“Magdanay Kamong Mapagbantay”
“Magdanay Kamong Mapagbantay”
“Magdanay kamong mapagbantay, kun siring, huli ta dai nindo aram kun sa anong aldaw madatong an saindong Kagurangnan.”—MATEO 24:42.
1. Ano an saboot nin haloy nang mga lingkod ni Jehova manongod sa saindang dakol na taon nin dusay na paglilingkod? Sumitar nin halimbawa.
AN DAKOL na haloy nang lingkod ni Jehova nakanood kan katotoohan kan sinda hoben pang mga lalaki saka babae. Kapareho kan negosyante na nakadiskobre nin sarong perlas na dakulaon an halaga asin ipinabakal an gabos niang rogaring tangani na mabakal iyan, an galagang mga estudyanteng idto kan Biblia pinaindahan an saindang sadiri saka idinusay an saindang buhay ki Jehova. (Mateo 13:45, 46; Marcos 8:34) Ano an saboot ninda manongod sa paghalat nin mas haloy kisa tibaad linaoman ninda tangani na maheling na naootob para sa daga an mga katuyohan nin Dios? Dai sinda nagbabasol! Oyon sinda ki Tugang na A. H. Macmillan, na pakalihis nin haros 60 taon nin dusay na paglilingkod sa Dios, nagsabi: “Mas determinado ako kisa kasuarin pa man na magpadagos sa sakong pagtubod. Pinapangyari kaiyan na magin kapakipakinabang an buhay para sa sako. Sagkod ngonyan nakatatabang iyan sa sako na atubangon an ngapit na daing takot.”
2. (a) Anong napapanahon na hatol an itinao ni Jesus sa saiyang mga parasunod? (b) Anong mga hapot an eestudyaran niato sa artikulong ini?
2 Kumusta man kamo? Ano man an edad nindo, pensara an mga tataramon ni Jesus: “Magdanay kamong mapagbantay, kun siring, huli ta dai nindo aram kun sa anong aldaw madatong an saindong Kagurangnan.” (Mateo 24:42) An simpleng pahayag na iyan may hararom na katotoohan. Dai niato aram kun sa anong aldaw madatong an Kagurangnan sa paghokom sa maraot na sistemang ini, asin dai man kaipuhan na maaraman niato. Alagad kaipuhan na kita mamuhay sa paagi na kun sia dumatong na, dai kita magbabasol. Mapadapit digdi, anong mga halimbawa an naheheling niato sa Biblia na matabang sa sato na magdanay na mapagbantay? Paano iinilustrar ni Jesus an pangangaipong ini? Asin ano an ebidensia niato ngonyan na nagpapatunay na kita nabubuhay sa huring mga aldaw kan maraot na kinaban na ini?
Sarong Panalmingan
3. Paano an dakol na tawo ngonyan kapareho kan mga tawo kaidtong kaaldawan ni Noe?
3 Sa dakol na bagay, an mga tawo ngonyan kapareho kan mga lalaki saka babae na nabuhay kan kaaldawan ni Noe. Kan panahon na idto pano nin kadahasan an daga, asin an tendensia kan puso nin tawo “danay na sa karatan na sana.” (Genesis 6:5) An kadaklan bangkag sa aroaldaw na gibo-gibo sa buhay. Pero, bago nia pinapangyari an dakulang Delubyo, an mga tawo tinawan ni Jehova nin oportunidad na magsolsol. Isinugo nia si Noe na maghulit, asin nagkuyog si Noe—na naglingkod bilang “sarong parahulit nin katanosan” tibaad sa laog nin 40 o 50 taon o labi pa. (2 Pedro 2:5) Minsan siring, dai inintindi kan mga tawo an nagpapatanid na mensahe ni Noe. Dai sinda nagdanay na mapagbantay. Kun siring, sa katapustapusi solamente si Noe saka an saiyang pamilya an nakaligtas sa paghokom ni Jehova.—Mateo 24:37-39.
4. Sa anong sentido na maaapod na mapanggana an ministeryo ni Noe, asin paano masasabi an siring manongod sa saindong paghuhulit?
