1-2. ?Ngue yɛ Zoova i sufuɛ’m be lafi su-ɔ?

KƐ SRAN kun i ɲin o like kpa kun sin’n, i sɔ’n ti kpa mɛn i. Sran wie’m be lafi su kɛ be aja’n yó ye. Wie’m be lafi su kɛ be mma nga bé wá wú be’n, bé yó juejue. Wie mun ekun be liɛ’n be lafi su kɛ sɛ tukpacɛ kekle wie yo be’n, bé fín nun fíte. E mɔ e ti Zoova i sufuɛ’n e lafi ninnge sɔ’m be su wie. Sanngɛ like kun o lɛ mɔ e lafi su wie-ɔ. Like sɔ’n i cinnjin tra ninnge ngalɛ mun. Yɛle kɛ e lafi su kɛ é ɲán nguan m’ɔ leman awieliɛ’n yɛ e awlɛn su sran nga be wuli’n, bé cɛ́n.

² Akoto Pɔlu seli kɛ: “N lafi Ɲanmiɛn su kɛ be nga be yoli sa kpa-o, be nga b’a yoman sa kpa-o, bé cɛ́n.” (Yol. 24:15) Nán akoto Pɔlu yɛ ɔ dun mmua seli kɛ ɔ lafi sran cɛnlɛ’n su-ɔ. Zɔbu kɛnnin i sɔ ndɛ’n wie. Ɔ lafili su kɛ Ɲanmiɛn wla kpɛ́n i su naan ɔ́ cɛ́n i nguan ekun.—Zɔb 14:7-10, 12-15.

3. ?Ndɛ ng’ɔ o Korɛntifuɛ Mun fluwa klikli ndɛ tre 15 nun’n, i su ye benin yɛ e kwla ɲɛn i-ɔ?

³ Ninnge nga be kwla yo maan e lafi Ɲanmiɛn su kpa’n be nun kun yɛle sran cɛnlɛ’n. (Ebr. 6:1, 2) Pɔlu kannin sran cɛnlɛ’n i ndɛ Korɛntifuɛ Mun fluwa klikli ndɛ tre 15 nun. Ndɛ ng’ɔ kannin’n wlali Klisifuɛ klikli’m be fanngan. E kusu ndɛ nga Pɔlu kannin’n ɔ́ wlá e fanngan, kpɛkun ɔ́ yó maan é láfi su kɛ sran’m bé cɛ́n sakpa.

4. ?Ngue ti yɛ e kwla lafi su kɛ e awlɛn su sran nga be wuli’n bé cɛ́n sakpa-ɔ?

⁴ Zezi i cɛnlɛ’n ti’n e lafi su kɛ sɛ e awlɛn su sran kun wu’n, ɔ kwla cɛn nguan ekun. Kɛ Pɔlu bó “jasin fɛ’n” klé Korɛntifuɛ mun’n, ɔ kannin Klisi i cɛnlɛ’n i ndɛ wie. (1 Kor. 15:1, 2) Ɔ seli kɛ sɛ Klisifuɛ kun lafiman sran cɛnlɛ’n su’n, nn i Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ti ngbɛn. (1 Kor. 15:17) Ɔ maan Zezi i cɛnlɛ’n ti’n e kwla lafi su kɛ sran’m bé cɛ́n sakpa.

5-6. ?Ngue yɛ ndɛ ng’ɔ o 1 Korɛntifuɛ Mun 15:3, 4 nun’n kle e-ɔ?

 ⁵ Kɛ Pɔlu bó sran cɛnlɛ’n i ndɛ kanlɛ bo’n, ɔ kannin ninnge cinnjin nsan be ndɛ. Like klikli’n yɛle kɛ “e sa tɛ’m be ti’n Klisi wuli.” I nɲɔn su’n yɛle kɛ “be sieli i.” Yɛ i nsan su’n, yɛle kɛ “i cɛn nsan su’n ɔ cɛnnin nguan kɛ nga Ɲanmiɛn Ndɛ’n fa kan’n sa.”—An kanngan 1 Korɛntifuɛ Mun 15:3, 4 be nun.

