Aldaw nin Paghokom nin Dios—An Magayagayang Resulta Kaiyan!
Kapitulo 41
Aldaw nin Paghokom nin Dios—An Magayagayang Resulta Kaiyan!
Bisyon 15—Kapahayagan 20:11–21:8
Tema: An pangkagabsan na pagkabuhay liwat, an Aldaw nin Paghokom, asin an mga bendisyon kan bagong kalangitan asin sarong bagong daga
Panahon nin kaotoban: An Sangribong Taon na Paghade
1. (a) Ano an nawara sa katawohan kan magkasala si Adan asin si Eva? (b) Anong katuyohan nin Dios an dai naliwat, asin paano niato naaaraman?
BILANG mga tawo, kita linalang tanganing mabuhay sagkod lamang. Kun nagkuyog si Adan asin Eva sa mga pagboot nin Dios, nungka kutana na sinda nagadan. (Genesis 1:28; 2:8, 16, 17; Eclesiastes 3:10, 11) Alagad kan magkasala sinda, nawara ninda an pagkasangkap asin buhay para sa sainda man sana sagkod para sa mga gikan ninda, asin an kagadanan naghade sa katawohan bilang daing herak na kaiwal. (Roma 5:12, 14; 1 Corinto 15:26) Minsan siring, dai naliwat an katuyohan nin Dios na an sangkap na mga tawo mabuhay sagkod lamang sa sarong paraisong daga. Huli sa saiyang dakulang pagkamoot sa katawohan, isinugo nia sa daga an saiyang bugtong na Aki, si Jesus, na nagtao kan saiyang sangkap na buhay nin tawo bilang pantubos para sa “dakol” na gikan ni Adan. (Mateo 20:28; Juan 3:16) Magagamit na ngonyan ni Jesus an legal na meritong ini kan saiyang atang tanganing ibalik an may pagtubod na mga tawo sa sangkap na buhay sa paraisong daga. (1 Pedro 3:18; 1 Juan 2:2) Abaa kadakulang dahelan na an katawohan “maggayagaya asin mag-orogma!”—Isaias 25:8, 9.
2. Ano an ibinabareta ni Juan sa Kapahayagan 20:11, asin ano an “dakulang tronong puti”?
2 Mantang bilanggo na si Satanas sa bungaw, mapoon na an mamuraway na Sangribong Taon na Paghade ni Jesus. Iyo na ini an “aldaw” na katuyohan nin Dios na “hokoman an ineerokan na daga sa katanosan paagi sa sarong lalaki na saiyang ninombrahan.” (Gibo 17:31; 2 Pedro 3:8) Sinasabi ni Juan: “Asin naheling ko an sarong dakulang tronong puti asin si nakatukaw dian. Hale sa saiyang atubangan an daga asin an langit nagdulag, asin mayong nakuang lugar para sa sainda.” (Kapahayagan 20:11) Ano ining “dakulang tronong puti”? Iyan mayo na nin iba kundi an tukawan sa paghokom nin “Dios na Hokom kan gabos.” (Hebreo 12:23) Ngonyan hohokoman nia an katawohan kun siisay an makikinabang sa atang na pantubos ni Jesus.—Marcos 10:45.
3. (a) Ano an ipinaparisa kan bagay na an trono nin Dios sinasabing “dakula” asin “puti”? (b) Siisay an maghohokom sa Aldaw nin Paghokom, asin basado sa ano?
3 An trono nin Dios “dakula,” na nagdodoon kan kadakulaan ni Jehova bilang an Soberanong Kagurangnan, asin iyan “puti,” na nag-aapod nin atension sa saiyang daing depektong katanosan. Sia an ultimong Hokom kan katawohan. (Salmo 19:7-11; Isaias 33:22; 51:5, 8) Minsan siring, ipinaniwala nia an gibong paghokom ki Jesu-Cristo: “An Ama dai naghohokom sa siisay pa man, kundi itinao nia an gabos na paghokom sa Aki.” (Juan 5:22) Kaiba ni Jesus an 144,000 na kaasosyar nia, na ‘tinawan nin kapangyarihan na maghokom sa laog nin sangribong taon.’ (Kapahayagan 20:4) Dawa siring, mga pamantayan ni Jehova an nagdedesisyon kun ano an mangyayari sa balang indibiduwal durante kan Aldaw nin Paghokom.