4 Mapanggana daw an ministeryo ni Noe? Dai kamo maghusgar basado sa kadikit na naghimate. An totoo, naotob kan paghuhulit ni Noe an katuyohan kaiyan ano man an reaksion. Taano? Huli ta tinawan kaiyan an mga tawo nin bastanteng oportunidad na pumili kun baga sinda maglilingkod ki Jehova o dai. Kumusta man an teritoryo nindo sa paghuhulit? Dawa kun kakadikit kan positibong reaksion, dakula an kapangganahan nindo. Taano? Huli ta paagi sa paghuhulit, ibinabalangibog nindo an patanid nin Dios, asin sa siring na paagi inootob nindo an sugong itinao ni Jesus sa saiyang mga parasunod.—Mateo 24:14; 28:19, 20.
Dai Pag-intindi sa mga Propeta nin Dios
5. (a) Anong mga kamugtakan an lakop sa Juda kan kaaldawan ni Habacuc, asin ano an reaksion kan mga tawo sa saiyang makahulang mensahe? (b) Paano an mga taga Juda nagpaheling nin pagkaantipatiko sa mga propeta ni Jehova?
5 Mga siglo pakalihis kan Delubyo, an kahadean nin Juda napaatubang sa grabeng kamugtakan nin mga bagay. Lakop an idolatriya, inhustisya, pan-aapi, asin tinutuyong paggadan pa ngani. Ibinangon ni Jehova si Habacuc tanganing patanidan an mga tawo na kun sinda dai magsosolsol, maabot sa sainda an kalamidad sa kamot kan mga Caldeo, o Babilonyo. (Habacuc 1:5-7) Alagad habong maghinanyog an mga tawo. Seguro nangatanosan sinda, ‘Tara, kaidtong labi nang sanggatos na taon an nakaagi, an propetang si Isaias nagbalangibog nin kaagid na patanid, alagad mayo pa man nin nangyayari!’ (Isaias 39:6, 7) An dakol na opisyal nin Juda bako sanang indiperente sa mensahe kundi antipatiko man sa mga mensahero. Sarong beses, hiningoa nindang gadanon si propeta Jeremias, asin nagibo kutana ninda iyan kun bakong sa pag-interbenir ni Ahicam. Naanggot sa saro na naman na makahulang mensahe, ipinagadan ni Hadeng Joaquim si propeta Urias.—Jeremias 26:21-24.
6. Paano pinakosog ni Jehova si Habacuc?
6 An mensahe ni Habacuc kapareho man kaiyan kapusoan, asin iyan arog man kabakong popular kan mensahe ni Jeremias, na pinasabngan nin Dios na ihula an 70 taon na pagkagaba nin Juda. (Jeremias 25:8-11) Kun siring, masasabotan niato an kapurisawan ni Habacuc kan sia mag-agrangay: “Sagkod noarin, O Jehova, na ako dapat na magkurahaw para sa tabang, asin dai ka nagdadangog? Sagkod noarin ako mag-aarang sa saimo nin tabang sa kadahasan, asin dai ka nagliligtas?” (Habacuc 1:2) Maboot na sinimbag ni Jehova si Habacuc kan mga tataramon na ini na nakapakokosog sa pagtubod: “An bisyon para sa itinalaan na panahon pa, asin iyan naghahangoshangos sagkod sa katapusan, asin dai iyan magpuputik. Dawa pa iyan maatraso, padagos iyan na halaton; huli ta iyan daing salto na maootob. Dai iyan mahuhuri.” (Habacuc 2:3) Kaya si Jehova may “itinalaan na panahon” para sa pagtapos sa inhustisya asin pan-aapi. Kun garo baga may pagkaatraso, dai dapat na manluya an boot ni Habacuc, ni dapat man siang lumuya. Imbes, sia dapat na ‘padagos na maghalat,’ na kada aldaw namumuhay na may pagkaapurado. An aldaw ni Jehova dai mahuhuri!
7. Taano ta designado na naman na malaglag an Jerusalem kan enot na siglo C.E.?
7 Mga 20 taon pakataram ni Jehova ki Habacuc, linaglag an kabiserang siudad nin Juda, an Jerusalem. Sa huri iyan itinogdok liwat, asin an dakol sa mga sala na ikinapupurisaw na marhay ni Habacuc itinanos. Minsan siring, kan enot na siglo C.E., an siudad designado na naman na laglagon huli sa pagigin bakong fiel kan mga nag-eerok dian. Salamat sana ta iinareglo ni Jehova na makaligtas an mga tama an kamugtakan nin puso. Sa panahon na ini, an propetang ginamit nia na magtao kan mensahe daing iba kundi si Jesu-Cristo. Kan 33 C.E., sinabihan ni Jesus an saiyang mga parasunod: “Kun maheling na nindo an Jerusalem na napalilibotan nin nagkakampong mga hukbo, dangan aramon nindo na harani na an paggaba sa saiya. Dangan an mga nasa Judea magpoon nang dumulag pasiring sa kabukidan.”—Lucas 21:20, 21.