⁶ ?Ngue like yɛ Zezi i wie’n, nin i sielɛ’n, nin i cɛnlɛ’n be kle e-ɔ? Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Ezai seli kɛ bé wá kún Mesi’n kpɛkun ‘bé síe i nin sran kunfuɛ mun likawlɛ.’ Asa ekun’n ɔ seli kɛ Mesi’n, ɔ́ wá ‘jrán sran kpanngban be sa tɛ’n i nuan.’ Kɛ Zezi yili e ti tɛ’n yɛ ndɛ sɔ’n kpɛnnin su-ɔ. (Eza. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Rɔm. 5:8) Zezi dunman nun’n, e kwla lafi su kɛ é ɲán e ti sa tɛ’n nin wie’n be sa nun. Kpɛkun e awlɛn su sran nga be wuli’n, bé sá be sin nguan nun ekun.

7-8. ?Ngue yɛ ɔ ukali Klisifuɛ mun naan b’a lafi su kɛ be cɛnnin Zezi sakpa-ɔ?

⁷ Sɛ e waan é láfi sran cɛnlɛ’n su’n, like klikli ng’ɔ fata kɛ e yo’n yɛle kɛ e lafi su kɛ Zezi wuli naan be cɛnnin i nguan. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zoova cɛnnin Zezi i nguan sakpa-ɔ?

⁸ Kɛ be cɛnnin Zezi’n, sran kpanngban kpa be wunnin i kpɛkun be kusu be kɛnnin i cɛnlɛ’n i ndɛ be kleli sran uflɛ. (1 Kor. 15:5-7) Be nga be wunnin sa sɔ’n nun’n mɔ akoto Pɔlu kannin be ndɛ’n, be nun klikli’n yɛle akoto Piɛli mɔ be flɛ i ekun kɛ Sefasi’n. Zezi i sɔnnzɔnfuɛ wie mun bɔbɔ be seli kɛ, kɛ be cɛnnin Zezi i nguan’n akoto Piɛli wunnin i. (Lik. 24:33, 34) Asa ekun’n Pɔlu seli kɛ, kɛ be cɛnnin Zezi’n i akoto’m be wunnin i wie. I sin’n, “ɔ yili i wun nglo kleli aniaan 500 tra su blɛ kunngba’n nun.” Atrɛkpa’n, aɲia nga be yoli i Galile oka’n su lɔ mɔ Matie 28:16-20 kɛn i ndɛ’n, i bo yɛ ɔ yili i wun nglo kleli aniaan sɔ mun-ɔn. Kpɛkun “ɔ yili i wun nglo kleli Zaki” m’ɔ ti i niaan bian’n. Blɛ wie nun’n Zaki w’a lafiman su kɛ Zezi yɛ ɔ ti Mesi’n niɔn. (Zan 7:5) Ɔ maan kɛ Ɲanmiɛn cɛnnin Zezi mɔ Zaki wunnin i’n, ɔ wa lafili i su siɛn’n. Afuɛ 55 nun’n, kɛ Pɔlu klɛ́ Korɛntifuɛ’m be fluwa’n, nn be nga kɛ be cɛnnin Zezi’n be wunnin i’n be nun sunman be te o nguan nun. Ɔ maan be nga be lafiman ndɛ sɔ’n su’n, be kwla ko usa be.

9. ?Wafa sɛ yɛ ndɛ ng’ɔ o Sa Nga Be Yoli’n 9:3-5 nun’n kle kɛ be cɛnnin Zezi i nguan sakpa-ɔ?

⁹ I sin’n, Zezi yili i wun nglo kleli Pɔlu bɔbɔ wie. (1 Kor. 15:8) Cɛn kun’n, kɛ Pɔlu kɔ́ Damasi’n, ɔ tili Zezi mɔ be cɛnnin i’n i nɛn’n ɲanmiɛn su lɔ. (An kanngan Sa Nga Be Yoli’n 9:3-5 nun.) Sa ng’ɔ juli Pɔlu su’n, ɔ kle kɛ Zezi cɛnnin nguan sakpa.—Yol. 26:12-15.