4. Ano an boot sabihon kan “an daga asin an langit nagdulag”?
4 Paanong “an daga asin an langit nagdulag”? Iyo man sana ini an langit na nawara siring sa rolyo kan tangkason an ikaanom na tatak—an mga namamahalang tawo na “itinatagama sa kalayo asin irinereserba sa aldaw nin paghokom asin kalaglagan kan bakong diosnon na mga tawo.” (Kapahayagan 6:14; 2 Pedro 3:7) An daga iyo an organisadong sistema nin mga bagay na nag-eeksister sakop kan pamamahalang ini. (Kapahayagan 8:7) An paglaglag sa mabangis na hayop asin sa mga hade kan daga saka sa mga hukbo ninda, kaiba an mga nag-ako kan tanda kan mabangis na hayop asin an mga nagsasamba sa imahen kaiyan, iyo an pagdulag kan langit asin dagang ini. (Kapahayagan 19:19-21) Mantang nagibo na an paghokom sa daga asin langit ni Satanas, ipinagboot kan Dakulang Hokom an saro pang Aldaw nin Paghokom.
An Sangribong Taon na Aldaw nin Paghokom
5. Pagkatapos na dumulag an daan na daga asin an daan na langit, sairisay pa an hohokoman?
5 Sairisay pa an hohokoman pagkatapos na dumulag an daan na daga asin an daan na langit? Bakong an linahidan na natatada kan 144,000, huli ta sinda nahokoman asin natatakan na. Kun an siisay man sa mga linahidan buhay pa sa daga pagkatapos kan Armagedon, kaipuhan na sa laog nin halipot na panahon sinda magadan asin mag-ako kan saindang langitnon na balos paagi sa pagkabuhay liwat. (1 Pedro 4:17; Kapahayagan 7:2-4) Minsan siring, an minilyon sa dakulang kadaklan na nagruluwas na ngonyan sa dakulang kahorasaan risang-risa na nagtitindog “sa atubangan kan trono.” Sinda ibinilang nang matanos para sa kaligtasan huli sa saindang pagtubod sa pinabolos na dugo ni Jesus, alagad an paghokom sa sainda kaipuhan na magpadagos sa laog kan sangribong taon mantang padagos sindang ginigiyahan ni Jesus “sa mga burabod kan tubig nin buhay.” Dangan, kun ikinabalik na sa pagkasangkap bilang tawo asin dangan binalo na, sinda ipapahayag na matanos sa pinakalubos na sentido. (Kapahayagan 7:9, 10, 14, 17) An mga aking makakaligtas sa dakulang kahorasaan asin an mga magigin aki pa kan dakulang kadaklan durante kan Milenyo kaipuhan man na hokoman durante kan sangribong taon.—Ikomparar an Genesis 1:28; 9:7; 1 Corinto 7:14.
6. (a) Anong kadaklan an naheling ni Juan, asin ano an ipinaparisa kan mga tataramon na “an darakula asin an saradit”? (b) Paano daing duwa-duwa na bubuhayon an dai na mabilang na minilyon na nasa memorya nin Dios?
6 Minsan siring, nakaheling si Juan nin kadaklan na mas dakol kisa sa nakaligtas na dakulang kadaklan. Rinibong milyon an magigin kabilangan kaiyan! “Asin naheling ko an mga gadan, an darakula asin an saradit, na nagtitindog sa atubangan kan trono, asin may mga rolyong biniriklad.” (Kapahayagan 20:12a) “An darakula asin an saradit” iyo an mga prominente saka bakong prominenteng mga tawo na nabuhay asin nagadan digdi sa daga durante kan nakaaging 6,000 na taon. Sa Ebanghelyo na isinurat ni apostol Juan dai nahaloy pagkatapos kan Kapahayagan, sinabi ni Jesus manongod sa Ama: “Tinawan nia sia [si Jesus] nin autoridad na maghokom, huli ta sia Aki nin tawo. Dai kamo magngalas kaini, huli ta an oras maabot na an gabos na nasa mga lolobngan na girumdoman makakadangog kan saiyang tingog asin maruluwas.” (Juan 5:27-29) Abaa kadakulang proyekto—an paghale kan epekto kan mga pagkagadan asin paglobong sa bilog na kasaysayan! Daing duwa-duwa na an dai na mabilang na minilyon na iyan na nasa memorya nin Dios gradwal na bubuhayon tanganing makaya kan dakulang kadaklan—na kadikiton kun ikokomparar— na atubangon an mga problema na puedeng lumataw huli ta tibaad sa primero may tendensia an mga binuhay liwat na sunodon an dati nindang estilo nin pamumuhay, kaiba an mga kaluyahan asin aktitud kaiyan sa laman.