8. (a) Ano an tibaad nangyari sa nagkapirang Kristiano mantang nag-aagi an panahon pagkagadan ni Jesus? (b) Paano naotob an makahulang mga tataramon ni Jesus manongod sa Jerusalem?
8 Sa pag-agi nin mga taon, tibaad inisip-isip nin nagkapirang Kristiano sa Jerusalem kun noarin man nanggad maootob an hula ni Jesus. Total, pensara an mga sakripisyo na daing duwa-duwa na ginibo kan nagkapira sa sainda. Tibaad sinayumahan ninda an nakaaakit na mga alok sa negosyo huli sa saindang determinasyon na magdanay na mapagbantay. Sa pag-agi nin panahon, nalangkag na daw sinda? Inisip daw ninda na sinasayang ninda an saindang panahon, na nangangatanosan na an mga tataramon ni Jesus aplikado sa kapag-arakian sa ngapit, bakong sa saindang kapag-arakian? Kan 66 C.E., an hula ni Jesus nagpoon na maotob kan an Jerusalem palibotan kan mga hukbo nin Roma. An mga nagdanay na mapagbantay namidbid an tanda, nagdulag sa siudad, asin dai nakaeksperyensia kan paggaba sa Jerusalem.
Pag-ilustrar kan Pangangaipo na Magin Mapagbantay
9, 10. (a) Paano nindo susumaryohon an ilustrasyon ni Jesus manongod sa mga oripon na naghalat sa saindang kagurangnan na magpuli hale sa saiyang kasal? (b) Taano ta tibaad nagin depisil para sa mga oripon an paghalat sa saindang kagurangnan? (c) Taano ta kapakipakinabang para sa mga oripon na magin mapasensia?
9 Sa pagdodoon kan pangangaipo na magin mapagbantay, ibinaing ni Jesus an saiyang mga disipulo sa mga oripon na hinahalat an pagpuli kan saindang kagurangnan hale sa saiyang kasal. Aram ninda na sia mapuli sarong banggi—alagad anong oras? Sa enot daw na pagbantay sa banggi? Sa ikaduwa? Sa ikatolo? Dai ninda aram. Sinabi ni Jesus: “Kun dumatong [an kagurangnan] sa ikaduwang pagbantay, dawa pa kun sa ikatolo, asin maabotan sindang [mapagbantay nin] siring, maogma sinda!” (Lucas 12:35-38) Imahinara na sana an pag-antisipar kan mga oripon na ini. An kada tanog, an kada nagpipirawpitaw na anino seguradong makadudugang sa saindang pag-antisipar: ‘Ini na daw an satong kagurangnan?’
10 Ano kun an kagurangnan dumatong sa ikaduwang pagbantay sa banggi, na poon mga alas nuebe sagkod matanga? An gabos daw na oripon, pati an mga mahigos na nagtrabaho poon agang amay, magigin andam na taratarahon sia, o torog na daw an nagkapira? Ano kun an kagurangnan magpuli sa ikatolong pagbantay sa banggi—an mga oras poon sa matangang banggi sagkod sa mga alas tres nin aga? An nagkapira daw na oripon nanluluya na an boot, disgustado pa ngani sa garo baga pagkaatraso kan saindang kagurangnan? * Solamente an mga naabotan na nagbabantay pagdatong kan kagurangnan an ipahahayag na maogma. Sa sainda maaplikar nanggad an mga tataramon kan Talinhaga 13:12: “An paghalat na naglalawig kasakitan sa puso, alagad an bagay na minamawot sarong kahoy nin buhay kun iyan minaabot.”
