1. ?Ngue yɛ Zezi yoli m’ɔ yo ɲɛnmɛn dan-ɔn? An yiyi nun.

LIKE kun mɔ Zezi yoli m’ɔ yo ɲɛnmɛn dan’n, yɛle kɛ ɔ kwla wunnin sa ng’ɔ o klɔ sran mɔ fɔ o be nun’n, be su’n i wlɛ. I nun m’ɔ o asiɛ’n su wa’n, ɔ nin ‘be nga be su di aklunjuɛ’n, be dili aklunjuɛ.’ Yɛ ɔ nin ‘be nga be su sun’n, be sunnin.’ (Rɔm. 12:15) Cɛn kun’n, Zezi i sɔnnzɔnfuɛ 70 be ɔli jasin fɛ’n i bolɛ. Kɛ bé sá be sin’n, be klun ti jɔwa kpa. Kɛ Zezi wunnin i sɔ’n, “Ɲanmiɛn wawɛ’n maan i klun jɔli dan kpa” wie. (Lik. 10:17-21) Kɛ Lazaa wuli mɔ Zezi wunnin awlabɔɛ ng’ɔ o Lazaa i klofuɛ’m be su’n, i “awlɛn’n kpɛli i klun, kpɛkun i wla boli i wun.”​—Zan 11:33.

2. ?Ngue ti yɛ Zezi kwla sili sran’m be aunnvuɛ dan-ɔn?

² Kannzɛ fɔ nunman Zezi nun’n, sanngɛ ɔ kwla sili sran mɔ fɔ o be nun’n, be aunnvuɛ dan. ?Ngue ti yɛ ɔ kwla yoli sɔ-ɔ? I klikli’n yɛle kɛ ɔ klo sran. Like suanlɛ ng’ɔ sinnin lɛ nun’n, e wunnin kɛ sran’m be wun yo Zezi i fɛ. (Nya. 8:31) Kɛ mɔ Zezi klo sran mun ti’n, ɔ fɛli i ɲin sieli be su kpa. Ɔ maan ɔ sili akunndan nga be bu’n. Akoto Zan seli kɛ Zezi “si klɔ sran’n i klun akunndan’n.” (Zan 2:25) Zezi sili sran’m be aunnvuɛ dan. Sran’m be wunnin kɛ Zezi klo be sakpa. Ɔ maan, kɛ ɔ́ bó Ɲanmiɛn i Famiɛn diwlɛ’n i jasin fɛ’n, be sieli be su be tieli. Sɛ e klo sran mun sɔ wie’n, é kwlá úka sran mun jasin fɛ bolɛ’n nun.​—2 Tim. 4:5.

3-4. (1) ?Sɛ sran’m be ndɛ lo e’n, wafa sɛ yɛ é bú jasin fɛ bolɛ’n niɔn? (2) ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

³ Akoto Pɔlu wunnin i wlɛ kɛ ɔ ti cinnjin kɛ ɔ bo jasin fɛ’n. Kɛ e wun i wlɛ sɔ wie-ɔ. (1 Kor. 9:16) Sanngɛ, sɛ sran’m be ndɛ lo e’n, jasin fɛ bolɛ’n su yoman kɛ e ti su trɔ nɔnninnɔnnin wie sa. Afin, é kúnndɛ kpa kɛ é úka be.  E si kɛ ‘sɛ e cɛ sran like’n, e klun jɔ kpa tra kɛ be cɛ e like’n.’ (Yol. 20:35) Sɛ jasin fɛ bolɛ’n nun’n, e ɲin trɛn i sɔ liɛ’n su’n, e klun jɔ́ tititi.

⁴ Like suanlɛ nga nun’n, é wá kán like nga e kwla yo e kle kɛ be nga e bo jasin fɛ’n e kle be’n, be ndɛ lo e’n i ndɛ. I klikli nun’n, é wá fá e ɲin é síe i ajalɛ nga Zezi kleli e’n su. I sin’n, é wá wún like nnan mɔ e kwla yo’n.​—1 Piɛ. 2:21.

5-6. (1) ?Wan mun yɛ Zezi sili be aunnvuɛ-ɔ? (2) ?Kɛ nga Ezai 61:1, 2 fa kan’n sa’n, ngue ti yɛ sran’m be yoli Zezi i annvɔ-ɔ?

