1-2. (1) ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a jran e su sa’m be ɲrun kekle cɛn kwlakwla-ɔ? An yiyi nun. (2) ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

KƐ TUKPACƐ kekle wie tɔ sran wie su’n annzɛ i awlɛn su sran kun wu m’ɔ kwla jran kekle’n, ɔ se kɛ: “Kɛ n bu wafa nga n kwla jrannin sa sɔ’n i ɲrun kekle i akunndan’n, n si kɛ nán min bɔbɔ min wunmiɛn’n ti yɛ n kwla yoli sɔ-ɔ.” E nun suman y’a kan ndɛ sɔ’n wie le. Kɛ e niɛn i kpa sa’n, e si kɛ Zoova i wawɛ’n mannin e ‘wunmiɛn ng’ɔ tra klɔ sran liɛ’n’ i ti yɛ e kwla jrannin kekle-ɔ.—2 Kor. 4:7-9.

² Asa ekun’n, Ɲanmiɛn wawɛ’n kwla uka e naan y’a nianman mɛn nunfuɛ’m be ayeliɛ’n su. (1 Zan 5:19) I kunngba’n ɔ kwla uka e naan e nin “aolia nun sran tɛtɛ” mun y’a kun. (Efɛ. 6:12) Siɛn’n maan e kan sa nɲɔn mɔ be nun’n, Ɲanmiɛn wawɛ’n uka e naan y’a jran kekle’n be ndɛ. I sin’n é wá kán like nga e kwla yo naan Ɲanmiɛn w’a fɛ i wawɛ’n w’a man e’n, i ndɛ wie.

3. ?Ngue yolɛ nun yɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n man e wunmiɛn-ɔn?

³ Kannzɛ sa’m be kle e yalɛ sɛ’n, sanngɛ Zoova i wawɛ’n man e wunmiɛn naan y’a kwla di junman ng’ɔ fa mannin e’n. I wie yɛle akoto Pɔlu liɛ’n. Kannzɛ sa’m be kleli i yalɛ’n sanngɛ ɔ kwla suli Zoova titi. Afin ɔ lafili “Klisi i wunmiɛn’n” su. (2 Kor. 12:9) Kɛ ɔ tuli i ajalɛ i nɲɔn su m’ɔ ɔli Korɛnti’n, nán jasin fɛ’n ngunmin yɛ ɔ boli-ɔ. Sanngɛ ɔ dili junman naan w’a kwla niɛn i wun lika. Kɛ ɔ juli Korɛnti’n lɔ’n, ɔ sikeli Akila nin Prisiyi mɔ be ti tannin sua yofuɛ’n be awlo lɔ. Kɛ mɔ Pɔlu ti tannin sua yofuɛ’n ti’n, ɔ nin be dili junman likawlɛ blɛ wie nun. (Yol. 18:1-4) Ɔ maan e kwla se kɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n mannin Pɔlu i wunmiɛn naan w’a kwla bo jasin fɛ’n, naan kusu w’a kwla di junman w’a niɛn i wun lika.

4. ?Kɛ nga 2 Korɛntifuɛ Mun 12:7b-9 fa kan’n sa’n, ngue sa yɛ ɔ kleli Pɔlu yalɛ-ɔ?

 ⁴ An kanngan 2 Korɛntifuɛ Mun 12:7b-9 nun. ?Ndɛ mma sɔ’m be nun’n, kɛ Pɔlu seli kɛ be fali ‘owie wlɛli i kplo’n nun’n’, ndɛ trele benin yɛ i waan ɔ́ kán-ɔn? E si kɛ, kɛ owie wɔ sran kun m’ɔ bu ka nun’n, nanwlɛ i sɔ’n yo ya kpa. Ɔ maan ndɛ nga Pɔlu su kan’n, yɛle kɛ sa nga be o i su’n ti’n, ɔ wun i ɲrun dan. I sɔ’n ti’n ɔ seli kɛ sa ng’ɔ kle i yalɛ’n ɔ ti kɛ ‘Satan i anzi kun yɛ ɔ bo i titi sa-ɔ.’ I sɔ’n kleman kɛ Satan nin i mmusu mun yɛ be fali sa sɔ’n be yili i Pɔlu su trele-ɔ. Sanngɛ kɛ Satan nin i mmusu’m be sieli i nzɔliɛ kɛ sa wie o Pɔlu su’n like kwlaa nga be kwla yo naan sa sɔ’n w’a tin i su kpa’n, yɛ be yoli-ɔ. ?Blɛ sɔ nun’n ngue yɛ Pɔlu yoli-ɔ?