11. Paano an pamibi makatatabang sa sato na magdanay na mapagbantay?
11 Durante kan panahon nin garo baga pagkaatraso, ano an makatatabang sa mga parasunod ni Jesus na magdanay na mapagbantay? Kaidtong yaon sa hardin nin Getsemani dai nahaloy bago sia arestaron, sinabihan ni Jesus an tolo sa saiyang mga apostol: “Magdanay kamong mapagbantay asin padagos na mamibi, tanganing dai kamo makalaog sa sugot.” (Mateo 26:41) Pakalihis nin mga taon, si Pedro, na yaon kaidto, nagtao nin kaagid na hatol sa mga kapwa Kristiano. Isinurat nia: “Harani na an katapusan kan gabos na bagay. Magin marahay an kaisipan, kun siring, asin magin puka sa pagpamibi.” (1 Pedro 4:7) Malinaw nanggad, an odok na pamimibi maninigong magin kabtang kan satong Kristianong kaugalean. Tunay nanggad, pirme kitang kaipuhan na makimaherak ki Jehova na tabangan kitang magdanay na mapagbantay.—Roma 12:12; 1 Tesalonica 5:17.
12. Ano an pagkakalaen kan pagbanabana asin kan pagigin mapagbantay?
12 Mangnoha na sinabi man ni Pedro: “Harani na an katapusan kan gabos na bagay.” Gurano kaharani? Mayo nin paagi na maaraman nin mga tawo an eksaktong aldaw asin oras. (Mateo 24:36) Alagad may pagkakalaen an pagbanabana, na dai ineenkaminar kan Biblia, asin an paghalat sa katapusan, na ineenkaminar kaiyan. (Ikomparar an 2 Timoteo 4:3, 4; Tito 3:9.) Ano an sarong paagi na kita makapagdanay na naghahalat sa katapusan? Paagi sa maingat na pag-atento sa ebidensia na harani na an katapusan. Kun siring, repasohon niato an anom na ebidensia na nagpapatunay na kita nabubuhay sa huring mga aldaw kan maraot na kinaban na ini.
Anom na Nakakokombensir na Ebidensia
13. Paano an hula ni Pablo na nasusurat sa 2 Timoteo kapitulo 3 nakakokombensir sa saindo na kita nabubuhay sa “huring mga aldaw”?
13 Enot, naheheling niato nin malinaw an kaotoban kan hula ni apostol Pablo may labot sa “huring mga aldaw.” Isinurat ni Pablo: “Sa huring mga aldaw maabot an delikadong mga panahon na masakit pakibagayan. Huli ta an mga tawo magigin mga mamomoton sa sainda man sana, mga mamomoton sa kuarta, mga nagpapasikat sa sadiri, mga maabhaw, mga paralanghad, mga masumbikal sa mga magurang, mga daing utang na boot, mga bakong maimbod, mga dai nin natural na kapadangatan, mga dai maoyonan, mga parapakaraot, mga mayong pagpopogol sa sadiri, mga maringis, mga mayong pagkamoot sa karahayan, mga parapasaloib, mga matagas an payo, mga mahambog, mga mamomoton sa kasingawan imbes na mga mamomoton sa Dios, na may porma nin diosnon na debosyon alagad nagpapainda sa kapangyarihan kaiyan; asin sa mga ini lumikay ka. Alagad an mga maraot asin nandadaya orog na magraraot, na nanlalagalag asin ikinalalagalag.” (2 Timoteo 3:1-5, 13) Dai daw niato naheheling na naootob an hulang ini sa satong aldaw? Idto sanang mga dai nag-iintindi kan mga katotoohan an madehar digdi! *
14. Paano an mga tataramon sa Kapahayagan 12:9 mapadapit sa Diablo naootob ngonyan, asin ano an mangyayari sa saiya sa dai na mahahaloy?
14 Ikaduwa, naheheling niato an mga epekto kan pagpalayas ki Satanas saka sa saiyang mga demonyo sa langit, bilang kaotoban kan Kapahayagan 12:9. Dian, satong mababasa: “Ihinolog an dakulang dragon, an enot na halas, an inaapod Diablo asin Satanas, na ilinalagalag an bilog na ineerokan na daga; ihinolog sia sa daga, asin an saiyang mga anghel ihinolog kaiba nia.” Ini nagbunga nin grabeng sakit para sa daga. Totoo nanggad, nagkaigwa nin grabeng sakit para sa katawohan, partikularmente poon kan 1914. Alagad idinugang kan hula sa Kapahayagan na sa panahon na itinapok sa daga an Diablo, aram nia na “halipot na sana an saiyang panahon.” (Kapahayagan 12:12) Sa panahon na ini, makikilaban si Satanas sa linahidan na mga parasunod ni Cristo. (Kapahayagan 12:17) Tunay na naheling niato an mga epekto kan saiyang pagsalakay sa panahon niato. * Minsan siring, dai na mahahaloy, si Satanas ibibilanggo sa bungaw tangani na “dai na nia ikalagalag an mga nasyon.”—Kapahayagan 20:1-3.