⁵ Maan e fa e ɲin e sie i sa kun m’ɔ kle kɛ sran’m be ndɛ lo Zezi’n, i su. Cɛn kun’n, ɔ nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be ko boli jasin fɛ’n cɛli kpa. Ɔ maan be fɛli dan. I kpa bɔbɔ’n, b’a ɲanman “blɛ kaan sa naan b’a di like bɔbɔ.” I sɔ’n ti, Zezi fa be ɔli “be ngunmin lika diin kun nun,” naan be ko “lo wunmiɛn kan.” Sanngɛ, sran kpanngban kpa be wanndi dunnin Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be ɲrun mmua. ?Kɛ Zezi juli lɔ m’ɔ wunnin be’n, ngue yɛ ɔ yoli-ɔ? Biblu’n se kɛ “be yoli i annvɔ. * Afin be ti kɛ bua mɔ be leman sran taman be’n sa. Kpɛkun ɔ kleli be like kpanngban.”​—Mar. 6:30-34.

⁶ ?Ngue ti yɛ Zezi sili sran sɔ’m be aunnvuɛ-ɔ? Ɔ wunnin kɛ be ti kɛ “bua mɔ be leman sran taman be’n sa.” Atrɛkpa’n, Zezi wunnin kɛ sran sɔ’m be nun wie’m be ti yalɛfuɛ, yɛ ɔ fata kɛ be di junman kekle kpa naan b’a kwla nian be awlofuɛ’m be lika. Atrɛkpa kusu’n, wie’m be awlɛn su sran w’a wu, yɛ be wla w’a bo. Sɛ ɔ ti sɔ sakpa’n, e kwla se kɛ Zezi wunnin sa ng’ɔ o be su’n i wlɛ. Afin, like suanlɛ ng’ɔ sinnin lɛ nun’n, e wunnin kɛ i sɔ sa’m be wie juli Zezi bɔbɔ su. Sran’m be ndɛ loli Zezi, yɛ ɔ kunndɛli kpa kɛ ɔ́ fɔ́nvɔ be.​—An kanngan Ezai 61:1, 2 nun.

7. ?Wafa sɛ yɛ e kwla nian Zezi i ajalɛ’n su-ɔ?

 ⁷ ?Ngue yɛ Zezi i su ndɛ’n kle e-ɔ? E kusu e mantanfuɛ’m be ti kɛ “bua mɔ be leman sran taman be’n sa” wie. Yɛ sa fanunfanun o be su. Like ng’ɔ kwla fɔnvɔ be’n, yɛle Ɲanmiɛn i Famiɛn diwlɛ’n i jasin fɛ’n. (Ngl. 14:6) I sɔ’n ti’n, e nian e Min Zezi i ajalɛ’n su. Yɛle kɛ, e bo jasin fɛ’n e kle be. Afin, be nga be ‘kwlaman nun’n ɔ nin ɲrɛnnɛnfuɛ’n be yo e annvɔ.’ (Jue. 72:13) Sran’m be ndɛ lo e, yɛ e klo kɛ é úka be.

8. ?Kɛ e to sran kun’n, ngue yɛ e kwla yo naan y’a kle kɛ i ndɛ lo e-ɔ? An fa sunnzun ase be yiyi nun.

⁸ ?Jasin fɛ bolɛ nun’n, ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a kle kɛ sran’m be ndɛ lo e-ɔ? Ɔ fata kɛ e bu sa ng’ɔ kwla tɔ be su’n, ɔ nin wafa nga be wun yo be’n, be akunndan. Kpɛkun, sɛ e bɔbɔ yɛ sa sɔ’n o e su’n, like nga e klo kɛ sran’m be yo be man e’n, maan e yo i kunngba’n e man be. * (Mat. 7:12) I lɛ nun’n, maan e kan like nnan mɔ e kwla yo’n be ndɛ. I klikli’n yɛle kɛ maan e bu like nga sran’m be tinuntinun be sa kwla miɛn i wun’n, i akunndan. Jasin fɛ bolɛ’n ti kɛ dɔɔtrɔ junman dilɛ’n sa. Dɔɔtrɔ bian ng’ɔ si i junman’n i di kpa’n, ɔ fɛ i ɲin sie i tukpacifuɛ’n i su kpa. Ɔ usɛ i kosan. Kɛ ɔ́ tɛ́ su’n, ɔ sie i su kpa naan ɔ́ wún wafa nga tukpacɛ’n yo i’n, i wlɛ. Asa ekun’n, ɔ kpliman klɛman ayre manman tukpacifuɛ’n. Wie liɛ bɔbɔ’n, ɔ kwla niɛn i mmoja’n naan ɔ́ wún tukpacɛ ng’ɔ kle i yalɛ’n. I sin yɛ ɔ kle i ayre ng’ɔ kwla yo i juejue’n niɔn. Jasin fɛ bolɛ nun kusu’n, e kwla usa sran’m be kosan wie mun naan be kan be klun ndɛ. I liɛ’n, e kwla si sa ng’ɔ o be su’n, ɔ nin akunndan nga be bu’n.

