Sɛ e kunndɛ kɛ e nin sran kun é trá janvuɛ’n, ɔ fata kɛ e si i kpa. I liɛ’n, é fá e wun mɛ́ntɛn i. I wafa kunngba’n, sɛ e si Zoova kpa’n, é fá e wun mɛ́ntɛn i naan ɔ kaci e janvuɛ. Nanwlɛ, Zoova i nzuɛn’m be yo ɲɛnmɛn dan. I nzuɛn sɔ’m be nun cinnjin nnan mun yɛ: ɔ le tinmin, ɔ si ngwlɛlɛ, ɔ yo sa i nuan su sɛsɛsɛ yɛ ɔ ti klolɛ.

“Ee, min Min Zoova, wɔ mɔ a Sie Like Kwlakwla’n, a fali ɔ tinmin dan’n nin ɔ sa mɔ wunmiɛn o nun’n yili ɲanmiɛn m’ɔ la nglo lɔ plaii’n nin asiɛ’n.”—ZEREMIN 32:17.

Kɛ e bo e ɲin ase e nian ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n, e wun i wlɛ kɛ ɔ le tinmin. Ninnge sɔ’m be nun kun yɛle wia’n. Kɛ wawa blɛ nun’n wia’n bo e su’n, e wunnɛn’n yɛyɛ e. Ɔ maan e wun i wlɛ kɛ Zoova le tinmin sakpa. Fluwa sifuɛ’m be waan wia’n i lolɛ ng’ɔ lo’n, ɔ yo sro naan i afiɛn lɔ’n ti degle miliɔn 15 (15.000.000°C). Segɔndu kwlaa nun’n, wia’n i bolɛ m’ɔ bo’n i ta’n ti kɛ bɔnbu miliɔn kpanngban kpa mɔ b’a kpuke’n, be ta’n sa.

Wia’n ti kaan tra nzraama miliɔn kpanngban nga be o nglo lɔ’n, be nun sunman. Fluwa sifuɛ’m be waan nzraama kun o lɛ’n, ɔ cɛnnin tra wia’n lele kpɛ kɔe 1.700. Be waan sɛ be fa nzraama sɔ’n be sie i wia’n i osu nun’n, ɔ́ káta asiɛ’n nin nzraama dan nga be flɛ i kɛ Zipitɛli’n be su kplu. I sɔ’n kwla uka e naan y’a wun ndɛ nga Zeremin kannin’n i wlɛ kpa. Ɔ seli kɛ Ɲanmiɛn Zoova i tinmin dan’n, yɛ  maan ɔ kwla yili ɲanmiɛn’n m’ɔ la nglo lɔ plaii’n nin asiɛ’n niɔn.

?Ɲanmiɛn i tinmin’n i su ye benin yɛ e ɲɛn i-ɔ? Wia’n nin ninnge fanunfanun nga Ɲanmiɛn yili be asiɛ’n su’n, be ti yɛ klɔ sran kwla tran nguan nun-ɔn. Asa ekun’n, Ɲanmiɛn fɛ i tinmin’n fa ti sran’m be wun ɲanman nun. Zezi blɛ su’n, Ɲanmiɛn maan ɔ yoli abonuan sa wie mun. Biblu’n se kɛ: “Aɲinsifuɛ’m be wun ase siɛn’n, be nga be ja timan kpa’n be nanti, kokowefuɛ’m be yo juejue, sutrefuɛ’m be ti sa, be nga be wuli’n be jaso.” (Matie 11:5) ?Yɛ e blɛ liɛ’n su li? Biblu’n se kɛ: “Ɔ man sran nga w’a fɛ’n i wunmiɛn.” Ɔ se ekun kɛ: “Be nga be fa be wla gua Zoova su’n bé ɲán wunmiɛn ekun.” (Ezai 40:29, 31)Kannzɛ sa nga be o e su’n be ti sɛ ti sɛ’n, Ɲanmiɛn kwla man e ‘wunmiɛn m’ɔ tra klɔ sran liɛ’n’ naan y’a kwla jran kekle. (2 Korɛntifuɛ Mun 4:7) Ɲanmiɛn m’ɔ kwla sa kwlaa yo’n, ɔ nian e lika. I sɔ’n ti’n, e kunndɛ kɛ é fá e wun mɛ́ntɛn i.