5. ?Wafa sɛ yɛ Zoova tɛli Pɔlu i srɛlɛ’n su-ɔ?

⁵ I bo bolɛ nun’n, Pɔlu kunndɛli kɛ Zoova yi owie sɔ m’ɔ kle i yalɛ’n. I sɔ’n ti’n ɔ seli kɛ: “N srɛli e Min’n kpɛ nsan kɛ ɔ yo naan like sɔ’n jaso min su.” Kannzɛ Pɔlu srɛli Ɲanmiɛn tankaan kpa sɛ’n, sanngɛ owie’n kɛli i kplo’n nun. ?I sɔ’n kle kɛ Zoova w’a tɛman Pɔlu i srɛlɛ’n su? Nɛ́n i sɔ-ɔ. Ɔ tɛli i su. Zoova w’a yiman owie m’ɔ o Pɔlu i kplo’n nun’n, sanngɛ ɔ mɛnnin i wunmiɛn naan sa ng’ɔ o i su’n w’a sɔn i nun. I sɔ’n ti’n Zoova seli kɛ: “Kɛ sran kun leman wunmiɛn’n i nun yɛ n kle kɛ min tinmin’n cɛnnin-ɔn.” (2 Kor. 12:8, 9) Ɔ maan Ɲanmiɛn fanngan nun’n Pɔlu dili aklunjuɛ i junman’n i dilɛ’n nun kpɛkun i wla guali ase.—Fp. 4:4-7.

6. (1) ?Wafa sɛ yɛ Zoova kwla tɛ e srɛlɛ’n su-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ ndɛ mma nga be o ndɛ kpɔlɛ’n nun’n be wla e fanngan-ɔn?

⁶ Atrɛkpa kɛ Pɔlu sa’n, w’a srɛ Zoova le kɛ ɔ yo maan sa ng’ɔ o su’n, ɔ wie. Sanngɛ w’a srɛ lele ngbɛn. I kpa bɔbɔ’n ɔ yo tɛ tra laa’n. I lɛ nun’n, a kwla bu i kɛ Zoova i klun jɔman ɔ wun ti yɛ sa sɔ’n te kle ɔ yalɛ-ɔ. Sɛ ɔ ti sɔ’n maan ɔ wla kpɛn Pɔlu i ndɛ liɛ’n su. Wafa nga Zoova tɛli i srɛlɛ’n su’n i wafa kunngba’n yɛ ɔ́ tɛ́ ɔ srɛlɛ’n su wie-ɔ. Atrɛkpa’n Zoova su yiman sa ng’ɔ o ɔ su’n sanngɛ ɔ́ fɛ́ i wawɛ’n mán ɔ wunmiɛn naan w’a kwla jran kekle. (Jue. 61:4, 5) Sa ng’ɔ o ɔ su’n kwla tɛ wɔ ase, sanngɛ Zoova su yiman ɔ ase le.—2 Kor. 4:8, 9; Fp. 4:13.

7-8. (1) ?Ngue ti yɛ e kwla fa Ɲanmiɛn wawɛ’n e sunnzun aunmuan-ɔn? (2) ?Kɛ Piɛli kán wafa nga Ɲanmiɛn wawɛ’n di junman’n i ndɛ’n, ɔ seli sɛ?

