Sɛ e waan é sí sran kun kpa’n, ɔ fata kɛ e si ninnge nga sran sɔ’n yoli be’n nin sa ng’ɔ jrannin be ɲrun kekle’n. I wafa kunngba’n, sɛ e waan é sí Ɲanmiɛn’n, ɔ fata kɛ e si ninnge ng’ɔ yoli be’n. Sɛ e yo sɔ’n, é wún i wlɛ kɛ e ɲan ninnge ng’ɔ yoli be laa’n be su ye andɛ. Kpɛkun cɛn wie lele’n, é ɲán be su ye ekun.

Ɲanmiɛn Zoova yɛ ɔ yili like kwlakwla-ɔ. Biblu’n se kɛ: “Kɛ ɔ fin cɛn nga Ɲanmiɛn yili mɛn’n lele mɔ w’a fa ju andɛ’n, ninnge ng’ɔ yili be’n be ti’n, sran’m be kwla si i nzuɛn’n. Yɛle kɛ be kwla wun i kɛ i tinmin’n ti anannganman naan ɔ ti Ɲanmiɛn sakpasakpa. Ɔ maan be leman ndɛ be kanman.” (Rɔmunfuɛ Mun 1:20) Biblu’n se ekun kɛ: “I yɛ ɔ fɛli i tinmin’n yili asiɛ’n niɔn, i yɛ ɔ fɛli i ngwlɛlɛ’n fa siesieli asiɛ m’ɔ yo like ye’n niɔn. Kpɛkun i yɛ ɔ fali akunndan m’ɔ si i’n fa trɛli ɲanmiɛn m’ɔ la nglo lɔ plaii’n nun-ɔn.” (Zeremin 10:12) Ninnge kwlaa nga Ɲanmiɛn yili be’n, be kle kɛ e ndɛ lo i.

Wafa nga Zoova yili klɔ sran’n, ɔ ti i liɛ ngunmin. Afin ɔ yili klɔ sran kɛ “i bɔbɔ sa.” (Bo Bolɛ 1:27) I sɔ’n kle kɛ e kwla yi i nzuɛn’m be nglo. Asa ekun’n, ɔ yoli maan e kwla si akunndan ng’ɔ bu’n. Kpɛkun e kwla wun i mmla’m be wlɛ. Kɛ e niɛn i mmla’m be su e nanti’n, e di aklunjɔɛ. Ng’ɔ ti cinnjin kpa’n yɛle kɛ ɔ yoli maan e kwla fa e wun e mɛntɛn i.

Ninnge kwlaa nga Ɲanmiɛn yili be asiɛ’n su’n, be kle kɛ ɔ bu e wun akunndan kpa. Akoto Pɔlu seli kɛ: ‘Ɔ yoli ninnge kpakpa mun fa yili i sran’n i wafa ng’ɔ ti’n i nglo. Yɛle kɛ ɔ tɔ nzue man e, kpɛkun ɔ yo maan e fie’m be yo kpa, ɔ maan e ku yi, yɛ e klun jɔ dan.’ (Sa Nga Be Yoli’n 14:17) Nán ninnge nga sɛ e ɲan be’n e kwla tran nguan nun’n, be ngunmin yɛ Ɲanmiɛn fa mannin e-ɔ. Sanngɛ ɔ mannin e ninnge fanunfanun kpanngban naan e di su aklunjɔɛ. Ninnge kwlaa nga Ɲanmiɛn maan e le be’n, be ti ninnge kwlaa nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ fá mán e’n i bue kaan sa.

Zoova yili asiɛ’n naan sran’m be tran su tititi. Biblu’n se kɛ: “Ɔ fali asiɛ’n mannin klɔ sran mun.” Ɔ se ekun kɛ: ‘nán ngbɛn ti yɛ ɔ yili asiɛ’n niɔn, sanngɛ ɔ yili i kɛ be tran su.’ (Jue Mun 115:16; Ezai 45:18) ?Wan mun yɛ bé wá trán asiɛ’n su-ɔ? ?Bé  trán su afuɛ nɲɛ? Biblu’n se kɛ: “Asiɛ’n yó sran kpa’m be liɛ, yɛ bé trán su tititi.”—Jue Mun 37:29.

I sɔ’n ti’n, kɛ ɔ boli Adan nin Ɛvu’n, ɔ fali be sieli i lika klanman kpa kun nun. Kpɛkun ɔ seli be kɛ be ‘di nun junman, yɛ be niɛn i lika.’ (Bo Bolɛ 2:8, 15) Ɲanmiɛn mannin be junman cinnjin kpa kun. Ɔ seli be kɛ: “Amun wu ba kpanngban, amun sɔn kpa, amun yi asiɛ’n yɛ amun sie i.” (Bo Bolɛ 1:28) Ɔ maan, Adan nin Ɛvu be kwla tran nguan nun tititi asiɛ’n su. Sanngɛ be yoli ɲin kekle Ɲanmiɛn su. Ɔ maan kɛ mɛn’n ɔ́ wá yó “sran kpa’m be” liɛ’n, be dunman su tɛman nun wie. Fluwa nga nun’n, é wá wún kɛ kannzɛ Adan nin Ɛvu be yoli sa tɛ’n, sanngɛ like nga Zoova sunnzunnin kɛ ɔ́ yó’n, saan ɔ́ yó i sakpa. Maan e dun mmua e fa e ɲin sie i like kun ekun mɔ Ɲanmiɛn yoli’n i su.