“Ee Zoova, ninnge nga a yoli be’n be sɔnnin-o! A yoli be kwlaa ngwlɛlɛ su.”—JUE MUN 104:24.

Kɛ e suan ninnge nga Ɲanmiɛn yoli be’n be su like’n, e wun i wlɛ kɛ ɔ si ngwlɛlɛ dan. Fluwa sifuɛ’m be fa be ɲin be sie i ninnge nga Zoova yili be’n be su kpa, kpɛkun be nian su be yi be liɛ. I sɔ yɛ be yoli naan b’a kwla yi aviɔn’n niɔn.

Wafa nga Ɲanmiɛn yili klɔ sran’n, ɔ kle kɛ ɔ si ngwlɛlɛ dan. Maan e kan wafa nga klɔ sran’n i nguan’n bo i bo lele mɔ bé fá wú i’n, i ndɛ. Kɛ yasua kun nin bla kun be ko si sua’n, mɔ be wun nzue’n ko yia nun’n, lɛ yɛ klɔ sran’n i nguan’n bo i bo-ɔ. I klikli nun’n, ɔ ti like kaan sa. Be kwlá wunmɛn i nin be ɲinma. Be flɛ i kɛ selili. Sɛ selili’n ti fluwa’n, nn é sé kɛ sran’n i wunnɛn’n i likalika’m be klɛ nun. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, selili kunngba sɔ’n, ɔ kaci selili kpanngban. Be fa be wun, sanngɛ junman nga be di’n ti fanunfanun. Wie kaci mmoja, wie kaci owie, yɛ wie kaci like uflɛ. Kɛ ɔ ko yo sɔ’n, e wunnɛn’n i likalika’m be fitefite. Ɔ maan, kɛ mmoja jran bla’n lele mɔ anglo ngwlan fá jú’n, selili kunngba sɔ’n w’a trɛ lele w’a kaci sran. Sran kun i nun selili’m be ju miliar kpanngban. Kɛ sran kpanngban be bu ninnge kɛ ngalɛ sa’m be akunndan’n, be kan ndɛ kunngba nga jue tofuɛ’n kannin wie. Ɔ seli kɛ: “Ń mánmán wɔ, afin wafa nga a yili min’n, ɔ yo ɲɛnmɛn yɛ ɔ ti abonuan.”—Jue Mun 139:14.

?Ɲanmiɛn i ngwlɛlɛ’n i su ye benin yɛ e ɲɛn i-ɔ? Ɲanmiɛn si like ng’ɔ fata e yo naan y’a di aklunjɔɛ’n. Ɔ si sa kpanngban yɛ ɔ wun sa wlɛ. I sɔ’n ti’n, ɔ kwla man e afɔtuɛ kpakpa mun. Afɔtuɛ sɔ’m be o Biblu’n nun. I wie yɛle kɛ Biblu’n se kɛ: ‘Sɛ be loli sran kun i ngasi’n, maan ɔ yaci sa nga be yoli i’n ɔ cɛ klun ufue su.’ (Kolɔsufuɛ Mun 3:13)Kɛ e fa afɔtuɛ sɔ’n su’n, e ɲan su ye dan. Dɔɔtrɔ’m be waan kɛ sran yo e like mɔ e yaci e cɛ i’n, e lafi kpa, e ɲanman tansiɔn, e akunndan’n sannganman yɛ e ɲanman tukpacɛ uflɛ wie mun ekun. Kɛ janvuɛ kpa kun sa’n, Ɲanmiɛn man e afɔtuɛ naan e liɛ yo ye tititi. (2 Timote 3:16, 17) ?E kunndɛman kɛ e nin Ɲanmiɛn é trá janvuɛ?

