1, 2. Anong balaog hale sa Dios an nangorognang mahalaga ngonyan, asin taano?

ITINAO sa sato kan satong langitnon na Ama an sarong rogaring na daing kaagid sa halaga—an balaog na buhay bilang madonong na mga tawo na may kakayahan na arogon an saiyang mga kualidad. (Genesis 1:27) Huli sa mahalagang marhay na balaog na iyan, nakakapangatanosan kita manongod sa mga prinsipyo sa Biblia. Paagi sa pag-aplikar kaiyan, puede kitang magin maygurang sa espirituwal na namomoot ki Jehova asin may ‘kakayahan sa pagrisa na napatuod na mamidbid an tama sagkod an sala.’—Hebreo 5:14.

² An kakayahan na mangatanosan manongod sa mga prinsipyo sa Biblia nangorognang mahalaga ngonyan, huli ta an kinaban nagin komplikado nang gayo kaya imposibleng magkaigwa nin igong ley na ikakaaplikar sa gabos na situwasyon na puedeng mangyari sa buhay. Malinaw nanggad na ipinapaheling kan siensia medikal an puntong ini, nangorogna kun dapit sa mga produkto asin prosedimiento na may kalabot na dugo. Interesante asin mahalaga an bagay na ini sa gabos na gustong kumuyog ki Jehova. Pero, kun nasasabotan niato an angay na mga prinsipyo sa Biblia, siertong makakagibo kita nin madonong na mga desisyon na makakapaoyon sa satong konsensia sagkod makakapagpadanay sa sato sa pagkamoot nin Dios. (Talinhaga 2:6-11) Estudyare an nagkapira sa mga prinsipyong ini.

3, 4. Kasuarin enot na nasambitan kan Kasuratan an manongod sa kabanalan nin dugo, asin basado iyan sa anong mga prinsipyo?

³ An haranihon na koneksion kan buhay asin dugo, saka an kabanalan,  o pagigin sagrado kaiyan, enot na ihinayag ni Jehova dai nahaloy pagkatapos na gadanon ni Cain si Abel. “Hinanyoga!” an sabi nin Dios ki Cain. “An dugo kan saimong tugang nagkukurahaw sa sako hale sa daga.” (Genesis 4:10) Sa pagheling ni Jehova, an dugo ni Abel nagrerepresentar sa saiyang buhay, na may karingisan na tinapos nin mayo pa sa panahon. Kaya, an dugo ni Abel garo man sana nagkukurahaw sa Dios na ipamalos iyan.—Hebreo 12:24.

⁴ Pagkatapos kan Baha kan panahon ni Noe, tinogotan nin Dios an mga tawo na kakanon an laman nin mga hayop alagad an dugo dai. An Dios nagsabi: “Solamente an laman na igwa nin kalag kaiyan—an dugo kaiyan—dai nindo pagkakanon. Asin, laen pa kaiyan, an saindong dugo kan saindong kalag babawion ko.” (Genesis 9:4, 5) An pagboot na ini aplikado sa gabos na tawong gikan ki Noe sagkod sa panahon niato. Pinapatunayan liwat kaiyan an ipinarisa kan naenot na mga tataramon nin Dios ki Cain—na an kalag, o buhay, kan gabos na linalang irinerepresentar kan dugo. An dekretong iyan nagpapatunay man na papaninimbagon ni Jehova, na Burabod nin buhay, an gabos na tawo na dai iginagalang an buhay asin dugo.—Salmo 36:9.

5, 6. Paano ipinaheling kan Ley ni Moises na an dugo sagrado sagkod mahalagang marhay? (Helingon man an kahon na “ Igalang an Buhay nin mga Hayop.”)