⁷ ?Sa uflɛ benin nun yɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n uka e-ɔ? E kwla fa Ɲanmiɛn wawɛ’n e sunnzun aunmuan. Wienun-ɔn mmeli kun su kɔ lika. Kpɛkun aunmuan dan kpa kun su fita jenvie’n su. Ɔ maan jenvie’n su mmeli’n i bo kɔ wa kɔ wa. Sanngɛ sɛ aunmuan sɔ’n fita kɔ lika nga mmeli’n su kɔ lɔ’n, ɔ kwla su i bo lele ju i juwlɛ. I wafa kunngba’n, kannzɛ sa’m be kle e yalɛ sɛ’n sanngɛ Zoova i wawɛ’n kwla uka e naan y’a su i lele y’a wlu mɛn klanman’n nun.

⁸ Kɛ mɔ akoto Piɛli ti jue trafuɛ’n ti’n ɔ si wafa nga mmeli kɔ lika’n i kpa. I sɔ’n su yɛ ɔ jrannin kannin wafa nga Ɲanmiɛn wawɛ’n di junman’n i ndɛ-ɔ. Ɔ seli kɛ: “Nán klɔ sran’m be bɔbɔ be tiaun yɛ be kannin Ɲanmiɛn i ndɛ’n niɔn. Sanngɛ Ɲanmiɛn bɔbɔ yɛ ɔ fɛli i ndɛ’n wlali be nuan yɛ be kannin-ɔn. Kɛ bé yó sɔ’n, nn Ɲanmiɛn wawɛ’n wo be su.” Glɛki nun ndɛ nga be kacili i Wawle nun kɛ “wo be su’n” be kwla kaci i ekun kɛ “fa be kɔ” annzɛ “su be bo.”—2 Piɛ. 1:21.

9. ?Wafa sɛ yɛ Piɛli fali ndɛ “fa be kɔ’n” fa yiyili wafa nga Ɲanmiɛn wawɛ’n di junman’n nun-ɔn?

⁹ ?Wafa sɛ yɛ Piɛli fali ndɛ “fa be kɔ’n” fa yiyili wafa nga Ɲanmiɛn wawɛ’n di junman’n nun-ɔn? Glɛki nun ndɛ mma nga Piɛli fa kannin ndɛ sɔ’n, i kunngba’n yɛ Liki m’ɔ klɛli Sa Nga be Yoli’n fluwa’n fa  kannin mmeli kun i ndɛ wie-ɔ. Liki waan aunmuan’n ‘fa [mmeli’n] ɔli.’ (Yol. 27:15) I sɔ’n ti’n fluwa sifuɛ kun waan kɛ Piɛli klɛli i kɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n “wo” Biblu’n i klɛfuɛ’m be su’n, ndɛ mma ng’ɔ fa kannin ndɛ sɔ’n ti’n sran’m be bu mmeli i lika kɔlɛ’n i akunndan. Piɛli su se kɛ wafa nga aunmuan’n su mmeli’n i bo naan w’a ju lika ng’ɔ su kɔ’n, i wafa kunngba’n, Ɲanmiɛn wawɛ’n kusu suli Biblu’n i klɛfuɛ’m be bo naan b’a di be junman’n. Fluwa sifuɛ sɔ’n seli ekun kɛ Biblu’n i klɛfuɛ’m be ti kɛ mmeli mɔ b’a trɛ i tannin’n nun m’ɔ su minndɛ kɛ aunmuan’n fɛ i wɔ’n sa. Ɔ maan sɛ é kwlá sé’n, Biblu’n i klɛfuɛ’m be kusu “be minndɛli kɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n fa be di junman ng’ɔ klo’n.” Zoova yoli i liɛ ng’ɔ fata kɛ ɔ yo’n. Ɔ fɛli i wawɛ’n mɔ e fa sunnzunnin aunmuan’n mannin Biblu’n i klɛfuɛ mun. Be kusu be dili junman nga be mannin be’n. Yɛle kɛ be niannin atin nga Ɲanmiɛn wawɛ’n kleli be’n su be dili be junman’n.

10-11. ?Ninnge nɲɔn benin mun yɛ ɔ fata kɛ e yo naan Ɲanmiɛn wawɛ’n w’a uka e-ɔ? An fa sa kun yiyi nun.

