Kapitulo 30

“An Dakulang Babilonya Buminagsak Na!”

1. Ano an ipinapaisi kan ikaduwang anghel, asin siisay an Dakulang Babilonya?

 ORAS na para sa paghokom nin Dios! Hinanyoga, kun siring, an mensahe nin Dios: “Asin may saro pa, an ikaduwang anghel, na suminunod, na nagsasabi: ‘Sia buminagsak na! An Dakulang Babilonya buminagsak na, sia na nagpainom sa gabos na nasyon kan arak kan kaanggotan kan saiyang pakikisaro!’” (Kapahayagan 14:8) Sa kaenot-enote, alagad bako ini an ultimo, isinesentro kan Kapahayagan an atension sa Dakulang Babilonya. Sa huri, ilaladawan sia kan kapitulo 17 bilang mapan-akit na patotot. Siisay sia? Arog kan maheheling niato, sia imperyong lakop sa globo, sia relihiosa, asin sia an palsipikadong sistema ni Satanas na ginagamit kaini sa pakikilaban tumang sa banhi kan simbolikong babae nin Dios. (Kapahayagan 12:17) An Dakulang Babilonya iyo an enterong pambilog na kinaban na imperyo nin falsong relihion. Sakop nia an gabos na relihion na nagpapadanay sa relihiosong mga katokdoan asin gibo kan suanoy na Babilonya asin nagpapaheling kan saiyang espiritu.

2. (a) Paanong nakalakop sa bilog na daga an Babilonikong relihion? (b) Ano an pinakaprominenteng kabtang kan Dakulang Babilonya, asin kasuarin iyan naglataw bilang makapangyarihan na organisasyon?

² Sa Babilonya, kaidtong labi nang 4,000 na taon an nakaagi, na rinibaraw ni Jehova an mga lenguahe kan mga nagpaplanong magtogdok kan Torre nin Babel. An laen-laen na grupo nin magkakalenguahe nagkawararak sagkod sa kaporoporohi kan daga, na dara an apostatang mga paniniwala asin gibo na iyo an basehan kan kadaklan na relihion sagkod ngonyan. (Genesis 11:1-9) An Dakulang Babilonya iyo an relihiosong kabtang kan organisasyon ni Satanas. (Ikomparar an Juan 8:43-47.) An pinakaprominenteng kabtang nia ngonyan iyo an apostatang Kakristianohan, na naglataw bilang makapangyarihan, tampalasan na organisasyon kan ikaapat na siglo pakalihis ni Cristo, na sa kadaklan  kinua an mga kredo asin pormalismo, bakong sa Biblia, kundi sa Babilonikong relihion.—2 Tesalonica 2:3-12.

3. Paano masasabi na an Dakulang Babilonya buminagsak na?

³ Tibaad ihapot nindo, ‘Mantang an relihion may makosog na impluwensia sa daga sagkod ngonyan, taano ta ipinapaisi kan anghel na buminagsak na an Dakulang Babilonya?’ Bueno, ano an nagin resulta pakalihis kan 539 B.C.E. kan bumagsak an suanoy na Babilonya? Tara, an Israel tinawan nin katalingkasan na magpuli sa sadiring daga kaiyan asin ibalik duman an tunay na pagsamba! Kaya an pakabalik kan espirituwal na Israel kan 1919 sa maogmang espirituwal na prosperidad, na nagpapadagos asin naghihiwas sagkod ngonyan, ebidensia na an Dakulang Babilonya buminagsak kan taon na idto. Mayo na sia nin kapangyarihan na pugolan an banwaan nin Dios. Dugang pa, nagkaigwa sia nin grabeng problema sa laog nia mismo. Poon kan 1919 an saiyang karatan, pandadaya, asin inmoralidad nabuyagyag na marhay. Sa kadaklan na lugar sa Europa, pipira na sana an nagsisimba, asin sa nagkapirang nasyon na sosyalista, an relihion ibinibilang na “opyo kan banwaan.” Huling napasupog sa mata nin gabos na namomoot sa Tataramon nin Dios na igwa kan katotoohan, an Dakulang Babilonya garo baga naghahalat ngonyan sa bilanggoan kan mga sentensiadong magadan, para sa pag-implementar kan matanos na paghokom sa saiya ni Jehova.

An Makasusupog na Pagbagsak kan Babilonya

4-6. Paano na “an Dakulang Babilonya . . . nagpainom sa gabos na nasyon kan arak kan kaanggotan kan saiyang pakikisaro”?

⁴ Mas detalyado niatong siyasaton an mga pangyayaring nakapalibot sa makasusupog na pagbagsak kan Dakulang Babilonya. Sinasabi sa sato digdi kan anghel na “an Dakulang Babilonya  . . . nagpainom sa gabos na nasyon kan arak kan kaanggotan kan saiyang pakikisaro.” Ano an boot sabihon kaini? Iyan may koneksion sa pandadaog. Halimbawa, sinabihan ni Jehova si Jeremias: “Kuana sa sakong kamot an kopang ini kan arak nin dakulang kaanggotan, asin painoma dian an gabos na nasyon na susugoan ko sa saimo. Asin sinda mairinom asin masayasay patin mahiro siring sa mga tawong bua huli sa espadang ipapadara ko sa tahaw ninda.” (Jeremias 25:15, 16) Kan ikaanom asin ikapitong siglo B.C.E., ginamit ni Jehova an suanoy na Babilonya sa pagpalis sa simbolikong kopa nin kahorasaan na iinomon nin dakol na nasyon, pati an apostatang Juda, kaya ngani pati an sadiri niang banwaan nadistiero. Dangan, buminagsak man an Babilonya huli ta ilinangkaw kan hade kaini an sadiri nia tumang ki Jehova, an “Kagurangnan kan kalangitan.”—Daniel 5:23.