⁵ An duwang pundamental na katotoohan na ini maheheling man sa Ley ni Moises. An Levitico 17:10, 11 nagsasabi: “Kun manongod sa siisay man na tawo . . . na magkakan nin ano man na klase nin dugo, tunay nanggad na ibabaling ko an sakong lalawgon tumang sa kalag na nagkakakan kan dugo, asin popohoon ko nanggad sia sa saiyang banwaan. Huli ta an kalag kan laman yaon sa dugo, asin ako mismo nagbugtak kaiyan sa ibabaw kan altar tanganing kamo makabayad sa kasalan para sa saindong kalag, huli ta an dugo iyo an bayad sa kasalan paagi sa kalag na yaon dian.” *—Helingon an kahon na “ An Kakayahan nin Dugo na Makabayad sa Kasalan.”

⁶ Kun an dugo nin binunong hayop dai ginamit sa altar, iyan  dapat na iula sa daga. Sa siring, sa simbolikong paagi, an buhay ibinalik sa orihinal na Kagsadiri kaiyan. (Deuteronomio 12:16; Ezequiel 18:4) Pero, mangnohon na dai man kinaipuhan kan mga Israelita na magin sobra kaestrikto sa pagmamaigot na haleon an gabos na dugo sa laman kan hayop. Basta binuno asin pinadugo nin tama an hayop, puede nang kakanon iyan nin sarong Israelita na malinig pa man giraray an saiyang konsensia, huling ipinaheling nia an tamang paggalang sa Paratao nin Buhay.

7. Paano ipinaheling ni David an paggalang sa kabanalan nin dugo?

 ⁷ Nasabotan ni David, na ‘lalaking naooyonan kan puso nin Dios,’ an mga prinsipyo sa likod kan ley nin Dios manongod sa dugo. (Gibo 13:22) Sa sarong pangyayari, kan sia paha nang gayo, tolo sa saiyang mga tawohan an nagpumirit na lumaog sa kampo kan mga kalaban, nagsakdo nin tubig sa sarong bobon, asin dinara iyan sa saiya. Ano an nagin reaksion ni David? “Iinomon ko daw an dugo kan mga lalaking nagduman na isinasapeligro an saindang kalag?” an hapot nia. Sa pagheling ni David, an tubig garo man sana dugo kan saiyang mga tawohan. Kaya sa ibong kan saiyang pagkapaha, “iinula [nia] iyan ki Jehova.”—2 Samuel 23:15-17.

8, 9. Nagbago daw an pagmansay nin Dios sa buhay asin dugo kan establisaron an Kristianong kongregasyon? Ipaliwanag.

⁸ Mga 2,400 na taon pagkatapos kan dekreto na itinao ki Noe asin mga 1,500 na taon pagkatapos gibohon an tipan nin Ley, pinasabngan ni Jehova an namamahalang grupo kan enot na Kristianong kongregasyon na magsurat: “Pinagmarahay kan banal na espiritu asin niamo mismo na dai na kamo dagdagan nin pagabat, puera sana sa kinakaipuhan na mga bagay na ini, na padagos na lumikay sa mga bagay na iinatang sa mga idolo asin sa dugo asin sa mga bagay na tinook patin sa pakikisaro.”—Gibo 15:28, 29.

⁹ Malinaw nanggad, nabatid kan enot na namamahalang grupo na an dugo sagrado asin na an salang paggamit kaiyan sala kun dapit sa moral kapareho nin paggibo nin idolatriya o pakikisaro. Inaako kan tunay na mga Kristiano ngonyan an paninindogan na iyan. Apuera dian, huling nag-iisip sinda basado sa mga prinsipyo sa Biblia, napapaogma ninda si Jehova kun naggigibo nin mga desisyon manongod sa paggamit nin dugo.

10, 11. (a) Paano minamansay kan Mga Saksi ni Jehova an pag-ineksion nin purong dugo asin pangenot na mga elemento nin dugo? (b) Sa anong mga bagay mapadapit sa dugo tibaad magkakalaen an opinyon nin mga Kristiano?

¹⁰ Aram kan Mga Saksi ni Jehova na an ‘paglikay sa dugo’ nangangahulogan nin dai pagpaineksion nin dugo asin dai pagdonar o pagsaray kan sadiri nindang dugo tanganing iineksion. Huli sa paggalang sa ley nin Dios, dai man ninda inaako an apat na  pangenot na elemento nin dugo: pulang mga selula, puting mga selula, mga platelet, asin plasma.