“Zoova klo sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n.”—JUE MUN 37:28.

Ɲanmiɛn yo sa i nuan su tititi. Biblu’n se kɛ: “Ɲanmiɛn Kpli kwlá yoman klunwi sa mlɔnmlɔn, Sran m’ɔ Kwla Like Kwlaa Yo’n ɔ kwlá yoman sa tɛ le.” (Zɔbu 34:10) Jue tofuɛ’n seli kɛ Zoova “wá dí sran’m be jɔlɛ nanwlɛ su.” (Jue Mun 67:4) E kwlá lakaman Ɲanmiɛn. Afin “Zoova liɛ’n, ɔ nian sran’n i awlɛn’n nun.” Yɛ ɔ si sa’n kwlaa. (1 Samiɛli 16:7) Ɲanmiɛn wun sa tɛtɛ kwlaa nga sran’m be yo i asiɛ’n su’n. Ɔ maan, ɔ se e kɛ ɔ ka kan’n, ‘klunwifuɛ’m bé núnnún asiɛ’n su.’—Ɲanndra Mun 2:22.

Ɲanmiɛn buman sran’m be fɔ sa trilili. Sran ng’ɔ nin aunnvɔɛ silɛ fata’n, ɔ si i aunnvɔɛ. Biblu’n se kɛ: “Zoova yaci sa cɛ, yɛ ɔ si aunnvɔɛ.” Be nga be yo sa tɛ mɔ be kaci be nzuɛn’n, Ɲanmiɛn yaci cɛ be. I sɔ’n kle kɛ ɔ yo sa i nuan su sakpa.—Jue Mun 103:8; 2 Piɛli 3:9.

?Ɲanmiɛn i sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n, i su ye benin yɛ e ɲɛn i-ɔ? Akoto Piɛli seli kɛ: “Ɲanmiɛn kpaman sran nun. Sanngɛ nvle kwlaa nun’n, sran ng’ɔ sro i m’ɔ yo sa ng’ɔ ti kpa’n, i sɔfuɛ’n yɛ i klun jɔ i wun-ɔn.” (Sa Nga Be Yoli’n 10:34, 35) Kɛ e wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn kpaman sran nun’n, ɔ yo e fɛ dan. Sɛ e ti blɔfuɛ annzɛ sran ble-o, sɛ e finwlɛ’n ti sɛ ti sɛ-o, sɛ e dili suklu annzɛ y’a diman suklu-o, sɛ e le sika annzɛ e leman sika-o, Ɲanmiɛn fɛmɛn i ɲin siemɛn i sɔ liɛ’n su. E ngba e kwla fa e wun mɛntɛn i.

Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ e wun i wlɛ kɛ ɔ yo sa nuan su sɛsɛsɛ naan e bɔbɔ e yo sɔ wie. I sɔ’n ti, kɛ ɔ́ yí klɔ sran’n ɔ mɛnnin i like kun. Like sɔ’n yɛle e klun akunndan’n. Biblu’n kle kɛ e klun akunndan’n di lalo. Ɔ maan, sɛ sa nga e yo’n ti kpa annzɛ ɔ ti tɛ’n, ɔ di e nanwlɛ. (Rɔmunfuɛ Mun 2:15) Sɛ e mian e  ɲin naan e klun akunndan’n yo kpa’n, e ɲin su tranman ninnge tɛtɛ’m be su. Kusu sɛ e yo sa tɛ’n, ɔ kwla yo e nsisɔ yɛ e kaci e sa. Nanwlɛ, sɛ e si kɛ Ɲanmiɛn yo sa i nuan su sɛsɛsɛ’n, i sɔ’n úka e yɛ é fá e wun mɛ́ntɛn i.

“Ɲanmiɛn ti klolɛ.”—1 ZAN 4:8.

