1-3. ?Ngue ti yɛ be nga b’a ja bla nin bian’n, be wun be ɲinsu ɔ? (An nian desɛn nin foto nga be o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

 YASUA kun nin i yi’n be jali w’a di afuɛ 38. Ɔ seli kɛ: “Kɛ yasua kun nin i yi be mian be ɲin be tran klanman’n, Zoova yra be su.” Nanwlɛ, yasua kun nin i yi be kwla tran aklunjuɛ. Kpɛkun, be suan be wiengu bo blɛ kekle’n nun.​—Nya. 18:22.

² Biblu’n se kɛ be nga be ja bla nin bian’n “bé wún be nyinsu.” (1 Kor. 7:28) Ɔ yo sɔ sakpa kusu. Fɔ’n m’ɔ o e kwlakwla e nun’n ti’n, wie liɛ’n, yasua’m be nin be yi’m be lo be wiengu ngasi. Yɛ ndɛnngan tɔ be afiɛn. (Zak 3:2, 5, 8) Yasua nin bla sunman be liɛ’n, be di junman dan. Ɔ maan, be ɲanman be ti naan b’a nian be mma’m be lika. Yɛ junman’n i su afɛ’n ti’n, be nin be yi’n, annzɛ be wun’n be kwlá tranman ase naan b’a koko yalɛ. Wie liɛ’n, sika ndɛ’n, annzɛ tukpacɛ’n, annzɛ sa uflɛ wie ti’n, yasua wie’m be nin be yi’m be kloman be wun kpa kun. Yɛ be ɲin yiman be wiengu kun. Kɛ ɔ yo sɔ’n, nn be su yi “klɔ sran i nzuɛn’n” i nglo. Nzuɛn sɔ’n kusu saci aja. I wie yɛle bla nin bian  kunndɛlɛ’n, nin wlaka bolɛ’n, nin sran kpɔlɛ’n, nin utre’n. Be ɲin ci be wiengu, be fa ya, be bo timan kun.​—Gal. 5:19-21.

³ Like nga ti yɛ be nga b’a ja bla nin bian’n be wun be ɲinsu ekun’n yɛle kɛ, e o ‘mɛn’n i bue nuan.’ Ɔ maan, sran’m be bu be ngunmin be wun akunndan yɛ be ɲin yiman Ɲanmiɛn. Sɛ yasua kun nin i yi be fɛ i sɔ nzuɛn’n, be afiɛn’n kwla saci. (2 Tim. 3:1-4) Asa ekun’n, e kpɔfuɛ kun o lɛ’n, ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ sáci be nga b’a ja bla nin bian’n be afiɛn. Akoto Piɛli kannin e kpɔfuɛ sɔ’n i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Mmusu’m be si Satan b’ɔ ti amun kpɔfuɛ’n, ɔ ti kɛ asɔmɔli b’ɔ wlan-wlan ɔ kpan kunndɛ nnɛn’n sa.”​—1 Piɛ. 5:8; Ngl. 12:12.

4. ?Ngue yɛ maan yasua kun nin i yi be aja’n kwla yo ye ɔ?

⁴ Zapɔn lɔ yasua kun seli kɛ: “Sika wa wieli min sa nun. Kusu’n, m’an kwlá diman min yi i nanwlɛ. Asa ekun’n, min yi’n wa tɔli tukpacɛ kekle kpa. E sran nɲɔn’n, e wla boli e wun. Ɔ maan, ndɛnngan tɔli e afiɛn titi.” Nanwlɛ, sa nga be kwla saci yasua kun nin i yi be afiɛn’n be sɔnnin. Sanngɛ Zoova fanngan nun’n, be kwla wun sa sɔ’m be trawlɛ. Kpɛkun, be aja’n yo ye. (An kanngan Jue Mun 127:1 nun.) Like suanlɛ nga nun’n, é wá kán ninnge nnun m’ɔ fata kɛ yasua kun nin i yi be yo naan be aja’n w’a yo ye’n be ndɛ. Kpɛkun, é wún kɛ ɔ ti cinnjin kpa kɛ be klo be wun klolɛ kpa titi.