¹¹ Ngonyan, huli sa dugang pang proseso, an mga elementong ini parateng binabaranga na magin mga fraction nin dugo na ginagamit sa laen-laen na paagi. Puede daw na akoon nin Kristiano an siring na mga fraction nin dugo? Minamansay daw nia iyan na “dugo”? An lambang saro dapat na personal na magdesisyon sa bagay na ini. Aplikado man iyan sa mga prosedimiento medikal na siring kan hemodialysis, hemodilution, asin cell salvage na kalabot an sadiring dugo nin saro, basta dai iyan isinaray.—Helingon an Apendise na “Mga Fraction nin Dugo Asin mga Prosedimiento sa Operasyon.”

12. Paano niato maninigong mansayon asin atubangon an mga bagay na depende na sa konsensia?

¹² Nangangahulogan daw na bakong gayong mahalaga ki Jehova an mga bagay na kita an personal na madesisyon? Dai, huli ta interesado siang marhay sa satong kaisipan asin motibasyon. (Talinhaga  17:3; 21:2; 24:12) Kaya pagkatapos na gibohon an may kaibang pamibi na pagsiyasat manongod sa sarong medikal na produkto o prosedimiento, maninigo niatong himateon an satong konsensia na sinanay sa Biblia. (Roma 14:2, 22, 23) Siempre, an konsensia nin iba dai ninda maninigong ipirit sa sato, asin dai man kita maninigong maghapot, “Ano an gigibohon mo kun ika an nasa situwasyon ko?” Sa siring na mga bagay, an lambang Kristiano maninigong ‘magpasan kan saiyang sadiring pasan.’ *—Galacia 6:5; Roma 14:12; helingon an kahon na “ Minamansay Ko daw na Sagrado an Dugo?”

13. An mga ley asin prinsipyo ni Jehova naghahayag nin ano manongod sa saiya? Iilustrar.

¹³ An mga ley asin prinsipyo na yaon sa Biblia naghahayag na si Jehova madonong na Lehislador sagkod mamomoton na Ama na odok na nagmamalasakit sa ikakarahay kan saiyang mga aki. (Salmo 19:7-11) Minsan ngani an pagboot na “maglikay sa . . . dugo” dai itinao bilang regulasyon sa salud, iyan talagang nagpoprotehir sa sato sa mga komplikasyon na konektado sa mga pag-ineksion nin dugo. (Gibo 15:20) Sa katunayan, ibinibilang kan dakol na nasa langtad nin medisina na an pag-operar na dai naggagamit nin dugo an “pinakahalangkaw na pamantayan” sa modernong pagbolong. Para sa tunay na mga Kristiano, an siring na mga pangyayari nagpapatunay sana sa dai matugkad na kadonongan asin pagkamoot ni Jehova bilang ama.—Isaias 55:9; Juan 14:21, 23.

14, 15. (a) An pagkamoot nin Dios sa saiyang banwaan maheheling sa anong mga ley? (b) Paano nindo ikakaaplikar an mga prinsipyo sa likod kan mga regulasyon na ini para sa pagigin ligtas sa peligro?

¹⁴ An pagmakolog nin Dios sa ikakarahay kan saiyang banwaan sa suanoy na Israel maheheling sa dakol niang ley. Halimbawa, kahagadan nia na an harong kan mga Israelita magkaigwa nin barandilya sa palibot kan bubongan tanganing mayong madisgrasia, huli ta dakol na aktibidad an ginigibo sa bubongan. (Deuteronomio 22:8; 1 Samuel 9:25, 26; Nehemias 8:16; Gibo 10:9) May pagboot man an Dios na bantayan an peligrosong mga toro. (Exodo 21:28,  29) An dai pag-intindi sa mga kahagadan na ini nagpapaheling nin grabeng kawaran nin paggalang sa ikakarahay nin iba asin puedeng magresulta sa pagkakasala sa dugo.