⁵ An Dakulang Babilonya nandaog man, alagad sa kadaklan, an mga ini mas pairarom. Saiyang ‘pinainom an gabos na nasyon’ paagi sa paggamit kan mga pakana nin sarong patotot, na nagkokomiter nin relihiosong pakikisaro sa sainda. Inakit nia an politikal na mga namamahala na makipag-alyansa asin makikatood sa saiya. Paagi sa relihiosong mga pan-akit, nagpakana sia nin politikal, komersial, asin pinansial na pan-aapi. Nagsutsut sia nin relihiosong pagpersegir asin relihiosong mga guerra asin krusada, saka nasyonal na mga guerra, huli sana sa politikal asin komersial na mga dahelan. Asin sinantipikar nia an mga guerrang ini sa pagsabi na iyan kabotan nin Dios.

⁶ An pangungunlabot nin relihion sa mga guerra asin politika kan ika-20 siglo aram nin gabos—arog kan sa Shintong Hapon, Hindung India, Budistang Vietnam, “Kristianong” Irlandia del Norte asin Latin Amerika, saka sa iba pa—na dai linilingawan an kabtang kan mga kapelyan nin hukbo sa man-ibong-ibong na lado kan duwang guerra mundial sa pagsadol sa hoben na mga lalaki na maggaradanan. An midbid na halimbawa kan panlalalaki kan Dakulang Babilonya iyo an nagin kabtang nia sa Guerra Sibil nin España kan 1936-39, na dian kisuerra 600,000 an nagadan. An pagpabolos na ini nin dugo sa sutsut kan mga parasuportar sa klerong Katoliko asin sa mga kaalyado ninda, na an sarong dahelan nameligro an kayamanan asin posisyon kan iglesia huli sa legal na gobyerno kan España.

7. Siisay an mayor na punteriya kan Dakulang Babilonya, asin anong mga paagi an ginamit nia tumang sa punteriyang ini?

 ⁷ Mantang an Dakulang Babilonya iyo an relihiosong kabtang kan banhi ni Satanas, poon pa kaidto ginibo na niang mayor na punteriya an “babae” ni Jehova, an “Jerusalem na nasa itaas.” Kan enot na siglo, an kongregasyon nin linahidan na mga Kristiano malinaw na namidbid bilang an banhi kan babae. (Genesis 3:15; Galacia 3:29; 4:26) Pinagmaigotan na marhay kan Dakulang Babilonya na daogon an mabining kongregasyon na iyan paagi sa pagtentar dian na magkomiter nin relihiosong pakikisaro. Nagpatanid si apostol Pablo asin Pedro na dakol an madadara asin an ibubunga dakulang apostasiya. (Gibo 20:29, 30; 2 Pedro 2:1-3) An mga mensahe ni Jesus sa pitong kongregasyon nagparisa na sa paghinanapos kan buhay ni Juan, medyo nagigin nang mapanggana an Dakulang Babilonya sa saiyang mga paghihingoang manraot. (Kapahayagan 2:6, 14, 15, 20-23) Alagad sinabi na ni Jesus kun sagkod saen an itotogot na gibohon nia.

An Trigo Asin mga Doot

8, 9. (a) Ano an ipinarisa kan parabola ni Jesus manongod sa trigo asin mga doot? (b) Ano an nangyari “mantang natotorog an mga tawo”?

⁸ Sa parabola nia manongod sa trigo asin mga doot, si Jesus nagtaram manongod sa sarong tawo na nagsabwag nin marahay na banhi sa sarong oma. Alagad ta “mantang natotorog an mga tawo,” nagdatong an kaiwal asin nagsabwag nin mga doot. Huli kaini, an trigo natahoban kan mga doot. Ipinaliwanag ni Jesus an saiyang parabola sa mga tataramon na ini: “An nagsabwag kan marahay na banhi iyo an Aki nin tawo; an oma iyo an kinaban; kun manongod sa marahay na banhi, an mga ini iyo an mga aki kan kahadean; alagad an mga doot iyo an mga aki kan saro na marigsok, asin an kaiwal na nagsabwag sa sainda iyo an Diablo.” Dangan ipinaliwanag nia na an trigo asin mga doot papabayaan na tumubo nin magkadungan sagkod sa “pagtatapos kan sistema nin mga bagay,” kun ‘haleon’ na kan mga anghel an simbolikong mga doot.—Mateo 13:24-30, 36-43.

⁹ Nangyari an ipinatanid ni Jesus asin ni apostol Pablo saka Pedro. “Mantang natotorog an mga tawo,” magsalang pagtorog kan mga apostol sa kagadanan o kan an mga paraataman na  Kristiano magtungka sa pagbantay sa aripompon nin Dios, tuminubo an Babilonikong apostasiya sa laog mismo kan kongregasyon. (Gibo 20:31) Dai nahaloy an mga doot mas dakol nang marhay sa trigo asin natahoban na an trigo. Sa laog nin dakol na siglo, tibaad kun hehelingon garo baga biyo nang natahoban an banhi kan babae kan mahiwason na palda kan Dakulang Babilonya.