5, 6. ?Ngue yɛ yasua kun nin i yi be kwla yo be kle kɛ be cisa Zoova su ɔ?

⁵ Kɛ yasua kun nin i yi be cisa Zoova su’n, be afiɛn’n mantan kpa. (An kanngan Akunndanfuɛ’n 4:12 nun.) Wafa nga be kle kɛ be cisa Zoova su’n yɛle kɛ, be nanti atin ng’ɔ kle be’n su. Biblu’n se kɛ: “Sɛ fama su annzɛ bɛ su yɛ ɔ fata kɛ amun wɔ’n, amún wá tí aniɛn kun b’ɔ́ kpán su amun su. Ɔ́ sé kɛ: ‘Atin’n yɛ ɔ o yɛ, amun fa su.’” (Eza. 30:20, 21) Andɛ’n, kɛ yasua kun nin i yi be kanngan Biblu’n nun likawlɛ’n, ɔ ti kɛ be su ‘ti’ Zoova i aniɛn sa. (Jue. 1:1-3) Asa ekun’n, kɛ be su Zoova be awlo lɔ titi’n, be wla be wiengu fanngan yɛ be afiɛn’n mantan kpa. Kpɛkun, kɛ be srɛ Ɲanmiɛn likawlɛ cɛn kwlakwla’n, Satan ɲanman be afiɛn wluwlɛ.

⁶ Be flɛ bian kun kɛ Zera. Ɔ fin Alemaɲi. Ɔ seli kɛ: “Sa nga be tɔ e su’n be ti’n, wie liɛ’n, e wla bo e wun. Sanngɛ, afɔtuɛ nga Ɲanmiɛn Ndɛ’n man e’n ti’n, e tra e awlɛn yɛ e yaci sa cɛ. Sran ng’ɔ nin i yi’n be fa nzuɛn sɔ mun’n, be aja’n yo ye.” Nanwlɛ, kɛ yasua kun nin i yi be su Zoova likawlɛ’n, be nin i be afiɛn’n mantan kpa. Kpɛkun, be bɔbɔ be afiɛn’n mantan kpa wie.

7. ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ yasua kun nin i yi be tran ɔn?

⁷ Wafa nga yasua kun nin i yi be tran’n, yɛ maan be aja’n kwla yo ye ɔ. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Krist yɛ ɔ sie yasua-a, yasua kusu yɛ ɔ sie bla-a, yɛ Nyanmiɛn kusu sie Krist.” (1 Kor. 11:3) Ndɛ sɔ’n kle kɛ ɔ fata kɛ yasua’m be nian Zezi i ayeliɛ’n su. Zezi w’a yomɛn i sɔnnzɔnfuɛ’m be kpokokpoko. Ɔ kloli be, yɛ ɔ yoli be cɛcɛ. Zezi i like yolɛ yoman ya. Ɔ ti sran wɛtɛɛ yɛ i awlɛn’n ti flɔlɔ.​—Mat. 11:28-30.

8. ?Ngue yɛ yasua kun kwla yo naan i yi’n w’a klo i naan w’a bu i sran ɔn?

⁸ Yasua nga be nian Klist i ayeliɛ’n  su’n, be mianman be yi mun kɛ be bu be sran. Be si kɛ be “yi’m be wunmiɛn’n ju-man [be] liɛ nun.” Ɔ maan, be “nin be tran kpa.” (1 Piɛ. 3:7) Maan ɔ yo be nin be yi’m be ngunmin be afiɛn o, annzɛ nzrafuɛ’m be ɲrun o, be guaman be yi’m be ɲin ase. Sanngɛ, be yi be ayɛ. (Nya. 31:28) Kɛ yasua kun nin i yi be tran kpa kɛ ngalɛ’n sa’n, i yi’n klo i yɛ ɔ bu i sran. Kpɛkun, Zoova yra be su.

9. ?Wafa sɛ yɛ bla kun kwla kle kɛ ɔ ti wun ase kanfuɛ ɔ?