¹⁵ Paano nindo ikakaaplikar an mga prinsipyo sa likod kan mga ley na ini? Taano ta dai nindo maingat na isipon an kondisyon kan saindong mga lunadan, an saindong ugale sa pagmaneho, an saindong ataman na mga hayop, an saindong harong, an saindong lugar na pinagtatrabahohan, asin an saindong pinipili na aling-alingan? Sa nagkapirang nasyon, mga aksidente an pangenot na dahelan nin pagkagadan nin mga hoben, na sa parate huli sa dai kinakaipuhan na pagsapeligro ninda kan saindang buhay. Minsan siring, an mga hoben na gustong magdanay sa pagkamoot nin Dios pinapahalagahan an buhay asin dai naghahanap nin kaogmahan sa peligrosong mga aktibidad. Dai sinda nag-iisip na may kamangmangan na an pagigin hoben nangangahulogan na dai sinda mapapahamak. Imbes, ikinakaogma ninda an saindang pagigin hoben paagi sa pagrayo sa dai kinakaipuhan na kapahamakan.—Eclesiastes 11:9, 10.

16. Anong prinsipyo sa Biblia an aplikado sa aborsion? (Helingon man an nota sa ibaba.)

¹⁶ Mahalagang marhay sa pagheling nin Dios dawa an buhay kan omboy na nasa matris pa. Sa suanoy na Israel, kun madanyaran nin saro an sarong babaeng bados asin bilang resulta magadan magsalang an ina o an saiyang omboy, ibibilang nin Dios na paragadan an may sala, asin kaipuhan ining magbayad nin ‘kalag para sa kalag.’ * (Exodo 21:22, 23) Kun siring, imahinara an seguradong namamatean ni Jehova kun naheheling nia an dai mabilang na mga omboy na tuyong ipinapaaborsion kada taon, na an dakol kaiyan garo baga isinasakripisyo sa mga altar nin personal na bentaha asin pagigin liberal sa sekso.

17. Paano nindo rarangahon an saro na nagpaaborsion bago nakaaram kan mga pamantayan nin Dios?

¹⁷ Pero, paano man an sarong babae na nagpaaborsion bago sia  nakaaram kan katotoohan sa Biblia? Nangangahulogan daw iyan na dai na sia kaheherakan nin Dios? Dai man! Sa katunayan, an saro na tunay na nagsosolsol makakasarig na papatawadon sia ni Jehova basado sa pinabolos na dugo ni Jesus. (Salmo 103:8-14; Efeso 1:7) Sa katunayan, si Cristo mismo nagsabi: “Nagdatong ako tanganing  apodon, bakong an mga matanos, kundi an mga parakasala na magsolsol.”—Lucas 5:32.

18. Ano an sinasabi kan Biblia dapit sa pinakadahelan kan dakol na pagpabolos nin dugo?

¹⁸ Apuera sa dai nanggad niato pagdanyar sa iba, gusto ni Jehova na haleon niato sa satong puso an pinakadahelan kan dakol na pagpabolos nin dugo —an pagkaongis. “An lambang naoongis sa saiyang tugang paragadan,” an isinurat ni apostol Juan. (1 Juan 3:15) An siring na tawo bako sanang habo sa saiyang tugang kundi gusto nia na ini magadan. An saiyang pagkaongis tibaad maheling paagi sa grabeng pagpakaraot o putik na mga sahot na an saro daa may ginigibo na maninigo sa paghokom nin Dios. (Levitico 19:16; Deuteronomio 19:18-21; Mateo 5:22) Kun siring, importante nanggad na magmaigot kitang haleon sa satong puso an ano man na tibaad yaon dian na karaotan nin boot!—Santiago 1:14, 15; 4:1-3.

19. Paano minamansay nin saro, na ginigiyahan kan mga prinsipyo sa Biblia, an mga teksto na arog kan Salmo 11:5 asin Filipos 4:8, 9?