9. ?Akunndan benin yɛ ɔ fataman kɛ e ka lɛ e bu-ɔ? An yiyi nun.

⁹ Kɛ e to sran kun’n, nán maan e ka lɛ e bu i kɛ e si ndɛ ng’ɔ lafi su’n, ɔ nin sa nga ti yɛ ɔ lafi ndɛ sɔ’n su’n, ɔ nin sa ng’ɔ o i su’n. (Nya. 18:13) Ɔ fata kɛ e usɛ i kosan wie mun amanniɛn su naan y’a kwla si i klun ndɛ. (Nya. 20:5) Sɛ ɔ nin i fata’n, maan e usɛ i kosan naan ɔ kɛn i junman su lɔ, annzɛ i awlo lɔ, annzɛ sa uflɛ wie’m be su ndɛ kle e. Kɛ e usa sran’m be kosan mɔ be kan be klun ndɛ’n, e kwla si sa nga ti yɛ be mian jasin fɛ’n i wun’n. I liɛ’n, e kwla uka be kpa kɛ nga Zezi fa yoli’n sa.​—An nian 1 Korɛntifuɛ Mun 9:19-23 nun.

10-11. ?Kɛ nga 2 Korɛntifuɛ Mun 4:7, 8 fa kan’n sa’n, like nɲɔn su mɔ e kwla yo i jasin fɛ bolɛ nun’n, yɛle benin? An fa sa kun yiyi nun.

¹⁰ Like nɲɔn su’n, yɛle kɛ maan e mian e ɲin naan e wun sa ng’ɔ o be su’n i wlɛ. Sa nga be o e wiengu’m be su’n, be  tɔ e su wie. Afin fɔ o e ngba e nun. Ɔ maan, e kwla wun sa ng’ɔ o be su’n i wlɛ. (1 Kor. 10:13) E si kɛ mɛn tɛ nga nun tranlɛ’n timan pɔpɔ. E liɛ’n, Zoova fanngan nun ti yɛ e kwla tra e awlɛn-ɔn. (An kanngan 2 Korɛntifuɛ Mun 4:7, 8 nun.) ?Sɛ ɔ ti sɔ’n, be nga be siman Zoova mɔ be ti kɛ aika ba sa’n be li? Ɔ ti kekle kpa man be. Ɔ maan kɛ Zezi sa’n, ɔ fata kɛ be yo e annvɔ. Yɛ e ‘kan aunjuɛ’n i ndɛ’ kle be.​—Eza. 52:7.

¹¹ Be flɛ aniaan bian kun kɛ Sɛrgei. I nun m’ɔ siman Zoova’n, ɔ fɛmɛn i wun mantanman sran. Kɛ ɔ ko yo naan ɔ nin sran’m b’a koko yalɛ’n, ɔ ti kekle mɛn i. Sanngɛ, ɔ kplinnin su kɛ be kle i Biblu’n nun like. Ɔ seli kɛ: “Kɛ ń súan Biblu’n nun like’n, n wunnin i wlɛ kɛ ɔ fata kɛ Klisifuɛ’m be kan like nga be lafi su’n i ndɛ kle sran mun. N buli i kɛ n su kwlá yomɛn i sɔ’n wie le.” Sanngɛ, Sɛrgei buli be nga be nin a timan jasin fɛ’n i le’n, be akunndan. Yɛ ɔ seli i wun kɛ be wun be ɲrun dan, afin be siman Zoova. I waan: “Like nga be kleli min ti’n, n klun jɔli dan, yɛ n wla guali ase. N si kɛ min wiengu’m be kunndɛ kpa kɛ bé tí ndɛ sɔ’n wie.” Annvɔ mɔ sran’m be yo Sɛrgei ti’n, ɔ ɲannin wunmiɛn boli jasin fɛ’n. Ɔ seli kɛ: “Like ng’ɔ boli min nuan dan’n, yɛle kɛ Biblu’n nun ndɛ mɔ n kan kle sran mun ti’n, srɛ w’a kunman min kun. Asa ekun’n, n ma lafili Ɲanmiɛn su kpa ekun.” *

12-13. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e tra e awlɛn be nga e kle be like’n, be wun-ɔn? An fa sunnzun ase be yiyi nun.