⁹ Yasua nin bla nga be klo Zoova’n, be yo wun ase kanfuɛ. (1 Piɛ. 5:6) Bla ng’ɔ ti wun ase kanfuɛ’n, ɔ bu i wun’n i sran. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Bla mun, nán an fa amun nyin wlawla amun wun mun, an bu be sran, afin e Min’n i nyrun sɛ an yo sɔ-ɔ, ɔ ti kpa.” (Kol. 3:18) I yo, nán cɛn kwlaa yɛ ajalɛ nga yasua kun su fa’n, ɔ kwla yo i yi’n i liɛ’n su ɔ. Sanngɛ sɛ ajalɛ sɔ’n, ɔ fɔnman Ɲanmiɛn mmla’n, ɔ fata kɛ ɔ suɛn i wun’n i bo.​—1 Piɛ. 3:1.

10. ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ bla kun klo i wun’n naan ɔ bu i sran ɔn?

¹⁰ Zoova mannin bla nga b’a ja bian’n, be junman nanndoliɛ. Yɛle kɛ, be ti be wun’m be “ukafuɛ.” (Mal. 2:14) I sɔ’n ti’n, kɛ yasua’n fá awlobo’n i wun ajalɛ’n, ɔ fata kɛ i yi’n kan wafa ng’ɔ bu ajalɛ sɔ’n i ndɛ kle i. Sanngɛ, ɔ fata kɛ ɔ kɛn i aɲinyiɛ su. Kɛ bla kun yo sɔ’n, sɛ i wun’n ti sran kpa’n, ɔ́ síe i su i nuan bo. (Nya. 31:10-31) Bla ng’ɔ klo i wun’n, m’ɔ bu i sran’n, ɔ nin i wun’n be afiɛn’n mantan kpa. Kpɛkun, be tran fɔuun. Be wla gua ase, afin be si kɛ Ɲanmiɛn klun jɔ be wun.​—Efɛ. 5:22.

11. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ yasua kun nin i yi be yaci sa nga be wiengu yo be’n cɛ ɔ?

¹¹ Kɛ ɔ ko yo naan yasua kun nin i yi be aja’n w’a yo ye’n, ɔ fata kɛ be yaci sa nga  be wiengu yo be’n, be cɛ. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Sa nga amun wiengu yo bɔ an wun i’n, maan ɔ sɔn amun nun, sɛ sran kun yo i wiengu sa’n, maan ɔ yaci cɛ i.” (Kol. 3:13) Yasua ng’ɔ nin i yi’n, be fa be wiengu i wun sa sie be klun’n, be afiɛn saci. Ɔ ti kɛ nvɔlɛ mɔ be didi sua kun i waka mun blɛblɛblɛ, kpɛkun sua’n ɔ bu gua’n sa. Kɛ yasua kun nin i yi be fa sa sie be klun’n, ɔ kaci klunngbɔ. Ɔ maan, be kwlá yaciman sa nga be wiengu yo be’n cɛman kun. Sanngɛ, yasua ng’ɔ nin i yi’n be nian Zoova i liɛ’n su mɔ be yaci be wiengu i wun sa cɛ i’n, be aja’n yo ye.​—Mis. 7:18, 19.

12. ?Kɛ be se kɛ sran ng’ɔ klo sran’n, ɔ ‘yaci sa tɛ kpanngban nga be yo i cɛ’n,’ ngue yɛ i sɔ’n kle ɔ?

¹² Sran m’ɔ klo sran’n, ɔ “fa-man sa sie-mɛn i klun.” Sanngɛ, ɔ “yaci sa tɛ kpanngban nga be yo i cɛ.” (1 Kor. 13:4, 5; an kanngan 1 Piɛr 4:8 nun.) Ndɛ sɔ’m be kle kɛ, kannzɛ be yo e sa kpɛ sunman’n, ɔ fataman kɛ e fa sie e klun. Cɛn kun’n, Piɛli usali Zezi kɛ kpɛ nɲɛ yɛ ɔ fata kɛ ɔ yaci sa nga i wiengu yo i’n, ɔ cɛ i ɔ. Zezi tɛli i su kɛ: “Lele kpɛ ableso fa nso.” (Mat. 18:21, 22) Zezi kannin sɔ naan ɔ́ klé kɛ ɔ fata kɛ e yaci sa nga e wiengu yo e’n, e cɛ i tititi.​—Nya. 10:12. a

13. ?Ngue yɛ maan yasua kun nin i yi be kwla yaci be wiengu’n i wun sa cɛ ɔ?