Sairisay an Ibabangon Asin Hohokoman?
7, 8. (a) Anong rolyo an biniklad, asin ano an nangyari pagkatapos? (b) Para kiisay mayo nang pagkabuhay liwat?
7 Idinugang ni Juan: “Alagad may saro pang rolyong biniklad; iyan an rolyo nin buhay. Asin hinokoman an mga gadan sono sa mga bagay na nakasurat sa mga rolyo segun sa saindang mga gibo. Asin itinao kan dagat an mga gadan na yaon saiya, asin itinao kan kagadanan asin kan Hades an mga gadan na yaon sainda, asin sinda hinokoman lambang saro segun sa saindang mga gibo.” (Kapahayagan 20:12b, 13) Abaa kapambihira nanggad kan pangyayaring ini! ‘An dagat, kagadanan, asin Hades’ may kabtang balang saro, alagad mangnohon na an mga terminong ini bako man na separado. * Si Jonas, kan nasa tulak nin sira asin kun siring nasa tahaw kan dagat, nagsabi na sia nasa Sheol, o Hades. (Jonas 2:2) Kun an sarong tawo nasa pamomogol kan Adanikong kagadanan, kun siring posible na sia yaon man sa Hades. An propetikong mga tataramon na ini nagtatao nin marigon na garantiya na mayo nin siisay man na malilipasan.
8 Siempre, igwa nin dai aram kun pira na dai bubuhayon liwat. Kabilang sa mga ini an habong magsolsol na mga eskriba asin Fariseo na nagsikwal ki Jesus asin sa mga apostol, an relihiosong “tawo nin katampalasanan,” asin an linahidan na mga Kristiano na “suminuhay.” (2 Tesalonica 2:3; Hebreo 6:4-6; Mateo 23:29-33) Nagtaram man si Jesus manongod sa arog-kanding na mga tawo sa katapusan kan kinaban na mapasiring sa “daing katapusan na kalayo na inandam para sa Diablo asin sa saiyang mga anghel,” arin na baga, an “pagkaparang daing katapusan.” (Mateo 25:41, 46) Mayong pagkabuhay liwat para sa mga ini!
9. Paano ipinaparisa ni apostol Pablo na may mga papahelingan nin espesyal na pabor sa pagkabuhay liwat, asin sairisay an kabilang digdi?
9 Sa ibong na lado, may mga papahelingan nin espesyal na pabor sa pagkabuhay liwat. Ini ipinarisa ni apostol Pablo kan sabihon nia: “May paglaom ako sa Dios . . . na magkakaigwa nin pagkabuhay liwat an mga matanos sagkod an mga bakong matanos.” (Gibo 24:15) Mapadapit sa daganon na pagkabuhay liwat, makakabilang sa “mga matanos” an maimbod na mga lalaki asin babae kan suanoy—si Abraham, Rahab, asin dakol pang iba—na ipinahayag na matanos kun manongod sa pakikatood sa Dios. (Santiago 2:21, 23, 25) Kabilang man sa grupong ini an matanos na ibang mga karnero na nagadan na maimbod ki Jehova sa presenteng mga panahon. Posibleng marhay na an gabos na iyan na nagdanay na may integridad amay na bubuhayon liwat sa Milenyal na Paghade ni Jesus. (Job 14:13-15; 27:5; Daniel 12:13; Hebreo 11:35, 39, 40) Daing duwa-duwa na an dakol sa binuhay liwat na mga matanos na ini tatawan nin espesyal na mga pribilehio sa pangangataman sa dakulaon na trabaho nin pagbabalik sa dati kan Paraiso.—Salmo 45:16; ikomparar an Isaias 32:1, 16-18; 61:5; 65:21-23.