¹² Like nsan su’n, yɛle kɛ maan e tra e awlɛn be nga e kle be like’n, be wun. Atrɛkpa’n, be nin a buman Biblu’n nun ndɛ wie mɔ e si be kpa’n, be su akunndan le. Yɛ sran sunman be lafi su kɛ like nga be kleli be laa’n, ɔ ti nanwlɛ. Atrɛkpa’n, be se be wun kɛ Ɲanmiɛn sulɛ wafa nga be o nun’n, i ti yɛ be nin be osufuɛ mun,  annzɛ be klɔ’n sufuɛ’m be afiɛn sɛ-ɔ. ?É yó sɛ naan y’a uka be?

¹³ ?Kɛ sran’m be wun kɛ pɔn kun su saci’n, ngue yɛ be yo-ɔ? Blɛ sunman’n, be kplan uflɛ kun. Sanngɛ pɔn ng’ɔ su saci’n, i su yɛ be sin lele naan b’a wie uflɛ sɔ’n i kplan-ɔn. Kɛ be ko wie uflɛ’n i kplan’n, kpɛkun be su bubu laa liɛ’n i mlɔnmlɔn siɛn’n. Jasin fɛ bolɛ’n nun’n, i sɔ wie yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ. Kwlaa naan y’a se sran kun kɛ nán maan ɔ lafi like nga be kleli i laa’n su kun’n, maan e dun mmua e ukɛ i naan ɔ lafi like uflɛ ng’ɔ su suan’n su kpa. Sanngɛ nán cɛn ba kunngba yɛ é kwlá úka be naan b’a yo i sɔ liɛ’n niɔn.​—Rɔm. 12:2.

14-15. ?É yó sɛ naan y’a uka sran kun naan w’a wun i wlɛ kɛ cɛn wie lele’n, sran kpa’m bé trán asiɛ’n su tititi? An fa sa kun yiyi nun.

¹⁴ Sɛ e tra e awlɛn sran’m be wun’n, e su seman kɛ kpɛ klikli nga e yiyi Biblu’n nun ndɛ kun nun e kle be’n, be ka lɛ be fa su. Sanngɛ, é úka be blɛblɛblɛ lele naan be bɔbɔ be bu ndɛ nga Biblu’n kan’n, i su akunndan. Wienun-ɔn, e waan é klé sran kun kɛ cɛn wie lele’n, asiɛ’n káci lika klanman naan sran’m bé trán su tititi. Sran wie’m b’a ti ndɛ sɔ’n i le. Sanngɛ, wie’m be nin a timɛn i le. Yɛ atrɛkpa’n, be bu i kɛ, kɛ sran wu’n, nn i liɛ w’a wie mlɔnmlɔn. Atrɛkpa kusu’n, be bu i kɛ, kɛ sran kpa’m be wu’n, ɲanmiɛn su lɔ yɛ be kɔ-ɔ. ?I lɛ nun’n, é yó sɛ naan y’a uka be?

¹⁵ Aniaan bian kun kannin like ng’ɔ yo naan w’a kwla uka sran mun’n, i ndɛ. I waan i klikli nun’n, ɔ kanngan Bo Bolɛ 1:28 nun. Kpɛkun, ɔ usa sran’n kɛ: ‘?Nin yɛ Ɲanmiɛn klo kɛ sran’m be tran-ɔn? ?Yɛ ɔ kunndɛ kɛ be liɛ’n yo sɛ?’ Sran sunman be tɛ i su kɛ: “Ɔ klo kɛ be tran asiɛ’n su wa naan be di aklunjuɛ.” I sin’n, aniaan’n kanngan Ezai 55:11 nun. Kpɛkun ɔ usa sran’n kɛ: “?Like nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ yó’n, ɔ su yomɛn i kun?” Blɛ sunman’n, sran’m be tɛ su kɛ: “Ɔ́ yó.” I agualiɛ su’n, aniaan kanngan Jue Mun 37:10 nun. Kpɛkun, ɔ usa sran’n kɛ: “?Cɛn wie lele’n, sran’m be liɛ yó sɛ?” Ajalɛ sɔ mɔ aniaan’n fali’n ti’n, ɔ kwla ukali sran kpanngban. Ɔ maan, be wunnin i wlɛ kɛ asiɛ’n wá káci lika klanman, naan Ɲanmiɛn klo kɛ sran’m kpa’m be tran su tititi.