15. Paano an Kapahayagan 17:9-11 nagtatao nin ebidensia na kita nabubuhay sa panahon kan katapusan?
15 Ikatolo, nabubuhay kita sa panahon kan ikawalo saka pangultimong “hade” na nasambitan sa hula na nasusurat sa Kapahayagan 17:9-11. Digdi nasasambitan ni apostol Juan an pitong hade, na nagrerepresentar sa pitong kapangyarihan pankinaban—an Egipto, Asiria, Babilonya, Medo-Persia, Grecia, Roma, asin an Anglo-Amerikanong magkasorog na kapangyarihan pankinaban. May naheling man siang “ikawalong hade” na “guminikan sa pito.” An ikawalong hadeng ini—an huring naheling ni Juan—nagrerepresentar ngonyan sa Naciones Unidas. Sinasabi ni Juan na an ikawalong hadeng ini “pasiring sa kalaglagan,” na pakatapos kaiyan mayo nang nasasambitan na dugang pang daganon na hade. *
16. Paano an mga katotoohan bilang kaotoban kan imahen sa pangatorogan ni Nabucodonosor nagpaparisa na kita nabubuhay sa huring mga aldaw?
16 Ikaapat, nabubuhay kita sa panahon na isinisimbolo kan mga bitis kan imahen sa pangatorogan ni Nabucodonosor. Tinawan ni propeta Daniel nin kahulogan an misteryosong pangatorogan na ini dapit sa dakulaon na imahen na pormang tawo. (Daniel 2:36-43) An apat na metal na kabtang kan imahen nagrerepresentar sa laen-laen na kapangyarihan pankinaban, poon sa payo (an Imperyo nin Babilonya) asin sagkod sa mga bitis saka moro (an mga gobyerno na namamahala ngonyan). An gabos na kapangyarihan pankinaban na representado sa imahen na iyan naglataw na. Nabubuhay kita sa panahon na isinisimbolo kan mga bitis kan imahen. Mayo nin nasasambitan na ibang kapangyarihan na maabot. *
17. Paano an satong aktibidad sa paghuhulit kan Kahadean nagtatao nin dugang na ebidensia na kita nabubuhay sa panahon kan katapusan?
17 Ikalima, naheheling niato na ginigibo an lakop sa globong paghuhulit, na sinabi ni Jesus na mangyayari bago mismo kan katapusan kan sistemang ini. Sinabi ni Jesus: “An maogmang baretang ini kan kahadean ihuhulit sa bilog na ineerokan na daga para sa pagpatotoo sa gabos na nasyon; dangan madatong an katapusan.” (Mateo 24:14) Ngonyan, an hulang iyan naootob sa sokol na dai pa nangyari kaidto. Totoo, may mga teritoryong dai pa nahulitan, asin tibaad sa itinalaan na panahon ni Jehova, mabubukasan an sarong dakulang tata na pasiring sa mas dakulang gibohon. (1 Corinto 16:9) Minsan siring, dai sinasabi kan Biblia na hahalaton ni Jehova sagkod na an lambang indibiduwal sa daga matawan nin personal na patotoo. Imbes, an maogmang bareta dapat na ikahulit sa paaging kontento si Jehova. Dangan madatong an katapusan.—Ikomparar an Mateo 10:23.
18. Malinaw nanggad, ano an magigin totoo manongod sa nagkapira sa mga linahidan sa pagpoon kan dakulang kahorasaan, asin paano ini madedeterminaran?