¹⁹ An mga tawo na an pagpapahalaga sa buhay kapareho kan ki Jehova asin gustong magdanay sa saiyang pagkamoot naglilikay man sa gabos na klase nin kadahasan. An Salmo 11:5 nagsasabi: ‘An siisay man na namomoot sa kadahasan ikinakaongis nanggad kan kalag ni Jehova.’ An tekstong iyan bako sanang nagsasabi manongod sa personalidad nin Dios; iyan sarong prinsipyo na naggigiya sa buhay. Nagpapahiro iyan sa mga namomoot sa Dios na likayan an ano man na klase nin aling-alingan na tibaad magpakosog sa pagkahilig sa kadahasan. Siring man, an mga tataramon na si Jehova “an Dios nin katoninongan” nagpapahiro sa saiyang mga lingkod na panoon an saindang isip asin puso nin mga bagay na madaling kamotan, may moral na karahayan, asin kaomaw-omaw, na nakakakontribwir sa katoninongan.—Filipos 4:8, 9.

20-22. Ano an paninindogan kan mga Kristiano kun manongod sa kinaban, asin taano?

²⁰ Sa pagheling nin Dios, may kasalan sa dugo an bilog na kinaban ni Satanas. An politikal na sistema kaiyan, na ilinaladawan sa  Kasuratan bilang mabangis na mga hayop, guminadan nin dai mabilang na minilyon, kaiba an dakol sa mga lingkod ni Jehova. (Daniel 8:3, 4, 20-22; Kapahayagan 13:1, 2, 7, 8) Sa pakikipagtabangan sa arog-hayop na mga kapangyarihan na ini, ginibo kan komersio asin siensia an nagkapira sa pinakamakatatakot na mga armas na maiisip, na dakula an ginaganar sa paggibo kaiyan. Totoo nanggad na “an bilog na kinaban namumugtak sa kapangyarihan kan saro na marigsok”!—1 Juan 5:19.

²¹ Huling an mga parasunod ni Jesus “bakong kabtang kan kinaban” kundi nagdadanay na biyong neutral sa politika asin mga guerra, linilikayan ninda na makagibo nin personal asin daramay na pagkakasala sa dugo. * (Juan 15:19; 17:16) Asin bilang pag-arog ki Cristo, dai sinda minabalos nin kadahasan kun pinepersegir sinda kan iba. Imbes, nagpapaheling sinda nin pagkamoot sa saindang mga kaiwal, na ipinapamibi pa ngani sinda.—Mateo 5:44; Roma 12:17-21.

²² Orog sa gabos, linilikayan kan tunay na mga Kristiano na masangkot sa “Dakulang Babilonya,” an pambilog na kinaban na  imperyo nin falsong relihion asin an pinakanangongorog na may kasalan sa dugo. “Sa saiya,” an sabi kan Tataramon nin Dios, “nakua an dugo nin mga propeta asin nin mga banal patin kan gabos na ginadan sa daga.” Sa siring, kita pinapatanidan: “Lumuwas kamo sa saiya, banwaan ko.”—Kapahayagan 17:6; 18:2, 4, 24.

23. Ano an boot sabihon kan pagluwas sa Dakulang Babilonya?

²³ An pagbaya sa Dakulang Babilonya bako sanang pagpahale kan ngaran nin saro sa listahan nin mga miembro. Kaiba man dian an pagkaongis sa maraot na mga gibo na kinokonsinte o hayag na sinusuportaran kan falsong relihion—arog kan imoralidad, pakikilabot sa politika, asin an mahanab na pagmamaigot na magkamit nin kayamanan. (Salmo 97:10; Kapahayagan 18:7, 9, 11-17) Parate nanggad na an mga aktibidad na ini nagigin dahelan nin pagpabolos nin dugo!

24, 25. Basado sa ano makakapaheling an Dios nin pagkaherak sa sarong nagsosolsol na nagkasala sa dugo, asin paano ini ilinadawan kan mga panahon kan Biblia?