¹⁰ Andɛ’n, Zoova fɛmɛn i wawɛ’n manman sran’m be kɛ be klɛ i nuan ndɛ’n kun. Sanngɛ ɔ te fa wawɛ sɔ’n te kle i sufuɛ’m be atin. Kɛ mɔ Zoova kunndɛ kɛ ɔ́ fɛ́ i wawɛ’n mán e’n ti’n, ɔ kle e like nga e kwla yo naan w’a fɛ i wawɛ’n w’a man e’n. E kusu ɔ fata kɛ e yo e liɛ nga e kwla yo i titi naan Ɲanmiɛn w’a fɛ i wawɛ’n w’a man e’n. ?Sanngɛ like trele benin yɛ e kwla yo-ɔ?

¹¹ Maan e fa sunnzun ase kun. Sɛ mmeli kanfuɛ kun waan aunmuan’n yo i wun sa ye’n, ɔ fata kɛ ɔ yo ninnge cinnjin nɲɔn. I klikli’n, ɔ fata kɛ ɔ fa mmeli’n wɔ lika nga aunmuan’n fita lɔ’n. Afin sɛ ɔ yaci i mmeli jranwlɛ lɔ’n, aunmuan’n su kwla sumɛn i mmeli’n i bo. I nɲɔn su’n, ɔ fata kɛ ɔ ɲannji mmeli’n i tannin mun naan ɔ trɛ nun kpa yɛ ɔ fa mmeli’n sie i aunmuan lika naan w’a kwla wɔ i ɲrun. Afin sɛ ɔ trɛ mmeli’n i tannin’m be nun ngbɛn naan ɔ nunman  aunmuan lika’n, mmeli’n su kwlá kɔman. I wafa kunngba’n, sɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n uka e’n, yɛ é kwlá sú Zoova titi-ɔ. Sanngɛ sɛ e waan Zoova fɛ i wawɛ’n man e’n, ɔ fata kɛ e yo ninnge cinnjin nɲɔn. I klikli’n ɔ fata kɛ e yo ninnge nga Ɲanmiɛn wawɛ’n maan i sufuɛ’m be yo’n. Yɛ i nɲɔn su’n, ɔ fata kɛ e mian e ɲin e yo ninnge sɔ mun. (Jue. 119:32) Sɛ e yo i kwlaa sɔ’n, Ɲanmiɛn wawɛ’n ɔ́ úka e naan y’a jran sa kwlaa nga be tɔ e su’n be ɲrun kekle kpɛkun é sú Ɲanmiɛn lele é wlú mɛn klanman’n nun.

12. ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ siɛn’n niɔn?

¹² Ndɛ kpɔlɛ nga be sinnin lɛ’n be nun’n, e kannin ninnge nɲɔn nga be nun’n Ɲanmiɛn wawɛ’n kwla uka e’n be ndɛ. Kɛ sa’m be kle e yalɛ’n Ɲanmiɛn wawɛ’n man e wunmiɛn naan y’a kwla jran kekle. Asa ekun’n ɔ uka e naan y’a su Zoova lele naan y’a ɲan nguan m’ɔ leman awieliɛ’n. Siɛn’n maan e fa e ɲin e sie i ninnge nnan ng’ɔ fata kɛ e yo be naan Ɲanmiɛn w’a fɛ i wawɛ’n w’a man e’n be su.

13. (1) ?Kɛ nga 2 Timote 3:16, 17 fa kan’n sa’n ngue yɛ Ɲanmiɛn ndɛ kwla uka e naan y’a yo-ɔ? (2) ?Sanngɛ ngue yɛ ɔ fata kɛ e bɔbɔ e yo-ɔ?

