Sarong Makahulogan na Espirituwal na Pangyayari!

Pagluwas kan New World Translation of the Holy Scriptures sa Tagalog

KAN Disyembre 1, 2000, naabot an sarong makahulogan na espirituwal na pangyayari: Ilinuwas an New World Translation of the Holy Scriptures sa Tagalog asin iinanunsiar an maabot na pagluwas kaiyan sa Cebuano asin Iloko.

An New World Translation makukua na ngonyan kaiba kan mga Biblia na haloy nang ginagamit kan mga tawong matatakton sa Dios sa Pilipinas. Pero, taano daw ta nangangaipo nin saro pang traduksion nin Biblia? Siisay an nasa likod kaiyan? Asin paano kamo makaseseguro na an New World Translation masasarigan?

Taano ta Kadakol an Traduksion nin Biblia?

Kadakoldakol na bagong bersion nin Biblia an ikinapublikar kan nakaagi pa sanang mga taon. An nagkapirang bagong bersion an nagpangyari na ikapublikar an Tataramon nin Dios sa nagkapirang lenguahe sa kaenot-enote. Minsan siring, may bagong mga Biblia na nagluluwas man sa mga lenguahe na dati nang igwa nin nag-eeksister na mga bersion. An dahelan? An librong So Many Versions?, ni Sakae Kubo asin Walter Specht, nagpapaliwanag: “Mayong traduksion kan Biblia an puedeng ipamugtak na pangultimo. An mga traduksion kaipuhan na makisabay sa pag-oswag sa kaaraman sa Biblia asin sa mga pagbabago sa lenguahe.”

Naheling kan siglong ini an dakulang pag-oswag sa pagsabot kan Hebreo, Aramaiko, asin Griego​—an orihinal na mga lenguahe na ginamit kan isurat an Biblia. Siring man, nakua an mga manuskrito sa Biblia na mas daan asin mas eksakto kisa kan ginamit kan nakaaging mga henerasyon nin mga paratradusir nin Biblia. Sa siring an Tataramon nin Dios puede nang itradusir nin mas eksakto ngonyan kisa kasuarin man!

Nasasambitan an komersial na mga negosyo, an The Atlantic Monthly nagsasabi: “An pagpublikar  nin Biblia dakula​—nakabibigla an kadakulaan​—na negosyo.” Asin kun minsan an pagmawot na makagibo nin pinakamabentang libro garo baga nakatatahob sa pagmalasakit para sa pagkaeksakto. An sarong bagong Biblia daing pakundangan na hinahale an mga teksto na hinohona kan mga publikador kaiyan na “nakauumoy” na marhay. Liniwat kan saro pang Biblia an mga termino o frase na tibaad makakolog sa boot kan mga nagbabasa sa presenteng panahon. Halimbawa, pinoprobaran kaiyan na makapaoyon sa mga feminista paagi sa pag-apod sa Dios na “Ama-Ina.”

Pagtahob sa Ngaran nin Dios

Kalabot sa tibaad pinakanakapupurisaw na tendensia an personal na ngaran nin Dios​—an Jehova. (Tinatradusir ini kan nagkapirang nag-espesyalisar na “Yahweh.”) Sa suanoy na mga kopya kan Biblia, an ngaran nin Dios irinerepresentar kan apat na Hebreong konsonante na puedeng itransliterar na YHWH o JHVH. An napapalaen na ngaran na ini minalataw nin haros 7,000 na beses sa inaapod na Daan na Tipan sana. (Exodo 3:​15; Salmo 83:18) Kun siring, malinaw nanggad na katuyohan kan satong Kaglalang na maaraman asin gamiton an ngaran na iyan kan saiyang mga parasamba!

Minsan siring, kaidtong dakol nang siglo an nakaagi, an superstisyosong pagkatakot nagin dahelan na dai na sambiton kan mga Judio an ngaran nin Dios. Sa huri, naolakitan man an Kristianismo kan siring na superstisyosong mga punto de vista. (Ikomparar an Gibo 20:​29, 30; 1 Timoteo 4:1.) Kinaugalean na kan mga para­tradusir kan Biblia na salidahan an ngaran nin Dios kan titulong “Kagurangnan.” Ngonyan, entero nang hinale kan kadaklan na mga Biblia an ngaran nin Dios. Hinale pa ngani kan nagkapirang Bibliang Ingles sa presenteng panahon an pagsambit sa terminong “ngaran” sa Juan 17:​6, kun saen si Jesus nagsasabi: “Ipinahayag ko an saimong ngaran.” Itrinadusir an bersikulong ini kan Today’s English Version: “Ipinamidbid taka.”