¹³ Be flɛ bla kun kɛ Anɛti. Ɔ seli kɛ: “Sɛ yasua kun nin i yi be fa ndɛ sie be klun’n, be aja’n sáci. Sanngɛ sɛ be yaci be wiengu i wun sa cɛ i’n, be afiɛn’n mántan kpa.” Like nga amun yi’n annzɛ amun wun’n yo m’ɔ ti kpa’n, amun fa amun ɲin sie su naan amun yo i mo. Sɛ amun yo sɔ’n, amún kwlá yáci amun wiengu’n i wun sa cɛ́ i. (Kol. 3:15) Yasua ng’ɔ nin i yi’n be tran sɔ’n, be bo yo kun. Be tran fɔuun. Kpɛkun, Ɲanmiɛn klun jɔ be wun.​—Rɔm. 14:19.

14, 15. ?Ndɛ benin yɛ Zezi kannin mɔ sɛ yasua kun nin i yi be nanti su’n, be afiɛn’n mántan kpa ɔ?

¹⁴ E kwlakwla e kunndɛ kɛ be bu e sran. E kunndɛman kɛ be yo e finfin. Ɔ maan, kɛ é kán ndɛ é klé sran kun m’ɔ fɛ i su sie e nuan bo’n, kpɛkun ɔ kle kɛ ɔ wun ndɛ nga e kan’n i wlɛ’n, i sɔ’n yo e fɛ. Sran wie’m be se kɛ: “Sa ng’ɔ yoli min lɛ’n, ń nían su ń yó i wie.” Atrɛkpa’n, amun a ti i sɔ le. I yo, ndɛ m’ɔ yo sran kun i ya’n, i ti yɛ ɔ kan sɔ ɔ. Sanngɛ, Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Nán se kɛ: ‘Sran nga w’a yo min sa ti ń yó i wie yɛ sa nga w’a yo min yɛ, ń yó i wie ń síe i osu.’” (Nya. 24:29) Zezi kleli wafa ng’ɔ fata kɛ e nin e wiengu mun e tran’n. Ɔ seli kɛ: “Like nga an klo kɛ sran yo man amun’n, an yo i wunsu man be.” (Lik 6:31) Ndɛ sɔ mɔ Zezi kannin’n, ɔ kle kɛ maan e nin e wiengu mun e tran klanman. I sɔ yɛ ɔ fata kɛ yasua kun nin i yi be tran ɔn.

¹⁵ Kɛ yasua kun nin i yi be yo like ng’ɔ jɔ be wiengu klun’n, be afiɛn mantan kpa. Yasua kun m’ɔ fin Afliki di Sidi’n, ɔ seli kɛ: “E nin min yi e mian e ɲin e nanti ndɛ nga Zezi kannin’n su. I yo, cɛn kunngun e fa ya. Sanngɛ blɛ sɔ’n nun bɔbɔ’n, e mian e ɲin e yo e wiengu kpa.”

16. ?Ngue yɛ ɔ fataman kɛ yasua kun nin yi be yo ɔ?

 ¹⁶ Sa nga amun yi’n annzɛ amun wun’n yo m’ɔ timan kpa’n, nán amun kɛn i ndɛ gua’n su. Yɛ nán amun fa wlɛ i aɔwi nun be kan ndɛ. I sɔ’n ti i ɲin ase gualɛ. Be yi annzɛ be wun’n, mɔ be nin i be si akplowa’n, annzɛ be kɛn i ndɛ yaya’n, i sɔ’n nin i fataman. Nán amun se kɛ amun yi’n annzɛ amun wun’n, w’a yo sa m’ɔ timan su’n naan i sɔ’n ti, amún gúɛ i ɲin ase. Annzɛ kusu amún dí utre. Afin, fɔ’n wo e kwlakwla e nun.​—An kanngan Nyanndra Mun 17:27; 31:26 nun.

17. ?Ndɛ nga Zezi kannin m’ɔ o Lik 6:31 nun’n, wafa sɛ yɛ yasua’m be kwla nanti su ɔ?