²⁴ Bago kita naglaog sa tunay na pagsamba, an lambang saro sa sato nagsuportar minsan paano sa sistema ni Satanas asin sa siring nagkaigwa nin kasalan sa dugo. Minsan siring, nakamtan niato an pagkaherak asin espirituwal na proteksion nin Dios huling binago niato an satong gawe-gawe, nagtubod kita sa atang na pantubos ni Cristo, asin idinusay niato sa Dios an satong buhay. (Gibo 3:19) Kan mga panahon kan Biblia, an proteksion na iyan ilinadawan kan mga siudad na pailihan.—Bilang 35:11-15; Deuteronomio 21:1-9.

²⁵ Paano nagpunsionar an areglong iyan? Kun an sarong Israelita makagadan na dai tinutuyo, kaipuhan niang dumulag pasiring sa saro kan mga siudad na pailihan. Pagkatapos na madesisyonan kan kualipikadong mga hokom an bagay na iyan, an nakagadan na dai tinutuyo kaipuhan na mag-istar sa siudad na pailihan sagkod na magadan an halangkaw na saserdote. Pagkatapos kaiyan, puede na siang mag-istar sa ibang lugar. Magayonon nanggad na halimbawa iyan kan pagkaherak nin Dios asin kan dakulang pagpapahalaga nia sa buhay nin tawo! An katimbang kan suanoy na mga siudad na pailihan na iyan iyo an probisyon nin Dios ngonyan, basado sa atang na pantubos ni Cristo, para sa pagprotehir  sa sato sa kagadanan huli sa dai tinutuyong paglapas sa togon nin Dios manongod sa kabanalan nin buhay asin dugo. Pinapahalagahan daw nindo an probisyon na iyan? Paano nindo ikakapaheling na pinapahalagahan nindo iyan? An sarong paagi iyo an pag-imbitar sa iba na umiba sa saindo sa simbolikong siudad na pailihan, nangorogna huli sa marikas na nagdadangadang na “dakulang kahorasaan.”—Mateo 24:21; 2 Corinto 6:1, 2.

26-28. Sa anong paagi magkapareho an situwasyon niato ngonyan asin an situwasyon ni propeta Ezequiel, asin paano kita makakapagdanay sa pagkamoot nin Dios?

²⁶ An situwasyon kan banwaan nin Dios sa satong panahon nagpapagirumdom sa sato kan situwasyon kan suanoy na propetang si Ezequiel, na isinugo ni Jehova na maglingkod bilang espirituwal na bantay sa kamag-anakan nin Israel. “Madadangog mo an [sakong] tataramon asin tawan mo sinda nin patanid hale sa sako,” an sabi nin Dios. Kun dai gigibohon ni Ezequiel an isinugo sa saiya, sia personal na maninimbag sa dugo kan mga ginadan kan papanimbagon an Jerusalem. (Ezequiel 33:7-9) Alagad si Ezequiel makinuyog asin dai sia nagkaigwa nin kasalan sa dugo.

²⁷ Ngonyan, napapaatubang kita sa katapusan kan bilog na kinaban ni Satanas. Huli kaini, ibinibilang kan Mga Saksi ni Jehova na obligasyon sagkod pribilehio na ibalangibog an “aldaw nin pamamalos” nin Dios kadungan kan mensahe kan Kahadean. (Isaias 61:2; Mateo 24:14) Lubos daw kamong nakikikabtang sa mahalagang marhay na gibohon na ini? Sineryoso ni apostol Pablo an sugo sa saiya na maghulit. Bilang resulta, makakasabi sia: “Malinig ako sa dugo kan gabos na tawo, huli ta dai ako nagpugol sa pagsabi sa saindo kan gabos na hatol nin Dios.” (Gibo 20:26, 27) Marahayon nanggad na halimbawa na dapat niatong arogon!

²⁸ Siempre, tanganing magdanay kita sa mainit na pagkamoot ni Jehova bilang ama, dapat na an pagmansay niato sa buhay asin dugo bako sanang kapareho kan pagmansay ni Jehova. Kaipuhan man kitang magdanay na malinig, o banal, sa saiyang pagheling, siring kan masasabotan niato sa masunod na kapitulo.