¹³ Maan e suan Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun like titi. (An kanngan 2 Timote 3:16, 17 nun.) Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mɛnnin i sufuɛ mun naan be klɛ i nuan ndɛ’n. Ɔ maan kɛ e kanngan Biblu’n nun mɔ e bu su akunndan’n, e wun Zoova i mmla’m be wlɛ kpa kpɛkun e klo be. I sɔ’n yo maan e kunndɛ kɛ é káci e nzuɛn’n naan é yó like ng’ɔ jɔ Zoova klun’n. (Ebr. 4:12) Sanngɛ sɛ e waan Ɲanmiɛn fɛ i wawɛ’n man e’n, ɔ fata kɛ e fa blɛ e kanngan Biblu’n nun naan e bu su akunndan kpa. Sɛ e yo ninnge kwlaa sɔ mun’n e ayeliɛ’n yó kpa kpɛkun ndɛ tɛtɛ su finman e nuan fiteman.

14. (1) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ, kɛ e kɔ aɲia’m be bo’n Ɲanmiɛn wawɛ’n wo lɛ wie-ɔ? (2) ?Ngue yɛ e kwla yo naan Ɲanmiɛn w’a fɛ i wawɛ’n w’a man e-ɔ?

¹⁴ Maan e su Ɲanmiɛn likawlɛ. (Jue. 22:23) Kɛ e kɔ aɲia’m be bo’n Ɲanmiɛn wawɛ’n wo e afiɛn. (Ngl. 2:29) Like nga ti yɛ e se sɔ’n yɛle kɛ, kɛ e kɔ e aɲia’m be bo’n e nin e niaan mun e su Ɲanmiɛn likawlɛ, e srɛ Ɲanmiɛn kɛ ɔ fɛ i wawɛ’n man e. Kpɛkun e to jue mɔ be taka Ɲanmiɛn Ndɛ’n su’n. Asa ekun’n, aniaan bian wie mɔ Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mannin be’n, be kle e ajalɛ wie mun. Kpɛkun Ɲanmiɛn wawɛ’n uka aniaan bla mun naan b’a siesie be wun kpa naan b’a di be junman’n. Sanngɛ sɛ e waan Ɲanmiɛn fɛ i wawɛ’n maan e’n, ɔ fata kɛ e siesie e wun kpa ka naan y’a wɔ aɲia’m be bo. Kpɛkun kɛ e ju lɔ’n maan e tɛ kosan’m be su. Sɛ e yo sɔ’n, é yó kɛ mmeli kun mɔ b’a trɛ i tannin’m be nun mɔ aunmuan’n su su i bo kɔ’n sa.

15. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n uka e jasin fɛ’n i bolɛ nun-ɔn?

¹⁵ Maan e bo jasin fɛ’n titi. Kɛ e fa Biblu’n e bo jasin fɛ’n mɔ e fa kle sran’m be like’n, i sɔ’n kle kɛ e kplin su kɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n uka e. (Rɔm. 15:18, 19) Ɔ maan sɛ e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn fɛ i wawɛ’n man e’n, ɔ fata kɛ e mian e ɲin e bo jasin fɛ’n titi. Kpɛkun blɛ kwlaa nga e ɲɛn i wun atin’n, maan e kanngan Biblu’n nun e kle sran mun. Sanngɛ sɛ e waan e nin sran mun é kókó yalɛ kpa’n, e kwla nian wafa nga e nin sran mun e kwla koko yalɛ’n i su ajalɛ ng’ɔ o e Klisifuɛ mun nin be junman’n aɲia fluwa nun’n su.

16. ?Like trele benin yɛ e kwla yo naan Ɲanmiɛn w’a fɛ i wawɛ’n w’a man e-ɔ?

¹⁶ Maan e srɛ Zoova titi. (Mat. 7:7-11; Lik. 11:13) Like trele nga e kwla yo naan Zoova w’a fɛ i wawɛ’n w’a man e’n, yɛle kɛ maan e srɛ i. Sɛ Zoova waan ɔ́ fɛ́ i wawɛ’n mán e’n,  like fi kwlá tɛnndɛnmɛn i ɲrun. Kannzɛ e o bisua-o annzɛ Satan yó sɛ yó sɛ-o, ɔ́ fá mán e. (Zak. 1:17) ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ e kwla srɛ Ɲanmiɛn naan w’a fɛ i wawɛ’n w’a man e-ɔ? Kɛ ɔ ko yo naan y’a wun kosan sɔ’n i su tɛlɛ’n, maan e fa e ɲin e sie i sunnzun ase kun mɔ Zezi fali mɔ Liki fluwa i kunngba cɛ yɛ ɔ kɛn i ndɛ’n, i su. *

17. ?Ngue yɛ sunnzun ase nga Zezi fali m’ɔ o Liki 11:5-9, 13 nun’n, ɔ kle e Ɲanmiɛn srɛlɛ’n su-ɔ?