10. Sa mga bubuhayon liwat, sairisay an “mga bakong matanos”?
10 Pero, sairisay an “mga bakong matanos” na nasambitan sa Gibo 24:15? Kabilang sa mga ini an darakulang masa nin katawohan na nagadan sa bilog na kasaysayan, partikularmente idtong mga nabuhay sa ‘mga panahon nin pagkadaing aram.’ (Gibo 17:30) An mga ini, huli sa lugar na namundagan ninda o sa panahon na sinda nabuhay, dai nagkaigwa nin oportunidad na makanood na kumuyog sa kabotan ni Jehova. Saro pa, tibaad may iba na nakadangog kan mensahe nin kaligtasan alagad dai naghimate nin lubos kan panahon na iyan o nagadan bago sinda makaabot sa pagdusay asin pagpabautismo. Sa pagkabuhay liwat an mga siring kaipuhan na gumibo nin dugang pang pagbago sa saindang kaisipan asin pamumuhay tangani na sinda makinabang sa oportunidad na ini na magkamit nin buhay na daing katapusan.
An Rolyo nin Buhay
11. (a) Ano an “rolyo nin buhay,” asin kiisay na mga ngaran an nakarekord sa rolyong ini? (b) Taano ta bibikladon an rolyo nin buhay durante kan Sangribong Taon na Paghade?
11 May sinasabi si Juan na “rolyo nin buhay.” Rekord ini kan mga tatawan nin buhay na daing katapusan hale ki Jehova. An ngaran kan linahidan na mga tugang ni Jesus, kan dakulang kadaklan, asin kan maimbod na mga tawo kan suanoy, arog baga ki Moises, nakarekord na sa rolyong ini. (Exodo 32:32, 33; Daniel 12:1; Kapahayagan 3:5) Mayo pa sa mga “bakong matanos” na binuhay liwat na nakasurat an ngaran sa rolyo nin buhay. Kaya bibikladon an rolyo nin buhay durante kan Sangribong Taon na Paghade tanganing ikasurat an ngaran nin iba pa na makakualipikar. Idtong an ngaran dai isinurat sa rolyo, o libro, nin buhay ‘iaapon sa danaw nin kalayo.’—Kapahayagan 20:15; ikomparar an Hebreo 3:19.
12. Ano an madeterminar kun baga isusurat an ngaran nin sarong tawo sa nakabiklad na rolyo nin buhay, asin paano nagtao kan halimbawa an ninombrahan na Hokom ni Jehova?
12 Kun siring, ano an madeterminar kun baga isusurat an ngaran nin sarong tawo sa nakabiklad na rolyo nin buhay sa panahon na iyan? An mayor na bagay na magdedeterminar magigin kapareho kaidtong mga aldaw ni Adan asin ni Eva: an pagkuyog ki Jehova. Siring kan isinurat ni apostol Juan sa namomotan na marhay na mga kapwa Kristiano: “An kinaban malihis sana asin siring man an mawot kaiyan, alagad an naggigibo kan kabotan nin Dios magdadanay sagkod lamang.” (1 Juan 2:4-7, 17) Kun manongod sa pagkuyog, an Hokom na ninombrahan ni Jehova nagtao kan halimbawa: “Minsan ngani [si Jesus] Aki, sia nakanood nin pagkuyog hale sa mga bagay na saiyang tinios; asin pakatapos na sia ginibong sangkap sia nagin responsable sa daing katapusan na kaligtasan kan gabos na nagkukuyog sa saiya.”—Hebreo 5:8, 9.
Pagbiklad kan Iba Pang mga Rolyo
13. Paano dapat na ipaheling kan mga binuhay liwat an saindang pagkuyog, asin anong mga prinsipyo an dapat nindang sunodon?
13 Paano dapat na ipaheling kan mga binuhay liwat na ini an saindang pagkuyog? Sinambit mismo ni Jesus an duwang dakulang togon, na sinasabi: “An enot, ‘Dangoga, O Israel, si Jehova na satong Dios sarong Jehova, asin kamotan mo si Jehova na saimong Dios sa bilog mong puso asin sa bilog mong kalag asin sa bilog mong isip patin sa bilog mong kosog.’ An ikaduwa iyo ini, ‘Kamotan mo an saimong kapwa siring sa saimo man sana.’” (Marcos 12:29-31) Yaon man an establisado nang mga prinsipyo ni Jehova na dapat nindang sunodon, arog baga kan pagsikwal sa paghabon, pagputik, paggadan, asin inmoralidad.—1 Timoteo 1:8-11; Kapahayagan 21:8.