16-17. ?Kɛ nga Nyanndra Mun 3:27 fa kan’n sa’n, like trele benin yɛ e kwla yo fa kle kɛ sran’m be ndɛ lo e-ɔ? An fa sa kun yiyi nun.

¹⁶ Like nnan su’n, yɛle kɛ maan e yo like trele wie mun e fa kle kɛ sran’m be ndɛ lo e. Wienun-ɔn, dɔ nga e juli sran’n i awlo lɔ’n, ɔ timɛn i liɛ’n su. I lɛ nun’n, e kwla se i yaci. Kpɛkun, e se i kɛ é bá blɛ ng’ɔ kwla ɲɛn i ti’n nun. ?Yɛ sɛ sran’n kunndɛ kɛ be di junman kan wie mɛn i nin? ?Annzɛ ɔ kpinndiman naan ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ súnman sran’n nin? Sɛ e sie i sɔ liɛ’n i nzɔliɛ’n, nán e sisi e bo naan y’a ti i  wun ɲanman nun.​—An kanngan Nyanndra Mun 3:27 nun.

¹⁷ Kɛ bian kun nin i yi be wa ba nɔnman’n wuli’n, aniaan bla kun klɛli fluwa ko mannin be. Ɔ klɛli Biblu’n nun ndɛ mma wie mun fluwa’n nun naan ɔ́ fá fɔ́nvɔ be. ?Wafa sɛ yɛ i sɔ’n yoli bian’n nin i yi’n niɔn? Bla’n klɛli aniaan bla’n i fluwa. Ɔ seli kɛ: “Anunman’n, min wla boli min wun dan. Fluwa nga a klɛ blɛli e’n, ɔ fɔnvɔli e dan. Wafa ng’ɔ fɔnvɔli e’n, e kwlá kanman. Ń lá ɔ ase lele. Anunman’n, n kanngannin ɔ fluwa’n nun kpɛ 20 tra su. Ndɛ fɛfɛ nga a klɛli be’n ti’n, e si’a wie se. Nanwlɛ, be wlali e fanngan dan. Ń yó ɔ kwla leleele.” Maan e kusu e si sran’m be aunnvuɛ, yɛ e yo like wie fa uka be. Sɛ e yo sɔ’n, i bo kwla gua kpa.

18. (1) ?Kɛ nga 1 Korɛntifuɛ Mun 3:6, 7 fa kan’n sa’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ ɔ tran e klun titi-ɔ? (2) ?Ngue ti-ɔ?

¹⁸ Kɛ é bó jasin fɛ’n, e kwla uka sran mun naan b’a si Ɲanmiɛn. Sanngɛ, maan ɔ tran e klun titi kɛ sɛ bé sú i o annzɛ be su sumɛn i o, ɔ finman e. (An kanngan 1 Korɛntifuɛ Mun 3:6, 7 nun.) Zoova bɔbɔ yɛ ɔ fa sran mun bɛ i sin-ɔn. (Zan 6:44) I kwlaa yoli o, sɛ sran kun sɔ́ jasin fɛ’n nun annzɛ ɔ su sɔman nun’n, ɔ fin like ng’ɔ o sran sɔ’n i awlɛn nun’n. (Mat. 13:4-8) Asa ekun’n, nán maan e wla fi su kɛ sran sunman b’a sɔman jasin fɛ mɔ Zezi boli’n nun klanman. Kusu nn wafa ng’ɔ kle like’n, ɔ leman wunsu. I sɔ’n ti’n, sɛ be nga e bo jasin fɛ’n e kle be’n be nun sunman be sɔman nun’n, nán maan e sa sin bubu e.

19. ?Jasin fɛ bolɛ’n nun’n, sɛ sran’m be ndɛ lo e’n, wafa sɛ yɛ i bo gúa-ɔ?

¹⁹ Jasin fɛ bolɛ’n nun’n, sɛ sran’m be ndɛ lo e’n, i bo gúa kpa. Yɛle kɛ é kló jasin fɛ’n i bolɛ. É wún kɛ, kɛ e cɛ sran like’n, e di su aklunjuɛ sakpa. Kpɛkun “be kwlaa nga be nin nguan m’ɔ leman awieliɛ’n fata’n,” é kwlá úka be kpa. Ɔ maan, bé sɔ́ jasin fɛ’n nun klanman. (Yol. 13:48) I sɔ’n ti, “blɛ mɔ e te le i wun atin’n, maan e yo like ng’ɔ ti kpa’n e man sran kwlaa.” (Gal. 6:10) Sɛ e yo sɔ’n, é mánmán e Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n tititi.​—Mat. 5:16.