¹⁷ An kanngan Liki 11:5-9, 13 nun. Sunnzun ase nga Zezi fali’n kle e wafa ng’ɔ fata kɛ e srɛ Ɲanmiɛn naan w’a fɛ i wawɛ’n w’a man e’n. Sunnzun ase sɔ’n nun’n, bian’n ɲannin like ng’ɔ srɛli’n afin ‘ɔ kleli i janvuɛ’n i yalɛ dan.’ Kannzɛ bɔbɔ lika’n w’a ɔ mmua’n, sanngɛ i janvuɛ’n i like srɛlɛ’n w’a kunmɛn i srɛ. Zezi fali sunnzun ase sɔ’n kannin wafa ng’ɔ fata kɛ e srɛ Ɲanmiɛn’n, i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Maan amun srɛ like titi, yɛ bé fá mán amun. Amun kunndɛ like titi, yɛ amún wún i. Amun bobo anuan titi, yɛ bé tíke mán amun.” ?Ngue yɛ ndɛ sɔ’n kle e-ɔ? Sɛ e waan Ɲanmiɛn fɛ i wawɛ’n man e’n ɔ fata kɛ e srɛ i tankaan kpa.

18. ?Ngue ti yɛ e kwla lafi su kɛ Zoova fɛ́ i wawɛ’n mán e-ɔ?

¹⁸ Sunnzun ase nga Zezi fali’n uka e naan y’a wun like nga ti yɛ sɛ e srɛ Zoova’n ɔ́ fɛ́ i wawɛ’n mán e’n, i wlɛ. Bian nga Zezi kɛnnin i ndɛ’n, i waan ɔ́ klé kɛ ɔ si sran nun sɔ. I waan ɔ́ mán sran ng’ɔ bɛli i osu nianlɛ kɔnguɛ’n i aliɛ naan ɔ di, sanngɛ like fi nunmɛn i sa nun. Zezi seli kɛ, kɛ bian’n srɛ́ i janvuɛ’n i kpanwun’n, ɔ jrannin su kpa. I ti yɛ i janvuɛ’n fa mɛnnin i-ɔ. ?Ɔ maan ngue su yɛ Zezi waan ɔ́ fá e ɲin síe-ɔ? Sɛ sran kun mɔ fɔ o i nun’n ɔ kwla ukɛli i janvuɛ’n, nn e kusu e kwla lafi su kɛ sɛ e srɛ Zoova tankaan kpa kɛ ɔ fɛ i wawɛ’n man e’n, ɔ́ fá mán e sakpa.—Jue. 10:17; 66:19.

19. ?Ngue ti yɛ e kwla lafi su kɛ é jrán kekle titi-ɔ?

¹⁹ E kwla lafi su kɛ kannzɛ bɔbɔ Satan miɛn i ɲin yo like kwlaa ng’ɔ kwla yo naan y’a yaci Zoova i sulɛ’n, sanngɛ é jrán kekle titi. Afin Ɲanmiɛn wawɛ’n úka e i sɔ yolɛ’n nun. I klikli’n yɛle kɛ ɔ́ mán e wunmiɛn naan y’a kwla jran e su sa’m be ɲrun kekle. I nɲɔn su’n yɛle kɛ Zoova i wawɛ’n súan e bo. Ɔ maan é sú i lele é wlú mɛn klanman’n nun. I sɔ’n ti’n maan e fua kpa kɛ é yó like kwlaa nga e kwla yo naan Ɲanmiɛn wawɛ’n uka e titi.