14. Ano pang ibang rolyo an bibikladon, asin ano an laog kan mga iyan?
14 Minsan siring, nasambitan pa sana ni Juan an ibang rolyo na bibikladon durante kan Milenyal na Paghade. (Kapahayagan 20:12) Ano an mga ini? Kun minsan, nagtatao si Jehova nin espesipikong mga instruksion para sa partikular na mga situwasyon. Halimbawa, kan panahon ni Moises nagtao sia nin detalyadong serye nin mga ley na nangahulogan nin buhay para sa mga Israelita kun sinda makuyog. (Deuteronomio 4:40; 32:45-47) Kan enot na siglo, itinao an bagong mga instruksion tanganing tabangan an mga maimbod na kuyogon an mga prinsipyo ni Jehova sa irarom kan Kristianong sistema nin mga bagay. (Mateo 28:19, 20; Juan 13:34; 15:9, 10) Ngonyan ibinabareta ni Juan na an mga gadan ‘hohokoman sono sa mga bagay na nakasurat sa mga rolyo segun sa saindang mga gibo.’ Kun siring, minalataw na an pagbiklad kan mga rolyong ini magpupublikar kan detalyadong mga kahagadan ni Jehova para sa katawohan durante kan sangribong taon. Paagi sa pag-aplikar sa saindang buhay kan mga regulasyon asin togon na nasa mga rolyong iyan, mapapalawig kan makinuyog na mga tawo an saindang mga aldaw, na sa katapustapusi makakamit ninda an buhay na daing katapusan.
15. Anong klaseng kampanya sa pagtotokdo an kakaipuhanon durante kan pagbuhay liwat, asin paano posibleng marhay na mangyayari an pagbuhay liwat?
15 Abaa kahiwas na kampanya sa teokratikong pagtotokdo an kakaipuhanon! Kan 2005, may promedyong 6,061,534 na pag-adal sa Biblia an ginigibo sa manlaenlaen na lugar kan mga Saksi ni Jehova sa bilog na kinaban. Alagad durante kan pagbuhay liwat, daing duwa-duwa na dai na mabilang na minilyon na pag-adal an gigibohon, basado sa Biblia asin sa bagong mga rolyo! An gabos sa banwaan nin Dios kaipuhan na magin mga paratokdo asin maghingoa. Daing duwa-duwa na an mga binuhay liwat, mantang sinda nag-ooswag, makikikabtang sa mahiwas na programang ini nin pagtotokdo. Posibleng marhay na an pagbuhay liwat mangyayari sa paagi na an mga buhay puedeng magkaigwa kan kagayagayahan na sabaton asin tokdoan an dating mga kapamilya asin kamidbid na masabat asin magtotokdo man sa iba. (Ikomparar an 1 Corinto 15:19-28, 58.) An labi sa anom na milyon na Saksi ni Jehova na aktibo sa pagpalakop kan katotoohan ngonyan nagbubugtak nin marahay na pundasyon para sa mga pribilehio na linalaoman nindang akoon durante kan pagbuhay liwat.—Isaias 50:4; 54:13.
16. (a) Kiisay na ngaran an dai isusurat sa rolyo, o libro, nin buhay? (b) Sairisay idtong an pagkabuhay liwat magigin pagkabuhay liwat “sa buhay”?
16 Mapadapit sa daganon na pagkabuhay liwat, sinabi ni Jesus na ‘idtong naggiribo nin marahay maruluwas sa pagkabuhay liwat sa buhay, idtong naggiribo nin labi-labi karaot sa pagkabuhay liwat sa paghokom.’ Digdi magkalaen na marhay an “buhay” asin “paghokom,” na nagpapaheling na an mga binuhay liwat na “naggiribo nin labi-labi karaot” pagkatapos na matokdoan sa ipinasabong na Kasuratan asin mga rolyo hohokoman na bakong angay sa buhay. An saindang ngaran dai isusurat sa rolyo, o libro, nin buhay. (Juan 5:29) Ini magigin totoo man para sa siisay man na kan enot nagsunod sa maimbod na pamumuhay alagad, huli sa dai maaraman na dahelan, suminuhay durante kan Sangribong Taon na Paghade. An mga ngaran puedeng paraon. (Exodo 32:32, 33) Sa ibong na lado, idtong mga makinuyog na nagsunod sa mga bagay na nakasurat sa mga rolyo magdadanay an ngaran sa nakasurat na rekord, an rolyo nin buhay, asin padagos na mabubuhay. Para sa sainda, an pagkabuhay liwat magigin pagkabuhay liwat “sa buhay.”