10. Ano an nangyari pag-abot kan dekada nin 1870, asin ano an reaksion digdi kan Dakulang Babilonya?

¹⁰ Pag-abot kan dekada nin 1870 an linahidan na mga Kristiano nagpoon nang gumibo nin desididong mga paghihingoa na sumiblag sa mga pagpapatotot kan Dakulang Babilonya. Tinalikdan ninda an falsong mga doktrina na ilinaog kan Kakristianohan hale sa paganismo asin pusoan na ginamit an Biblia sa paghuhulit na an mga panahon kan mga Hentil matatapos kan 1914. Kinontra kan pangenot na instrumento kan Dakulang Babilonya, an klero nin Kakristianohan, an mga pagpopoon na ini kan pagbabalik kan tunay na pagsamba. Kaidtong enot na guerra mundial, inaprobetsaran ninda an daing kontrol na mga emosyon dahel kan guerra tanganing probaran na paraon an sadit na grupong idto nin maimbod na mga Kristiano. Kan 1918, kan haros biyo nang napugolan an saindang mga aktibidad, garo baga nagin mapanggana an Dakulang Babilonya. Garo baga nadaog nia sinda.

11. Ano an ibinunga kan pagbagsak kan suanoy na Babilonya?

¹¹ Arog kan nasabi na, an orgolyosong siudad nin Babilonya buminagsak sa kapangyarihan kan 539 B.C.E. Dangan nadangog an kurahaw: “Sia buminagsak na! Buminagsak na an Babilonya!” An dakulang kabisera kan pambilog na kinaban na imperyo buminagsak sa mga hukbo nin Medo-Persia sa pangengenot ni Cirong Dakula. Minsan ngani natada an mismong siudad, sia talagang buminagsak sa kapangyarihan, asin iyan nagbunga kan pagkatalingkas kan mga bihag niang Judio. Nagpuli sinda sa Jerusalem tanganing establisaron giraray duman an dalisay na pagsamba.—Isaias 21:9; 2 Cronica 36:22, 23; Jeremias 51:7, 8.

12. (a) Sa satong panahon, paano masasabi na buminagsak na an Dakulang Babilonya? (b) Ano an nagpapatunay na biyo nang isinikwal ni Jehova an Kakristianohan?

¹² Sa satong panahon nadangog man an kurahaw na buminagsak na an Dakulang Babilonya! An temporaryong kapangganahan kan Babilonikong Kakristianohan kan 1918 biyong nabaliktad kan 1919 kan ibalik sa dati an natatada sa mga linahidan, an grupong Juan, paagi sa espirituwal na pagkabuhay liwat. Buminagsak na an Dakulang Babilonya kun dapit sa pagkaigwa nin ano man na pamumugol sa banwaan nin Dios. Agid sa mga doron, an linahidan na mga tugang ni Cristo luminuwas hale sa bungaw, na andam na humiro. (Kapahayagan 9:1-3; 11:11, 12) Sinda an “maimbod asin mapagmansay na oripon” sa presenteng panahon, asin ninombrahan sinda kan Kagurangnan na mamahala sa gabos niang rogaring digdi sa daga. (Mateo 24:45-47) An paggamit sa sainda sa paaging ini nagpatunay na biyo nang isinikwal ni Jehova an Kakristianohan sa ibong kan paghihingako kaini na iyo an representante nia digdi sa daga. An dalisay na pagsamba naestablisar giraray, asin puede nang taposon an pagtatak sa natatada sa 144,000—an mga natatada sa banhi kan babae, an haloyon nang kaiwal kan Dakulang Babilonya. Ini gabos nagsenyalar kan biyong pagkadaog kan relihiosong organisasyon na iyan ni Satanas.

Pagtagal Para sa mga Banal

13. (a) Ano an ipinaisi kan ikatolong anghel? (b) Ano an paghokom ni Jehova sa mga nag-ako kan marka kan mabangis na hayop?

¹³ Ngonyan nagtaram an ikatolong anghel. Hinanyoga! “Asin may saro pang anghel, an ikatolo, na suminunod sa sainda, na nagsasabi sa makosog na tingog: ‘Kun an siisay man nagsasamba sa mabangis na hayop asin sa imahen kaiyan, asin nag-aako nin marka sa saiyang angog o sa saiyang kamot, mainom man sia kan arak kan kaanggotan nin Dios na ipapalis nin daing halo sa kopa kan saiyang grabeng kaanggotan.’” (Kapahayagan 14:9, 10a) Sa Kapahayagan 13:16, 17, ihinayag na sa aldaw kan Kagurangnan an mga dai nagsasamba sa imahen kan mabangis na hayop magdudusa—gagadanon pa ngani. Ngonyan nanonodan niato na an desisyon ni Jehova hokoman an mga “igwa kan marka, an ngaran kan mabangis na hayop o an numero kan ngaran kaiyan.” Sinda mapipiritan na uminom sa mapait na ‘kopa kan grabeng kaanggotan’ ni Jehova. Ano an magigin kahulogan kaini para sa sainda? Kan 607 B.C.E., kan an Jerusalem piriton ni Jehova na uminom sa “saiyang kopa nin dakulang kaanggotan,” an  siudad nag-agi nin “pananamsam asin pagkalaglag, saka gutom asin espada” sa kamot kan mga Babilonyo. (Isaias 51:17, 19) Siring man, kun an mga nagsasamba sa politikal na mga kapangyarihan sa daga asin sa imahen kan mga ini, an Naciones Unidas, uminom na sa kopa kan grabeng kaanggotan ni Jehova, kalamidad an magigin resulta para sa sainda. (Jeremias 25:17, 32, 33) Sinda biyong lalaglagon.

