1, 2. Anong bagay an nagkaigwa nin pinakamaraot na epekto sa katawuhan, asin siisay an may kagigibuhan kaiyan?

AN TELEPONO, bumbilya, awto, asin an repridyeretor pira sana sa mga imbensiyon na nakapapasil sa satong pang-aroaldaw na buhay. Pero an ibang imbensiyon lalong nagsapeligro kan satong buhay—pulbura, nakatalbong na bomba, sigarilyo, bomba atomika, asin dakul pang iba. Alagad may saro na mas nainot pang marhay sa gabos na iyan. Pinakamaraot an epekto kaiyan sa katawuhan. Ano iyan? An pagputik! Iyan an pagsabi nin sarong bagay na aram man kan nagsasabi kaiyan na iyan bako totoo sa katuyuhan na dayaon an iba. Siisay an nagsabi kan inot na kaputikan? Ipinamidbid ni Jesu-Cristo an “Diyablo” bilang “an ama kan kaputikan.” (Basahon an Juan 8:44.) Kasuarin niya sinabi an inot na kaputikan?

² Nangyari iyan rinibong taon na an nakaagi sa hardin nin Eden. Maugma kaidtong namumuhay an inot na mag-agom na si Adan asin Eva sa Paraisong itinao sa sainda kan saindang Kaglalang. Dangan naglaog sa eksena an Diyablo. Aram niya na ipinagbuot nin Diyos sa mag-agom na dai magkakan sa “kahoy nin pakaaram kan marahay asin maraot.” Kun dai sinda makuyog magagadan sinda. Alagad, paagi sa halas, sinabi ni Satanas ki Eva: “Siguradong dai kamo magagadan [an pinakainot na kaputikan]. Aram kaya nin Diyos na sa mismong aldaw na magkakan kamo kan bunga kaiyan, mabubuksan an saindong mga mata asin magigin arog kamo nin Diyos na nakakaaram kan marahay saka kan maraot.”—Gen. 2:15-17; 3:1-5, NW.

3. Paano niyato nasabi na maraot an intensiyon ni Satanas kan magputik siya, asin ano an nagin resulta kaiyan?

 ³ Maraot an intensiyon ni Satanas kan magputik siya huling aram niyang marhay na magagadan si Eva kun maniniwala ini sa saiya asin makakan kan prutas. Parehong dai nagsunod sa pagbuot ni Jehova si Eva asin Adan kaya nagadan sinda pag-abot nin panahon. (Gen. 3:6; 5:5) Apuwera kaiyan, huli sa kasalan na iyan, “an kagadanan luminakop sa gabos na tawo.” Sa katunayan, “an kagadanan naghadi . . . , maski sa mga dai nagkasala na kapareho kan pagkakasala ni Adan.” (Roma 5:12, 14) Kaya ngunyan, imbes na perpekto kuta asin daing sagkod an buhay kan tawo arog kan orihinal na katuyuhan nin Diyos, marahay na kun mabuhay an saro nin ‘70 taon, o 80 kun siya makusog.’ Pero dawa pa lumawig nin arog kaiyan an buhay nin saro, sa parati pano iyan nin ‘kasakitan asin kamunduan.’ (Sal. 90:10, BPV *) Nakakamundo nanggad—gabos iyan resulta kan kaputikan ni Satanas!

4. (a) Anong mga hapot an kaipuhan niyatong simbagon? (b) Sigun sa Salmo 15:1, 2, sairisay sana an puwedeng magin amigo ni Jehova?

⁴ Kan ipinapaliwanag niya an dapit sa mga ginibo kan Diyablo, sinabi ni Jesus: “Dai siya nanindugan sa katotoohan, huli ta mayo sa saiya an katotoohan.” Sagkod ngunyan, mayo ki Satanas an katotoohan huling padagos niyang ‘dinadaya an bilog na kinaban’ paagi sa saiyang mga kaputikan. (Kap. 12:9) Habo niyatong madaya kan Diyablo. Kaya pag-ulayan niyato an tulong hapot: Paano dinadaya ni Satanas an mga tawo? Taano ta parating nagpuputik an mga tawo? Asin tanganing dai maraot an relasyon ta ki Jehova bilang amigo, arog kan nangyari ki Adan asin Eva, paano ta maipapahiling na pirmi kitang ‘nagtataram nin katotoohan’?—Basahon an Salmo 15:1, 2.