Be flɛ Biblu’n i ekun kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n. ?Ngue ti yɛ Zoova fali Biblu’n mannin e-ɔ? I klikli’n, yɛle kɛ ɔ kunndɛ kɛ e si i. (Ɲanndra Mun 2:1-5) Biblu’n tɛman kosan tɛkɛtɛkɛ kwlaa nga e kwla usɛ i Ɲanmiɛn su’n, be ngba su. Yɛ fluwa wie fi kwlá yoman sɔ. (Akunndanfuɛ’n 3:11) Sanngɛ ndɛ kwlaa ng’ɔ o Biblu’n nun’n, ɔ kwla uka e naan y’a si Ɲanmiɛn. Wafa nga Ɲanmiɛn nin sran’m be nanti’n, ɔ yi sran wafa ng’ɔ ti’n i nglo. E si be ng’ɔ klo be’n nin be ng’ɔ kloman be’n. (Jue Mun 15:1-5) Biblu’n uka e maan e si wafa ng’ɔ klo kɛ e su i’n, nin wafa ng’ɔ kunndɛ kɛ e nanti’n, nin wafa ng’ɔ kunndɛ kɛ e bu aɲanbeun ninnge mun’n. Asa ekun’n, sɛ e kanngan Biblu’n nun naan e si ndɛ nga Zezi kannin’n nin ninnge ng’ɔ yoli be’n be kpa’n, é sí Zoova i nzuɛn’m be kpa.—Zan 14:9.

Like kun ekun nga ti yɛ Zoova fali Biblu’n mannin e’n, yɛle kɛ ɔ klo kɛ e si like ng’ɔ fata kɛ e yo naan y’a di aklunjɔɛ’n. Biblu’n nun’n, Zoova kle e like nga é yó naan e nin e awlofuɛ mun y’a tran fɛfɛ’n. Ɔ kle e like nga é yó naan y’a yoman aɲinkpli’n. Kpɛkun ɔ kle e like nga e kwla yo naan y’a kokoman ngboko’n. Fluwa nga yiyi nun ekun kɛ Biblu’n tɛ kosan cinnjin nga klɔ sran’m be fa usa be wun’n be su. I wie yɛle kɛ: ‘?Ngue ti yɛ e wun ɲrɛnnɛn dan sɔ-ɔ? ?Cɛn wie lele’n e liɛ yó sɛ?’ Asa ekun’n, Biblu’n yiyi like nga Ɲanmiɛn wá yó naan i klun sa’n w’a kpɛn su’n i nun.

Sa wie mun ekun be kle kɛ Biblu’n ti i liɛ ngunmin naan ɔ fin Ɲanmiɛn. Sran kɔe 40 yɛ be klɛli Biblu’n niɔn. Kɛ be boli i bo lele m’ɔ́ fá wíe’n, ɔ dili afuɛ 1.600 tra su. Be ngba’n be fa e ɲin sie i ndɛ cinnjin kun su. I sɔ’n kle kɛ fluwa sɔ’n fin Ɲanmiɛn sakpa. (2 Timote 3:16) Lalafuɛ nun fluwa nga sran’m be klɛli be’n, kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n be kpɛli be nun ndɛ’n i wun. Sanngɛ Biblu’n nun ndɛ liɛ’n w’a kaciman. Lalafuɛ fluwa wie mɔ sran’m be klɛli Ɲanmiɛn i nuan ndɛ’n su mɔ be o lɛ andɛ nin andɛ’n, be kle sɔ weiin. Sran wie’m be yoli lele naan nán be kaci Biblu’n nun ndɛ’n aniɛnaniɛn’m be nun. Wie’m be yoli naan nán sran kpanngban be ɲan Biblu’n naan be kanngan nun. Sanngɛ i kwlaa sɔ’n yoli ngbɛn. Andɛ’n, fluwa nga sran’m be yi be kpanngban aniɛn fanunfanun nun’n, be wie fi toman Biblu’n. I sɔ’n kle kɛ “e Ɲanmiɛn’n i ndɛ’n wo lɛ tititi.”—Ezai 40:8.