14. Bago pa man an paglaglag sa mga nagsasamba sa mabangis na hayop asin sa imahen kaiyan, ano an kaipuhan na agihan kan mga ini, asin paano ini ilinaladawan ni Juan?

¹⁴ Minsan siring, bago pa man iyan mangyari, an mga may marka kan hayop kaipuhan na umagi sa nagpapasakit na mga epekto kan pagdesaprobar ni Jehova. Sa pagtaram manongod sa nagsasamba sa mabangis na hayop asin sa imahen kaiyan, sinabihan kan anghel si Juan: “Asin papasakitan sia sa kalayo asin asupre sa atubangan kan banal na mga anghel asin sa atubangan kan Kordero. Asin an aso kan pagpasakit sa sainda nag-iitaas sagkod pa man, asin mayo sinda nin kapahingaloan aldaw-banggi, an mga nagsasamba sa mabangis na hayop asin sa imahen kaiyan, asin an siisay man na nag-aako kan marka kan ngaran kaiyan.”—Kapahayagan 14:10b, 11.

15, 16. Ano an kahulogan kan mga tataramon na “kalayo asin asupre” sa Kapahayagan 14:10?

¹⁵ Para sa nagkapira an pagkasambit digdi sa kalayo asin asupre sarong prueba na igwa nin kalayo sa impierno. Alagad an kadikit na pagsiyasat sa sarong kaagid na propesiya nagpapaheling kan tunay na kahulogan kan mga tataramon na ini sa kontekstong ini. Kaidtong panahon ni Isaias, pinatanidan ni Jehova an nasyon nin Edom na sinda papadusahan huli sa pakikiiwal ninda sa Israel. Sia nagsabi: “An saiyang mga sapang masulog magigin alkitran, asin an saiyang kabokabo magigin asupre; asin an saiyang daga magigin naglalaad na alkitran. Sa banggi o sa aldaw iyan dai mapaparong; sagkod sa panahon na daing talaan an aso kaiyan dagos-dagos na mag-iitaas. Sa sunod-sunod na kapag-arakian sia magigin alang; mayo nin siisay man na maagi sa saiya sagkod pa man.”—Isaias 34:9, 10.

¹⁶ Iinapon daw an Edom sa sarong osipon sanang kalayo sa impierno tanganing masolo sagkod lamang? Siempre dai. Imbes, an nasyon biyong nawara sa kinaban na garo sia biyong natumtom sa kalayo asin asupre. An pangultimong resulta kan padusa bakong daing katapusan na pasakit kundi “kadaihan nin laog . . . kagabaan . . . daing kamanungdanan.” (Isaias 34:11, 12) Ini buhay na buhay na iiniilustrar kan aso na ‘nag-iitaas sagkod sa panahon na daing talaan.’ Kun nasolo an sarong harong, haloy-haloy na nag-aaso an mga abo pagkaparong kan mga laad, na nagtatao nin prueba sa mga miron na nagkaigwa nin mapanlaglag na pagkasolo. Dawa ngonyan nagigirumdoman kan banwaan nin Dios an leksion na dapat na manodan sa pagkalaglag kan Edom. Sa paaging ini ‘an aso kan pagkasolo nia’ nag-iitaas pa sagkod ngonyan sa simbolikong paagi.

17, 18. (a) Ano an resulta para sa mga nag-ako kan marka kan mabangis na hayop? (b) Sa anong paagi na pinapasakitan an mga nagsasamba sa mabangis na hayop? (c) Paano na “an aso kan pagpasakit sa sainda nag-iitaas sagkod pa man”?

¹⁷ An mga may marka kan mabangis na hayop biyo man na lalaglagon, na garo sa kalayo. Arog kan sa huri ipinapaheling kan propesiya, an saindang bangkay dai ilolobong tanganing kakanon nin mga hayop asin gamgam. (Kapahayagan 19:17, 18) Kaya malinaw na dai sinda literal na pinapasakitan sagkod lamang! Paano sinda ‘pinapasakitan sa kalayo asin asupre’? Sa sentido na ibinubuyagyag sinda kan pagbalangibog kan katotoohan asin pinapatanidan sinda manongod sa nagdadangadang na paghokom nin Dios. Kun siring, binabalobagi ninda an banwaan nin Dios asin, kun saen puede, may katusohan na kinokombensir ninda an politikal na mabangis na hayop na persegiron asin gadanon pa ngani an mga Saksi ni Jehova. Bilang kulminasyon, an mga kontrang ini lalaglagon na garo sa kalayo asin asupre. Dangan ‘an aso kan pagpasakit sa sainda mag-iitaas sagkod pa man’ ta an paghokom nin Dios sa sainda magseserbing basehan kun halimbawa angaton giraray an lehitimong soberaniya ni Jehova. An isyung iyan napagdesisyonan na sagkod lamang.

