anannganman boli asiɛ’n i sannzan’n, junman dilɛ’n w’a yo ya, ɔ ti afɛ.” Kɛ anannganman su nzue’n tɔli’n, yɛ Lemɛki i ndɛ sɔ’n kpɛnnin su-ɔ. Yɛle kɛ, sannzan nga Zoova boli asiɛ’n, ɔ wieli. (Bo Bolɛ 5:29; 8:21) Andɛ’n, ba nga be nin Zoova be nanti klanman’n, be fɔnvɔ be awlofuɛ mun wie. Nanwlɛ, be kwla fɔnvɔ be awlofuɛ kwlaa nga sa o i su’n, naan ɔ jran kekle.

18. ?Kɛ sa tɔ e su’n, ngue ti yɛ e kwla jran kekle-ɔ?

¹⁸ Kɛ sa tɔ Zoova i sufuɛ’m be su’n, be srɛ i. Yɛ be bu sran nga sa tɔli be su wie mɔ Biblu’n kan be ndɛ’n, be akunndan. Asa ekun’n, be niaan Klistfuɛ mɔ be ti be janvuɛ kpa’n, be fɔnvɔ be. (An kanngan Jue Mun 145:18, 19 nun.) E si kɛ sa kwlaa ng’ɔ tɔ e su’n, Zoova jrán e sin yɛ ɔ́ fɔ́nvɔ e. I sɔ’n ti, e ɲan wunmiɛn e jran kekle.