Taano ta may arog kaining paghabo sa ngaran nin Dios? Estudyare an nagin pahayag sa magasin na Practical Papers for the Bible Translator. (Tomo 43, numero 4, 1992) Iyan ipinublikar kan United Bible Societies (UBS), na nagkokoordinar sa dakol kan lakop sa globong paghihingoa na itradusir an Biblia. An sarong artikulo nagsabi: “Mantang an YHWH daing dudang sarong personal na ngaran, an pagtransliterar, sa pundamental, iyo an pinakalohikong paagi nin pagtradusir.” Alagad an artikulo nagpatanid: “Minsan siring, may mga katunayan na dapat na ikonsiderar.”

Gurano kalehitimo an siring na “mga katunayan”? Oyon sa magasin na ini, an nagkapirang nag-espesyalisar nangangatanosan: “Kun iiintrodusir mi an ngaran na arog kan Yahweh [sa mga bakong Kristiano], tibaad magtao iyan nin salang mga implikasyon . . . , na nagsusuherir na si ‘Yahweh’ sarong Dios nin mga taga ibang daga, o sarong bago asin dai midbid na Dios, na laen sa Dios na dati na nindang midbid.” Minsan siring, may pagdodoon na itinotokdo kan Biblia na si Jehova Dios laen sa mga dios na sinasamba kan mga bakong Kristiano!​—Isaias 43:​10-12; 44:​8, 9.

Hinihingako kan nagkapirang nag-espesyalisar na nagsusunod sana sinda sa tradisyon kun sinasalidahan ninda an ngaran nin Dios kan titulong “KAGURANGNAN.” Alagad kinondenar ni Jesus an pagsunod sa mga tradisyon na naglalapastangan sa Dios. (Mateo 15:6) Apuera kaiyan, an bilog na ideya nin pagsalida sa sarong ngaran nin sarong titulo mayo nin basehan sa Kasuratan. Dakol an titulo ni Jesu-Cristo, siring baga kan “An Tataramon nin Dios” asin “Hade nin mga hade.” (Kapahayagan 19:​11-16) Maninigo daw na an ngaran na Jesus salidahan nin saro sa mga titulong ini?

An saro pang artikulo sa nasambitan na magasin nagsasabi: “An pormang ‘Jehova’ maninigo sanang likayan.” An dahelan? “Sa pankagabsan an mga nag-espesyalisar nagtutubod na an orihinal na pronunsiasyon pinakamarahay na irinerepresentar kan ‘Yahweh.’ ” Minsan siring, an pamilyar na mga ngaran sa Biblia na arog baga kan Jeremias, Isaias, asin Jesus trinadusir  man sa paagi na kakadikit kan pagkakaagid sa orihinal na pronunsiasyon kaiyan sa Hebreo (Yir·meyahʹ, Yeshaʽ·yaʹhu, asin Yehoh·shuʹaʽ). Mantang an pormang “Jehova” sarong lehitimong paagi nin pagtradusir sa ngaran nin Dios​—asin traduksion na pamilyar sa dakol na tawo​—hababaw an pagkontra sa paggamit kaiyan. Sa katunayan, an pag-alangan na gamiton an ngaran nin Dios garo baga nakabasar sa emosyon asin prehuwisyo, bakong sa odok na pag-adal.

Minsan siring, an isyu digdi bako sanang akademiko. Halimbawa, an sarong asesor kan UBS sa India nagsurat dapit sa mga epekto kan paghale sa ngaran nin Dios sa mga edisyon kun saen iyan dating minalataw. Inaadmitir nia: “An mga Hindu dai interesado sa titulo nin Dios; gusto nindang maaraman an personal na ngaran nin Dios, asin apuera sana kun maaraman ninda an ngaran dai ninda ikakokonektar an saindang sadiri sa Dios na igwa kan ngaran na iyan.” An totoo, masasabi ini sa gabos na naghahanap sa Dios. An pakaaram sa ngaran nin Dios importante sa pakasabot dapit sa saiya, bakong siring sa sarong impersonal na puersa, kundi siring sa sarong persona​—an saro na puede tang mamidbid. (Exodo 34:​6, 7) Sa siring an Biblia nagpapahayag: “An gabos na nag-aapod sa ngaran ni Jehova maliligtas.” (Roma 10:13) An mga parasamba obligadong gumamit kan saiyang ngaran!

Sarong Traduksion na Nagtataong Onra sa Dios

Sarong makahulogan na pangyayari kun siring an okasyon kaidtong 1950 kan an bersion sa Ingles na New World Translation of the Christian Greek Scriptures enot na ipublikar. Durante kan suminunod na dekada, an mga kabtang kan komun na inaapod na Daan na Tipan, o an Hebreong Kasuratan, ipinublikar nin serye. Kan 1961 an kompletong Biblia sa Ingles ilinuwas sa sarong tomo. Makahulogan nanggad, an New World Translation tinatradusir an ngaran nin Dios na Jehova sa gabos kan haros 7,000 na pagkasambit kaiyan sa “Daan na Tipan.” Partikularmenteng pambihira an pagbabalik kaiyan kan ngaran nin Dios nin 237 beses sa “Bagong Tipan,” o sa Kristianong Griegong Kasuratan.