Like kun mɔ Ɲanmiɛn yoli m’ɔ ti i liɛ ngunmin ekun’n, yɛle kɛ ɔ fali ajalɛ wie mun naan like ng’ɔ sunnzunnin i klɔ sran’m be lika’n w’a kpɛn su. Kɛ nga e dun mmua e wunnin i sa’n, Ɲanmiɛn klo kɛ klɔ sran’m be tran asiɛ’n su tititi. Sanngɛ kɛ Adan nin Ɛvu be yoli sa tɛ’n, be nin be mma’m b’a ɲanman nguan m’ɔ leman awieliɛ’n i kun. Biblu’n se kɛ: “Sran kunngba ti yɛ sa tɛ’n bali mɛn’n nun-ɔn. Yɛ sa tɛ’n kusu ti yɛ wie’n bali-ɔ. Ɔ maan wie’n wo sran’m be kwlaa be su’n, afin be kwlaa be yoli sa tɛ.” (Rɔmunfuɛ Mun 5:12) Sa tɛ mɔ sran’m be yoli’n, sɛ é kwlá sé’n ɔ tanndannin Ɲanmiɛn i ja nun. ?Ngue yɛ ɔ́ yó naan like ng’ɔ sunnzunnin’n w’a kpɛn su-ɔ?

Zoova yo sa’n i nuan su titi. Zoova buli Adan nin Ɛvu be fɔ. Sanngɛ ɔ fali ajalɛ naan cɛn wie lele’n be mma’m be liɛ yo ye. Ngwlɛlɛ dan m’ɔ si i’n ti’n, ɔ buli wafa ng’ɔ kwla siesie sa sɔ’n i akunndan. Kpɛkun be ja nun lɛ’n, ɔ kannin ajalɛ ng’ɔ fali’n i ndɛ. (Bo Bolɛ 3:15) Yɛle kɛ ɔ́ fɛ́ i Wa Zezi Klisi yí sran’m  be ti tɛ. I liɛ’n, sran’m be su yoman sa tɛ kun yɛ be su wuman kun.

Ɲin kekle mɔ Adan yoli’n ti’n, sran’m be wun be ɲrun dan. Kɛ ɔ ko yo naan b’a ɲan be ti’n, Zoova sunmannin Zezi asiɛ’n su wa naan ɔ wa kle be wafa ng’ɔ fata kɛ be nanti’n, yɛ ‘ɔ fɛ i nguan’n man naan ɔ kpɔ sran kpanngban be ti.’ a (Matie 20:28; Zan 14:6) Fɔ nunman Zezi nun kɛ Adan sa. I sɔ’n ti’n, ɔ kwla fɛ i nguan’n kpɔ sran’m be ti. Zezi liɛ’n, w’a yoman ɲin kekle kɛ Adan sa. I ɲin yili Ɲanmiɛn lele be kunnin i. Zezi nin kunlɛ fataman. I sɔ’n ti’n, kɛ ɔ wuli’n Zoova cɛnnin i, kpɛkun ɔ ɔli ɲanmiɛn su. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, like nga Adan w’a kwlá yoman’n, Zezi yoli. Yɛle kɛ be nga be ɲin yi Ɲanmiɛn’n, be kwla ɲan nguan m’ɔ leman awieliɛ’n. Biblu’n se kɛ: “Kɛ nga sran kunngba i ɲin kekle’n ti’n, sran kpanngban be kacili sa tɛ yofuɛ’n sa’n, i wafa kunngba’n, sran kunngba i aɲinyiɛ’n ti’n, bé bú sran kpanngban be sran kpa.” (Rɔmunfuɛ Mun 5:19) Zezi i wie’n ti’n, Ɲanmiɛn wá yó like ng’ɔ sunnzunnin kɛ ɔ́ yó mán sran mun’n. Yɛle kɛ ɔ́ mán be nguan m’ɔ leman awieliɛ’n asiɛ’n su.

Kɛ Adan yoli sa tɛ’n, ajalɛ nga Zoova fali’n ɔ kle e like kpanngban. E wun kɛ, kɛ Zoova bo like kun i yolɛ bo’n, saan ɔ́ guɛ́ i bo. I bɔbɔ seli kɛ: ‘Min ndɛ m’ɔ fin min nuan fite’n, saan ɔ́ yó min klun sa’n.’ (Ezai 55:11) Asa ekun’n, e wun i wlɛ kɛ Zoova klo e dan. Biblu’n se kɛ: “Wafa nga Ɲanmiɛn kleli kɛ ɔ klo e’n yɛle kɛ Ɲanmiɛn sunmɛnnin i Wa kunngba cɛ’n mɛn’n nun naan i dunman nun’n, e ɲan nguan. Klolɛ sɔ’n, nán kɛ e yɛ e kloli Ɲanmiɛn-ɔn, sanngɛ i yɛ ɔ kloli e-ɔ. Yɛ ɔ sunmɛnnin i Wa’n kɛ e sa tɛ’m be ti’n, ɔ fɛ i wun yi tɛ naan e nin i e afiɛn sɛ ekun.”—1 Zan 4:9, 10.

Ɲanmiɛn “w’a yacimɛn i bɔbɔ i Wa’n i lɛ. E kwlaa e dunman nun’n, ɔ fɛ i mannin.” I sɔ’n ti’n, e lafi su kɛ ɔ́ fá ‘ninnge onga’m be kwlaa mán e klun ufue su.’ (Rɔmunfuɛ Mun 8:32) ?Ngue yɛ Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ yó mán e-ɔ? Sɛ a kanngan ndɛ akpasua nga i sin liɛ’n nun, á wún i wlɛ.