5. Paano dinadaya ngunyan ni Satanas an katawuhan?

⁵ Aram ni apostol Pablo na kaya niyatong malikayan na “masaruan ni Satanas, huli ta bako man kita ignorante sa saiyang mga intensiyon.” (2 Cor. 2:11; nota sa ibaba) Aram niyato na an bilog na kinaban—kaiba an palsong relihiyon, maraot na pulitika, asin mahanab na komersiyo—kontrolado kan Diyablo. (1 Juan 5:19) Kaya bakong makangangalas kun iimpluwensiyahan ni Satanas asin kan saiyang mga demonyo an mga nasa halangkaw na posisyon na ‘magtaram nin mga kaputikan.’ (1 Tim. 4:1, 2) Totoo nanggad iyan sa mga tawo sa darakulang negosyo na nagpuputik sa mga advertisement tanganing mabakal an saindang nakakaraot na mga produkto asin kagaton kan mga tawo an saindang mapandayang mga pakana.

6, 7. (a) Taano ta lalo nang maninimbag an nagpuputik na mga lider nin relihiyon? (b) Magtao nin halimbawa nin mga kaputikan na pinapalakop kan mga lider nin relihiyon.

⁶ Lalo nang maninimbag an nagpuputik na mga lider nin relihiyon huling hinahalian ninda nin oportunidad an mga naniniwala sa mga kaputikan ninda na makamtan kuta an magayunon na paglaom sa maabot na panahon. Kun an sarong tawo nagtutubod sa sarong palsong katukduan asin nagsasagibo nin bagay na kinokondenar palan nin Diyos, puwedeng dai niya makamtan an paglaom na magkaigwa nin daing sagkod na buhay. (Os. 4:9) Aram ni Jesus na naggigibo nin siring na pandadaya an mga lider nin relihiyon kan panahon niya. Sinabi niya mismo sa sainda: “Hirak man sa saindo, mga eskriba asin mga Fariseo, mga parasagin-sagin! huli ta nagbibiyahe kamo sa mga dagat asin daga tanganing kumbertiron an saro, asin pag nakumbertir na siya, ginigibo nindo siyang duwang beses na mas maninigong mapaduman sa Gehenna [daing sagkod na kalaglagan] kisa saindo.” (Mat. 23:15) Kinondenar nin makuri ni Jesus an mga lider na iyan nin relihiyon. Sinda talagang ‘gikan sa saindang amang Diyablo, na sarong paragadan.’—Juan 8:44.

⁷ Dakulon an mga lider nin relihiyon sa kinaban ngunyan—inaapod sindang mga pastor, padi, rabbi, swami, o iba pang mga titulo. Arog kan inot na siglong mga lider nin relihiyon, ‘tinatahuban ninda  an katotoohan’ hali sa Tataramon nin Diyos asin ‘mas pinili an kaputikan kisa sa katotoohan mapadapit sa Diyos.’ (Roma 1:18, 25) Pinapalakop ninda an palsong mga katukduan arog kan “pag ligtas na, pirmi nang ligtas,” imortalidad kan kalag nin tawo, reinkarnasyon, asin an mangmang na ideya na kukunsintihon nin Diyos an homoseksuwal na pamumuhay asin an pag-aguman nin magkasekso.

8. Anong kaputikan an inaasahan niyatong sasabihon kan mga pulitiko sa dai na mahahaloy, pero ano an dapat na magin reaksiyon niyato?

⁸ Naggagamit man nin mga kaputikan an mga pulitiko tanganing dayaon an mga tawo. Maabot an panahon na madadangog ta an saro sa pinakadakulang kaputikan pag iproklamar na nin mga tawo na nakamtan na ninda an “katuninungan asin katiwasayan!” Alagad “saka man tulos-tulos na maabot sa sainda an biglang pagkalaglag.” Lugod na dai kita magpadara sa saindang pagpurbar na paniwalaon an mga tawo na maski paano matuninong asin matiwasay pa man an sistemang ini nin mga bagay! An totoo, “aram na aram mismo [niyato] na an aldaw ni Jehova maabot na kaparehong-kapareho kan pag-abot nin sarong parahabon sa banggi.”—1 Tes. 5:1-4.

9, 10. (a) Taano ta nagpuputik an mga tawo, asin ano an resulta kaiyan? (b) Ano an dapat niyatong tandaan dapit ki Jehova?

⁹ Pag nagin popular an sarong imbensiyon o inobasyon, magibo na nin dakul kaiyan pag-abot nin panahon. Arog man kaiyan kun dapit sa kaputikan. An pagpalakop nin mga kaputikan ordinaryo na sana sa sosyedad ngunyan, asin bako sana an maimpluwensiyang mga tawo an nandadaya sa iba. Arog kan sinambit sa artikulong “Why We Lie” ni Y. Bhattacharjee, “an pagputik minimidbid na sarong ugali na nakagamot nang marhay sa mga tawo.” An parating dahilan kaya nagpuputik an mga tawo iyo na magsalang tanganing protektaran an sadiri o tanganing magrahay an paghiling sainda kan iba. Nagpuputik sinda tanganing itago an sala asin an maraot nindang mga gibo o tanganing magyaman sinda asin makakua nin personal na pakinabang. Arog kan sinasabi sa artikulo, may mga tawo na “madali na lang sainda an magputik, sadit man iyan o dakula, sa mga estranghero, katrabaho, amigo, asin mga mahal sa buhay.”