An pagbabalik kan ngaran na iyan bako sanang nagtataong onra sa Dios kundi nagbubukas nin bagong pananaw sa pakasabot. Sa pag-ilustrar, an pagkatradusir nin dakol na traduksion kan Mateo 22:​44: “An Kagurangnan nagsabi sa sakong Kagurangnan.” Alagad siisay man nanggad an nakikipag-olay kiisay? Itrinadusir kan New World Translation an bersikulong ini na, “Si Jehova nagsabi sa sakong Kagurangnan,” sa siring tamang kinokotar an Salmo 110:1. Sa siring puedeng maaraman kan mga nagbabasa an importanteng pagkakalaen ni Jehova Dios asin kan saiyang Aki.

Siisay an Yaon sa Likod Kaiyan?

Ipinublikar an New World Translation kan Watch Tower Bible and Tract Society, an legal na ahensia na nagrerepresentar sa Mga Saksi ni Jehova. Sa laog nin labi nang sanggatos na taon, an Sosyedad na ini nag-imprenta asin nagdistribwir nin mga Biblia sa bilog na kinaban. An partikular na bersion na ini isinumitir sa Sosyedad kan sarong grupo nin mga Kristiano na midbid bilang Komite sa Pagtradusir kan Bibliang Bagong Kinaban. Imbes na maghanap nin personal na pagkaprominente, hinagad kan mga miembro kan komite na magdanay sinda na dai nginangaranan dawa pagkagadan ninda.​—Ikomparar an 1 Corinto 10:31.

Pero, taano ta an titulo kan traduksion na ini New World Translation? Ipinapabanaag kaini an marigon na kombiksion na an katawohan yaon na “sa pinto kan bagong kinaban” na ipinanuga sa 2 Pedro 3:13. Arog kan isinurat mismo kan komite, durante kan “panahon na ini nin pagbabago hale sa daan na kinaban,” importante na togotan kan mga traduksion kan Biblia na sumirang “an dalisay na katotoohan kan Tataramon nin Dios.”​—Helingon an Introduksion sa edisyon na 1950.

Sarong Eksaktong Traduksion

Ipinaorog sa siring an pagigin eksakto. An mga paratradusir kan edisyon na Ingles direktang pinagbasaran an orihinal na mga  lenguaheng Hebreo, Aramaiko, asin Griego, na ginagamit an pinakamarahay na makukuang teksto. * Ginibo man an pambihirang pag-iingat na itradusir an suanoy na teksto sa literal sagkod na mapupuede​—alagad sa lenguahe na madaling masasabotan kan mga parabasa sa presenteng aldaw.

Bakong makangangalas, inomaw kan nagkapirang nag-espesyalisar an New World Translation huli sa integridad asin ­pagkaeksakto ­kaiyan. Si Propesor Benjamin Kedar, sarong Hebreong intelektuwal sa Israel, nagsabi kan 1989: “Sa sakong pagsiyasat sa lenguahe may koneksion sa Hebreong Biblia asin mga traduksion kaini, parate akong nagkokonsulta sa edisyon na Ingles kan inaapod na New World Translation. Sa paggibo kaini, nanompongan ko na an sakong saboot paorootrong kinokompirmar na an publikasyon na ini nagpapabanaag kan onestong paghihingoa tanganing makua an pakasabot kan teksto sa pinakaeksaktong paagi na mapupuede.”

Pagluwas kan Ibang mga Edisyon

Kun siring, tamang-tama na pinangyari kan Watch Tower Society na may makuang New World Translation an mga dai nagtataram nin Ingles. Sa presente ipinupublikar iyan, nin bilog o kabtang sana, sa 41 lenguahe. Tanganing magibong pasil an proyektong ini, naggibo an Sosyedad nin sarong paagi nin pagtradusir kan Biblia na pinagkokombinar an pag-adal sa mga termino sa Biblia asin teknolohiya sa komputer. Naglaag man an Sosyedad nin Serbisyo Para sa mga Paratradusir (Translation Services), na yaon ngonyan sa Patterson, Nueva York, tanganing tabangan an mga paratradusir. Pinapagdadanay kan Namamahalang Grupo kan Mga Saksi ni Jehova an maingat na pagdirehir sa pagtradusir kan Biblia paagi sa Komite sa Pagsurat kaiyan. Alagad paano man nanggad ini ginigibo?