¹⁷ Yasua wie’m be yo be yi’m be kpokokpoko, annzɛ be bo be. Be yo sɔ naan bé klé kɛ be ti yasua. Nvle wie’m be nun’n, i sɔ yolɛ’n ti yasua’m be nzuɛn. Sanngɛ, Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Sran ng’ɔ fa-man ya ndɛndɛ’n, ɔ lɛ nyrun tra safunyrɛn. Yɛ sran ng’ɔ si i wun su nian’n, ɔ tra sran ng’ɔ de klɔ dan kun kpɛkuun ɔ sie klɔ sɔ’n.” (Nya. 16:32) Yasua ng’ɔ si i wun su nian’n, ɔ nian Zezi Klist i ayeliɛ’n su. Sanngɛ, yasua ng’ɔ kɛn i yi i ndɛ tɛtɛ’n, annzɛ ɔ bo i’n, ɔ nin Zoova be afiɛn sáci. Jue tofuɛ Davidi yoli safuɲrɛn. Sanngɛ, ɔ seli kɛ: “Sɛ amun fa ya’n, nán amun yo sa tɛ. Kɛ amun la amun bɛ’n su kɔnguɛ’n, amun bu akunndan. Kpɛkuun amun tran diin.”​—Jue. 4:4.

18. ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ yasua kun nin yi be klo be wun klolɛ kpa titi ɔ?

¹⁸ An kanngan 1 Korɛntfuɛ Mun 13:4-7 nun. Ɔ ti cinnjin kɛ yasua kun nin i yi be klo be wun klolɛ kpa titi. Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Maan sran’m be yo amun annvɔ, an yo be kpa, an yo amun wun aenvuɛ, an yo wɛtɛɛfuɛ, yɛ an blu sa’m be su. An fa like sɔ mun cici amun ti.” (Kol. 3:12, 14) Ɔ fata kɛ yasua’m be nin be yi’m be nian Klist i sran klolɛ’n su. Klist kloli sran mun, ɔ maan ɔ fɛli i wun mannin. Sɛ yasua kun nin i yi be klo be wun kɛ ngalɛ’n sa’n, ɔ ti kpa. I liɛ’n, sɛ lika’n yo kekle be su’n, maan ɔ yo sika ndɛ o, tukpaciɛ o, maan be lo be wiengu i ngasi o, yɛ maan be osufuɛ’m be kle be yalɛ o, be afiɛn’n mántan titi.

19, 20. (a) ?Ngue yɛ yasua kun nin i yi be kwla yo naan be aja’n w’a yo ye ɔ? (b) ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n nun ɔn?

¹⁹ Nja nin mmo mun, amun klo amun yi nin amun wun mun. Yasua ng’ɔ nin yi’n be klo be wun kpa’n, mɔ be suan be wiengu bo’n, be aja’n yo ye. Kɛ kekle tɔ be su’n, be titiman nun. Sanngɛ, be bo yo kun titi. Yasua ng’ɔ nin i yi’n be klo Zoova, kpɛkun be klo be wun’n, be kunndɛ sa ng’ɔ tɔ be su’n i trawlɛ. Afin “sran b’ɔ klo sran’n, ɔ klo i guɛ i ti nin i bo.”​—1 Kor. 13:8; Mat. 19:5, 6; Ebr. 13:4.

²⁰ Mɛn’n w’a ‘yo kekle.’ Ɔ maan, kɛ ɔ yo naan yasua kun nin i yi be tran fɔuun titi’n, ɔ timan pɔpɔ. (2 Tim. 3:1) Sanngɛ Zoova fanngan nun’n, ɔ kwla yo ye. Kusu’n, like kun o lɛ m’ɔ fata kɛ yasua’m be nin be yi’m be nian be wun kpa naan b’a yoman wie ɔ. Yɛle kɛ andɛ mɛn nga nun’n, bla nin bian kunndɛlɛ’n yɛ sran’m be fa cici be ti ɔ. Like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n nun’n, é wá kán like nga yasua kun nin i yi’n be kwla yo naan b’a kunndɛman bla annzɛ bian be wiengu bo’n, i ndɛ.