¹⁰ Ano an resulta kan gabos na pagputik na ini? Nawawara an tiwala asin puwedeng maraόt an marahay na mga relasyon. Halimbawa, isipa kun gurano kakulog pag an agom na babayi nagsambay sa saiyang maimbod na agom asin nagputik tanganing itago an ginibo niya. O pag an sarong maringis na agom na lalaki minamaltrato sa pribado an saiyang agom asin mga aki pero pag nahihiling kan iba nagsasagin na arugan na payo nin pamilya. Alagad, dapat niyatong tandaan na mayo nin maitatago ki Jehova an mapandayang mga tawong arog kaiyan, huling “an gabos na bagay hayag asin malinaw na nahihiling niya.”—Heb. 4:13.

11. Ano an manunudan ta sa maraot na halimbawa ni Ananias asin Safira? (Hilingon an ritrato sa kapinunan kan artikulo.)

¹¹ Bilang halimbawa, sinasabi kan Bibliya kun paano “naimpluwensiyahan . . . ni Satanas” na magputik sa Diyos an sarong Kristiyanong mag-agom kan inot na siglo. Si Ananias asin Safira nagpakana sa saindang puso na dayaon an mga apostol. Nagpabakal sinda nin pirang pagsadiri pero an dinara ninda sa mga apostol parte sana kan kantidad kan kabaklan. Gusto kan mag-agom na mapahanga an mga kakongregasyon ninda, na pinapaluwas na bilog na kantidad su itinao ninda. Pero nahiling ni Jehova an saindang ginibo, asin pinadusahan niya sinda uyon diyan.—Gibo 5:1-10.

12. Sa ano nakatagama an mga nagpuputik na dai nagsusulsol asin may maraot na intensiyon, asin taano?

¹² Ano an paghiling ni Jehova sa pagputik? Si Satanas pati na an gabos na nag-aarog sa saiya na nagpuputik na dai nagsusulsol asin may maraot na intensiyon nakatagama para sa “danaw nin kalayo.” (Kap. 20:10; 21:8; Sal. 5:6) Taano? Huling para ki Jehova, an siring na mga putikon  kapareho kan gabos na “an mga gibo makababaldi sa paghiling nin Diyos.”—Kap. 22:15, nota sa ibaba.

13. Ano an aram niyato dapit ki Jehova, asin pinapahiro kita kan kaaraman na iyan na gibuhon an ano?

¹³ Aram niyato na si Jehova “bakong siring sa mga tawo na nagpuputik.” Sa katunayan, “imposibleng magputik an Diyos.” (Bil. 23:19, BPV; Heb. 6:18) ‘Ikinakaungis ni Jehova . . . an putikon na dila.’ (Tal. 6:16, 17) Tanganing makua ta an pag-uyon niya, dapat kitang mamuhay kauyon kan saiyang pamantayan nin katotoohan. Kaya ‘dai kita nagpuputik sa lambang saro.’—Col. 3:9.

14. (a) Sa anong paagi kita napapalain sa mga miyembro kan palsong mga relihiyon? (b) Ipaliwanag an prinsipyo na nasa Lucas 6:45.

¹⁴ Ano an sarong paagi na napapalain an tunay na mga Kristiyano sa mga miyembro kan palsong mga relihiyon? ‘Nagtataram kita nin katotoohan.’ (Basahon an Zacarias 8:16, 17.) Sinabi ni Pablo: “Nagtatao kami nin marahay na halimbawa bilang mga ministro nin Diyos, . . . sa pagtaram na kauyon kan katotoohan.” (2 Cor. 6:4, 7) Mapadapit sa tawo, sinabi ni Jesus: “Sa kapanuan kan puso nagtataram an saiyang nguso.” (Luc. 6:45) Kaya pag an sarong marahay na tawo nagtataram nin katotoohan sa saiyang puso, totoong mga tataramon an maluwas sa saiyang nguso. Mataram siya nin totoo iyan man sa saradit o sa darakulang bagay—sa mga estranghero, katrabaho, amigo, asin mga mahal sa buhay. Hilingon an pirang halimbawa na maipapahiling niyato na hinihinguwa tang magin onesto sa gabos na bagay.

15. (a) Taano ta bako nanggad madunong na magkaigwa nin dobleng pamumuhay? (b) Ano an makakatabang sa mga hoben na dai madara kan panggigipit kan saindang mga kagurubay? (Hilingon an nota sa ibaba.)