10. ?Kɛ mɔ Pɔlu lafili su kɛ be cɛnnin Zezi’n ti’n, ngue yɛ ɔ yoli-ɔ?

¹⁰ Be kwlaa nga be kannin Zezi i cɛnlɛ’n i ndɛ’n, atrɛkpa’n Pɔlu i ndɛ liɛ ng’ɔ kannin’n i su yɛ sran’m be fali be ɲin be sieli i kpa-ɔ. Afin kwlaa naan w’a kaci Klisifuɛ’n ɔ kleli Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be yalɛ. Kɛ Pɔlu wunnin i wlɛ kɛ be cɛnnin Zezi’n, ɔ miɛnnin i ɲin ukali sran mun naan be kusu be lafi ndɛ sɔ’n su wie. Kɛ mɔ Pɔlu kunndɛli kɛ ɔ́ kán Zezi i wie’n nin i cɛnlɛ’n be ndɛ klé sran mun’n ti’n, be boli i kpɛkun be wlɛli i bisua. Asa ekun’n, kɛ ɔ́ tú ajalɛ’n mmeli sacili i bo. (1 Kor. 15:9-11; 2 Kor. 11:23-27) Pɔlu lafili su kɛ be cɛnnin Zezi sakpa. I sɔ’n ti’n kannzɛ bɔbɔ sran’m be waan bé kún i’n, w’a yaciman ndɛ sɔ’n i kanlɛ le. Klisifuɛ klikli’m be ndɛ nga be kɛnnin i Zezi i cɛnlɛ’n su’n ti’n,  e kusu e lafi su kɛ be cɛnnin Zezi sakpa. Asa ekun’n, i sɔ’n ti’n e lafi su kɛ cɛn wie lele’n sran’m bé cɛ́n.

11. ?Ngue ti yɛ Klisifuɛ nga be o Korɛnti lɔ’n be nun wie’m b’a lafiman sran cɛnlɛ’n su-ɔ?

¹¹ Akunndan nga Klisifuɛ nga be o Korɛnti lɔ’n be nun wie’m be bu i sran cɛnlɛ’n su’n, ɔ timan su. I kpa bɔbɔ’n, wie’m be waan be nga be wuli’n be su cɛnman. ?Ngue ti yɛ be se sɔ-ɔ? (1 Kor. 15:12) Kɛ Pɔlu kannin Zezi i cɛnlɛ’n i ndɛ kleli fluwa sifuɛ nga be o Atɛnin lɔ’n be yoli i finfin. Be nga be o Korɛnti lɔ’n be nun sunman be wa buli akunndan kunngba sɔ’n wie. Klisifuɛ wie’m be o be nun wie bɔbɔ. (Yol. 17:18, 31, 32) Wie’m be bu i kɛ sran cɛnlɛ’n timan like jrɛiin sa. Afin be bu i kɛ, kɛ sran kun ti sa tɛ yofuɛ’n, ɔ ti kɛ w’a wu sa. Kpɛkun kɛ ɔ ko kaci Klisifuɛ’n, ɔ ti kɛ b’a cɛn i sa. Afin b’a yaci i wun sa’n b’a cɛ i. I kwlaa yoli-o, kɛ mɔ be lafiman sran cɛnlɛ’n su’n ti’n, be Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ti ngbɛn. Sɛ Ɲanmiɛn w’a cɛnman Zezi’n, nn b’a yiman e ti tɛ, nn e te o sa tɛ’n nun. Ɔ maan be nga be lafiman sran cɛnlɛ’n su’n be leman like kpa kun sa mɔ be kwla fa be wla be gua su-ɔ.—1 Kor. 15:13-19; Ebr. 9:12, 14.

12. ?Wafa sɛ yɛ 1 Piɛli 3:18, 22 uka e naan y’a wun i wlɛ kɛ Zezi i cɛnlɛ liɛ’n ti i liɛ ngunmin kun-ɔn?