Biblu’n se kɛ Ɲanmiɛn le tinmin, ɔ si ngwlɛlɛ, yɛ ɔ yo sa i nuan su sɛsɛsɛ. Sanngɛ ndɛ cinnjin kun mɔ Biblu’n kan’n, yɛle kɛ Ɲanmiɛn ti klolɛ. Zoova fɛli i tinmin’n fa yili ninnge mun. Kpɛkun i ngwlɛlɛ’n nin i sa nuan su sɛsɛsɛ yolɛ’n, be kle i ajalɛ ng’ɔ fata kɛ ɔ fa’n. Sanngɛ klolɛ’n yɛ ɔ su i bo maan ɔ yo like kwlaa-ɔ.

Zoova mianman like fi wun. ?Yɛ nn ngue ti yɛ ɔ yili anzi nin klɔ sran mun, kpɛkun ɔ nian be lika-ɔ? Klolɛ’n ti-ɔ. Ɔ yili asiɛ’n i klanman kpa naan klɔ sran mɔ bé wá trán su’n, be klun jɔ. Andɛ nin andɛ’n, ɔ te kle kɛ ɔ klo sran. Afin “ɔ bo i wia’n man klunwifuɛ mun nin sran kpa mun, yɛ ɔ tɔ nzue man be nga be yo sa kpa’n, ɔ nin be nga be yoman sa kpa’n.”—Matie 5:45.

Asa ekun’n, “Zoova kleli kɛ ɔ klo sran dan naan ɔ si sran aunnvɔɛ.” (Zaki 5:11)Ɔ yi i sɔ liɛ’n i nglo be nga be kunndɛ kɛ bé sí i naan bé fá be wun mɛ́ntɛn i’n, be lika. Zoova fɛ i ɲin sie i be tinuntinun be su. Biblu’n se kɛ ‘be ndɛ lo i.’—1 Piɛli 5:7.

?Kɛ mɔ Ɲanmiɛn ti klolɛ’n, ye benin yɛ e ɲɛn i-ɔ? Kɛ wia’n wá tɔ́ m’ɔ blo kankankan’n mɔ e wun i’n, ɔ yo e ɲɛnmɛn dan. Kɛ ba nɔnman kun srí mɔ e ti i nɛn’n, ɔ yo e fɛ. Kɛ e wun kɛ e osufuɛ kun klo e sa’n, e di aklunjɔɛ. Ninnge sɔ’m be timan cinnjin sɔ liɛ, sanngɛ be yo maan e klun jɔ dan.

Like kun ekun m’ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn klo e’n, yɛle kɛ ɔ man e atin kɛ e srɛ i. Biblu’n se kɛ: “Nán an koko like fi ti. Sanngɛ sa kwlaa ng’ɔ o amun su’n, an koko kle Ɲanmiɛn. An tu amun klun be srɛ i, yɛ an lɛ i ase.” Kɛ siɛ kun m’ɔ klo i mma mun sa’n, Zoova kunndɛ kɛ e kan e klun ndɛ kwlaa e kle i. I waan sɛ e yo sɔ’n, klolɛ m’ɔ klo e’n ti’n, ‘aunjɔɛ ng’ɔ man mɔ sran fi kwlá simɛn i bo’n,’ yɛ ɔ́ fá mán e-ɔ.—Filipufuɛ Mun 4:6, 7.

Ndɛ akpasua nga nun’n, e wunnin kɛ Ɲanmiɛn le tinmin, ɔ si ngwlɛlɛ, ɔ yo sa i nuan su sɛsɛsɛ yɛ ɔ ti klolɛ. Sɛ a bu nzuɛn sɔ’m be su akunndan’n, á sí sran wafa nga Ɲanmiɛn ti’n. É wlá ɔ fanngan kɛ a kanngan ndɛ akpasua nga i sin liɛ’n nun. I liɛ’n, á sí Ɲanmiɛn kpa ekun. Á sí ninnge nga Ɲanmiɛn yoli be’n, ɔ nin ng’ɔ́ wá yó be’n mɔ a kwla ɲan su ye wie’n.