¹⁵ Paano kun ika sarong hoben asin gusto mong akuon ka kan mga kagurubay mo? Siguraduhon na dai ka magin arog kan iba na igwa nin dobleng pamumuhay. Pag kaibanan kan saindang pamilya asin mga kakongregasyon garo baga malinig sinda sa moral alagad kabaliktaran an ginigibo ninda pag kaibanan kan mga hoben na bako Saksi asin pag naggagamit nin social media. Tibaad nagmumuda sinda, nagsusulot nin bakong mabining bado, nagdadangog nin nakakaraot na mga musika, nagbuburat o nagdodroga, sekretong nakikipag-date, o iba pang mas grabe kaiyan. Namumuhay sinda sa pagputik—dinadaya an saindang mga magurang, mga kapagtubod, asin an Diyos. (Sal. 26:4, 5) Aram ni Jehova kun ‘nagtatao sana kita nin onra sa saiya paagi kan satong mga ngabil, alagad an satong mga puso harayuon sa saiya.’ (Mar. 7:6) Mas marahay nanggad na gibuhon an sinasabi kan talinhaga: ‘Dai mauri an saimong puso sa mga parakasala, alagad matakot ka ki Jehova sa bilog na panahon.’—Tal. 23:17. *

16. Paano mo maipapahiling na onesto ka kun nag-aaplay para sa sarong espesyal na pribilehiyo nin paglilingkod?

 ¹⁶ Tibaad gusto mong magregular payunir o lumaog sa sarong klase nin espesyal na bilog na panahon na paglilingkod, arog sa Bethel. Sa proseso nin pag-aplay, mahalaga na magtao ka nin onesto asin totoong simbag sa mga hapot mapadapit sa saimong salud, paglilibang, asin moral. (Heb. 13:18) Paano kun nakagibo ka nin sarong klase nin maati o kuwestiyonableng gibo na dai pa naaaksiyunan nin mga elder? Hagadon an tabang ninda tanganing makapaglingkod ka na may malinig na konsiyensiya.—Roma 9:1; Gal. 6:1.

17. Ano an dapat niyatong gibuhon pag inuusisa kita kan mga parapersegir dapit sa satong mga kapagtubod?

¹⁷ Ano an gigibuhon mo kun halimbawang bugtakan nin restriksiyon kan gobyerno an gibuhon na pang-Kahadian sa saindong nasyon asin ipinaapod ka para usisaon dapit sa saimong mga kapagtubod? Dapat mo daw sabihon an gabos na aram mo? Ano an ginibo ni Jesus kan usisaon siya kan Romanong gobernador? Kauyon kan basado sa Kasuratan na prinsipyo na may ‘panahon para magsilensiyo asin may panahon para magtaram,’ kun minsan dai lamang minasimbag si Jesus! (Par. 3:1, 7; Mat. 27:11-14) Sa arog kaiyan na sitwasyon, mas marahay nang magin maingat tanganing dai ta maisapeligro an satong mga tugang.—Tal. 10:19; 11:12.

18. Ano an responsabilidad ta pag hinahapot kita nin mga elder dapit sa satong mga tugang?

¹⁸ Paano kun nakagibo nin magabat na kasalan an kakongregasyon mo asin may aram ka sa nagibo niya? Huling paninimbagan kan mga elder na pagdanayon na malinig sa moral an kongregasyon, tibaad kaipuhanon nindang haputon ka dapit sa naaaraman mo sa nangyari. Ano an gigibuhon mo lalo na kun an imbuwelto dayupot na amigo o paryente mo? “An saro na maimbod na nagpapatotoo masabi kan katotoohan.” (Tal. 12:17; 21:28, NW) Kaya responsabilidad mong sabihon sa mga elder an bilog na katotoohan—dai puwedeng kulang, asin dai mo iyan dapat biribidon. May deretso sindang maaraman an mga detalye tanganing madeterminaran ninda an pinakamarahay na paagi na matabangan an nagkasala para maibalik an marahay na relasyon niya ki Jehova.—Sant. 5:14, 15.

19. Ano an pag-uulayan niyato sa sunod na artikulo?

¹⁹ Namibi ki Jehova an salmistang si David: “Ikinakaugma mo an pagigin totoo kan panglaog na pagkatawo.” (Sal. 51:6, NW) Aram ni David na an pagigin sadiyosan hali sa panglaog na pagkatawo—sa satong puso. Sa gabos na aspekto nin buhay, an tunay na mga Kristiyano ‘nagtataram nin katotoohan sa lambang saro.’ An saro pang paagi na maipapahiling ta na napapalain kita bilang mga ministro nin Diyos iyo an pagtukdo niyato sa iba kan mga katotoohan dapit sa saiya sa satong ministeryo. Pag-uulayan sa sunod na artikulo kun paano niyato gigibuhon iyan.