18 Ikaanom, nagkakadikit an tunay na linahidan na mga disipulo ni Cristo, pero malinaw na an nagkapira yaon pa sa daga sa pagpoon kan dakulang kahorasaan. An kadaklan sa natatada medyo may edad na, asin sa nag-aging mga taon nagbababa an kabilangan kan mga talagang linahidan. Pero, sa pagtaram manongod sa dakulang kahorasaan, sinabi ni Jesus: “Kun dai pahalipoton an mga aldaw na iyan, mayong laman na makaliligtas; alagad huli sa mga pinili an mga aldaw na iyan pahahalipoton.” (Mateo 24:21, 22) Malinaw nanggad, kun siring, na an nagkapira sa “mga pinili” ni Cristo yaon pa sa daga sa pagpoon kan dakulang kahorasaan. *
Ano an Natatagama sa Ngapit?
19, 20. Taano ta mas kaipuhan na marhay ngonyan kisa kasuarin pa man na kita magpuka asin magdanay na mapagbantay?
19 Ano an tagama kan ngapit para sa sato? May maabot na nakaoogmang mga panahon. Nagpatanid si Pablo na “an aldaw ni Jehova madatong na kabaing na gayo nin parahabon kun banggi.” Sa pagtaram manongod sa mga tawo na 1 Tesalonica 5:2, 3, 6) Totoo nanggad, an mga naglalaom sa mga institusyon nin tawo na magtao nin katoninongan saka katiwasayan dai nag-iintindi sa tunay na nangyayari. An siring na mga indibiduwal nanok an pagkatorog!
garo baga madonong sa kinaban, sinasabi nia: “Kun noarin sinda nagsasarabi: ‘Katoninongan asin katiwasayan!’ dangan an biglang pagkalaglag maabot tolos sa sainda.” Huli kaini, sinasadol ni Pablo an mga nagbabasa sa surat nia: “Dai kita magkatorog arog kan ginigibo kan iba, kundi magpuka kita asin papagdanayon niato an toltol na pag-iisip.” (20 An pagkalaglag kan sistemang ini nin mga bagay maabot nin biglang-bigla. Kun siring, padagos na halaton an aldaw ni Jehova. An Dios mismo nagsabi ki Habacuc: “Dai iyan mahuhuri”! Sa katunayan, nungka na nagin mas kaipuhan na marhay na kita magdanay na mapagbantay.
[Mga Nota sa Ibaba]
^ par. 10 An kagurangnan mayo nin ginibong kompromiso sa saiyang mga oripon. Huli kaini, dai nia kinakaipuhan na ipaliwanag an saiyang mga lakaw, ni obligado man siang ipaliwanag sa saiyang mga oripon an ano man na garo baga pagkaatraso.
^ par. 13 Para sa detalyadong paliwanag sa hulang ini, helingon an kapitulo 11 kan librong Kaaraman na Minagiya Pasiring sa Buhay na Daing Katapusan, na ipinublikar kan Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
^ par. 14 Para sa dugang na impormasyon, helingon an mga pahina 180-6 kan librong Revelation—Its Grand Climax At Hand!, na ipinublikar kan Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
^ par. 15 Helingon an Revelation—Its Grand Climax At Hand!, pahina 251-4.
^ par. 16 Helingon an kapitulo 4 kan librong Pay Attention to Daniel’s Prophecy!, na ipinublikar kan Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
^ par. 18 Sa parabola kan mga karnero asin kanding, an Aki nin tawo madatong sa saiyang kamurawayan sa panahon kan dakulang kahorasaan asin matukaw sa paghokom. Hohokoman nia an mga tawo basado sa kun baga nagsuportar sinda sa linahidan na mga tugang ni Cristo. Magigin daing kahulogan an pamantayan na ini sa paghokom kun sa panahon nin paghokom, an gabos na tugang ni Cristo haloy nang nawara sa daga.—Mateo 25:31-46.
Nagigirumdoman daw Nindo?
• Anong mga halimbawa sa Kasuratan an makatatabang sa sato na magdanay na mapagbantay?
• Paano iinilustrar ni Jesus an pangangaipo nin pagigin mapagbantay?
• Anong anom na ebidensia an nagpapatunay na kita nabubuhay sa huring mga aldaw?
[Mga Hapot Para sa Pag-adal]
[Mga Ritrato sa pahina 9]
Si A. H. Macmillan fiel na naglingkod ki Jehova sa laog nin haros anom na dekada
[Ritrato sa pahina 10]
Ibinaing ni Jesus an saiyang mga disipulo sa mga oripon na nagdadanay na mapagbantay