¹² Pɔlu bɔbɔ si kɛ “Klisi cɛnnin.” Kannzɛ be cɛnnin sran wie mun laa’n, sanngɛ Zezi i cɛnlɛ liɛ’n ɔ ti i liɛ ngunmin kun. Afin be nga be cɛnnin be laa’n, be wa wuli ekun. Pɔlu seli kɛ: ‘Zezi yɛ be dun mmua be cɛnnin i be nga be wuli’n be nun-ɔn.’ ?Ndɛ sɔ’n i bo’n yɛle benin? I bo’n yɛle kɛ i yɛ ɔ ti sran klikli nga kɛ be cɛnnin i’n ɔ yoli aolia nun sran’n niɔn. Asa ekun’n i yɛ ɔ ti sran klikli nga kɛ be cɛnnin i’n, ɔ ɔli ɲanmiɛn su’n niɔn.—1 Kor. 15:20; Yol. 26:23; an kanngan 1 Piɛli 3:18, 22 nun.

13. ?Ngue ndɛ yɛ Pɔlu kɛnnin i Adan nin Zezi be su-ɔ?

¹³ ?Wafa sɛ yɛ sran kunngba i wie’n ti’n sran miliɔn kpanngban be kwla ɲan nguan-ɔn? Pɔlu tɛli kosan sɔ’n su. Ɔ kannin like nga Adan i sa tɛ’n kpɛli i ba’n i ndɛ. I sin’n, ɔ kannin like nga kɛ Zezi fɛli i wun yili tɛ’n e kwla ɲɛn i’n, i ndɛ. Kɛ ɔ́ kán Adan i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Sran kunngba ti yɛ wie’n bali-ɔ.” Yɛle kɛ Adan i sa tɛ m’ɔ yoli’n ti’n wie’n bali mɛn’n nun. Andɛ nin andɛ’n, e te wun i su afɛ’n. Sanngɛ kɛ mɔ Ɲanmiɛn cɛnnin i Wa’n ti’n, e lafi su kɛ e ɲrun lɔ’n é ɲán like kpa kun. I sɔ’n ti’n, Pɔlu seli kɛ: ‘Zezi ti yɛ be nga be wuli’n bé cɛ́n-ɔn. Afin wafa kunngba nga Adan ti’n, sran’m be kwlaa be wu’n, i sɔ kunngba’n, Klisi kusu ti’n, sran’m be kwlaa bé ɲán nguan.’—1 Kor. 15:21, 22.

14. ?Ngue ti yɛ be su cɛnman Adan wie-ɔ? An yiyi nun.

¹⁴ Pɔlu seli kɛ Adan ti’n “sran’m be kwlaa be wu.” ?Wan’m be ndɛ yɛ Pɔlu kan-ɔn? Pɔlu su kan Adan i mma’m be ndɛ. Adan i sa tɛ m’ɔ yoli’n ti’n i mma’m be kwlaa be kacili sa tɛ yofuɛ yɛ be kwlaa be wu. (Rɔm. 5:12) I sɔ’n ti’n, Adan su tranman be nga ‘bé ɲán nguan’n’ be nun wie. Asa ekun’n, ɔ su ɲanman Zezi i tɛ ng’ɔ yili’n i su ye wie. Afin i bɔbɔ i ɲinfu ɔ fɔnnin Ɲanmiɛn i mmla’n. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn fɔ nunmɛn i nun. Sa kunngba ng’ɔ juli Adan su’n, i kunngba’n yɛ ɔ́ wá jú be nga “Sran wa’n” wá bú be kɛ “boli” sa’n be su wie-ɔ. Yɛle kɛ be su “ɲanman nguan kun mlɔnmlɔn.”—Mat. 25:31-33, 46; Ebr. 5:9.

15. ?Wan mun yɛ be o be “kwlaa” nga “bé ɲán nguan’n” be nun wie-ɔ?