¹⁸ Siisay an nagtatao kan nagpapasakit na mensahe ngonyan? Girumdoma, an simbolikong mga doron may autoridad na pasakitan an mga tawo na mayo kan tatak nin Dios sa saindang angog. (Kapahayagan 9:5) Malinaw na, sa paggiya nin mga anghel, an mga ini iyo an mga nagpapasakit. Desididong marhay an simbolikong  mga doron kaya “mayo sinda nin kapahingaloan aldaw-banggi, an mga nagsasamba sa mabangis na hayop asin sa imahen kaiyan, asin an siisay man na nag-aako kan marka kan ngaran kaiyan.” Asin sa katapustapusi, pagkalaglag ninda, an dakulaon na ebidensia kan pagkabindikar na iyan kan soberaniya ni Jehova, “an aso kan pagpasakit sa sainda,” mag-iitaas sagkod pa man. Magtagal logod an grupong Juan sagkod na matapos an pagbindikar na iyan! Arog kan konklusyon kan anghel: “Digdi kaipuhan an pakatagal para sa mga banal, an mga nag-ootob kan mga togon nin Dios asin kan pagtubod ki Jesus.”—Kapahayagan 14:12.

19. Taano ta kaipuhan an pakatagal para sa mga banal, asin ano an ibinabareta ni Juan na nagpapakosog sa sainda?

¹⁹ Iyo, an “pakatagal para sa mga banal” nangangahulogan kan saindang pagsamba ki Jehova na may dai nababangang debosyon paagi ki Jesu-Cristo. An saindang mensahe bakong popular. Iyan nagbubunga nin pagkontra, pagpersegir, pagkagadan pa ngani bilang martir. Alagad napapakosog sinda kan sunod na ibinabareta ni Juan: “Asin nakadangog ako nin sarong tingog hale sa langit na nagsabi: ‘Isurat mo: Maogma an mga gadan na magagadan na kasaro kan Kagurangnan poon sa panahon na ini. Iyo, sabi kan espiritu, magpahingalo na sinda sa saindang mga pagpapagal, huli ta an mga bagay na saindang ginibo kaibanan ninda.’”—Kapahayagan 14:13.

20. (a) Paano an panuga na ibinareta ni Juan kaoyon kan propesiya ni Pablo manongod sa presensia ni Jesus? (b) An mga kabilang sa mga linahidan na nagadan pagkatapos na palayason si Satanas sa langit pinapanugaan nin anong espesyal na pribilehio?

²⁰ An panugang ini kaoyon na marhay kan propesiya ni Pablo may labot sa presensia ni Jesus: “An mga nagadan na kasaro ni Cristo enot na maburuhat. Pagkatapos kita na buhay pa na nawawalat [an mga kabilang sa mga linahidan na nabubuhay sagkod sa aldaw kan Kagurangnan], kaibanan ninda, aagawon sa mga panganoron tanganing sabaton an Kagurangnan sa aire.” (1 Tesalonica 4:15-17) Pagkatapos na palayason si Satanas sa langit, an mga gadan na kasaro ni Cristo enot na nagburuhat. (Ikomparar an Kapahayagan 6:9-11.) Pagkatapos, an mga kabilang sa mga linahidan na nagadan sa aldaw kan Kagurangnan pinapanugaan nin sarong espesyal na pribilehio. An pagkabuhay ninda liwat sa espiritung buhay sa langit bigla, “sa sarong pagpirok nin mata.” (1 Corinto 15:52) Abaa kamakangangalas kaini! Asin an saindang mga gibo nin katanosan magpapadagos duman sa langit.

An Anihon sa Daga

21. Ano an sinasabi sato ni Juan manongod sa “anihon sa daga”?

²¹ May iba man na makikinabang sa aldaw na ini nin paghokom, arog kan padagos na sinasabi sato ni Juan: “Asin uya! naheling ko an sarong panganoron na maputi, asin sa ibabaw kan panganoron may nakatukaw na agid sa aki nin tawo, na may koronang bulawan sa saiyang payo asin matarom na kagot sa saiyang kamot. Asin may saro pang anghel [an ikaapat] na nagluwas sa santuaryo kan templo, na nagkukurahaw sa makosog na tingog sa nakatukaw sa ibabaw kan panganoron: ‘Tigpasan an saimong kagot asin mag-ani ka, huli ta nag-abot na an oras na mag-ani, ta biyo nang hinog an anihon sa daga.’ Asin itinigpas kan nakatukaw sa ibabaw kan panganoron an saiyang kagot sa daga, asin an daga naani.”—Kapahayagan 14:14-16.

22. (a) Siisay an may koronang bulawan asin nakatukaw sa panganoron na maputi? (b) Noarin mangyayari an kulminasyon kan pag-ani, asin paano?