An Katapusan kan Kagadanan Asin Hades
17. (a) Anong makangangalas na aksion an ilinaladawan ni Juan? (b) Noarin mawawaran nin laog an Hades? (c) Noarin ‘iaapon sa danaw nin kalayo’ an Adanikong kagadanan?
17 Sunod, ilinadawan ni Juan an sarong bagay na makangangalas nanggad! “Asin an kagadanan asin an Hades iinapon sa danaw nin kalayo. Ini nangangahulogan kan ikaduwang kagadanan, an danaw nin kalayo. Apuera kaini, an siisay man na dai nakuang nakasurat sa libro nin buhay iinapon sa danaw nin kalayo.” (Kapahayagan 20:14, 15) Sa katapusan kan milenyal na Aldaw nin Paghokom, “an kagadanan asin an Hades” biyo nang hinale. Taano ta nagkakaipo ini nin sangribong taon? An Hades, an pangkagabsan na lolobngan nin katawohan, mahahalean nin laog kun binuhay na liwat an kahurihurihing nasa memorya nin Dios. Alagad sagkod na may tawo pa na namantsahan kan minanang kasalan, yaon pa sa sainda an Adanikong kagadanan. An gabos na binuhay liwat sa daga, saka an dakulang kadaklan na makakaligtas sa Armagedon, kaipuhan na magkuyog sa nakasurat sa mga rolyo sagkod na an merito kan pantubos ni Jesus ikaaplikar na tanganing lubos na mahale an helang, paggurang, asin iba pang minanang mga diperensia. Dangan an Adanikong kagadanan, kaiba an Hades, ‘iaapon sa danaw nin kalayo.’ An mga iyan mawawara na sagkod lamang!
18. (a) Paano ilinaladawan ni apostol Pablo an kapangganahan kan pamamahala ni Jesus bilang Hade? (b) Ano an gigibohon ni Jesus sa sangkap nang pamilya nin tawo? (c) Ano pang ibang bagay an mangyayari sa katapusan kan sangribong taon?
18 Sa siring, an programa na ilinaladawan ni apostol Pablo sa saiyang surat sa mga taga Corinto makokompleto na: “Huli ta [si Jesus] kaipuhan na mamahala bilang hade sagkod na ikinabugtak na nin Dios an gabos na kaiwal sa irarom kan saiyang mga bitis. Bilang an ultimong kaiwal, an [Adanikong] kagadanan paparaon.” Ano an sunod na mangyayari? “Kun an gabos na bagay ikinapasakop na sa saiya, dangan an Aki mismo mapasakop man sa Saro na nagpasakop sa saiya kan gabos na bagay.” Sa ibang pagtaram, ‘itatao ni Jesus an kahadean sa saiyang Dios asin Ama.’ (1 Corinto 15:24-28) Iyo, huling nadaog na ni Jesus an Adanikong kagadanan paagi sa merito kan saiyang atang na pantubos, itatao nia an sangkap nang pamilya nin tawo sa saiyang Ama, si Jehova. Minalataw na sa puntong ini, sa katapusan kan sangribong taon, na si Satanas bubutasan asin mangyayari an huring pagbalo tanganing madeterminaran kun kiisay na ngaran an magdadanay na nakarekord nin permanente sa rolyo nin buhay. “Maghingoa kamo nin maigot” tanganing makabilang dian an saindong ngaran!—Lucas 13:24; Kapahayagan 20:5.
[Nota sa Ibaba]
^ Dai kabilang sa mga bubuhayon liwat hale sa dagat an maraot na mga nag-eerok sa daga na nagadan sa Delubyo kan aldaw ni Noe; an kalaglagan na idto pinal, siring kan mangyayari sa paggibo kan paghokom ni Jehova sa dakulang kahorasaan.—Mateo 25:41, 46; 2 Pedro 3:5-7.
[Mga Hapot Para sa Pag-adal]
[Ritrato sa pahina 298]
An binuhay liwat na “mga bakong matanos” na nagkuyog sa mga rolyong biniklad durante kan Sangribong Taon na Paghade puedeng ikasurat man an ngaran sa rolyo nin buhay