¹⁵ Pɔlu seli kɛ: “Klisi kusu ti’n, sran’m be kwlaa bé ɲán nguan.”(1 Kor. 15:22) Klisifuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin mɔ be o Korɛnti lɔ’n, be yɛ Pɔlu klɛli be fluwa’n niɔn.  Ɲanmiɛn wá cɛ́n Klisifuɛ sɔ mun naan be ko tran ɲanmiɛn su lɔ. “Zezi Klisi i dunman nun’n,” Klisifuɛ sɔ’m be ‘ti Ɲanmiɛn liɛ.’ Yɛ be flɛli be kɛ be yo Ɲanmiɛn i sran. Asa ekun’n, ɔ kannin “be nga be ti Klisi i sɔnnzɔnfuɛ mɔ be wuli’n” be ndɛ wie. (1 Kor. 1:2; 15:18; 2 Kor. 5:17) Fluwa uflɛ nun’n, Pɔlu klɛli i kɛ be nga be nin ‘Zezi be kacili sran wunmuan’n mɔ be wuli kɛ i sa’n, be nin i bé káci sran wunmuan yɛ bé cɛ́n be kɛ i sa wie.’ (Rɔm. 6:3-5) Kɛ be cɛnnin Zezi’n, ɔ kacili aolia nun sran yɛ ɔ ɔli ɲanmiɛn su. I wafa kunngba’n, Klisifuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin mɔ be nin Zezi b’a kaci sran wunmuan’n, kɛ bé wá wú’n bé wá cɛ́n be kpɛkun bé kɔ́ ɲanmiɛn su wie.

16. ?Ngue ti yɛ akoto Pɔlu seli kɛ Zezi yɛ ‘be dun mmua cɛnnin i be nga be wuli’n be nun-ɔn’?

¹⁶ Akoto Pɔlu klɛli i kɛ ‘Klisi yɛ be dun mmua cɛnnin i be nga be wuli’n, be nun-ɔn.’ I yo, be cɛnnin sran wie mun laa. Sran sɔ’m be nun kun yɛle Lazaa. Sanngɛ Zezi i cɛnlɛ liɛ’n, ɔ ti i liɛ ngunmin kun. Afin ɔ ti sran klikli nga kɛ be cɛnnin i’n ɔ kacili aolia nun sran kpɛkun ɔ ɲannin nguan m’ɔ leman awieliɛ’n. E kwla fa Zezi e sunnzun fie’m be su ‘ninnge klikli’ nga laa’n Izraɛlifuɛ’m be fa man Ɲanmiɛn’n. Ndɛ nga Pɔlu kannin’n kle kɛ bé wá cɛ́n sran wie mun ekun naan be ko tran ɲanmiɛn su lɔ. Zezi i akoto mun ɔ nin i sɔnnzɔnfuɛ wie mun mɔ be nin i kacili sran wunmuan’n be o sran sɔ’m be nun wie. Kɛ i blɛ’n wá jú’n, bé wá cɛ́n be kɛ Zezi liɛ’n sa.

17. ?Blɛ benin nun yɛ “be nga be nin Klisi be kacili sran wunmuan’n” be cɛnlɛ’n boli i bo-ɔ?

¹⁷ I nun mɔ Pɔlu klɛ́ Korɛntifuɛ’m be fluwa’n, nn be nga bé cɛ́n be naan be ko tran ɲanmiɛn su lɔ’n be cɛnlɛ’n nin-a bomɛn i bo. Ɔ maan ndɛ nga Pɔlu kannin’n, ɔ ti cɛn wie lele ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Ɔ to be to be. Klisi yɛ be dun mmua cɛnnin i-ɔ. I sin’n, blɛ mɔ Klisi o lɛ’n, bé cɛ́n be nga be ti i liɛ’n.” (1 Kor. 15:23; 1 Tes. 4:15, 16) Blɛ nga Pɔlu kɛn i ndɛ’n, i nun yɛ e o yɛ. Ɔ maan akoto mun nin Klisifuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin mɔ be wuli’n, be minndɛli blɛ mɔ Klisi o lɛ’n ka naan b’a ɲan like nga be wla o su’n. Yɛle kɛ be nin Klisi be kacili sran wunmuan yɛ ‘be cɛnnin be kɛ i sa wie.’ Kpɛkun be ɔli ɲanmiɛn su.