²² Daing duda kun siisay an nakatukaw sa panganoron na maputi. Nakatukaw sa panganoron na maputi, kaagid nin aki nin tawo asin may koronang bulawan, malinaw na sia si Jesus, an Mesiyanikong Hade na naheling man ni Daniel sa bisyon. (Daniel 7:13, 14; Marcos 14:61, 62) Alagad ta ano an pag-ani na sinasabi digdi sa propesiya? Kan yaon pa digdi sa daga, iinagid ni Jesus an paggibo nin mga disipulo sa pag-ani sa pambilog na kinaban na oma nin katawohan. (Mateo 9:37, 38; Juan 4:35, 36) An kulminasyon kan pag-aning ini sa aldaw kan Kagurangnan, kun si Jesus koronahan na bilang Hade asin maghokom na para sa saiyang Ama. Sa siring, an panahon kan saiyang pamamahala, poon kan 1914, iyo man an magayagayang panahon nin pag-ani.—Ikomparar an Deuteronomio 16:13-15.

23. (a) Kiisay naghale an instruksion na pumoon na sa pag-ani? (b) Anong pag-ani an nangyari poon 1919 sagkod ngonyan?

²³ Minsan ngani sia Hade asin Hokom, si Jesus naghahalat nin instruksion hale ki Jehova na saiyang Dios bago sia pumoon na mag-ani. An instruksion na iyan nag-abot hale sa “santuaryo kan templo” paagi sa sarong anghel. Tolos-tolos, si Jesus nagkuyog. Enot, poon 1919, ipinatapos nia sa saiyang mga anghel an pag-ani kan  144,000. (Mateo 13:39, 43; Juan 15:1, 5, 16) Sunod, nangyari an pagtipon kan inaning dakulang kadaklan nin ibang mga karnero. (Juan 10:16; Kapahayagan 7:9) Ipinapaheling kan kasaysayan na sa pag-oltanan nin 1931 asin 1935 darudakulang kabilangan kan ibang mga karnerong ini an nagpoon na lumataw. Kan 1935 ipinasabot ni Jehova sa grupong Juan kun sairisay talaga an dakulang kadaklan sa Kapahayagan 7:9-17. Poon kaidto, tinawan nin dakulang pagdodoon an pagtipon sa kadaklan na ini. Pag-abot kan taon 2005, an kabilangan kaiyan labi nang anom na milyon, asin iyan nagdadakol pa. Daing duwa-duwa na an saro na agid sa aki nin tawo nagkaigwa nin abunda, magayagayang pag-ani sa panahon na ini kan katapusan.—Ikomparar an Exodo 23:16; 34:22.

Pagtimaktimak sa Poon nin Ubas kan Daga

24. Ano an kapot kan ikalimang anghel, asin ano an ikinukurahaw kan ikaanom na anghel?

²⁴ Mantang tapos na an pag-ani para sa kaligtasan, panahon na para sa saro pang pag-ani. Si Juan nagbabareta: “Asin may saro na naman na anghel [an ikalima] na nagluwas sa santuaryo kan templo na yaon sa langit, na may kapot man na matarom na kagot. Asin may saro na naman na anghel [an ikaanom] na nagluwas sa altar asin sia may autoridad sa kalayo. Asin kinurahawan nia sa makosog na tingog an saro na may kapot na matarom na kagot, na an sabi: ‘Tigpasan an saimong matarom na kagot asin gunoa an mga bagikoy kan poon nin ubas kan daga, ta nahinog na an mga ubas kaiyan.’” (Kapahayagan 14:17, 18) An mga hukbo nin anghel tinawan nin dakol na aanihon sa aldaw kan Kagurangnan, na isinusuway an marahay sa maraot!

25. (a) Ano an ipinaparisa kan bagay na an ikalimang anghel hale sa santuaryo kan templo? (b) Taano ta angay na an pagboot na pumoon sa pag-ani hale sa sarong anghel na “nagluwas sa altar”?

²⁵ An ikalimang anghel hale sa atubangan ni Jehova sa santuaryo kan templo; huli kaini, an pangultimong pag-ani nangyayari man segun sa kabotan ni Jehova. Pinagbotan an anghel na ponan an saiyang trabaho paagi sa sarong mensahe na itinao nin saro pang anghel na “nagluwas sa altar.” An bagay na ini makahulogan na marhay, ta an maimbod na mga kalag sa irarom kan altar naghapot: “Sagkod noarin, Soberanong Kagurangnan na banal asin totoo, na dai ka maghohokom asin dai mo ipapamalos an samong dugo sa mga nag-eerok sa daga?” (Kapahayagan 6:9, 10) Sa pag-ani kan poon nin ubas kan daga, mapapanigoan na an kurahaw na ini sa paghagad na ipamalos.

26. Ano an “poon nin ubas kan daga”?

²⁶ Alagad ta ano an “poon nin ubas kan daga”? Sa Hebreong Kasuratan, an Judiong nasyon inapod na poon nin ubas ni Jehova. (Isaias 5:7; Jeremias 2:21) Siring man, si Jesu-Cristo asin an mga maglilingkod kaiba nia sa Kahadean nin Dios inaapod na poon nin ubas. (Juan 15:1-8) Sa kamugtakan na ini, an mahalagang karakteristiko nin poon nin ubas iyo na iyan namumunga, asin an tunay na Kristianong poon nin ubas namunga nin abunda sa ikaoomaw ni Jehova. (Mateo 21:43) Kun siring, an “poon nin ubas kan daga” segurado na, bakong an tunay na poon nin ubas na ini, kundi an palsipikasyon dian ni Satanas, an saiyang maraot, naheheling na sistema nin paggobyerno sa katawohan, na may laen-laen na “bagikoy” nin sa demonyong mga bunga sa nag-aging mga siglo. An Dakulang Babilonya, na dian prominenteng marhay an apostatang Kristianismo, may dakulang impluwensia sa nakakahilong poon nin ubas na ini.—Ikomparar an Deuteronomio 32:32-35.