Enot, sarong grupo nin nagdusay na mga Kristiano an ninombrahan tanganing maglingkod bilang sarong grupong paratradusir. Ipinaheling nin eksperyensia na kun an mga paratradusir nagtatarabang bilang grupo imbes na nagsosolo, nakakagibo sinda nin mas marahay, mas timbang na traduksion. (Ikomparar an Talinhaga 11:14.) Sa pankagabsan, an kada miembro kan mga grupo igwa nang eksperyensia sa pagtradusir kan mga publikasyon kan Sosyedad. Dangan an mga grupo nag-aako nin lubos na pagsasanay sa pundamental na mga prinsipyo nin pagtradusir sa Biblia asin sa paggamit kan espesyal na dinisenyong mga programa sa komputer.

Ininstruksionan an mga grupong paratradusir na maggibo nin Biblia na (1) eksakto, (2) daing liwat-liwat, (3) literal sagkod na itinotogot kan lenguahe, pero (4) madaling masabotan kan ordinaryong mga tawo. Paano ini nagibo? Estudyare an bagong luwas na mga Biblia. Nagpoon an mga grupong paratradusir paagi sa pagpili nin mga katumbas sa Cebuano, Iloko asin Tagalog kan gabos na pangenot na termino sa Biblia na ginamit sa Ingles na New World Translation. An komputer iprinograma tanganing ipaheling an konektado asin kaparehong kahulogan na mga termino sa Biblia. Ipinaheheling man kaiyan an orihinal na Griego o Hebreong mga termino na pinagkuanan kan mga terminong Ingles tanganing mapag-adalan kan paratradusir kun paano an pagkatradusir kan Griego o Hebreong mga terminong ini sa ibang paglataw kaiyan. An gabos na ini nakatabang nin dakula sa pagpili kan katumbas na mga termino sa Cebuano, Iloko asin Tagalog. Kan mapagkaoroyonan na kan mga grupo an mga terminong iyan, pinonan na nindang itradusir an Biblia, na ginagamit an komputer tanganing ipaheling an mga katumbas sa Cebuano, Iloko asin Tagalog mantang tinatradusir ninda an kada bersikulo.

Minsan siring, an pagtradusir nangangahulogan nin labi pa sa pagbugtak nin sarong grupo nin mga termino kasalida nin iba. Dakulang trabaho an kaipuhan na gibohon tanganing masierto na ikakapaabot kan piniling mga termino sa Cebuano, Iloko asin Tagalog an tamang ideya kan Kasuratan sa kada konteksto. Kaipuhan man an pag-iingat tanganing masierto na an gramatika asin syntax nagugustohan asin natural. An pagpapagal na ginibo sa proyektong ini risang-risa. An mga edisyon kan New World Translation sa Cebuano, Iloko asin Tagalog itrinadusir an Tataramon nin Dios sa paagi na pasil basahon, malinaw asin masasabotan, patin eksakto sa suanoy na teksto.

Sinasadol niamo kamo na siyasaton nindo mismo an New World Translation of the Holy Scriptures. Puede nindong makua iyan sa mga publikador kan magasin na ini o sa lokal na kongregasyon kan Mga Saksi ni Jehova. Puede nindong basahon iyan na may kompiansa na an mismong kapahayagan nin Dios eksaktong itrinadusir sa mga lenguahe na nasambitan. Daing duda na tolos kamong maoyon na an pagluwas pa sana kaiyan totoo nanggad na sarong makahulogan na espirituwal na pangyayari!

[Nota sa Ibaba]

 [Kahon/Ritrato sa pahina 27]

Nagkapirang Kabtang kan New World Translation

Malinaw Asin Pasil Basahon na mga Letra

An mga Bersikulo Grinupo-grupo sa mga Parapo: Imbes na an kada bersikulo gibohon na sarong suway na parapo, an mga bersikulo grinupo-grupo sa mga parapo. Tinatabangan kaini an parabasa na masundan an progreso nin kaisipan kan mga parasurat kan Biblia.

Mga Titulo kan Pahina: Minalataw sa itaas kan kadaklan na pahina, iyan nakatatabang sa marikas na paghanap sa mga kasaysayan sa Biblia.

Mga Reperensia sa Pagirilid: An kada pahina igwa nin mga reperensia na itinotokdo saindo an konektadong mga teksto sa Biblia.

Konkordansia: An sarong kabtang bago sa likod kan libro may titulong “Bible Words In­dexed” (Indise kan mga Termino sa Biblia). Nakalista an piniling mga termino asin an lokasyon kaiyan sa Biblia, na igwa sa parate nin halipot na kotasyon na nagpapaheling kan konteksto.

Apendiks: Sarong serye nin haralipot na artikulo dapit sa pundamental na mga doktrina sa Biblia asin konektadong mga tema.