18. (1) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ, kɛ be ko cɛn be nga bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n bé wá cɛ́n sran uflɛ wie mun ekun-ɔn? (2) ?Kɛ nga 1 Korɛntifuɛ Mun 15:24-26 fa kan’n sa’n, ngue sa yɛ ɔ́ wá jú ɲanmiɛn su lɔ-ɔ?

¹⁸ ?Yɛ be nga be su kɔman ɲanmiɛn su’n nin, be liɛ yó sɛ? Be kusu be lafi sran cɛnlɛ’n  su wie. Biblu’n se kɛ “bé dún mmua cɛ́n” be nga be lafi su kɛ bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n. (Fp. 3:11) Ndɛ sɔ’n kle kɛ bé wá cɛ́n sran uflɛ wie mun ekun. Ndɛ sɔ’n ɔ nin ndɛ nga Zɔbu kannin’n be kɔ likawlɛ. (Zɔb 14:15) Blɛ mɔ Zezi wá núnnún awa kwlaa nin be kwlaa nga be le kwlalɛ’n ɔ nin be kwlaa nga be le tinmin’n, nn “be nga be ti i liɛ’n” be o ɲanmiɛn su lɔ. Kpɛkun ɔ́ núnnún “e kpɔfuɛ kasiɛn’n mɔ yɛle wie’n.” Be kwlaa nga bé wá cɛ́n be mɔ bé kó trán ɲanmiɛn su lɔ’n be su wuman kun le. ?Yɛ Klisifuɛ onga’m be li, be liɛ yó sɛ?—An kanngan 1 Korɛntifuɛ Mun 15:24-26 nun.

19. ?Ngue yɛ be nga bé wá trán asiɛ’n su wa’n, be kwla lafi su-ɔ?

¹⁹ ?Ngue yɛ be nga bé wá trán asiɛ’n su wa’n, be kwla lafi su-ɔ? Be kwla lafi ndɛ nga Pɔlu kɛnnin i yɛ’n su wie. Ɔ seli kɛ: “N lafi Ɲanmiɛn su kɛ be nga be yoli sa kpa-o, be nga b’a yoman sa kpa-o, bé cɛ́n.” (Yol. 24:15) Be nga b’a yoman sa kpa’n be kwlá kɔman ɲanmiɛn su. Ɔ maan, ndɛ sɔ’n kle kɛ asiɛ’n su wa yɛ sran sɔ’m bé wá trán-ɔn.

20. ?Wafa sɛ yɛ sran cɛnlɛ’n i su ndɛ’n wla ɔ fanngan-ɔn?

²⁰ Nanwlɛ, ‘e lafi su kɛ sran’m bé cɛ́n sakpa.’ Be nga bé wá cɛ́n be naan be tran asiɛ’n su wa’n be lafi su kɛ bé trán nguan nun tititi. E kwla lafi su kɛ ndɛ sɔ’n kpɛ́n su sakpa. E awlɛn su sran nga be wuli’n, bé wá sá be sin nguan nun ekun. Blɛ sɔ’n nun’n, é dí aklunjuɛ dan. Blɛ mɔ Klisi nin be nga bé wá úkɛ i naan “be di famiɛn afuɛ akpi (1000)” bé wá dí junman’n, yɛ bé wá cɛ́n be-ɔ. (Ngl. 20:6) Sɛ e dun mmua e wu ka naan Klisi i famiɛn dilɛ afuɛ 1000 w’a bo i bo’n, e kwla lafi su kɛ Ɲanmiɛn cɛ́n e wie. Sɛ e lafi sran cɛnlɛ’n su’n, ‘e sa sin su bubuman e.’ (Rɔm. 5:5) Asa ekun’n, i sɔ’n yó maan é jrán kekle dɔ nga su, kpɛkun é sú Ɲanmiɛn aklunjuɛ su. Like suanlɛ nga i sin liɛ nun’n, é wá fá e ɲin é síe i Korɛntifuɛ Mun fluwa klikli i ndɛ tre 15 i nun ndɛ uflɛ wie mun ekun be su.