27. (a) Ano an mangyayari kun gunoon na kan anghel na may kagot an poon nin ubas kan daga? (b) Anong mga propesiya sa Hebreong Kasuratan an nagpaparisa kun gurano kahiwas an pag-ani?

²⁷ Dapat na gibohon an paghokom! “Asin itinigpas kan anghel an saiyang kagot sa daga asin ginuno an poon nin ubas kan daga, asin iinapon nia idto sa dakulang pugaan nin ubas kan kaanggotan nin Dios. Asin tinimaktimakan an pugaan nin ubas sa luwas kan siudad, asin nagluwas an dugo sa pugaan nin ubas sagkod sa mga busal kan mga kabayo, sa rayong mil sais sientos na estadio.” (Kapahayagan 14:19, 20) An gurobgutob ni Jehova tumang sa poon nin ubas na ini haloy nang ipinaisi. (Sofonias 3:8) Sinisierto nin sarong propesiya sa librong Isaias na bilog na mga nasyon an lalaglagon kun timaktimakan na an pugaan nin ubas. (Isaias 63:3-6) Nagpropesiya man si Joel na an darakulang “kadaklan,” bilog na mga nasyon, titimaktimakan sagkod na malaglag sa “pugaan nin ubas,” sa “hababang kaplanodohan kan desisyon.” (Joel 3:12-14) Totoo nanggad na ini dakulaon na pag-ani na noarin man dai na mangyayari giraray! Segun sa bisyon ni Juan,  bako sana na aanihon an mga ubas kundi papalodon an bilog na simbolikong poon nin ubas asin iaapon sa pugaan nin ubas tanganing timaktimakan. Kaya an poon nin ubas kan daga paparaon asin dai na noarin man matubo giraray.

28. Sairisay an matimaktimak sa poon nin ubas kan daga, asin ano an boot sabihon na an pugaan nin ubas ‘titimaktimakan sa luwas kan siudad’?

²⁸ Oyon sa bisyon, an pagtimaktimak gigibohon nin mga kabayo, ta an dugo na napupuga sa poon nin ubas nakakaabot sa “mga busal kan  mga kabayo.” Mantang an terminong “kabayo” parateng may koneksion sa guerra, segurado na ini panahon nin guerra. An mga hukbo kan kalangitan na nagsusunod ki Jesus sa pangultimong guerra tumang sa sistema nin mga bagay ni Satanas sinasabing tinitimaktimakan “an pugaan nin ubas kan kabangisan kan kaanggotan nin Dios na Makakamhan sa Gabos.” (Kapahayagan 19:11-16) Malinaw na an mga ini an matimaktimak sa poon nin ubas kan daga. An pugaan nin ubas ‘titimaktimakan sa luwas kan siudad,’ an boot sabihon, sa luwas kan langitnon na Sion. Tunay nanggad, angay sana na an poon nin ubas kan daga timaktimakan digdi sa daga. Alagad iyan man ‘titimaktimakan sa luwas kan siudad’ ta dai maaano an mga natatada sa banhi kan babae, na nagrerepresentar sa langitnon na Sion digdi sa daga. Sinda saka an dakulang kadaklan ligtas na itatago sa laog kan daganon na organisasyonal na areglo ni Jehova.—Isaias 26:20, 21.

29. Gurano kararom kan dugo hale sa pugaan nin ubas, gurano karayo an naaabot kaiyan, asin ano an ipinaparisa kaini gabos?

²⁹ An buhay na buhay na bisyon na ini kaagid kan pagronot kan gapo kan Kahadean sa mga kahadean sa daga na sinasabi sa Daniel 2:34, 44. Magkakaigwa nin pagpoho. An dugong nagbobolos hale sa pugaan nin ubas hararomon, sagkod sa mga busal kan mga kabayo, asin iyan sagkod sa rayong 1,600 na estadio. * An dakulaon na numerong ini, na resulta kun mumultiplikaron an kuwatro por kuwatro dangan mumultiplikaron naman ini nin dies por dies (4 x 4 x 10 x 10), may pagdodoon na nagpapahayag kan mensahe na magigin lakop sa bilog na daga an ebidensia kan panlaglag. (Isaias 66:15, 16) An panlaglag magigin kompleto asin dai na marerebokar. Nungka, nungka pang magkakagamot an poon nin ubas kan daga ni Satanas!—Salmo 83:17, 18.

30. Ano an mga bunga kan poon nin ubas ni Satanas, asin ano an maninigong magin determinasyon niato?

³⁰ Mantang kita nabubuhay na sa poro kan panahon kan katapusan, makahulogan na marhay an bisyon sa duwang pag-aning ini. Kaipuhan sana kitang mangalagkalag sa palibot tanganing maheling an mga bunga kan poon nin ubas ni Satanas. Mga aborsion asin iba pang klase nin paggadan; homoseksuwalidad, pagsambay, asin iba pang klase nin inmoralidad; pandadaya asin kadaihan nin natural na kapadangatan—huli sa gabos na bagay na ini nagigin makababalde sa  pagheling ni Jehova an kinaban na ini. An poon nin ubas ni Satanas nagpapaluwas kan “bunga nin nakakahilong tanom asin ajenjo.” An kapahapahamak, idolatrosong gibo kaiyan naglalapastangan sa Kaharohalangkaweng Kaglalang nin katawohan. (Deuteronomio 29:18; 32:5; Isaias 42:5, 8) Abaa kadakulang pribilehio na aktibong makiasosyar sa grupong Juan sa pag-ani nin marahay na mga bunga na pinapaluwas ni Jesus sa ikaoomaw ni Jehova! (Lucas 10:2) Kita logod gabos magin determinado na dai noarin man mamantsahan kan poon nin ubas kan kinaban na ini, asin sa siring makalikay kitang timaktimakan kaiba kan poon nin ubas kan daga kun gibohon na an bakong paborableng paghokom ni Jehova.

[Nota sa Ibaba]

[Mga Hapot Para sa Pag-adal]

[Kahon sa pahina 208]

‘An Arak kan Saiyang Pakikisaro’

An sarong prominenteng kabtang kan Dakulang Babilonya iyo an Iglesia Katolika Romana. An iglesia pinapamahalaan kan papa sa Roma asin naghihingako na an balang papa kasalihid ni apostol Pedro. Uya an nagkapirang napublikar na impormasyon manongod sa mga kasalihid daang ini.

Formoso (891-96): “Siyam na bulan pagkagadan nia, ilinuwas sa nitso an bangkay ni Formoso asin binista sa atubangan nin sarong konsilyo ‘para sa mga bangkay,’ na an nangenot si Esteban [an bagong papa]. Inakusar an gadan nang papa nin ngana-nganang pag-ambisyon sa katongdan nin papa asin idineklarar na imbalido an gabos niang ginibo. . . . Hinuba sa bangkay an sotana nin mga papa; pinutol an mga moro kan toong kamot.”—New Catholic Encyclopedia.

Esteban VI (896-97): “Pira pa sanang bulan pagkatapos [kan pagbista sa bangkay ni Formoso] tinapos nin sarong madahas na reaksion an pagkapapa ni Papa Esteban; hinalean sia kan insignia kan papa, ibinilanggo, asin tinilok.”—New Catholic Encyclopedia.

Sergio III (904-11): “An duwang sinundan nia . . . tinilok sa bilanggoan. . . . Sa Roma suportado sia kan pamilyang Teofilacto, asin sinasabi na an saro sa mga aking babae kan pamilyang ini, si Marozia, naakian nia (na sa huri nagin si Papa Juan XI).”—New Catholic Encyclopedia.

Esteban VII (928-31): “Sa huring mga taon kan saiyang pagkapapa, naanggot nin grabe ki Papa Juan X . . . si Marozia, an Donna Senatrix (sa Bicol, Senadora) kan Roma, asin sia ibinilanggo saka inasesinar. Dangan itinao ni Marozia an pagkapapa ki Papa Leo VI, na nagadan pakalihis nin 6 1/2 bulan sa katongdan. An nagin kasalihid nia iyo si Esteban VII, sa impluwensia gayod ni Marozia. . . . Sa laog kan 2 taon na pagtukaw nia bilang Papa, nagin siang inutil sa irarom kan kapangyarihan ni Marozia.”—New Catholic Encyclopedia.

Juan XI (931-35): “Kan magadan si Esteban VII . . . , kinua ni Marozia, kan Pamilyang Teofilacto, an pagkapapa para sa aki niang si Juan, sarong hoben na labi pa sanang 20 anyos. . . . Bilang papa, dominado si Juan kan saiyang ina.”—New Catholic Encyclopedia.

Juan XII (955-64): “Haros mayo pa siang desiotso anyos, asin nagkakaoroyon an mga bareta kan panahon na idto manongod sa kadaihan nia nin interes sa espirituwal na mga bagay, sa pagkabangkag nia sa bastos na mga kasingawan, asin sa daing kontrol, marigsok niang pamumuhay.”—The Oxford Dictionary of Popes.

Benedicto IX (1032-44; 1045; 1047-48): “Nabantog sia sa karatan huli ta ipinabakal nia an papado sa saiyang ninong dangan duwang beses niang binawi an katongdan na iyan.”—The New Encyclopædia Britannica.

Sa siring, imbes na sumunod sa halimbawa kan maimbod na si Pedro, an mga ini asin an iba pang papa nagin marompot na impluwensia. Pinabayaan ninda na an iglesiang pinapamahalaan ninda magin maraot huli sa kasalan sa dugo asin espirituwal saka pisikal na pakikisaro, patin huli sa garo Jezabel na impluwensia. (Santiago 4:4) Kan 1917 an dakol sa impormasyon na ini detalyadong ipinublikar kan libro kan Mga Estudyante sa Biblia na The Finished Mystery. Saro ining paagi na nahimo kan Mga Estudyante sa Biblia kan mga panahon na idto na “hampakon an daga nin gabos na klase nin damat.”—Kapahayagan 11:6; 14:8; 17:1, 2, 5.

[Ritrato sa pahina 206]

Naghohokom an nakatukaw sa tronong si Cristo na suportado nin mga anghel

[Ritrato sa pahina 207]

Pagkatapos na an Babilonya bumagsak kan 539 B.C.E., pinaluwas an saiyang mga bilanggo